Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Αναζητείται ταυτότητα ή εκπρόσωπος των ελληνοκυπρίων

Αναζητείται ταυτότητα ή εκπρόσωπος των Ελληνοκυπρίων
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Από το «είμαστε Έλληνες και Έλληνες θα παραμείνωμεν» του Μακαρίου ως το «είμαστε ένας πολυπολιτισμικός λαός» δεν έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια αλλά απλώς καταπλάκωσε τον ελληνικό κυπριακό λαό ο οδοστρωτήρας του προέδρου που εξέλεξαν όσοι εξέλεξαν και που κάποτε πρέπει να λογοδοτήσουν και μάλιστα εκ βαθέων.
Ποιοι είμαστε; Στο γνώθι σαυτόν, παράγγελμα των Δελφών, ανεδείχθη πάντων σοφότατος ο Σωκράτης με το «έν οίδα ότι ουδέν οίδα», με τη σημασία πως δεν αξίζει το πλήθος των γνώσεων, αλλά ότι ο άνθρωπος είναι το γνωστικό υποκείμενο, το ον που μπορεί να μαθαίνει, κάτι που οι σύγχρονοι παιδαγωγοί το’ χουν κρυφό καμάρι, αλλά δυστυχώς γι’ αυτούς είναι αρχαιότατο, και πάλι καλά! Αλλά το γνωστικό υποκείμενο με βάση το χώρο και το χρόνο και τις κατηγορίες, τα πνευματικά του όπλα, οργανώνει τις παραστάσεις, τις γνώσεις και τον κόσμο του με μια γλώσσα. Κι η γλώσσα αυτή για μας είναι η ελληνική, που μας παρέδωσαν οι πρόγονοί μας εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια. «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική»- δεν είναι στίχος- αλλά ολόκληρη η ουσία της πνευματικότητάς μας, αφού χωρίς γλώσσα δεν ονοματίζουμε, δεν σκεφτόμαστε ούτε μαθαίνουμε. Και δεν είμαστε «ελληνόφωνοι» ούτε «το μόνο στοιχείο που μας δένει με την Ελλάδα είναι η γλώσσα» όπως λεν μερικοί αδαείς, αναισχύντως, στα σχολεία, αλλά είμαστε δεμένοι με την Ελλάδα χειροπόδαρα, με ολόκληρο τον πολιτισμό μας, τα ήθη και έθιμα, τη συνείδηση της ελληνικότητάς μας. Το ουσιώδες αυτό της ψυχοσύνθεσής μας, την ελληνικότητά μας, μερικοί στα σημερινά σχολεία προσπαθούν να εκθεμελιώσουν, ακολουθώντας κατά βήμα την στραβάρα, την Άτη, τη σύγχυση φρενών των άγγλων του περασμένου αιώνα. «Μαζεύουν σύνεργα για να τις αλλάξουν, δε θα μπορέσουν», λέει ο Σεφέρης για τις προσπάθειές τους ν’ αλλάξουν την ελληνική ψυχή μας. Όσοι είναι είτε εντός είτε εκτός σχολείων βλέπουν πώς σιγά σιγά μερικοί χειραγωγούν τη νεότητα και ενσταλάζουν σ’ αυτή τα συνθήματα περί πολυπολιτισμικότητας από νηπιαγωγείου άχρι πανεπιστημίων, όλα μεθοδευμένα, με απώτερο σκοπό την αντεθνική λύση του εθνικού μας προβλήματος.
Ποιοι είμαστε, αν δεν ξέρουμε και ψάχνουμε να βρούμε την ταυτότητά μας- ο ευρών αμειφθήσεται. Ίσως όμως αυτός που δεν ξέρει να είναι η κεφαλή του κράτους, γι’ αυτό και οι πειραματισμοί του: Όποιος μας επισκεφτεί, μαζί του κι εμείς, είμαστε κι εμείς αυτό που είσαι εσύ, λίγο Σύρος αλλά και πολύ πολυπολιτισμικός. Στην Αυστραλία τώρα, το ίδιο τροπάρι, είμαστε κι εμείς αυτό που είστε κι εσείς.
Στο τέλος όμως πέφτει μεγάλο το βάρος στη βουλή, πριν καν αρχίσει τις εργασίες της να διερευνήσει το μέγα θέμα: Ποιος εκπροσωπεί τους ελληνοκυπρίους στις συνομιλίες; Και να αποφανθεί. Η απόφαση να ληφθεί βάσει αρχών, βέβαια, χωρίς ανταλλάγματα. Αν αποφανθεί ότι τους ελληνοκυπρίους εκπροσωπεί ένας πολυπολιτισμικός και όχι ελληνοκύπριος, τότε πρέπει να εκλέξουν εκπρόσωπό μας στις «κυπριακής ιδιοκτησίας» συνομιλίες, αφού σ’ αυτές συνομιλεί- λένε- εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής και εκπρόσωπος της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Αν συνομιλεί εκπρόσωπος της τουρκοκυπριακής και της πολυπολιτισμικής, ποιος εκπροσωπεί τους ελληνοκυπρίους; Το ογδόντα τοις εκατό ενός λαού βρίσκεται ακέφαλο. Τα πράματα είναι παραπάνω από σοβαρά.

Παρασκευή 27 Μαΐου 2011

Η Παναγιά από ψηλά παρακολουθούσε

Η Παναγιά από ψηλά παρακολουθούσε

Η Παναγιά από ψηλά παρακολουθούσε. Στην ποδιά της ο μικρός Χριστός. Μισοσκόταδο στο ναό της Μεγάλης του Θεού Σοφίας. Με πεντακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες, πεντακόσια πενήντα έξι χρόνια από την τελευταία λειτουργία. Με τον πατριάρχη δεξιά και τον τελευταίο Έλληνα, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Και τότε, στην άλωση, από ψηλά παρακολουθούσε. Πόσο αιμοβόροι μπορεί να γίνουν οι άνθρωποι, ακόμα και μέσα σε ναό. Κρατούσε και τότε σφιχτά το Χριστό, αν κι έζησε και χειρότερα, τη σταύρωσή Του. Τότε όμως ακόμα δεν ήξερε πώς ήταν η ανάσταση.
Ο Βαρούχ Ομπάμα μπαίνει στο ναό. Μεγάλη η κουστωδία. Βασικός συνοδός ο Ερντοάν. Μόνο που δεν ξέρει εγγλέζικα. Δυσανασχετεί συνεχώς και το δείχνει. Πρέπει να’ χουν κι ένα γνώστη της αρχιτεκτονικής και της αισθητικής. Να’ χει μελετήσει ιδιαίτερα το Υψηλό, να μιλήσει στο φιλοξενούμενο, να του αναλύσει την τέχνη. «Να του μιλήσει για τον τουρκικό πολιτισμό», θέλει ο Ερντοάν. Ο κύριος αρχαιολόγος αδυνατεί. Για την Αγιά Σοφιά ο λόγος, κι ύστερα για το αντίγραφο, το Μπλε Τζαμί. Η ισλαμική τέχνη.
Ο Βαρούχ, ο επονομαζόμενος ευλογημένος, ακούει με ενδιαφέρον. Η Παναγία από ψηλά παρακολουθεί. Προς στιγμή, η ματιά του Προέδρου τη συλλαμβάνει. « Όπου και να πάω με παρακολουθεί η Παναγιά. Κάνω πως δε βλέπω, δεν ακούω. Άλλοι κόσμοι φτερουγίζουν εδώ. Ρωμιοί σφαγμένοι, αρμένηδες σφαγμένοι, μια χώρα για την Ευρώπη με τόσο αίμα κι άδικο στα σωθικά. Και πώς να τα σβήσει; Όσο κι αν κρύβομαι δεν κρύβομαι. Όσο κι αν άλλα προεκλογικά λέω, αλλού τα συμφέροντα οδηγούν.»
Ο Πατριάρχης δεν περιμένει το Βαρούχ στο πατριαρχείο. Ο Πατριάρχης ζει στην Κωνσταντινούπολη πεντακόσια πενήντα έξι χρόνια από την κατάληψη του Βυζαντίου από τους Τούρκους. Σειρά πατριαρχών αγωνίζεται, πάσχει, προσπαθεί να ισορροπήσει καταστάσεις, να επιβιώσει, να σωθεί η Ρωμιοσύνη.
Ο Πατριάρχης επισκέπτεται τον Πρόεδρο στο ξενοδοχείο του. Δώδεκα λεπτά.
Όσο κι αν είσαι Πρόεδρος της Αμερικής δεν μπορείς να καταλάβεις το βάθος της ιστορίας των παθών και των δεινών και προπάντων του χρέους αλλά και το θαύμα ενός Οικουμενικού Πατριάρχη μες στην Πόλη, εκτός αν βυθιστείς μέσα στην Μαύρη Ιστορία σου, οπότε θα συλλάβεις τον πόνο και το δάκρυ της δικής σου φυλής που ανέβασες εσύ εκεί ψηλά. Και θα καταλάβεις.
Ο Βαρούχ της Μαύρης Φυλής του τον πόνο και το δάκρυ, ο Οικουμενικός Πατριάρχης της Ρωμιοσύνης τον πόνο και το δάκρυ. Κι εμείς…
Τριάντα πέντε χρόνια στην προσφυγιά, την αδικία, την άγνοια, τον εγκλωβισμό. Χειροτερεύοντας τις συμπεριφορές, αυτοεμπαιζόμενοι για να κερδίζουμε ψηφοφόρους ή καταθέτοντας στα τούρκικα καζίνα κι ανεχόμενοι. Περιμένοντας ποιος θ’ ανεβάσει τον ελληνισμό του τόπου εκεί που του αξίζει. Ποιος δε θα γονατίσει στις απάνθρωπες πιέσεις, ποιος δε θα ξεπουλήσει την ελευθερία, ανταλλάσσοντάς την με ψευδεπίγραφα δικαιώματα. Ποιος θα ξαναδεί ολοκάθαρο το πρόβλημά μας κι όχι με τη σκουριά των χρόνων. Ποιος θα ξαναπεί την εισβολή εισβολή, τη λευτεριά λευτεριά, χωρίς μαλάματα.
Κι αν ένας δεν μπορεί μόνος, πού είναι οι Έλληνες; Το δίκαιο δεν φτάνει να υπάρχει. Με λαγαρό μυαλό και λόγο πρέπει πρώτα ο ίδιος ο αδικημένος να το δει, να συστρατεύσει τις δυνάμεις και να το διεκδικήσει.
Δυστυχώς προς το παρόν, δίχως τη δική μας χείρα, η Αθηνά αδυνατεί στη σύγχυση. Κι η μεγάλη βδομάδα επεκτείνεται.

Ο χρόνος

Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ζούμε μέσα στη διάσταση του χρόνου, γιατί είναι εγγεγραμμένος στη συνείδησή μας και δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτόν. Ο Καντ θεωρεί το χρόνο ως μια από τις διαστάσεις μέσα στις οποίες ζει ο άνθρωπος, τις εποπτείες όπως τις ονομάζει, όπως είναι και ο χώρος. Ο άνθρωπος, λέει ο Ράσσελ, φορεί χρονικά και χωρικά γυαλιά, δεν μπορεί να κάμει αλλιώς, έτσι βλέπει τα πράγματα, μέσα στο χώρο και στο χρόνο, όπλα του ανθρώπινου μυαλού.

Μέσα στο χρόνο. Αλλά ο χρόνος για να είναι πολύτιμος, πρέπει ο άνθρωπος να τον χρησιμοποιεί σωστά, να τον εκμεταλλεύεται εποικοδομητικά, ουσιαστικά, αποτελεσματικά, γόνιμα, ώστε και να γνωρίζει τον κόσμο του και τον εαυτό του και να συνειδητοποιεί τις δυνάμεις του. Άρα να οδηγείται στην αυτογνωσία και στην κοσμογνωσία, αφού όλος ο κόσμος εντός ημών εστί.

Σήμερα δυστυχώς οι εφημερίδες ασχολούνται- όπως λέει η λέξη- με τα εφήμερα, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση αφήνουν ήχους και εικόνες να περνούν και να φεύγουν και μένουν μόνο τον ελάχιστο χρόνο που παρουσιάζονται μπροστά μας. Άκουσα ένα κείμενο, θυμάμαι ήταν ωραίο εκείνη την στιγμή που το άκουα, δεν θυμάμαι όμως ποιο ήταν το θέμα, όπως συμβαίνει με μια διαφήμιση, με ένα τραγούδι, το ίδιο και με τις χιλιάδες ώρες που περάσαμε μπροστά στην τηλεόραση και τίποτε δε θυμόμαστε από τις σειρές, από τα έργα, παρά μόνο μια ασαφής εικόνα μας μένει, ένα γενικό διάγραμμα, σχεδόν οι τίτλοι.

Και όμως μέσα στη διάσταση του χρόνου ο άνθρωπος μπορεί πολλά να μάθει, αν αρχίσει να μελετά. Και μελέτη δεν είναι μόνο η ανάγνωση, που είναι το πρώτο, και δυστυχώς ούτε στο δημοτικό δεν δίνουν την αναγκαία σημασία, αλλά μελέτη είναι και το να κρατά ο άνθρωπος σημειώσεις, να κατανοεί και με λόγια δικά του να επαναφέρει στη μνήμη και να αποδίδει τα νοήματα, ώστε να κάνει δικά του, κτήμα του τα όσα διαβάζει ή καλύτερα μελετά.

Τέτοιες τεχνικές δυστυχώς δεν διδάσκονται στα σχολεία, και απαιτούμε μόνο από τα παιδιά να ξέρουν το μάθημα, να κάμουν διαγώνισμα, να αποδείξουν πως απομνημόνευσαν, για να ξεχάσουν μόλις βγουν από την τάξη και από το διαγώνισμα όσα διάβασαν εφήμερα.

Ο χρόνος είναι πολύτιμος και έχουμε καταντήσει να τον φοβόμαστε, γιατί θα αντιμετωπίσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, θα έρθουμε σε επικοινωνία και η επικοινωνία είναι δύσκολη, γιατί χρειάζεται ειλικρίνεια, και αυθορμησία, δύναμη να δούμε και να πούμε την αλήθεια, κάτι που δεν έχουμε συνηθίσει.

Ο χρόνος για άλλους είναι χρήμα και το χρήμα είναι μέτρο αξιοποίησης του χρόνου.
Αν μπορούσαμε να αγοράσουμε τον κόσμο όλο, .. μα αφού ο κόσμος όλος βρίσκεται μέσα μας, χρειαζόμαστε χρόνο μόνο να τον βρούμε και τότε θα καταλάβουμε ότι ο χρόνος, όταν αξιοποιείται σωστά , είναι το πολύτιμο θησαυροφυλάκιο που βρίσκεται εντός μας.

Αναλυτικά προγράμματα

Αναλυτικά Προγράμματα


«Τα Αναλυτικά Προγράμματα αποτελούν τον πυρήνα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Αναλυτικά Προγράμματα και σχολικά εγχειρίδια εμπεριέχουν το σύνολο της σχολικής μόρφωσης και αποτελούν τον καθρέφτη του επιπέδου της παιδείας και του πολιτισμού ενός λαού». Έτσι λένε οι επιστήμονες.
Οι ασχολούμενοι με τα αναλυτικά προγράμματα ξέρουν πως το αναλυτικό δεν είναι ένα αλλά διαφορετικές συλλήψεις του ιδίου από διαφορετικούς ανθρώπους, άρα περισσότερα του ενός, γιατί άλλα συλλαμβάνουν και αποτυπώνουν οι κατασκευαστές του, άλλα ίσως οι συγγραφείς των αντίστοιχων εγχειριδίων, άλλα καταλαβαίνει ο δάσκαλος που χρησιμοποιεί το εγχειρίδιο και άλλα οι μαθητές. Λογικότατο μέσα στα πλαίσια του φυσιολογικού, άρα δεν εννοούμε την πλήρη ασυνεννοησία. Επιπρόσθετα όμως υπάρχει και το κρυμμένο αναλυτικό, που παίζει τεράστιο ρόλο στην εκπαίδευση, γιατί τα μηνύματα που στέλνει είναι ζέοντα και ζώντα.
Ένα αναλυτικό πρόγραμμα περιέχει μια φιλοσοφία παιδείας, έχει συγκεκριμένους σκοπούς και στόχους και προσπαθεί με τα κατάλληλα μέσα να τους πετύχει. Το αναλυτικό πρόγραμμα θα αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά όταν αναλάβουν οι συγγραφείς των σχολικών εγχειριδίων να εφαρμόσουν τις αρχές και να αναπτύξουν το περιεχόμενό του. Ένα αναλυτικό πρόγραμμα μπορεί να καταρτίζεται από ακαδημαϊκούς εγνωσμένου κύρους, αν όμως αυτοί είναι εκτός δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης μπορεί απομακρυσμένες από την εκπαιδευτική πραγματικότητα να είναι και οι συλλήψεις τους. Δυσκολότερο είναι να επιτύχει κανείς ακαδημαϊκό συγγραφέα εγχειριδίου. Πολλά εγχειρίδια στο Γυμνάσιο αποδείχτηκαν ακατάλληλα, γιατί ο καθηγητής πανεπιστημίου που τα έγραψε ήταν μακριά από τις αντιληπτικές ικανότητες των παιδιών και από τα γλωσσικά επίπεδά τους. Τα καλύτερα εγχειρίδια γράφτηκαν από εκπαιδευτικούς πάνω στην έδρα, που ταυτόχρονα πειραματίζονταν με τους μαθητές κι είχαν την ευκαιρία να εξετάζουν τις απαιτήσεις και τα επίπεδά τους. Μ’ αυτό τον τρόπο γράφτηκαν στην Κύπρο εγχειρίδια σε διάφορα μαθήματα και της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από την Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων- που αποδεδειγμένα άνοιξε δρόμους στην εκπαίδευση της Κύπρου και της Ελλάδας- κι όμως έσβησε άδοξα, Κύριος οίδε διατί.
Είναι ακόμα οι εκπαιδευτικοί που θα διδάξουν με τα εγχειρίδια, θα εφαρμόσουν το περιεχόμενο του αναλυτικού, θα οδηγήσουν σε γνώσεις και θα αναπτύξουν δεξιότητες. Οι μάχιμοι αυτοί εκπαιδευτικοί χρειάζονται την καθοδήγηση των συγγραφέων των εγχειριδίων και όχι μόνο τη θεωρητική διαφώτιση. Δειγματικά μαθήματα στην τάξη απαιτούν. Δικαίως. Αν αυτός που έγραψε το εγχειρίδιο δεν μπορεί να το διδάξει, τότε πώς οι άλλοι; Να παρακολουθήσουν πώς διεξάγεται το μάθημα, να συζητήσουν ύστερα. Εγχειρίδια (με βάρος κιλού και άνω) αποδείχτηκαν θεωρητικολογίες χωρίς πρακτικό περιεχόμενο.
Τέλος, οι μαθητές πρέπει να πιστέψουν πως έχει νόημα η εργασία που αναλαμβάνουν και πως η γνώση αξίζει, μπορεί να συνδεθεί με άλλες ή να αποτελεί θεμέλιο για άλλες. Ειδάλλως, ακατανόητα είναι για τους μαθητές και τα μαθήματα και οι ασκήσεις. Το ίδιο ισχύει με την επιλογή κειμένων για ανάλυση. Πολλά φαντάζουν ανόητα.
Είναι όμως και το μέγα αλλά κρυμμένο αναλυτικό πρόγραμμα. Μπορεί δηλαδή να διδάσκεται θεωρητικά η δημοκρατική συμπεριφορά και η δικαιοσύνη, όμως ο εκπαιδευτικός δε συζητά, δε δίνει το λόγο στον καθένα παρά μόνο στους καλούς, είναι αυταρχικός, έχει τις συμπάθειές του που βαθμολογεί πάντα ψηλότερα. Και το μάθημα για δημοκρατική συμπεριφορά και δικαιοσύνη; Το κρυμμένο αναλυτικό το σκότωσε, το έριψε στο πυρ το εξώτερον.
Ο καταρτισμός νέων αναλυτικών προγραμμάτων δεν αποτελεί παρά την αρχή, που όμως είναι το ήμισυ του παντός. Το παν όμως είναι το τελικό αποτέλεσμα κι αυτό θα μετρήσει στην εκπαίδευση.

Με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή

Με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή

Θα πραγματοποιηθεί κανένα μαθητικό συνέδριο με τίτλο «Απαλλαγή από την κατοχή»; Θα γραφτεί κανένα δοκίμιο για την εκδίωξη των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο;
Η ανακοίνωση στην εφημερίδα λιτή: Το Λύκειο διοργανώνει Μαθητικό Συνέδριο με θέμα «Η καλλιέργεια κουλτούρας ειρηνικής συμβίωσης, αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων με στόχο την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας». Η ανακοίνωση απλή, μα το θέμα του συνεδρίου προβληματικό, όπως και ο στόχος της σχολικής χρονιάς.
Είναι ή δεν είναι πρωθύστερο το σχήμα: πρώτα καλλιέργεια κουλτούρας συνεργασίας με τους Τουρκοκύπριους και ύστερα η απαλλαγή από την κατοχή και η επανένωση της πατρίδας και του λαού;
Δηλαδή ποιο είναι σημαντικό και θεμελιώδες, πρώτα να καλλιεργήσουμε κουλτούρα ειρηνικής συμβίωσης και συνεργασίας, να δώσουμε εξετάσεις, να τις περάσουμε, ώστε να ευδοκήσουν τα τουρκικά στρατεύματα να αποχωρήσουν; Ή να ελευθερώσουμε τα ευρωπαϊκά εδάφη της ευρωπαϊκής Κύπρου από τον τουρκικό ζυγό, για να ζήσουμε πια ειρηνικά με τους Τουρκοκύπριους;
Η κατοχή των εδαφών μας δεν συνεχίζεται; Πού εδράζεται το παράνομο τουρκοκυπριακό κρατίδιο; Πού κατοικούν οι εκπρόσωποί του με τις παράλογες απαιτήσεις τους στις συνομιλίες; Πού υποδέχτηκαν τελευταία τον Τούρκο υπουργό των Εξωτερικών που ήρθε, έδωσε οδηγίες, έφυγε;
Δεν θα ήταν καλύτερα διατυπωμένος ο στόχος της σχολικής χρονιάς, αν άλλαζε η σειρά των προτάσεων; Αν ήταν: «Στόχος της σχολικής χρονιάς είναι η απαλλαγή από την κατοχή και η επανένωση της πατρίδας και του λαού μας, για να συμβιώσουμε ειρηνικά με τους Τουρκοκύπριους μέσα σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας».
Έτσι όπως διατυπώνεται ο στόχος της χρονιάς από το Υπουργείο, τίθεται πρώτα η ειρήνη κι ύστερα η ελευθερία. Γι’ αυτό κι έχουμε ελληνοτουρκικά φαγοπότια και συνέδρια και δηλώσεις από ελληνόπουλα του τύπου: «εμείς δεν έχουμε να μοιράσουμε τίποτε με τους Τουρκοκύπριους». Κι αν έχουμε μόνο με την Τουρκία γιατί συνομιλούμε με τον ηγέτη τους;
Αφού λοιπόν δίνουμε έμφαση στην ειρηνική συμβίωση, δεν μένει χώρος για το δεύτερο σκέλος, «την απαλλαγή από την κατοχή και την επανένωση της πατρίδας και του λαού μας». Μήπως στις συναντήσεις Ελληνοκυπρίων- Τουρκοκυπρίων λέμε ξεκάθαρα πως στόχος μας είναι να διώξουμε τα τουρκικά στρατεύματα; Πως στόχος μας είναι να παύσει η Τουρκία να επεμβαίνει στην Κύπρο; Ή μόνο ίσες αποστάσεις κρατάμε, γι’ αυτό και θολώνουμε τα νερά και διακηρύσσουμε την ανάγκη για αλλαγή της Ιστορίας μας; Αλλά τότε γιατί τα βάζουμε με τους ξένους όταν τηρούν ίσες αποστάσεις, αφού κι εμείς αυτές τηρούμε; Κάμαμε- κάματε, ας τα ξεχάσουμε, και ας αλλάξουμε την ιστορική μας σκούφια κατά που βολεύει.
Οι αντιδράσεις για τα εκπαιδευτικά πράγματα πληθύνονται, γιατί ταυτόχρονα οι ιθύνοντες προσπαθούν να αποδείξουν στους περισσότερους από μας πως μια ζωή τη ζήσαμε λανθασμένα. Οι αγώνες του λαού μας ήταν λανθασμένοι, η ελπίδα για επιστροφή μάταιη, πρέπει να μοιραστούμε εγκλήματα -που δεν κάμαμε- μαζί με το τουρκικό κράτος. Κι ακόμα χειρότερα, καλλιεργείται κλίμα ενοχής και ραγιαδισμού στα παιδιά μας, ώστε πολλοί να μην εκφράζουν τους πραγματικούς τους πόθους για απελευθέρωση, να φοβούνται να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους, να μη ζητούν επιστροφή στα σπίτια τους, να μη βροντοφωνάζουν πως δεν ανέχονται τον τουρκικό ζυγό. Τελικά αυτό είναι η ειρήνη; Η παραποίηση της Ιστορίας και της ελευθερίας;

Ερωτηματολόγιο για μικρούς και μεγάλους

Ερωτηματολόγιο για μικρούς και μεγάλους


Όπως είναι γνωστό, η τέχνη των ερωτήσεων χρειάζεται τον επιστήμονά της, όμως τα ερωτηματολόγια κάποτε χρησιμοποιούνται για να οδηγήσουν σε κατευθυνόμενα συμπεράσματα. Το πιο κάτω στηρίζεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατοχυρώνει στοιχεία της νεότερης Κυπριακής Ιστορίας.
ΞΕΡΕΤΕ ΠΩΣ:
-Το 1955 οι Ελληνοκύπριοι επαναστάτησαν εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών ενώ οι Τουρκοκύπριοι ηγέτες συμμάχησαν με τους Άγγλους;
-Η Αγγλία προήγαγε την ιδέα της διχοτόμησης που εφαρμόζει η Τουρκία;
-Η τουρκοκυπριακή τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ προκαλούσε τότε επεισόδια ανάμεσα στις δύο κοινότητες;
–Σύμφωνα με το σύνταγμα οι Τουρκοκύπριοι, το 18% , κατείχαν το 30% των θέσεων στη δημόσια υπηρεσία και το 40% της αστυνομικής δύναμης και του στρατού;
-Ο Τουρκοκύπριος αντιπρόεδρος είχε δικαίωμα βέτο κι έτσι μπορούσε να παραλύσει τα πάντα, ενώ 8 από τους 15 Τουρκοκύπριους βουλευτές μπορούσαν να παραλύσουν πολλά με την ψήφο τους;
-Όταν αναγκάστηκε να εισηγηθεί το1963 ο Πρόεδρος Μακάριος τροποποίηση του Συντάγματος, η Τουρκία απέρριψε εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων τις προτάσεις, οι Τουρκοκύπριοι ηγέτες αποσύρθηκαν από κυβέρνηση και βουλή και δημιούργησαν τουρκοκυπριακούς στρατιωτικούς θύλακες με τη βοήθεια στρατιωτικού προσωπικού από την Τουρκία, πράγμα που αποτέλεσε την απαρχή της διακοινοτικής διαμάχης;
-Ύστερα από το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας στις 15 Ιουλίου 1974, η Τουρκία στις 20 Ιουλίου 1974 εισέβαλε παράνομα στην Κυπριακή Δημοκρατία με αποτέλεσμα τον τεχνητό διαμελισμό του νησιού;
-Η Γενική Συνέλευση των Η. Ε. με το Ψήφισμα 3212 ζήτησε το σεβασμό της κυριαρχίας, ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας και του αδέσμευτου της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αποχώρηση από το νησί των ξένων στρατευμάτων;
-H Γενική Συνέλευση, το Συμβούλιο Ασφαλείας και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Η. Ε. καθώς και το Κίνημα των Αδεσμεύτων, η Κοινοπολιτεία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρώπης ζήτησαν την επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους και την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
-Η δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1979 προέβλεπε επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της;
-Στις 15/ 11/1983, ο Ντενκτάς ανακήρυξε σε ανεξάρτητο «κράτος» το κατεχόμενο τμήμα του νησιού;
- Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, με τα ψηφίσματά του 541 το 1983 και 550 το 1984, καταδίκασε ως νομικά άκυρη την ανακήρυξη του ψευδοκράτους και ζήτησε την ανάκλησή της;
- Μέχρι σήμερα μόνο η Τουρκία αναγνωρίζει αυτή την παράνομη οντότητα;

Αν ύστερα από τα πιο πάνω αμφιβάλλουμε για το διεθνώς αναγνωρισμένο δίκαιό μας, αν δεν είναι το πρόβλημά μας θέμα εισβολής, κατοχής, σχεδίων επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας, τότε να βλέπουμε ολοζώντανο μπροστά μας κάθε μέρα το δεκαενιάχρονο λεβέντη που άνανδρα σκότωσε ο Τούρκος ηθοποιός να μας κάμνει το ίδιο. Οι Τουρκοκύπριοι έχουν αρκετούς συμμάχους, και προπάντων την Τουρκία. Τώρα παρουσιάζονται και πολλοί σύμμαχοι Ελληνοκύπριοι και μάλιστα στα σχολεία μας. Αλλά εμείς απαιτούμε από την ελληνική παιδεία του τόπου να εμπνεύσει την αξιοπρέπεια στα παιδιά μας και όχι τη χαμέρπεια.

Ο Σωκράτης

Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Διαβάζοντας και πάλι την Απολογία του Σωκράτη, γραμμένη από τον Πλάτωνα, και με την ευκαιρία των συζητήσεων για την παιδεία του τόπου, για τα ελληνικά και χριστιανικά γράμματα, για τις επιλογές των παιδιών μας στη β΄ λυκείου, δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε και πάλι το Σωκράτη, τον άνθρωπο που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην παιδεία των συμπολιτών του, στο πώς να γίνει και ο καθένας καλύτερος και η κοινωνία ολόκληρη.
Ο Σωκράτης θεώρησε τον όλο τρόπο ζωής του σαν θεία προσταγή. Ο χρησμός που έδωσε κάποτε η Πυθία, όταν ρωτήθηκε ποιος είναι ο σοφότερος άνθρωπος, ήταν πως ο Σωκράτης ήταν πάντων σοφότατος. Κι αυτός, για να το διαψεύσει ή να το επιβεβαιώσει, πλησίαζε τους θεωρούμενους σοφούς, πιστεύοντας πως θα βρεθούν άλλοι σοφότεροί του. Κατέληγε όμως πάντα στο συμπέρασμα πως πολιτικοί, ποιητές και χειροτέχνες νόμιζαν πως ήταν σοφοί αλλά δεν ήταν, γιατί δεν γνώριζαν τα όρια της ανθρώπινης γνώσης ούτε και είχαν συνείδηση της άγνοιάς τους. Ενώ ο ίδιος δήλωνε πως δεν ήξερε τίποτε ούτε και νόμιζε πως ήξερε. Είχε συνειδητοποιήσει την άγνοιά του, κι αυτό προσπάθησε στη ζωή του να βοηθήσει και τους άλλους να κατανοήσουν, πως τα όρια της ανθρώπινης γνώσης είναι περιορισμένα.
Σε ποια τάξη των σχολείων μας διδάσκεται η Απολογία του Σωκράτη; Σε ποια τάξη διδάσκεται Πλάτων ή Αριστοτέλης ή Βασίλειος ή Γρηγόριος ή Χρυσόστομος; Πώς θα μάθουν τα παιδιά μας για τους μεγάλους δασκάλους του ελληνισμού, του χριστιανισμού και της ανθρωπότητας, για την ανθρωπιά και τη συνέπεια στη ζωή, για την αφοβία μπροστά στο θάνατο και για την ανάγκη για αξιοπρεπή ζωή;
Ποιος θα τους καθοδηγήσει στη σωστή επιλογή αν -όπως φαίνεται από τις σχετικές έρευνες- χάνουν το χρόνο τους επιλέγοντας μαθήματα μόνο και μόνο γιατί είναι εύκολα ή γιατί θα πάρουν ψηλή βαθμολογία; Αν ο χρόνος είναι το πολυτιμότερο που έχουν, γιατί τα μαθήματα δεν περιορίζονται στα αναγκαία και θεμελιώδη που θα αναπτύξουν και το σώμα και την ψυχή, και τη λογική και την αισθητική και την ηθική και θρησκευτική τους διάσταση; Κι ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα, έχουν την ωριμότητα τα παιδιά να επιλέγουν μαθήματα, αφού δεν έχουν τις γνώσεις και προσλαμβάνουσες να αξιολογήσουν το περιεχόμενό τους;
Οι αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία ποιο αποτέλεσμα έχουν; Κάνουν τους μαθητές και την κοινωνία μας καλύτερη; Για όλα τα έκτροπα που παρακολουθούμε δεν έχει ευθύνη το εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου που πελαγοδρομεί; Η καθημερινή βία, μέσα και έξω από το σχολικό χώρο είναι δυνατό να είναι απότοκο μόνο των οικογενειακών ή των κοινωνικών συνθηκών αλλά όχι της εκπαίδευσης ειδικότερα και της παιδείας γενικότερα;
Μερικοί – και σωστά- υποστηρίζουν πως το σχολείο μικρή επίδραση έχει πια στη ζωή των παιδιών μας. Αν όμως είναι έτσι, τότε ποιος έχει ευθύνη για την διαπαιδαγώγησή τους;
Ο Σωκράτης καθημερινά βρισκόταν ανάμεσα στους συμπολίτες του και συζητούσε μαζί τους, κι οι νέοι τον ακολουθούσαν ευχαρίστως, γιατί τους άρεσε η συζήτηση μαζί του κι ο έλεγχος των συμπολιτών τους. Ποιος αντιστοιχεί στο Σωκράτη στα σύγχρονα κράτη; Υπάρχει; Κι αν αυτός δεν υπάρχει ή δε λειτουργεί, ποιος είναι ο οδοδείκτης των παιδιών μας; Η τηλεόραση, το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι δικές τους συναναστροφές, τα κόμματα; Αν αυτά αποτελούν τους σύγχρονους δασκάλους, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ποια σχέση έχει μ’ αυτά; Τα ελέγχει ή από αυτά ελέγχεται και καθοδηγείται; Αν ο έλεγχος των τροφίμων και των ποτών είναι απαραίτητος, δεν είναι και ο έλεγχος όσων εισέβαλαν στη ζωή των παιδιών μας και στο κάθε σπίτι; Και ποιος ξέρει τι γίνεται στις εκδρομές τις οποίες τα ίδια τα παιδιά διοργανώνουν; Είναι υπεύθυνος κανείς; Κλείνουμε τα μάτια και τέλος;
Και πάλι όμως μένουμε με τα ερωτηματικά και τις θλιβερές διαπιστώσεις, ενώ οι υπεύθυνοι διαβεβαιούν περί του αντιθέτου. Τι να κάμουμε όμως τις διαπιστώσεις ή τις διαβεβαιώσεις; Τα γιγνόμενα και τα γεγονότα δυστυχώς άλλα δηλούν. Χάνουμε την ψυχή των παιδιών μας μέσα στη σύγχυση και την αβεβαιότητα αυτών που νομίζουν πως ξέρουν, που κατευθύνουν κατευθυνόμενοι, που αποφάσισαν να μας υπαγορεύσουν τι είναι αλήθεια, ποια είναι και ποιο χρώμα έχει. Και μαζί με την ψυχή τους η σύγχυση των εννοιών και των αξιών. Πολλή θολούρα πλακώνει τον τόπο. Και ο Σωκράτης, ενώ μπορεί ακόμα να διδάσκει, δε διδάσκεται.

Δημήτρης Αλεξάνδρω χαίρειν

Δημήτρης Αλεξάνδρω χαίρειν

Με κάλεσαν λοιπόν στη γ΄ λυκείου να σε αντικαταστήσω, σε διάβαζα, ιδιαίτερα τη Φόνισσά σου, κάπου το λέω στο Τέλος της Μικρής μας Πόλης, στο διήγημά μου Ο Ντετέκτιβ. «Το πηγάδι είχε ξεραθεί, δεν το χρησιμοποιούσανε πια κι επειδή τα παιδάκια της γειτονιάς παίζαν όλη μέρα στην πλατεία, του ΄χαν βάλει ένα ξύλινο σκέπασμα και το στερεώσαν όπως μπορούσαν καλύτερα πάνω στο χαμηλό φιλιατρό του, να μην πέφτουνε μέσα τα παιδάκια και γίνονται εκείνα τα δραματικά πράματα που διαβάζουμε στη Φόνισσα και άλλα διηγήματα του Παπαδιαμάντη μας.» Γιατί έτσι σ’ ένιωθα, πάντα δικό μας, δάσκαλο και πατέρα μας. Κι έτσι πια τα παιδιά δε θα πέφτουν στο πηγάδι σου, αν και - αμαρτία ξομολογημένη- ποτέ εσύ δε θα ξεραθείς, πάντα τα πηγάδια σου θα’ ναι γιομάτα, νερό αείζωο, να πίνουν οι διψασμένοι της λογοτεχνίας και να ξεδιψούν, λίγη καλή θέληση να’ χουν, η γιαγιά μου το καταλάβαινε το ευαγγέλιο αγράμματη, εμείς το διδασκόμασταν από την ε΄ δημοτικού, σήμερα όλο δυσκολίες τους φαντάζεις, την καθαρεύουσα την σκοτώσανε, αυτά συμβαίνουν όταν τα καθεστώτα επεμβαίνουν στη γλώσσα. Ήσουν βέβαια άλλος άνθρωπος, “Το επ’ εμοί ενόσω ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω πάντοτε να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν, να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη. Εάν επιλάθωμαί σου Ιερουσαλήμ, επιληθείη η δεξιά μου, κολληθείη η γλώσσα μου τω λάρυγγί μου, εάν μη σου μνησθώ”. Αυτά είν’ αιώνια κι εσύ, τυραγνισμένη ψυχή, τα μάζεψες στάλα στάλα στη στέρνα σου και μας τα’ δωσες. Φάνηκε άξιο της προσφοράς σου το σύστημα της Παιδείας;
Κάτι τέτοια φοβάμαι κι εγώ, αύριο μεθαύριο θα καθυστερήσουν λίγο στο σχολείο ν’ αρχίσουν το βιβλίο μου, θα περιμένουν οδηγίες, μέσα σ’ αυτό έχω βάλει τη ζωή μου, την εποχή μου που σβήνει και χάνεται, το όραμά μου για το νέο κόσμο, μια νέα αριστερά χωρίς τους παλιούς αριστερούς κι όλα εκείνα τα παραμύθια τους, μια ζωή ξένος στη Γερμανία, ξένος και στην Ελλάδα σαν το φίλο μου το Σκουρογιάννη από του Ντοπρίνοβον! Στη φιλοσοφία να μη μου το ρίξουν σαν τους δικούς μας εδώ στο ελληνικό καφενείο, ν’ αρχίσουν να μιλούν για την αποξένωση, τον καπιταλισμό, την ειδίκευση, την πυραμίδα της ιεραρχίας, τις πολυεθνικές κοινωνίες. Καλά, δε λέω, λίγα απ’ αυτά θα χρειαστούν, αυτά είδα, αυτά μολόγησα, μη μου κάμουν όμως τη λογοτεχνία θεωρία της κοινωνιολογικής ανέλιξης της μεταπολεμικής Γερμανίας! Να τ’ απολαύσουν λέω το κείμενο, να το διαβάσουν στην τάξη, να το χαρούν, χωρίς το φόβο του μπαμπούλα του επιθεωρητή.
Διπλό βιβλίο, στη Γερμανία χαμάλης, Ελλάδα η πατρίδα μου, μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο, μετά τον εμφύλιο ως τη δικτατορία ως την πτώση της με την εισβολή στην Κύπρο. Γράφω σε τετράδιο το δίνω στο συγγραφέα, τον άλλο μου εαυτό, να συμπληρώσει το βιβλίο, ένα πρόσωπο, δυο πρόσωπα, εγώ ο ίδιος, διπλό βιβλίο, αυτό που γράφεις κι αυτό που πάντα σε βασανίζει κάπου στα ανεξιχνίαστα βάθη, η πραγματικότητα και η φαντασία, το τελειωμένο πρόσωπο και το ατελείωτο, η κοινωνία και η μοναξιά, οι νικητές και ηττημένοι της ζωής, ο κόσμος της φτώχειας που συναντά το χρήμα, ένα βιβλίο τελειωμένο και μισοτελειωμένο, ο συγγραφέας που πεθαίνει με τα πρόσωπα του έργου του σ’ ένα κόσμο που χάνεται. Στο βάθος ψάχνω για το ρωμαίικο.
-Δε γίνεται τίποτα στο ρωμαίικο, κοροϊδεύουμε ο ένας τον άλλο…(αυτά μου φαίνονται τα σωστότερα) λέει ο ήρωας. Κι ύστερα η δικτατορία, καλά τη βρήκαμε σα δικαιολογία της αναξιότητάς μας. Είμαι και δεν είμαι, περαστικός είμαι, ποιος είναι ο κόσμος, ποιος είναι ο δικός μου; Βλέπω τον κόσμο και δεν τον βλέπω, θα με φορτώσουν κι εμένα μαζί μ’ αυτό το κασόνι, θα με κλείσουν σε κανένα βαγόνι, έτσι θα φτάσω να τον βρω το μεγάλο τον κόσμο. Και χωρίς να κάνω τίποτα πάλι…
Έτσι θα το’ θελα και με το Διπλό Βιβλίο, να το διαβάσουν τα παιδιά κι οι δάσκαλοι να το χαρούν και να μην κάμουν τίποτε. Δεν το’ γραψα το βιβλίο για εξετάσεις ούτε και για παράδοση στην τάξη. Μόνο να το διαβάσουν και να το απολαύσουν θέλω. Δημήτρης Αλεξάνδρω χαίρειν.
Θα’ θελε να τα πει ο Δημήτρης Χατζής, δε θα’ θελε, κανένας δεν ξέρει. Το βέβαιο είναι πως φέτος αποχαιρετούμε τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη και τα παιδιά μας ευχόμαστε να διαβάσουν το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή. Έτσι κι αλλιώς ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι αθάνατος.

Το αντιολοήμερο σχολείο

Το αντι- ολοήμερο σχολείο

Η είδηση μου άρεσε, πολύ, και θα’ θελα και τα δικά μου εγγόνια να’ χουν την τύχη των μικρών Γάλλων και Γαλλίδων. Η είδηση από τα Νέα των Αθηνών λέει πως τα παιδιά στη Γαλλία από 3 έως 10 ετών θα πηγαίνουν στο σχολείο μόνο Δευτέρα, Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή, τέσσερις μέρες τη βδομάδα. Ούτε ολοήμερο, ούτε ολοβδόμαδο, ούτε εικοσιτετράωρο την ημέρα, ούτε ολόχρονο. Έξι εκατομμύρια παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να «ξεκουράζεται το μυαλό τους και να απελευθερώνεται η δημιουργικότητά τους», όπως είπε ο υπουργός Παιδείας της φίλης χώρας. Στη Γαλλία τα παιδιά δεν πήγαιναν σχολείο Τετάρτη και Κυριακή, τώρα προστίθεται και το Σάββατο. Όπως ακόμα μαθαίνουμε, «η καθιέρωση μιας ελεύθερης ημέρας στα μέσα της εβδομάδας χρονολογείται στη Γαλλία από το 1882. Πρώτα η Πέμπτη, και στη συνέχεια η Τετάρτη, ήταν αφιερωμένη στο Κατηχητικό, παρ’ όλο που οι περισσότεροι γονείς την αξιοποιούσαν για να στείλουν τα παιδιά τους να μάθουν κολύμπι ή μουσική. Η συμφωνία με την Εκκλησία παρέμενε, όμως και καμιά κυβέρνηση δεν τολμούσε μέχρι τώρα να την παραβιάσει.» Το 80% των γονέων τάσσονται υπέρ της εβδομάδας τεσσάρων ημερών, άρα τα παιδιά θα εργάζονται 24 αντί 26 ώρες τη βδομάδα, έξι ώρες κάθε μέρα.
Ότι υπάρχουν αντιδράσεις είναι βέβαιο. Άλλοι κατηγορούν την κυβέρνηση πως το μέτρο λήφθηκε για εξοικονόμηση χρημάτων, άλλοι προβλέπουν ότι το δημόσιο σχολείο θα γονατίσει μπροστά στο ιδιωτικό, άλλοι ότι τα δημόσια σχολεία ευθυγραμμίζονται με τα θρησκευτικά ινστιτούτα που εφαρμόζουν ήδη αυτό το ωράριο, άλλοι σκέφτονται τι να κάμουν τα παιδιά τους και ποιος θα τα προσέχει. Το υπουργείο μεταβίβασε στους δήμους την ευθύνη για τα παιδιά τις μέρες που δε θα πηγαίνουν στο σχολείο και οι φτωχοί γονιοί ξέρουν από τώρα πως τα παιδιά τους θα περνούν τις μέρες τους έξω από τα εμπορικά κέντρα, τις νέες αυλάδες των εκκλησιών όπου παίζαμε εμείς μπάλα, όταν ήμασταν μικροί. Είναι βέβαια κι οι ιδιοκτήτες των εξοχικών που θα χαίρονται περισσότερες μέρες τα σπίτια τους, αφού θα τ’ απολαμβάνουν ολόκληρο Σαββατοκύριακο. Ακόμα κι εξοικονόμηση καυσίμων μπορεί να επιτευχθεί με τις λιγότερες μέρες στο σχολείο. Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να χρησιμοποιήσει τις δύο ώρες που εξοικονομούνται την εβδομάδα για να βοηθήσει τους μαθητές που δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν το σχολικό πρόγραμμα, γιατί πάνω από το ένα πέμπτο των Γάλλων μαθητών φτάνουν στο τέλος του Δημοτικού με δυσκολίες στη γαλλική γλώσσα και τα μαθηματικά. Δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο.
Λοιπόν; Τι λέει εν προκειμένω το ολοήμερο σχολείο για το οποίο έγινε τόσος λόγος, τόσες προσπάθειες, τόσα όνειρα; Αλλού ανακαλύπτουν πως όσο λιγότερο βρίσκονται τα παιδιά στο σχολείο τόσο το καλύτερο και για τα παιδιά και για τη δημιουργικότητά τους και για το μυαλό τους. Εμείς ακόμα εκεί, στην αρχαία Σπάρτη, να τα’ χουμε ολημερίς κι ολονυχτίς να τα παιδεύουμε, λέει. Ποιος πάει για το καλύτερο; Τις απαντήσεις θα δώσουν οι παιδαγωγοί, οι γονιοί και οι ειδήμονες. Εμείς απλώς σημειώνουμε πως η αλήθεια δεν είναι πάντα αυτή που κυκλοφορεί στον τόπο μας μια ορισμένη περίοδο για ορισμένους λόγους. Μπορεί τα αντίθετα να είναι καλύτερα και πιο αποτελεσματικά. Θα δοκιμάσει όμως κανένας υπουργός παιδείας στην Κύπρο τέτοιο μέτρο; Κύριος οίδεν.

Τα παιδιά μας ο καθρέφτης μας

Τα παιδιά μας ο καθρέφτης μας

Να ΄ναι καλά τα παιδιά μας, ο καθρέφτης μας. Μπορούμε να δούμε στις επιτυχίες και στις αποτυχίες τους τον εαυτό μας. Τόσα ελληνικά ξέρουμε όσα έγραψαν στις εξετάσεις τα παιδιά μας. Τόση σημασία δίνουμε στα ελληνικά όση δίνουν τα παιδιά μας. Τα ελληνικά δεν είναι ένα μεμονωμένο μάθημα. Ανήκουν στο σύνολο του ελληνικού πολιτισμού τον οποίον εκφράζουν με τον τρόπο τους.
Κανένας δεν ξέρει πώς είναι ο κόσμος αντικειμενικά. Ο φυσικός τον βλέπει και τον περιγράφει με τη γλώσσα της επιστήμης του, ο ζωγράφος τον απεικονίζει με τη δική του γλώσσα. Γλώσσα είναι και η μουσική και η ζωγραφική και η φυσική και η χημεία. Γλώσσα και τα ελληνικά όπως τα τουρκικά και τα αγγλικά. Η διαφορά τους στα χρόνια, στον πλούτο και στην εκφραστική δύναμη. Τρεις χιλιάδες και περισσότερα χρόνια η ελληνική, με χρήση στη φιλοσοφία που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στη θρησκεία, στο μύθο, στην πραγματικότητα και στη φαντασία, με μεγάλους μαστόρους να τη χειρίζονται και να την εμπλουτίζουν στην Ιστορία που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στο δράμα που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στην επιστήμη που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στην προσευχή, για να εκφράσει το ανέκφραστο.
Αν ισοπεδώνεις αγγλικά και ελληνικά και τουρκικά, μόνο και μόνο για να μη σε πουν εθνικιστή, σοβινιστή κτλ., έχασες το παιχνίδι και πολλοί το χάσαμε, γιατί δεν θεωρούμε ευτυχία το να είμαστε Έλληνες. Και δεν θεωρούμε ευλογία το να είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι. Λίγοι ή πολλοί. Κάτω από την ισοπεδωτική φιλοσοφία μαθαίνεις αγγλικά καλύτερα που δίνουν και ψωμί παρά ελληνικά.
Τα ελληνικά είναι δύσκολα και για τους ξένους και για τους δικούς. Στην τρισχιλιόχρονή τους ιστορία έδωσαν έργα που ούτε τα είδαμε ούτε τα ακούσαμε ακόμα κι οι φιλόλογοι, πολλοί των οποίων σήμερα δεν ξέρουν αρχαία, γιατί δεν φοίτησαν- λέει- στο τμήμα κλασσικής φιλολογίας αλλά σε άλλο. Είναι δυνατό, δηλαδή, να ξέρεις βυζαντινά χωρίς να ξέρεις αρχαία ελληνικά; Ή νέα ελληνικά χωρίς αρχαία; Ο κύκλος στις φιλοσοφικές σχολές τετραγωνίστηκε από παλιά.
Χωρίς αρχαία γιατί είναι δύσκολα, χωρίς βυζαντινά γιατί δεν είναι της μόδας, χωρίς ποίηση και χωρίς πεζογραφία, χάσιμο χρόνου. Εδώ έμεινε μια «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη στις εξετάσεις και τα παιδιά μας λεν: δεν την καταλαβαίνουμε, είναι αρχαία! Κάτι κολλυβογράμματα διδάσκουμε στα παιδιά μας, δυο τρεις στίχους Μόντη, κάνα δυο τραγουδάκια του Ελύτη και κάτι παραμύθια για τη δικτατορία ή τον εμφύλιο που δεν τα αγγίζουν στην καρδιά. Τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν γιατί θεωρούνται λογοτεχνικά και τα ομολογούν ανοησίες. Κουτσουρεύουμε την ύλη αντί να την εμπλουτίζουμε. Μήπως είμαστε τόσο φτωχοί από κείμενα, ώστε να τρώει ένας άνθρωπος μια ώρα στην τάξη για να διδάξει πέντε στίχους; Κρατάμε τους θησαυρούς της ελληνικής γλώσσας μακριά από τα παιδιά μας, κρατάμε πεινασμένα και διψασμένα τα παιδιά μας, γιατί προτιμούμε τα γνωστά, τα χιλιοειπωμένα, τα φασφουτάδικα, κατά γενική ομολογία ζημιογόνα. Ή είναι δυνατό να μάθει κανείς να γράφει με το να διαβάζει οδηγίες για το πώς πρέπει να γράφει…για να πείσει; Το γράψιμο είναι θεωρία ή πράξη; Αλλά το γράψιμο στην πράξη θέλει διορθώσεις και παρατηρήσεις κι από την αρχή. Κι όλα αυτά δεν είναι δουλειά μου, είναι του Δημοτικού. Έπρεπε να τα ξέρει!
Και τον επόμενο χρόνο τα ίδια θ’ ακούσουμε και τον μεθεπόμενο. Τα παιδιά δεν πήγαν καλά στα ελληνικά, το ίδιο και στην Ελλάδα. Λίγες μέρες γεμίζουμε στήλες εφημερίδων, ραδιοφωνικό χρόνο, τηλεοπτικό, ευχαριστούμε, το θέμα είναι σοβαρότατο, δε λύνεται με μια εκπομπή, και τώρα διαφημίσεις.
Μια ζωή από τα ίδια: διαπιστώνουμε πως... Του χρόνου θα επαναβεβαιώσουμε τις διαπιστώσεις. Τον ελληνισμό τον εξισώσαμε, τον υποβιβάσαμε. Αλλιώς θεωρούμαστε εθνικιστές. Διάβασες Θουκυδίδη, όχι, διάβασες Ηρόδοτο, όχι, διάβασες Όμηρο, όχι, διάβασες Πλάτωνα, όχι, Σεφέρη, όχι, Κάλβο, όχι, Ελύτη, όχι, Παπαδιαμάντη, όχι, Πατέρες της Εκκλησίας; Α πα πα πα…
Τα παιδιά μας είναι ο καθρέφτης μας. Είμαστε οι περισσότεροι εν πολλοίς ανελλήνιστοι, δεν έχουμε διαβάσει θεμέλια του πολιτισμού μας και του παγκόσμιου, είμαστε όμως πρακτικοί άνθρωποι. Τα κριτήριά μας είναι μετρήσιμα: σπίτι τόσων τετραγωνικών και αυτοκίνητο μάρκας. Προς τι τα παράπονα; Αιτία ελομένου, θεός αναίτιος.

Καντιανή ειρήνη

Καντιανή ειρήνη

Τον άνθρωπο να τον μεταχειρίζεσαι όχι ως μέσο, για να επιτύχεις τους σκοπούς σου, αλλά ως σκοπό. Ο άνθρωπος είναι αυτοσκοπός, είναι το τέλειο δημιούργημα της φύσης, της θεότητας, του κόσμου. Σκοπός όλων των πράξεών μας πρέπει να είναι η ανάπτυξη του ανθρώπου, η ευτυχία του, η ελευθερία του, σε όλες τις πτυχές της. Κάπως έτσι τα σκέφτηκε ο μεγάλος φιλόσοφος Καντ. Όλα να αποβλέπουν στην ανύψωση του ανθρώπου και όχι στην εκμετάλλευσή του. Και βέβαια λέγοντας άνθρωπο δεν εννοεί ούτε το λευκό μόνο, ούτε το μαύρο ούτε το χριστιανό ούτε το μουσουλμάνο ούτε τον Τούρκο ούτε τον Έλληνα μόνο, για να μείνουμε στη γειτονιά μας. Ο άνθρωπος είναι παντού και πάντα ο ίδιος, όποιος και να’ ναι. Κέντρο του λόγου, με κατοχυρωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφού γεννήθηκε άνθρωπος.
Πράγματι όμως η Τουρκία μεταχειρίζεται τον άνθρωπο ως άνθρωπο, για να τον ανυψώσει και να τον κάμει ευτυχισμένο ή μήπως μεταχειρίζεται και τους τουρκοκυπρίους και τους ελληνοκυπρίους ως μέσα, για να επιτύχει τους στρατηγικούς της σκοπούς; Πού αποβλέπουν οι σχεδιασμοί της; Στη σωτηρία της Κύπρου ή στην κατάληψή της; Στη σωτηρία των τουρκοκυπρίων ή στην εκμετάλλευσή τους και στη χρήση τους ως ασπίδας και προσωπείου των επεκτατικών της σχεδίων;
Ας δούμε λίγο τον Καντ: «Καμιά συνθήκη ειρήνης, που συνάπτεται με την κρυφή επιφύλαξη αιτίου για μελλοντικό πόλεμο, δεν πρέπει να θεωρείται έγκυρη» λέει. Κάτω από αυτή την αρχή, οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου, που δεν ικανοποιεί το περί δικαίου αίσθημα των ανθρώπων, που δεν κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, που δίνει στην Τουρκία το δικαίωμα να επεμβαίνει στην Κύπρο, για να ολοκληρώσει τα σχέδιά της, υποκρύπτει τον κίνδυνο πολέμου, άρα άκυρη. «Κανένα κράτος δεν θα αναμειγνύεται με τη βία στο πολίτευμα και στη διακυβέρνηση ενός άλλου» λέει το πέμπτο άρθρο. Και πιο πάνω: «Κανένα ανεξάρτητο κράτος, μεγάλο ή μικρό, δεν θα προσκτάται από άλλο μέσω κληρονομιάς, ανταλλαγής, πωλήσεως ή δωρεάς.» Με άλλα λόγια, η Κύπρος ως ανεξάρτητο κράτος, μέλος του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να γίνει κτήμα της Τουρκίας, να προσαρτηθεί σ’ αυτήν, πράγμα που, όπως απέδειξε, σχεδιάζει και ήδη εφαρμόζει, αφού τα σκλαβωμένα μας εδάφη τα θεωρεί επαρχία της. «Συν τω χρόνω οφείλουν να εκλείψουν τελείως οι μόνιμοι στρατοί.» Τρίτο προεισαγωγικό άρθρο του Καντ για την αιώνια ειρήνη, που οδηγεί στο συμπέρασμα πως η παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο είναι απαράδεκτη. Οποιαδήποτε συμφωνία περιέχει το αντίθετο είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, αφού δε θα στηρίζεται στην ελεύθερη βούληση των ανθρώπων να ζήσουν και να εργαστούν μαζί για το κοινό καλό, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, για μια Κύπρο ελεύθερη, αποστρατικοποιημένη, ειρηνική. Έστωσαν αυτά τα ελάχιστα από το βιβλίο «Για την Αιώνια Ειρήνη» του Καντ
Οι εργασίες στις επιτροπές άρχισαν και συνεχίζονται. Σημασία έχει όμως πού αποβλέπουν. Τι έχει ο κάθε συνομιλητής στο μυαλό, όταν σκέφτεται το μέλλον αυτού του τόπου: την ειρήνη στην Κύπρο και στην περιοχή ή το δέσιμο της Κύπρου πίσω από το άρμα της Τουρκίας, η οποία νικηφόρα θα θριαμβεύει στα σύγχρονα παγκόσμια πολιτικά τσίρκα; Θα είναι σεβαστά τα δικαιώματα όλων των πραγματικών πολιτών αυτού του κράτους ή θα θεωρηθούν πολίτες και τα απότοκα του εγκλήματος, οι έποικοι; Θα καταπατηθούν ανθρώπινα δικαιώματα όπως το δικαίωμα της περιουσίας, της ελεύθερης διακίνησης, της εργασίας, του σεβασμού της θρησκείας και όλες οι άλλες ελευθερίες που κατάφωρα ήδη παραβιάζονται από την Τουρκία στην Κύπρο ή θα γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πραγματικών πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας;
Ψευδοδικαιολογίες για τις παρανομίες υπάρχουν άπειρες όπως και για τους σχεδιασμούς που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Τουρκίας και μετατρέπουν τους ανθρώπους σε μέσα για εξυπηρέτηση των σκοπών της. Γι’ αυτό ας σταματήσουμε να προγραμματίζουμε τι θα διδάξουμε του χρόνου στα παιδιά μας για τη συμβίωση στην κοινή πατρίδα. Αν έχουμε κάτι να διδάξουμε, είναι πως τα παιδιά μας γεννήθηκαν ελεύθερα και πρέπει να συνεχίσουν να είναι ελεύθερα, με κατοχυρωμένα όλα τα δικαιώματά τους, χωρίς να γίνουν ποτέ μέσο, για να επιτυγχάνει άλλος τους σκοπούς του. Ο άνθρωπος είναι αυτοσκοπός, και στο πρόσωπό του καθρεφτίζεται όλη η ανθρωπότητα. Αυτά είναι αρκετά για μια ειρηνική συμβίωση.

Μεταφυσικά και φυσικά ερωτήματα

Μεταφυσικά και φυσικά ερωτήματα

Πολλές φορές φιλόσοφοι και ποιητές αντιμετώπισαν το ερώτημα: Πώς είναι δυνατό σ’ αυτό τον κόσμο να βλέπουμε την αδικία να επικρατεί, τον άδικο να χαίρεται τη ζωή του, ενώ τον αδικημένο να υφίσταται τα πάνδεινα, την ώρα που ως άνθρωπος είναι και δίκαιος και φιλάλληλος και αξιοπρεπής;
Οι αρχαίοι Έλληνες, ανάμεσα στα άλλα για τη θεία δικαιοσύνη, μίλησαν για την ύβρη, την άτη και την τίση. Ο θεολόγος τραγικός ποιητής Αισχύλος στην τραγωδία του «Πέρσαι» παρουσιάζει τον ίδιο το Δαρείο να λέει πως αποτελεί ύβρη των Περσών, ξεπέρασμα των ανθρωπίνων ορίων, η καταστροφή ναών και βωμών των Ελλήνων. Την ύβρη συνοδεύει η άτη, η σύγχυση φρενών, η αρρώστια του νου, η νόσος των φρενών, το ψήλωμα του νου, όπως το λέει ο Παπαδιαμάντης. Νόμιζαν οι Πέρσες πως βρήκαν ασφαλή μέθοδο να διαβούν τον Ελλήσποντο ζευγνύοντάς τον, κάνοντας γεφύρι με τα πλοία τους. Όμως αυτή ήταν μια πλάνη του θεού, για να τους τιμωρήσει. Την άτη ακολουθεί η τίση, η πληρωμή, η τιμωρία του υβριστή, αφού οι Πέρσες ηττώνται στη Σαλαμίνα και έτσι επέρχεται η κάθαρση.

Τους δυο κόσμους, του ανθρώπινου και του θεϊκού δικαίου, τους εκφράζει ωραιότατα, ξεκινώντας από τον Αισχύλο, ο Γιώργος Σεφέρης στο ποίημά του «Σαλαμίνα της Κύπρος». Ως διπλωμάτης ξέρει πολύ καλά πως τη γνώμη των δυνατών δεν μπορεί εύκολα κανείς να τη νικήσει. Οι δυνατοί μόνο στο συμφέρον τους αποβλέπουν, χωρίς να ακούν το βραχνά των άλλων, χωρίς να συνειδητοποιούν τον εφιάλτη μέσα στον οποίο ζει ο μικρός αδικημένος στον κόσμο. Ως ποιητής όμως ξέρει και το νόμο της ύβρεως και τίσεως. Αργά γρήγορα οι δυνατοί θα πληρώσουν. Οι υπερβάσεις του ανθρωπίνου μέτρου, οι αδικίες τους θα τιμωρηθούν, είτε ως πτώση των αυτοκρατοριών τους είτε ως διάλυση και διαγραφή από το χάρτη της Ιστορίας.

Μπορεί να το πήγαμε πολύ μακριά για να πούμε τα δικά μας. Όμως δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πώς, ενώ πιστεύουμε στο δίκαιό μας, από την άλλη διαλαλούμε πως αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία για λύση του προβλήματός μας. Και μετά η διχοτόμηση. Αφού πιστεύουμε πως η Τουρκία καταπατεί το διεθνές δίκαιο με όλες τις ενέργειές της, επίθεση κατά κράτους μέλους των Ηνωμένων Εθνών, ομηρία ενός λαού επί τριάντα τέσσερα χρόνια, παράνομη παραμονή των στρατευμάτων της στο νησί, αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα του νησιού με χιλιάδες εποίκους, έξωση από τα σπίτια και τις περιουσίες μας, εκμετάλλευση παράνομη των περιουσιών και εδαφών μας, εγκλωβισμός ανθρώπων και διαβίωσή τους κάτω από ανελεύθερο καθεστώς, ύπαρξη αγνοουμένων της εισβολής και άρνηση διακρίβωσης της τύχης τους και συνεχής εκμετάλλευση του πόνου των χιλιάδων αδικημένων Ελλήνων της Κύπρου με παραλογισμούς (άτη) του τύπου: « Τι θα πούμε στο κορίτσι εκείνο που γεννήθηκε εδώ από εποίκους; Να φύγει; Δεν είναι απάνθρωπο;» Ή το άλλο εκείνο: « Εσύ έκτισες το σπίτι μα έμεινες σ’ αυτό μόνο δυο χρόνια, εγώ μένω εδώ τριάντα τέσσερα χρόνια. Ποιανού είναι το σπίτι, δικό σου ή δικό μου;» Ω της άτης, της σύγχυσης των φρενών, της αρρώστιας του νου, της νόσου των φρενών! Ω του προμηνύματος της τιμωρίας, της τίσεως!
Όντας λογικά όντα δε θα λύσουμε το κυπριακό με παραλογισμούς έξω κάθε δικαίου. Οι έποικοι είναι προϊόν διεθνούς εγκλήματος. Οι πρόσφυγες δικαιούνται να εγκατασταθούν στις περιουσίες τους, που με τον ιδρώτα τους απέκτησαν και για τις οποίες έχουν «τίτλο ιδιοκτησίας». Είναι ανθρώπινο δικαίωμα ο σεβασμός της περιουσίας. Δεν εκχωρούνται δικαιώματα. Δεν γίνονται υποχωρήσεις σε αρχές δικαίου, ευρωπαϊκού και διεθνούς.
Αν όλα, λοιπόν τα πιο πάνω, τα πιστεύουμε, πώς και γιατί αυτή να είναι η τελευταία ευκαιρία για αποκατάσταση του δικαίου σε μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θύματος της τουρκικής εισβολής και κατοχής;
Αν δεν λυθεί τώρα το κυπριακό δίκαια, θα λυθεί άδικα. Και η αδικία θα επικρατεί με την υπογραφή μας. Η λύση δε θα είναι ούτε βιώσιμη ούτε λειτουργική. Δε θα είναι λύση των Κυπρίων για τους Κυπρίους αλλά εξυπηρετική των στόχων της Άγκυρας, να εξαλείψει το ελληνικό στοιχείο από την Κύπρο. Όπως λέει ο Αισχύλος στους Πέρσες, «όταν σπεύδη τις αυτός, και ο θεός συνάπτεται.» Όταν σπεύδεις στο χαμό σου, κι ο θεός συντρέχει σε.
Εμείς πιστεύουμε και στο ανθρώπινο δίκαιο και στο θεϊκό. Για να λυθεί το κυπριακό, πρέπει να αποκατασταθεί η διαταραχθείσα τάξη. Όσο μακρύς κι αν είναι ο δρόμος. «Φωνή Κυρίου επί των υδάτων. Νήσός τις έστι.»

Ουαί τω διδασκάλω εκείνω

Ουαί τω διδασκάλω εκείνω

Αλοίμονο στο διδάσκαλο εκείνο που δεν κατάλαβε πως δεν ήρθε στη γη για τους καλούς μαθητές αλλά για τους αδύνατους, γι’ αυτούς που τον έχουν ανάγκη, γιατί στους καλούς δεν έχει και πολλά να προσφέρει, αυτοί μαθαίνουν και μόνοι τους, και το πολύ να σταθεί εμπόδιο στην πνευματική τους ανάπτυξη με τα δασκαλίστικα και ανούσια.
Αλοίμονο στο δάσκαλο εκείνο που δεν κατάλαβε πως ο Σωκράτης δεν ήθελε να βγάλει μικρούς Σωκράτηδες, αλλά να βοηθήσει τον καθένα να βρει τον εαυτό του, όπως ο άλλος μέγας διδάσκαλος, ο Ιησούς Χριστός, που είπε στη Μάρθα πως τυρβάζει περί πολλά, ενώ ενός εστί χρεία, ένα πράγμα χρειάζεται ο άνθρωπος, να βρει την ψυχή του ακούοντας το βαθύτερο εαυτό του, όπου εδράζεται ο ίδιος ο Θεός, αφού κατά Παύλο, το σώμα του ανθρώπου είναι ο ναός του εν ημίν Θεού.
Ο Χριστός συνέτρωγε με τους τελώνες και τους αμαρτωλούς, κι όταν ρωτούσαν οι Φαρισαίοι γιατί, Αυτός τους είπε πως δεν έχουν ανάγκη γιατρού οι υγιείς αλλά οι ασθενείς. Δεν ήρθε στον κόσμο να σώσει τους δίκαιους αλλά να βοηθήσει τους αμαρτωλούς. Κι αλοίμονο στο διευθυντή σχολείου που δεν κατάλαβε αυτό το απλό, πως γι’ αυτούς τους λεγόμενους «προβληματικούς» μαθητές βρίσκεται εκεί που βρίσκεται, για να τους σώσει, και όχι για τους πολλούς, που δεν ενοχλούν κανένα.
Και ακόμα ο Κύριος και διδάσκαλος ένιψε τα πόδια των μαθητών του, κι αλοίμονο στο δάσκαλο που δεν κατάλαβε πως είναι για το μαθητή του και πατέρας και μητέρα κι αδελφός και φίλος.
Και για να ξανάρθουμε στη Μάρθα, η οποία περιεσπάτο περί πολλήν διακονίαν, δεν καταλάβαινε όμως το ένα και κύριο, αλοίμονο στο δάσκαλο ή στο διευθυντή προπάντων που νομίζει πως είναι οι πολλές εκδηλώσεις κι οι δραστηριότητες που σώζουν την ψυχή, τα περιοδικά κι οι εφημερίδες, τα ταξίδια και οι εκδρομές, γιατί αυτές μάλλον περισπούν και μάλλον αποδεικνύουν πως περί πολλά τυρβάζουν και μεριμνούν ενώ παραλείπουν το κύριο, να σώσουν την ψυχή των παιδιών που τους παραδίδει ο γονιός. Δεν λέγω η πολιτεία. Και πάλι βέβαια το μέτρο. Και τούτο ποιείν, κακείνο μη αφιέναι. Γιατί κάποτε σού έδιναν την εντύπωση τα σχολεία, οι διευθυντές για την ακρίβεια, πως άνοιγε ο ένας ένα ένα λάκκο με μια δήθεν εκδήλωση, έπεφτε ο άλλος μέσα κι άνοιγε μεγαλύτερο λάκκο, μέχρι που ακούς σήμερα πράματα και θάματα, εκδηλώσεις επί εκδηλώσεων, ώστε διερωτάσαι πότε γίνεται μάθημα στην τάξη!
Όλα μπορούν να γίνουν με το μέτρο και με τη διάκριση του ουσιαστικού, που είναι να βοηθηθεί το παιδί να βρει τον εαυτό του, τις κλίσεις του, τα τάλαντά του, να αναπτύξει κρίση και λόγο, να γίνει όσα λέγονται και θρυλούνται από τα προγράμματα και τις διακηρύξεις, τα οποία τις περισσότερες φορές παραμένουν προγράμματα και διακηρύξεις.
Σε τελευταία ανάλυση, για να θυμηθούμε το νεότερο μεγάλο μας δάσκαλο μακαριστό Ευάγγελο Παπανούτσο, τρία προσόντα χρειάζεται να έχει ένας δάσκαλος, για να είναι επιτυχημένος, πρώτον αγάπη για το παιδί, δεύτερον αγάπη για το παιδί, τρίτον αγάπη για το παιδί.
Τα πιο πάνω γράφτηκαν μέσα στον προβληματισμό μας για την κατάσταση που παρουσιάζει μερίδα των παιδιών μας. Μέσα στην παραβατική τους συμπεριφορά, σαν σε καθρέφτη, ας δούμε ο καθένας το μερίδιο ευθύνης του, κι ας προχωρήσουμε στην πρόληψη άλλων περιστατικών, όπως επιτυχημένα κατόρθωσε η συνεργασία των πολλών να επιτύχει, με το να μειώσει τα κρούσματα τις άγιες μέρες του Πάσχα.
Γιατί η πρόληψη μαρτυρεί διηνεκές ενδιαφέρον, οργάνωση, συνεργασία παραγόντων, πρακτικότητα, πείρα και σοφία.

Φως και σκοτία

Φως και Σκοτία

Δέος και θαυμασμός συνοδεύουν τον αμαυρωμένο από τις βιοτικές μέριμνες άνθρωπο, καθώς αναλογίζεται το θαύμα και τη δύναμη του φωτός. Φως εκ φωτός, Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού ο Υιός Λόγος, Φως ο Πατήρ, φως ο Λόγος, φως και το Άγιον Πνεύμα, Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι, μας γράφει ο άγιος του Έσσεξ, δηλαδή φως, φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον. Είμαστε άρα κι εμείς αγιασμένοι με το θείο αυτό φως, απομένει όμως ο μακρύς δρόμος να το διακρίνουμε κι ύστερα να το φανερώσουμε και στους άλλους ανθρώπους. Ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον Πατέρα ημών τον εν τοις ουρανοίς. Φως είναι και ο πνευματικός φωτισμός, η Αλήθεια, και τα έργα του φωτός, τα έργα της αγάπης, της άλλης έννοιας που χαρακτηρίζει το Θείο.
Όμως ει το φως το εν σοι σκότος εστίν, το σκότος πόσον; Αν όμως το μάτι μας είναι πονηρό, όλο το σώμα μας θα είναι πονηρό. Ώστε, αν αυτό που λέμε οι πονηροί φως, είναι σκότος, ας σκεφτούμε πόσο είναι το σκοτάδι αυτό καθεαυτό που έχουμε ο καθένας μέσα μας.
Το μόνο προς το παρόν που αντιλαμβανόμαστε είναι πόσο ανάξιοι είμαστε να ονομαζόμαστε υιοί φωτός, αν δεν έχουμε καθαρθεί στις αισθήσεις και στην ψυχή. Ζούμε μέσα στον κόσμο των αισθητών και αυτός ο κόσμος μας τραβά περισσότερο με το βάρος μας και με την έλξη του, ενώ ο άλλος, ο πνευματικός, τον οποίο ορεγόμεθα και για τον οποίο πλαστήκαμε είναι βαθιά μέσα μας χωμένος, όπως κάτω από τη γη μέσα στους τάφους ο νεκρός εαυτός μας, που περιμένει την ανάσταση. Αυτό που μας μένει ίσως είναι η ελπίδα ότι κάποτε θα αξιωθούμε να δούμε το φως, και αυτό στριφογυρίζει στο νου και στην παιδεμένη καρδιά ως απομεινάρι των παιδικών αναμνήσεων, ο πόθος επιστροφής στην Εδέμ, στο γενέθλιο τόπο, στην πρώτη αθωότητα που χάσαμε με τα χρόνια και με τη γνώση, όταν εξοριστήκαμε από τον παράδεισο για την παρακοή.
Προς το παρόν ως λαός είμαστε ο καθήμενος εν σκότει και σκιά θανάτου και φως δε βλέπουμε, γιατί το έχουμε σβήσει με τον υπέρμετρο ρεαλισμό μας. Το φως είναι πνευματικό, ζει στον κόσμο του ιδανικού. Και όμως ακόμα και αυτά τα ιδανικά για μας είναι τα τόσο νόμιμα και τόσο δίκαια και τόσο σε άλλους φυσικά, που διερωτώμαστε πώς, ποιος και τι έφταιξε, με αποτέλεσμα και τα πιο φυσικά για τους άλλους, να καταντήσουν για μας ιδανικά απρόσιτα: να ξέρω την τύχη του αγνοοούμενου αδελφού μου, να χαίρομαι το σπίτι και το χωριό μου, να είμαι ελεύθερος στον τόπο μου με κατοχυρωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τίποτε παραπάνω.
Δεν είναι μόνο οι περιουσίες μας που κλάπηκαν και η τριαντατετράχρονη έξωση από τον παράδεισο, είναι και η ίδια η ζωή μας που διαψεύδεται καθημερινά και ρίχνεται στη λάσπη και ποδοπατείται από ομοεθνείς, ομόγλωσσους και όμαιμους. Είναι αυτά που πιστεύαμε, και τα οποία μας στήριξαν στη ζωή, που τα βλέπουμε να αλλοιώνονται και να παραποιούνται με τη φενάκη μιας δήθεν επιστημονικής αλήθειας. Είναι η απογοήτευση για ένα ουράνιο ηρωικό παρελθόν, και ένα θλιβερό παρόν με αβέβαιο μέλλον του τόπου και του λαού μας.
Ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα. Αλλά εμείς βλέπουμε το σκότος να καταβροχθίζει το φως μας, ένα πέπλο συγνεφιάς και πολύ γκρίζο στον ορίζοντα. Το σκότος απλώνεται, διεκδικεί, κατοχυρώνει, ενώ εμείς παραμένουμε εις την ιδίαν θέσιν. Προς το παρόν είμαστε ο λαός ο καθήμενος εν σκότει
Επειδή όμως είναι τόσο μεγάλη η ευσπλαχνία και η αγάπη Του, που αγκαλιάζει ζώντας, νεκρούς, ζωντανούς νεκρούς, γι’ αυτό ευχόμεθα να δούμε και το μέγα φως.

Η θλίψη απέραντη

Η ΘΛΙΨΗ ΑΠΕΡΑΝΤΗ

Η θλίψη απέραντη. Ένα κοριτσάκι στην Κίνα σκοτώθηκε, τριών χρονών, από τους γονιούς του, γιατί δεν ξεχώριζε ένα ιδεόγραμμα που παριστούσε την μπανάνα.
Οι γονιοί στην Κίνα απαιτούν πολλά από τα παιδιά τους. Ίσως ο απαιτητικός γονιός να ήταν ένας παθός. Ίσως ο ίδιος να μην τα κατάφερνε. Κι έπρεπε όλη η αδυναμία του να εξαφανιστεί στη δύναμη της κόρης του. Το παιδί έπρεπε να αποδείξει πως ο πατέρας έχει πολύ μυαλό, ξέρει πέντε χιλιάδες ιδεογράμματα, όπως και η μάνα. Έξυπνοι, παίρνουν τα γράμματα , μπορούν την πραγματικότητα να τη μεταστοιχειώσουν σε ιδεογράμματα. Κι αυτά τα άτιμα, γιατί να είναι τόσο πολλά και τόσο δύσκολα, θεέ των Κινέζων!.

Εμείς εδώ δε σκοτώνουμε τα παιδιά μας. Τώρα τελευταία δεν έχουμε και πολλές απαιτήσεις από αυτά. Μας τα δίδαξε το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα. Να είναι όλα εύκολα για όλους. Όσο πιο χαμηλό το επίπεδο τόσο περισσότερες επιτυχίες θα έχουμε. Πέρασε ο καιρός της πολλής και δύσκολης ύλης, των διπλών και τριπλών εξετάσεων. Κάποτε στο εξωτερικό θαύμαζαν τα παιδιά που στέλναμε στα πανεπιστήμια. Τώρα μας ρωτούν, τι κάνετε στα σχολειά σας;

Δεν είναι όμως μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα. Μας το διδάσκουν οι ψυχολόγοι, μην πιέζετε τα παιδιά, μας το διδάσκει η τηλεόραση, το ραδιόφωνο. Αφήστε τα παιδιά. να κάμουν ό,τι θέλουν. Όχι στις αναστολές.

Κι έτσι εμείς δε σκοτώνουμε τα παιδιά μας με τις πολλές απαιτήσεις. Τα σκοτώνουμε με τις μηδενικές απαιτήσεις. Κλείνουμε στα μάτια στη βία που χρησιμοποιούν. Κλείνουμε τα μάτια που καπνίζουν φουγάρα από τα δώδεκα. Κλείνουμε τα μάτια στις πορνοταινίες. Κλείνουμε τα μάτια στα ναρκωτικά, στο αλκοόλ, στις νυχτερινές εξόδους που γίνονται πρωινές είσοδοι. Εμείς δεν σκοτώνουμε τα παιδιά μας με τις απαιτήσεις μας. Τα σκοτώνουμε κλείνοντας τα μάτια μας και φοβούμενοι τις ευθύνες.

Το αυτοκίνητο και η μοτόρα στα χέρια των παιδιών είναι φονικά όπλα . Ας κλείσουμε τα μάτια ακόμα μια φορά.

Το άριστο μέτρο μας δίδασκαν κάποτε. Πότε και πώς θα το ξαναβρούμε;

Χαιρετισμοί

Χαιρετισμοί

Οδεύουμε προς την τρίτη στάση των Χαιρετισμών κι η εορτή του ευαγγελισμού της Θεοτόκου πλησιάζει, γι’ αυτό και θεωρούμε επίκαιρη την αναφορά στους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου, ένα κείμενο αγαπητό στον φιλακόλουθο ορθόδοξο χριστιανό.
Ο Ακάθιστος ύμνος, συνυφασμένος με νίκες των Βυζαντινών εναντίον των βαρβάρων, με την Υπέρμαχο Στρατηγό στην οποία ψάλλουμε τα νικητήρια, με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου και με την άνοιξη, γεμίζει τις καρδιές από συγκίνηση, γιατί κρύβει μέσα του όχι μόνο τα υψηλά νοήματα αλλά και την ποιητική τέχνη, με τη βυζαντινή μουσική. Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται πνεύματος.
Παλαιοί και νέοι ποιητές ακολούθησαν την επανάληψη του «χαίρε» και μας έδωσαν άλλα ποικίλματα της ποίησής μας, το όλο όμως κλίμα των Χαιρετισμών δημιουργείται πάντα κατανυκτικό μέσα στις εκκλησιές με την άνοιξη και το μούχρωμα, με τις ευωδιές των γύρω δέντρων και λουλουδιών, με την ανθρώπινη παρουσία.
Όρθιοι και σήμερα, ακάθιστοι, οι πιστοί παρακολουθούν τους ψαλμούς και την εμμελή ανάγνωση και ψιθυρίζουν ή διαβάζουν τον ακάθιστο από τα βιβλιαράκια τους. Γιατί πάλι η θρησκεία και η πατρίδα και η φύση συλλειτουργούν, όπως συμβαίνει πάντα στον ελληνικό χώρο, είτε σε θάλασσα κοντά είτε σε πεδιάδα είτε σε βουνό, σε μοναστήρι ή μητροπολιτικό ή ενοριακό ναό.
Αυτή την ορθοδοξία συνταιριασμένη με τον ελληνισμό κανένας δεν μπορεί να καταλύσει, γιατί είναι βαθιά ριζωμένη στη ιστορία μας και στα κατάβαθα της ψυχής μας κι αυτήν είναι που προσπαθούμε να μεταδώσουμε στα παιδιά μας.
Ας δούμε όμως λίγο και το κείμενο. Όπως το Απολυτίκιον αναφέρει, ο αρχάγγελος Γαβριήλ κατέβηκε στη σκηνή του Ιωσήφ και μίλησε στην παρθένο Μαρία, λέγοντας πως ο γιος του Θεού ήδη έχει πάρει τη θέση του στη μήτρα της αναλλοίωτος. Τούτο το θαύμα ο αρχάγγελος βλέποντας εξίσταται και χαιρετά την παρθένο με το αντιφατικό «χαίρε νύμφη ανύμφευτε». Στο χώρο της πίστης και της θρησκείας, μόνο αν εξέλθουμε των κανόνων της νόησης θα μπορέσουμε να εκφράσουμε το ανέκφραστο, κι αυτό εν πολλοίς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του Ακαθίστου.
Οι Χαιρετισμοί αρχίζουν με το «Άγγελος πρωτοστάτης, ουρανόθεν επέμφθη,
ειπείν τη Θεοτόκω το Χαίρε». Αρχίζουν δηλαδή από το χαίρε του αρχαγγέλου και τη σύλληψη της Θεοτόκου και προχωρούν με την αντίδραση της παρθένου, που αδυνατεί να συλλάβει λογικά την άσπορο σύλληψη. Ακολουθεί η επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, οπότε, - όπως ανιστορεί και το ευαγγέλιο- το βρέφος, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, εσκίρτησεν εν αγαλλιάσει εν τη κοιλία της μητέρας του.
Ο μνήστωρ Ιωσήφ ταράχτηκε όταν κατάλαβε πως η Μαρία ήταν έγκυος, αλλά όταν συνειδητοποίησε τη σύλληψη εκ Πνεύματος Αγίου, χαιρέτησε κι αυτός τη χαρμόσυνη είδηση δοξολογώντας το Θεό. Ακολουθεί η γέννηση του Χριστού, οι ύμνοι των αγγέλων, οι ποιμένες, η προσκύνηση των μάγων.
Οι Μάγοι επιστρέφουν στη χώρα τους και αφήνουν τον Ηρώδη στην άγνοιά του. Στη συνέχεια, η φυγή στην Αίγυπτο. O Συμεών δέχεται στις αγκάλες του το Χριστό και αναγνωρίζει τη τέλεια θεότητά του. Μεγάλος παρουσιάζεται ο θαυμασμός των αγγέλων και των ανθρώπων, όλων όσοι αδυνατούν να συλλάβουν το θαύμα, γι΄ αυτό και ως επιστέγασμα τίθεται η θεολογική ανάλυση της ενσάρκωσης του Χριστού.
Η Θεοτόκος είναι η χώρα του αχωρήτου Θεού, η συζεύξασα τα αντίθετα, ενώ ο Χριστός με την ενανθρώπισή του έκαμε τον απρόσιτο Θεό προσιτό άνθρωπο. Η Θεοτόκος είναι η φωτοδόχος λαμπάδα για όλους εμάς που ζούμε στο σκοτάδι. Ανάβοντας το άυλο φως, οδηγεί τους πιστούς στη θεϊκή γνώση.

Η σύγχρονη εικονολατρία

Η σύγχρονη εικονολατρία

Κυριακή της Ορθοδοξίας η Εκκλησία μας εορτάζει την αναστήλωση των εικόνων, την τοποθέτησή τους στις θέσεις τους, αλλά και υπενθυμίζει την ορθή στάση απέναντι σ’ αυτές. Δε λατρεύουμε είδωλα, αλλά « η τιμή της εικόνος επί το πρωτότυπον διαβαίνει» ως λέγει ο Μέγας Βασίλειος. Τιμούμε το εικονιζόμενο πρόσωπο και σ’ αυτό μεταφέρεται η τιμή.
Σήμερα όμως ο λόγος για μια άλλη εικονολατρία, αυτήν που έχει ανέλθει κατακόρυφα με τα νέα τεχνολογικά μέσα, την τηλεόραση, το βίντεο, τα σι ντι, τα ντι βι ντί, ή ελληνιστί ψηφιακός δίσκος, δίσκος συμπτυγμένης αποθήκευσης, την ασύρματη ή διαδικτυακή λήψη εικόνων μέσω χίλιων δυο καναλιών και ακόμα μέσω του κινητού τηλεφώνου. Η εικόνα θριαμβεύει, μια εικόνα χίλιες λέξεις, ένα μήνυμα μέσω εικόνας ελκύει, προβληματίζει, εντυπώνεται στη μνήμη, αντικαθιστά βιβλία, διηγήσεις, παραμύθια της γιαγιάς. Δυστυχώς.
Η τηλεόραση έχει τις ζώνες της, για μικρά παιδιά, για όσους και όσες μένουν στο σπίτι τα πρωινά, να τους κρατούν συντροφιά, να μάθουν να μαγειρεύουν, να βλέπουν τους άλλους να διασκεδάζουν, εκπομπές για τους ώριμους, τους προβληματισμένους, κι άλλες για να κρατούν τους πολίτες πάντα ανώριμους. Τι βλέπουμε και τι ακούμε κάθε μέρα δε λέγεται, κι η βιομηχανία του θεάματος ανθίζει και θεριεύει. Ο λόγος κακοποιείται από ανελλήνιστους εκφωνητές, παρουσιαστές και παρουσιάστριες, παντογνώστες των παραθύρων, που γίνονται είδωλα της νεότητας, πρότυπα συμπεριφοράς, ομιλίας, εμφάνισης. Δυστυχώς.
Το πρόγραμμα της μέρας μιας οικογένειας κάποτε διαμορφώνεται ανάλογα με την τηλεοπτική σειρά, δεν μπορώ αυτή την ώρα, θα δω το έργο μου, κι αν τύχει κι επισκεφτείς κάποιο σπίτι την ώρα που παρακολουθεί το έργο της η οικογένεια, ή κάθε μέλος στο δωμάτιό του τη δική του σειρά – άλλο μεγάλο κακό- θα παρακολουθήσεις κι εσύ διά της βίας το έργο, άχρουν, άοσμον και άγευστον.
Οι πολιτικοί έμαθαν να χρησιμοποιούν την εικόνα, πότε και πώς να παρουσιάζονται, πήραν συμβουλές, παρακολούθησαν σεμινάρια, κάλεσαν εμπειρογνώμονες, ίμεϊτζ μέικερ, λέει, επικοινωνιολόγους, να ξέρεις τι να προβάλεις στον κόσμο, τι χρώμα γραβάτα να φορέσεις, ποιο ύφος να πάρεις.
Η διαφήμιση έγινε επιστήμη πλύσης εγκεφάλου, ο άνθρωπος μελετήθηκε στις λεπτομέρειές του, μετρήθηκε με μετρήσιμα κριτήρια, με μονάδες, με ερωτηματολόγια, με στατιστικές. Σε ποια μηνύματα αντιδρά ο καταναλωτής θετικά, τι να του προβάλω για να τον πείσω να αγοράσει το προϊόν μου, πώς να τον πείσω να θεωρήσει το άχρηστο χρήσιμο, πώς θα πειστεί πως χωρίς το προϊόν μου η ζωή του είναι μάταιη; Αυτά κι άλλα πολλά τα ερωτήματα στα οποία απαντούν οι ειδήμονες, οι ψυχολόγοι της αγοράς, οι μετρητές της ακροαματικότητας, της θεαματικότητας, της ποσότητας και όχι της ποιότητας.
Και στο σχολείο αυτή η πίστη στα μέσα, βάλε μια ταινία, να δουν τα παιδιά, θα μάθουν καλύτερα, θα «βιώσουν», έστω κι αν δε μαθαίνουν ανάγνωση, το απαιτούν οι καιροί κι οι μοντέρνοι τρόποι διδασκαλίας. Χρήση οπτικοακουστικών μέσων.
Όλα καλά. Εκείνο το μέτρο πότε θα βρεθεί, για να μην ξενυχτά το παιδί στην τηλεόραση, να μην είναι δέσμιο της σειράς, να μην τα περιμένει όλα έτοιμα στην οθόνη, να ανοίξει και κανένα βιβλίο; Πότε θα αποκτήσουν οι γονιοί τη δύναμη να πουν στα παιδιά τους ώρα για διάβασμα, η τηλεόραση δεν σου αφήνει τίποτε, όλα έρχονται και φεύγουν τόσο γρήγορα που ούτε να σκεφτείς μπορείς ούτε να κρίνεις;
Η σύγχρονη εικονολατρία ίσως να είναι χειρότερη. Σήμερα μιλούμε για είδωλα της οθόνης που θεοποιούνται και θεωρούνται πρότυπα. Η σύγχρονη εικονολατρία ή ειδωλολατρία χρειάζεται και την παιδεία και την κρίση και το μέτρο. Ας μην τα αναθέσουμε κι αυτά στους δασκάλους και μόνο.

Συνεχίζω να θλίβομαι

Συνεχίζω να θλίβομαι

Συνεχίζω να θλίβομαι, γιατί στα παιδιά μας δε δίνουμε την ευκαιρία να ζήσουν πνευματική ζωή, να θλιβούν, να χαρούν εκτός των σωματικών και βιολογικών, να αγαπήσουν την ποίηση, να μετάσχουν σε ένα απόδειπνο ή σε μια βραδιά των χαιρετισμών στη Θεοτόκο, ή να ακούσουν τον μεγάλο κανόνα του Ανδρέα Κρήτης που ψάλλεται αυτές τις μέρες στις εκκλησιές μας στα απόδειπνα ή να χαρούν με την νίκη της ορθοδοξίας, που σήμερα γιορτάζουμε ή ή ή .

Ίσως να συμπεριφέρομαι σαν γερόντιο, αλλά είναι τόσα τα ωραία από τα οποία τα παιδιά μας απέχουν με τη σύγχρονη ζωή, που είναι ανάγκη κάποτε και κάποιος να τους τα δείξει, να τους πει πως υπάρχουν ψαλμοί μετανοίας, ψαλμοί μοναδικοί και ανεπανάληπτοι, αγώνες υπέρ ή εναντίον των εικόνων, μάχες για θέματα άλλα εκτός από το ασφαλιστικό, την αύξηση των πετρελαιοειδών, την είσοδο στα πανεπιστήμια, τον α ή β, χρηστό ή άχρηστο δάσκαλό τους.

Πότε θα έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν Θουκυδίδη, πότε Όμηρο , πότε έστω Ανδρέα Κρήτης, να γονατίσουν μαζί του και να ζητούν συγχώρεσή , να ανοίξουν την καρδιά και να καταλάβουν πού βρίσκονται, τι θέλουν

Δεν είναι με τα χρόνια που έρχονται αυτά. Πρέπει να τα δουν έστω και επιτροχάδην να τα περάσουν ένα χέρι, να ακούσουν έστω την ψυχή που πονά, που φοβάται το θάνατο, την κρίση, που χαίρεται ή που έχει αντίπαλους πιο δυνατούς, έστω το διάλογο Αθηναίων και Μηλίων. Να δουν πόσο οι Αθηναίοι μοιάζαν με τους Τούρκους κι οι Μήλιοι πόσο όμοιοι με μας. Πρώτα τα διαδικαστικά θέματα και ύστερα, το δίκαιο είναι για τον αδύνατο,.. για το δυνατό είναι το συμφέρον.

Κάποτε θα πρέπει να μάθουν να φιλοσοφούν, να χαίρονται να εργάζονται σοβαρά, να λυπούνται με τη λύπη του άλλου και να χαίρονται με τη χαρά του, να γεμίσουν από πνευματική ζωή κι αυτή δεν βρίσκεται ούτε στους υπολογιστές ούτε στις αγορές.

Πότε νιώθεις πως είσαι ελεύθερος; Κι η απεχθής απάντηση, όταν μπορώ να αγοράζω ό,τι θέλω, να διασκεδάζω όπως και όποτε θέλω, να έρχομαι στο σπίτι όποτε θέλω. Αυτό είναι για μένα ελευθερία, απαντούν οι περισσότεροι και εγώ συνεχίζω να θλίβομαι.

Πρώτη Κυριακή Νηστειών. Της Ορθοδοξίας σήμερα. Τι είναι αυτό; Αν δεν πάτε στην εκκλησιά, μην ανοίξετε εγκυκλοπαίδειες. Μόνο στην εκκλησία μαθαίνονται αυτά.

Τρόπος σκέψεως και δεσπόζουσα ιδεολογία

ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΕΩΣ ΚΑΙ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

Οι λύσεις που δίνονται στα μεγάλα προβλήματα εξαρτώνται από τον τρόπο σκέψεως και από τις υπάρχουσες ιδεολογίες και προπάντων από την δεσπόζουσα ιδεολογία της εποχής.
Έτσι τον 19 αιώνα δεσπόζουσα ιδεολογία ήταν αυτή του εθνικού κράτους, γι’ αυτό και οι επαναστάσεις της εποχής, όπως η ελληνική επανάσταση αποσκοπούσαν στο σχηματισμό ενός νέου κράτους, για παράδειγμα τοu ελληνικoύ.
Στον εικοστό αιώνα κατά τη μεσοπολεμική περίοδο άνθισαν τα δικτατορικά κράτη, όπως της Γερμανίας, Ιταλίας, Ελλάδας κτλ. Αυτή ήταν η δεσπόζουσα ιδεολογία, γι’ αυτό και οι δικτατορίες φύτρωναν σαν τα θανατερά μανιτάρια στον κόσμο. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι δυο μεγάλοι συνασπισμοί της Ανατολής και της Δύσης, η Σοβιετική ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πρωταγωνίστησαν σε μια διελυστίνδα με όλα τα γνωστά παρεπόμενα.
Η προσπάθεια δημιουργίας μιας τρίτης κατάστασης, στην οποία ανήκε και η Κύπρος, έδειξε πως η προσπάθεια ήταν μάταιη, αφού οι δύο μεγάλοι δεν ανέχονταν τους τρίτους και ή προσπαθούσαν να τους προσεταιριστούν ή προσπαθούσαν να τους καταστρέψουν.
Ο εικοστός πρώτος αιώνας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με το μονοπώλιο της Αμερικής έδειξε μια άλλη πτυχή της παγκόσμιας Ιστορίας, τις μεγάλες πολυπολιτισμικές ενότητες. Μέσα στην ίδια της Ευρώπη συνυπάρχουν φυλές και λαοί, γλώσσες και θρησκείες με βάση την ανεκτικότητα, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι μια λέξη αλλά ένας τρόπος ζωής, που φανερώνει πως ένας καινούργιος κόσμος δημιουργείται και πως το μέλλον του εικοστού πρώτου αιώνα θα σφραγιστεί με αυτήν. Συνύπαρξη ειρηνική, συνεργασία και ανοχή, ισότητα δικαιωμάτων και καθηκόντων, ελευθερία λαών και καθενός ξεχωριστά, άσχετα από γλώσσα, φυλή, θρησκεία.
Μέσα σε μια τέτοια κατάσταση και με αυτή την πραγματικότητα του πολυπολιτισμού ζητούμε κι εμείς ως Κύπριοι την επίλυση του Κυπριακού. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εκεί, αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένη Έθνη και από όλα τα κράτη του κόσμου (εκτός Τουρκίας) είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μόνο μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια είναι δυνατή μια λύση που να συμπορεύεται με τον τρόπο σκέψεως και με τη δεσπόζουσα ιδεολογία της εποχής. Οποιαδήποτε άλλη λύση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, γιατί θα είναι εξωπραγματική.
Το να εμμένει λοιπόν η Τουρκία από τη μια στο να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ από την άλλη να διαιρεθεί η Κύπρος σε δυο κρατίδια είναι και αντιφατικό και ενάντιο στις σημερινές πραγματικότητες. Το προηγούμενο του Κοσσόβου δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να είναι προηγούμενο και για την Τουρκία με τα τόσα εκατομμύρια των Κούρδων και με την Αμερική με τα τόσα εκατομμύρια των μαύρων κ.ο.κ.

Γιάννη Ρίτσου Αποχαιρετισμός

Γ. Ρίτσου, Αποχαιρετισμός

Ο Γιάννης Ρίτσος στον Αποχαιρετισμό, το μεγαλόπνοο έργο που εμπνεύστηκε από τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου, μνημόσυνο του οποίου σήμερα τελούμε, κατόρθωσε να συνδυάσει τον πατριωτισμό και τη θρησκευτικότητα, τον ελληνισμό και το χριστιανισμό με τις οικουμενικές ιδέες και τις κοινωνικές του πεποιθήσεις.
Ο Γιάννης Ρίτσος μόλις πληροφορήθηκε από τις εφημερίδες το θάνατο του Αυξεντίου ήταν έτοιμος για τη συγγραφή. Καταπιανόταν τότε με μακρούς μονολόγους ανθρώπων που βρίσκονται σε ακραίες στιγμές της ζωής τους, κι ο Αυξεντίου συνελήφθη από τον ποιητή σε μια τέτοια στιγμή.
Ο Αυξεντίου δεν είναι τυχαίος ήρωας, είναι ένας συνειδητός αγωνιστής της λευτεριάς. Αυτό διαλαλεί στο έργο του ο ποιητής που το αφιερώνει «Στον ήρωα και άγιο Γρηγόρη Αυξεντίου, στους μεγάλους νεκρούς ποιητές και διδασκάλους του έθνους Διονύσιο Σολωμό, Ανδρέα Κάλβο, Κωστή Παλαμά, Άγγελο Σικελιανό και σ' όλους τους γνωστούς κι άγνωστους μάρτυρες των ελληνικών και παγκόσμιων αγώνων.»
Μέσα στην αφιέρωση αυτή και μόνη μπορεί κανείς να κατανοήσει και να συνειδητοποιήσει την πνευματική σύνθεση που πέτυχε ο ποιητής. Ηρωισμός, αγιότητα, έθνος ελληνικό και παγκοσμιότητα.
Ο άνθρωπος που θυσιάζεται για την πατρίδα και για την παγκόσμια λευτεριά, ο άνθρωπος που όπως ο Χριστός θυσιάζεται για όλο τον κόσμο, αυτός παρουσιάζεται στο έργο ο Γρηγόρης Αυξεντίου.
«Με τούτη την αγάπη, λέω, πως μια μέρα οι ξύλινοι σταυροί θα μπουμπουκιάσουν τριαντάφυλλα - ναι, κι ο δικός μου ο σταυρός, ο καμένος, ο πέτρινος, με τούτη, λέω, την αγάπη μια μέρα θα λυγίσουμε κείνους που φέρνουν τ' άδικο και σπέρνουνε το μίσος. Τούτη είναι η εντολή μου..»
Ο κοινωνικός ποιητής Γιάννης Ρίτσος φανερώνεται στους στίχους «Κανένας δεν υπάρχει μόνος χωρίς τη βοήθεια του άλλου… Η αρετή μας είναι η αμοιβαία μας χρησιμότητα.» Στίχοι έντονα χρωματισμένοι με την κοινωνική διάσταση της ποίησής του, δεν παύουν να έχουν τον αντίκτυπό τους στη ζωή μας. Σε μια κοινωνία είναι απαραίτητη η συνεργασία, κι η αρετή δεν είναι λέξη κενή περιεχομένου αλλά είναι τόσο χειροπιαστή. Να είναι κανείς χρήσιμος στους άλλους, από οποιαδήποτε θέση, οποιοδήποτε ρόλο και να παίζει, ειδ’ άλλως είναι «άχθος αρούρης», βάρος της γης.
Κι ο στίχος κριτήριο για την επιτυχία των προσπαθειών μας: " Τ' αληθινό μπόι του ανθρώπου μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς.» Η ανθρωπιά κι η ελευθερία δυο έννοιες παράλληλες και επάλληλες. Ποσά ανάλογα, αφού αυξανομένης της μιας αυξάνεται και η άλλη. Ανθρωπιά είναι να απελευθερωθεί ο άνθρωπος από το εγώ και να πλησιάσει το συνάνθρωπο, να τον συντρέξει στον πόνο και στη δυστυχία αλλά και να μοιραστεί μαζί του τη χαρά. Η πρώτη απελευθέρωση από τον εαυτό και ύστερα, γράφει πιο κάτω, να θέλει ο άνθρωπος να ελευθερώσει την πατρίδα αλλά και να ξεπεράσει κι αυτό το σκαλί, να πολεμήσει για την ελευθερία όλου του κόσμου.
Στον Αποχαιρετισμό ο Γιάννης Ρίτσος συνταιριάζει πολλά. Είναι μια σύνθεση πνευματική, που μας οδηγεί στις ρίζες της Ιστορίας και της Παράδοσής μας, ανοίγει παράθυρα στον κόσμο, αποτελεί δίδαγμα και οδοδείκτη ζωής και πολιτικής.

Το δοκίμιο της ελληνικής πρεσβείας

Το δοκίμιο της ελληνικής πρεσβείας


Όταν το 1976 θεσπιζόταν ο διαγωνισμός δοκιμίου της ελληνικής πρεσβείας υπήρχε λόγος. Μετά το πραξικόπημα πολλοί μαθητές ένιωθαν απέχθεια για κάθε ελληνικό. Ταύτιζαν τη χούντα με την Ελλάδα και το μίσος τους εκφραζόταν στα γραφτά τους, ιδιαίτερα στις εκθέσεις τους, όπου δήλωναν την άρνησή τους να ασχοληθούν με θέματα ελληνικά, την αδιαφορία τους για μια «ξένη» χώρα. Δήλωναν Κύπριοι και μόνο.
Τότε η ελληνική πρεσβεία καθιέρωσε και το διαγωνισμό δοκιμίου, για να δίνει την ευκαιρία στους τελειόφοιτους να μελετούν ένα καθαρά ελληνικό θέμα, ώστε να πλησιάσουν τις ρίζες τους και να γνωρίσουν καλύτερα την παρεξηγημένη ως τότε Ελλάδα.
Όπως αναφέρουν και οι αναθεωρημένοι κανονισμοί του διαγωνισμού, «Ο Διαγωνισμός Μαθητικού Δοκιμίου της Ελληνικής Πρεσβείας καθιερώθηκε το 1976 από την Ελληνική Πρεσβεία και το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, με σκοπό την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος και του προβληματισμού των μαθητών των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου για τα σύγχρονα θέματα του ελληνισμού.» Ο διαγωνισμός διεξάγεται την πρώτη εργάσιμη μέρα μετά τη Γιορτή των Γραμμάτων- Τριών Ιεραρχών και τα βραβεία απονέμονται στη σχολική τελετή για τις 25 Μαρτίου. Σημαδιακές μέρες και για τα ελληνικά γράμματα και για το έθνος.
Ως τώρα είχαν δοθεί πολλά και ενδιαφέροντα θέματα σύμφωνα με τους κανονισμούς, π.χ. Ο Ελληνικός Πολιτισμός στο Σύγχρονο Κόσμο, Ελληνική Γλώσσα, Ολυμπιακοί αγώνες και άλλα παρόμοια. Τελευταία όμως παρατηρείται προσπάθεια να συζευχθεί το δοκίμιο της ελληνικής πρεσβείας με τις καθιερωμένες εκθέσεις για την Ευρώπη, έτσι ώστε σταδιακά να υποκαταστήσουν τα ευρωπαϊκά θέματα τα ελληνικά.
Στο θέμα του 2007 γινόταν αναφορά στην Ελλάδα, παρά την ευρωπαϊκή του διάσταση: «Η ενίσχυση της ελευθερίας του ατόμου, η ισότητα των πολιτών και η αποδοχή της διαφορετικότητας αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού και βασικό θεμέλιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης …»
Στο θέμα του 2008 καμιά αναφορά σε Ελλάδα. «Οι αξίες της ανθρωπιστικής παιδείας επιβάλλουν το σεβασμό της πολιτιστικής κληρονομιάς…. Να εξηγήσετε με ποιους τρόπους η διαφύλαξη και η ανάδειξη των πολιτιστικών μνημείων κάθε χώρας οδηγούν …» Κι ενώ στις οδηγίες που δόθηκαν ένα μήνα πριν το δοκίμιο, για να ετοιμαστούν οι μαθητές, αναφέρονταν τα κατεχόμενα μνημεία μας, γινόταν λόγος έστω για τα μνημεία της Κύπρου χωρίς καμιά αναφορά πάλι σε Ελλάδα, στο διαγωνισμό δόθηκε μια παγκόσμια χροιά που δεν συμφωνεί με τους όρους των κανονισμών του δοκιμίου.
Η προσπάθεια αποσιώπησης κάθε ελληνικού με το πρόσχημα της πολυπολιτισμικότητας και η αντικατάσταση του εθνικού με το διεθνικό δίνουν άλλες διαστάσεις στην παιδεία του τόπου, όχι πάντα θετικές.
Το δοκίμιο της ελληνικής πρεσβείας ή θα υπηρετεί το σκοπό του ή καλύτερα να καταργηθεί. Αν τα παιδιά μας δε βλέπουν τα δικά μας προβλήματα, αν δεν γνωρίσουν τις ρίζες τους, αν δεν ενδιαφερθούν για τις σκλαβωμένες εκκλησίες και τα μνημεία μας, οδηγούνται στην αλλοτρίωση από την ίδια τη δική μας παιδεία. Το δοκίμιο της ελληνικής πρεσβείας ήταν η καλύτερη ευκαιρία να γνωρίσουν την κατεχόμενη γη μας και τα μνημεία μας που δεν πρέπει να ξεγράψουμε.
Το δίδαγμα τέλος είναι: Αν θέλεις τα παιδιά σου να μη βλέπουν μπροστά τους, μάθε τα να βλέπουν μακριά κι αόριστα τον κόσμον όλον.

Διαπολιτισμικά

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ

Μια προσπάθεια να γνωρίσουμε την πάλη που διεξήχθη για αιώνες ανάμεσα στον Ιουδαϊσμό- αργότερα Χριστιανισμό- και τον Ελληνισμό θα μας βοηθήσει να γνωρίσουμε καλύτερα τους εαυτούς μας. Είμαστε πλασμένοι πνευματικά από αντίρροπες δυνάμεις, που επί μακρόν αλληλοσυγκρούονταν, ώσπου να βρεθεί πρόσφορο έδαφος κοινό με αλληλοϋποχωρήσεις και αλληλοκατανόηση, με διαπολιτισμικό διάλογο- κατά τη σημερινή ορολογία- για να μορφοποιηθεί η πνευματική μας εικόνα του Έλληνα Χριστιανού.
Μέγιστος βέβαια υπήρξε ο ρόλος της ελληνικής γλώσσας. Στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του η αραμαϊκή υποχωρεί και η ελληνική αποκτά παγκόσμιες διαστάσεις, με αποτέλεσμα αυτή να είναι η γλώσσα στην οποία καλούνται να μεταφράσουν οι Εβδομήκοντα την Πεντάτευχο και θα γραφτούν ύστερα τα άλλα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και της Καινής.
Ο ελληνιστικός κόσμος επηρεάζει τους Ιουδαίους πολλαπλώς. Η ελληνιστική φιλοσοφία ανιχνεύεται στον Εκκλησιαστή, «ματαιότης ματαιοτήτων», ενώ οι ιστορικοί και φιλόσοφοι της εποχής χρησιμοποιούν την ελληνική γλώσσα, όπως ο Φίλων ο Ιουδαίος και ο ιστορικός Ιώσηπος.
Ο Ιουδαϊσμός αυτοσυγκεντρώνεται και αυτοπεριορίζεται φοβούμενος τις ελληνικές επιδράσεις, όπως δηλώνει η Σοφία Σειράχ, αλλά τούτο δίνει ευκαιρία στον Χριστιανισμό να εξαπλωθεί εκτός Ιουδαίας, στους Σαμαρείτες και στους άλλους εθνικούς. Ο Παύλος, παρά την φαρισαϊκή παιδεία του, βλέπει πως οι Έλληνες αποδέχονται ευκολότερα το χριστιανισμό, με αποτέλεσμα οι Ιουδαίοι, παρά το ότι τους θέλει πρώτους στη σωτηρία, να έρχονται δεύτεροι, μάλιστα διά της Εκκλησίας στην οποία οι Έλληνες υπερτερούσαν. Μεγάλο το θαύμα, μέγιστη η επέμβαση του Θεού στην Ιστορία, αναφωνεί.
Ο δεύτερος μεταχριστιανικός αιώνας είναι ο αιώνας των Απολογητών. Μια περιδιάβαση στο έργο τους -στα ελληνικά γραμμένο- και πάλι θα μας οδηγήσει στις ρίζες της ελληνικής φιλοσοφίας, όμως το χριστιανικό πνεύμα έχει ήδη διεισδύσει στις καρδιές και στις διάνοιές των. Πρώτος μεγάλος είναι ο Μωυσής, ενώ οι Έλληνες φιλόσοφοι ακολουθούν, κάποτε αντιγράφοντάς τον.
Η ελληνική γλώσσα και φιλοσοφία θα οπλίσει τους χριστιανούς με όπλα θεωρητικά για να απαντήσουν στα ερωτήματα των ανθρώπων, αλλά και ο ελληνισμός θα αντικρύσει με διαφορετικό βλέμμα την Ιστορία, στην οποία θα αποδεχτεί την επέμβαση του Θεού. Θα αλλάξει επίσης φιλοσοφική οπτική γωνία, δεχόμενος κάτι πρωτάκουστο γι’ αυτόν, πως πρώτα υπήρξε ο Θεός και ύστερα ο κόσμος, ενώ ως τώρα για τον Έλληνα πρώτα υπήρξεν η ύλη, ενώ ο θεός- δημιουργός ήταν το συμπέρασμα των προβληματισμών του.
Τη μεγάλη όμως σύζευξη ελληνισμού και χριστιανισμού πέτυχαν οι Τρεις Ιεράρχες. Με ελληνική παιδεία και χριστιανικό πνεύμα εναρμόνισαν τα διεστώτα και παρέδωσαν σε μας το μεγαλείο και τη χάρη του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, την ελληνοχριστιανική παιδεία.
Όλα αυτά βέβαια δεν αναπτύσσονται σε μια στήλη, μπορούν όμως να ανοίξουν διόδους στον προβληματισμένο σύγχρονο άνθρωπο, και να θέσουν και πάλι το ερώτημα, μήπως πρώτοι εμείς οι Νεοέλληνες διαγράψαμε την Ιστορία και την πνευματική μας παράδοση; Ποια θέση έχουν στα σχολεία μας όλα αυτά, είτε ως έργα πνευματικής κατάρτισης είτε ως αποθέματα ελληνικής σκέψεως είτε ως έργα λογοτεχνίας; ΄Εχουν τα παιδιά μας ακουστά πόθεν προήλθαμε πνευματικά, από πόσες συγκρούσεις; Σε τελευταία ανάλυση, όλοι τέκνα διαπολιτισμικού διαλόγου είμαστε.

Ανθρωπιστική παιδεία

ανθρωπιστική παιδεία
του Στέλιου Παπαντωνίου

Ανθρωπιστική παιδεία. Έχει στην καρδιά της τον άνθρωπο. Καλλιεργεί τον ολόπλευρο άνθρωπο, σωματικά, ψυχικά, πνευματικά, δηλαδή νοητικά, αισθητικά, ηθικά, φιλοσοφικά, θρησκευτικά. Με τη σωματική άσκηση και σωστή δίαιτα, με τις καλές τέχνες και τη λογοτεχνία, με την άσκηση στη γνώση και την κρίση, επιστημονική, αισθητική, ηθική.

Όλα τα μαθήματα στα σχολεία συμβάλλουν στο να καλλιεργήσουν τον άνθρωπο, να μελετήσει το παρελθόν, να κατανοήσει το παρόν, να προγραμματίσει το μέλλον. Αν δε διδαχτεί Ιστορία, αν δε γνωρίσει τον πλούτο των έργων των προγόνων του και των συνανθρώπων του, μένει λειψός. Οι δικές του μόνο εμπειρίες δεν είναι ικανές να του διανοίξουν τους ορίζοντες που απλώνει μέσα του η λογοτεχνία, η τέχνη, η επιστήμη, η φιλοσοφία.

Ο Θεός δημιούργησε τον συν-δημιουργό Του άνθρωπο. Ο άνθρωπος δημιουργός είναι ένα χαρακτηριστικό κύριο του ανθρώπου, άρα και στόχος της ανθρωπιστικής παιδείας, να δημιουργήσει ο άνθρωπος, να φέρει στο φως εκ του μη όντος και να χαρεί κι αυτός και οι συνάνθρωποί του.

Όσα μαθήματα προάγουν τη δημιουργικότητα είναι καλά. Όλα μπορούν. Όσα μαθήματα ελευθερώνουν από την άγνοια, την ασχήμια, την ανηθικότητα, αλλά και δίνουν ευκαιρία να ελευθερώσει ο άνθρωπος δυνάμεις που κρύβει μέσα του είναι καλά. Ο ελεύθερος δημιουργός. Χωρίς να αναμασά τι είπαν άλλοι, χωρίς να του υπαγορεύουν το ορθό. Θα το βρει. Κι αν βρει κάτι άλλο, πάλι κέρδος.

Η ανθρωπιστική παιδεία δεν είναι μόνο των φιλολόγων, δεν είναι των θεολόγων, είναι των ελεύθερων πνευμάτων, των δημιουργικών. Που χαίρονται τις αντιρρήσεις των μαθητών τους, την άλλη οπτική γωνία, τον πραγματικό διάλογο, το φως της αλήθειας, της ομορφιάς, του καλού. Ο ελεύθερος δημιουργός.

Η ανθρωπιστική παιδεία πλησιάζει τον άνθρωπο στο συνάνθρωπό του και οδηγεί στα βάθη του τον ίδιο τον άνθρωπο. Όσο πιο βαθιά στον εαυτό του σκάβει, τόσο πιο κοντά στο συνάνθρωπό του βρίσκεται, τόσο πιο ταπεινός, συνειδητός γνώστης της άγνοιάς του, - εν οίδα ότι ουδέν οίδα- , αρχή σοφίας φόβος Κυρίου.

Θεός, άνθρωπος, συνάνθρωπος, ελεύθερος δημιουργός. Η καρδιά της ανθρωπιστικής παιδείας. Νομίζω.

Ο Ηρώδης ζητεί το παιδίον

Ο ΗΡΩΔΗΣ ΖΗΤΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙΟΝ

Ο Ηρώδης ζητεί το παιδί για να το καταστρέψει. Ο Ηρώδης δεν πέθανε. Ζει στην κοινωνία μας με διάφορα πρόσωπα και περιβάλλεται διάφορες στολές, ως επί το πλείστον λαμπρές. Δεν δηλώνει πως θέλει την καταστροφή των παιδιών μας, αντίθετα υπόσχεται άλλα πολλά και καλά. Μια παίρνει τη μορφή της δικής μας κοινωνίας, της άκρως καταναλωτικής, μια της τηλεόρασης και μια των ναρκωτικών. Τα προβλήματα είναι παρόντα, και στα σπίτια μας και στους δρόμους, για να προσθέσουμε και τα οδικά δυστυχήματα.

Οι Έλληνες της Κύπρου δεν είμαστε απειράριθμοι. Ευάριθμοι είμαστε. Κι όμως ζούμε ως να έχουμε τα παιδιά μας πεσκέσι του χάρου, κι όλοι το νιώθουμε πως κάτι δεν πάει καλά.

Ο καταναλωτισμός μπορεί να είναι απόδειξη πλούτου, είναι όμως και αδιάψευστο τεκμήριο της ασέβειάς μας προς τα πράγματα και τις υπηρεσίες. Εύκολα πετάμε στον κάλαθο των αχρήστων, άρα στη φύση, το παλιό, εύκολα το ανανεώνουμε. Και τις υπηρεσίες, ιδίως της διασκέδασης, τις απαιτούμε και για τα ανήλικα. Η διαφήμιση προστάζει κι εμείς πειθήνια όργανα υπακούμε άνευ αντιρρήσεων. Η γιαγιά φύλαγε τις σπόντες, τις καρφίτσες, τα κουμπιά. Οργάνωνε στο σπίτι συγκεντρώσεις. Οι καιροί πέρασαν ανεπιστρεπτί.

Έγινε ολόκληρος αγώνας για να συνδεθούμε με τα ελλαδικά κανάλια τηλεόρασης, να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να ανανεώνουμε τη γλώσσα μας, να μην είμαστε οι επαρχιώτες. Και τα αποτελέσματα ολοφάνερα. Το χαζοκούτι –άκομψη λέξη- υπερασπίστηκε με πάθος το χαρακτηρισμό του κι απέδειξε πως έχουν απόλυτο δίκαιο όσοι έτσι αποκαλούν την τηλεόραση. Τα όσα παρακολουθεί μια οικογένεια μπορεί να τα κρίνει ο καθένας και να εκφράσει τη γνώμη του. Ακόμα και το ημικρατικό κανάλι, κάποτε οδοδείκτης και φωτεινό αστέρι για την ελλαδική τηλεόραση, ακολουθεί κατά πόδας.

Τα ναρκωτικά ήταν άγνωστα πριν λίγα χρόνια, ακούγαμε μακάριοι επιμηθείς τι γίνεται στο εξωτερικό και επαναπαυόμασταν. Είναι ήδη ο μινώταυρος μέσα στο σπίτι μας, και στα καταμετρημένα θύματα από τα ναρκωτικά περιλαμβάνονται δυστυχώς μαθητές και στρατιώτες, ενώ οι ηλικίες των παιδιών που τα χρησιμοποιούν ή τα δοκίμασαν συνεχώς κατέρχονται πλησιάζοντας το δέκα. Όσο για το κάπνισμα, ντουμάνι τα σχολεία, οι αυλές, οι τουαλέτες τους. Ο Ηρώδης ζητεί την ψυχήν του παιδίου.

Κι η άσφαλτος καιροφυλακτεί να αυξήσει τα θύματά της με την καθημερινή θυσία. Μοίρα κακή, ανθρώπινος παράγων, παραβάσεις και παραβιάσεις. Κι ο Ηρώδης ζωντανός να διατάσσει. Κι οι μάγοι να μη λύνουν κανένα πρόβλημα.

Ο Θεός μας έδωσε το λογικό. Μα ο σατανάς συνεχίζει να έχει ποδάρια τεσσαράκοντα. Η δικαιολογία. Μήπως έχουμε χρέος στα παιδιά μας που δεν το ξοφλούμε ποτέ;

Χριστουγεννιάτικοι στοχασμοί

Χριστουγεννιάτικοι στοχασμοί

Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν και Θεός ην ο Λόγος.

Ο Χριστός ως Λόγος του Θεού βρίσκεται μαζί του σε σχέση Υιού προς Πατέρα από την αρχή αρχή. Ο Χριστός είναι Υιός του Θεού, και Θεός ο ίδιος, ένα μέλος της Αγίας Τριάδος. Μαζί πάντα υπήρξαν και μαζί δημιούργησαν και με το Άγιο Πνεύμα τον κόσμο, τα ορατά και τα αόρατα.

Στον κόσμο μας ήλθε ο Θεός Λόγος, ο Υιός του Θεού, ότε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, κατά τον θείο Παύλο. Ήλθε στην κατάλληλη στιγμή, όταν η ανθρωπότητα είχε την απόλυτη ανάγκη του. Και η κατάλληλη στιγμή είναι η κάθε παρούσα στιγμή, φτάνει ο άνθρωπος να αποφασίσει να πιστέψει στη γέννηση του Θεού, στην ενανθρώπισή Του και να τον γεννήσει εντός του, να τον φανερώσει στον κόσμο.

Ο Θεός εν σαρκί παρουσιάζεται εκείνη την ιστορική στιγμή, αλλά και κάθε χριστούγεννα γεννιέται και πάλι, για όσους πιστεύουν σ’ Αυτόν και τον γεννούν στις καρδιές τους. Τι σημαίνει τον γεννούν “στις καρδιές τους”; Δεν υποστηρίζεται “στη λογική τους”, γιατί η ανθρώπινη λογική είναι αδύνατη να συλλάβει το υπεράνθρωπο, το υπερφυσικό. Έχει αποδειχτεί το αδύνατό της και από τον Καντ, που βυθομέτρησε μπορούμε να πούμε το ανθρώπινο μυαλό, και από τον φιλόσοφο της γλώσσας, τον Βίτκενστάιν, και από όλους τους φιλοσόφους.

Ο Υιός του Θεού μας κάλεσε αδελφούς. Το ευαγγέλιο είναι ξεκάθαρο στο θέμα. Όταν είπε «δεν μου δώσατε να φάω ή να πιω, δεν ήλθατε στη φυλακή να με δείτε, δεν ήλθατε όταν ήμουν άρρωστος», κι οι κρινόμενοι του απάντησαν : «και πότε ήσουν πεινασμένος, διψασμένος, άρρωστος, στη φυλακή; » κι Αυτός είπε, «αφού δεν πράξατε ανάλογα σ’ ένα από τους αδελφούς μου τους ελάχιστους, ούτε σ’ εμένα το πράξατε.» Άρα ο συνάνθρωπός μου είναι ο Χριστός μου, είναι ο αδελφός μου, αφού, όπως λέει και ο Παύλος, πήραμε όλοι την υιοθεσία, μέσω του Υιού του Θεού, γίναμε όλοι παιδιά του Θεού.

Αφού ο Θεός εντός ημών εστίν, είναι μέσα μας, είναι εγγεγραμμένος στην ψυχή μας, και αφού το σώμα του ανθρώπου είναι ναός του Θεού, πρέπει αυτόν τον εντός ημών Θεόν να τον γεννήσουμε, να τον εξαγάγουμε και να τον αντικειμενοποιήσουμε με λόγο και με έργο, δηλαδή να συλλάβουμε τα απλά και αληθινά λόγια του και να πράξουμε κατά τα έργα του. Μίλησε για αγάπη κι έπραξε έργα αγάπης. Ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού.

O Χριστός είπε «γίνεσθε τέλειοι καθώς ο Πατήρ ημών τέλειός εστι» και ο Παύλος είπε «μιμηταί μου γίνεσθε». Καλούμαστε έτσι στην τελειότητα, την άνοδο, τη βελτίωση με πίστη, αγάπη και ελπίδα.

Ανθρωπιστικές σπουδές

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Οι ανθρωπιστικές σπουδές οδηγούνται σταδιακά στην περιθωριοποίηση, μας πληροφορούν οι εφημερίδες, γι’ αυτό και οι κοσμήτορες των Φιλοσοφικών Σχολών της Ελλάδας και της Κύπρου καθώς και οι πρόεδροι των τμημάτων των Ανθρωπιστικών Σπουδών των πανεπιστημίων διοργάνωσαν τελευταία συνέδριο με θέμα «Το μέλλον των ανθρωπιστικών σπουδών στην Ελλάδα». Αίτια της παρακμής θεωρούνται η τεχνολογική εξάπλωση και η ημιχρηματοδότηση των τμημάτων.

Το φαινόμενο μπορεί να είναι διεθνές, εμάς όμως στην Κύπρο και στην Ελλάδα μας πειράζει περισσότερο, αφού ο ελληνικός πολιτισμός θεωρείται ως ο πλέον ανθρωπιστικός και ιδιαίτερα η σύζευξή του με την ορθοδοξία, όπως την πέτυχαν οι πατέρες της εκκλησίας μας, Βασίλειος, Χρυσόστομος και Γρηγόριος.

Το πρόβλημα είναι σύνθετο, με πρωταρχική τη γλωσσική του πλευρά, που έχει ήδη δείξει την αδυναμία της, αφού τα παιδιά μας φανερώνουν καθημερινά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην έκφραση των συναισθημάτων και των διανοημάτων τους. Με πρόσθετα τα προβλήματα που απορρέουν από τη χρήση της κυπριακής διαλέκτου. Είναι όμως και η γενικότερη παραίτηση από τη μελέτη της γλώσσας, και η εξάπλωση των εκφραστικών λαθών. Οι γνωρίζοντες καθίστανται καθημερινά μάρτυρες γλωσσικών βιασμών, είτε τα λάθη προέρχονται από πολιτικούς, είτε από δημοσιογράφους, είτε από χειριζόμενους γενικά και δημόσια το λόγο, του γράφοντος μη εξαιρουμένου.

Οι γλωσσολόγοι νίπτουν τας χείρας, διότι ο γλωσσολόγος παρακολουθεί την εξέλιξη της γλώσσας, πιστεύει στη ζωντάνια της και δε θεωρεί υποχρέωσή του να υποδεικνύει στον κόσμο το σωστό ή το λάθος. Μερικοί φιλόλογοι όμως θεωρούν τούτο καθήκον τους και προσπαθούν να διδάξουν, να υπενθυμίσουν, να διερευνήσουν και να αποσαφηνίσουν τύπους και γλωσσικές δομές για ευρύτερη γνώση και καλύτερη χρήση. Τα λάθη όμως συνεχίζονται. Η έκφραση χωλαίνει, τα παιδιά ψελλίζουν, το λεξιλόγιό τους φτωχό, κι όλα αυτά αποδεικνύονται στις εξετάσεις ή στις διάφορες έρευνες.

Οι ανθρωπιστικές σπουδές μαραίνονται, η τεχνολογία καλπάζει, ο άνθρωπος γίνεται πιόνι της κι ένας τεραστίων διαστάσεων ελληνικός και χριστιανικός πλούτος μένει ανεκμετάλλευτος.

Και όμως οι πηγές των υδάτων με το αείζωο νερό έχουν ήδη διοχετευτεί στο διαδίκτυο. Η τεχνολογία τέθηκε ήδη στην υπηρεσία των πνευματικών δημιουργημάτων του ανθρώπου. Ποτέ δεν ήταν πιο εύκολη η πρόσβαση στα αρχαία ελληνικά και χριστιανικά κείμενα. Και ενώ πρέπει από τη μια να χαιρόμαστε γι’ αυτό, από την άλλη θλίβει η πληροφορία: οι ανθρωπιστικές σπουδές φθίνουν. Εις βάρος του παρόντος και του μέλλοντος του ελληνισμού και της ίδιας της ανθρωπότητας.

Ο κόσμος του Καίσαρα και ο κόσμος του Θεού

Ο κόσμος του Καίσαρα κι ο κόσμος του Θεού

Μια δυϊστική φιλοσοφία, όπως αυτή του Νικολάι Μπερντιάεφ, βλέπει τον άνθρωπο να ανήκει σε δυο κόσμους, αυτόν του Καίσαρα, της φύσης, της αιτιοκρατίας, και αυτόν του Θεού, του προσώπου, της ελευθερίας. Για τον Μπερντιάεφ η ελευθερία έχει την πρωτοκαθεδρία και είναι προϋπαρξιακή. Το άτομο είναι μια κατηγορία φυσιοκρατική, βιολογική, ενώ το πρόσωπο είναι το κατ’ εικόνα και Θεού άτομο, είναι μια κατηγορία πνευματική-θρησκευτική.

Η νέωση, η δημιουργική εκ του μηδενός επέμβαση του ανθρώπου σ’ αυτό τον κόσμο των φαινομένων, της αιτιοκρατίας, της ανάγκης, είναι απόδειξη της δυνατότητας του ανθρώπου να συλλάβει νέες μορφές είτε στην τέχνη είτε στην ποίηση γενικότερα είτε στη φιλοσοφία και ακόμα είναι απόδειξη της ύπαρξης της ελευθερίας.

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος, σημαίνει πως είναι ελεύθερος και να δεχτεί ή να απορρίψει αλήθειες, πράγμα που οδηγεί στην προσωπική αλήθεια, στην πίστη.
Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να πιστεύει ή να μην πιστεύει. Μόνο με αυτή την προϋπόθεση μπορεί να γίνει λόγος για την εμφάνιση του Θεού ως ανθρώπου στον κόσμο. Με την προϋπόθεση της ελεύθερης πίστης.

Ο άνθρωπος είναι ένας μικροθεός, κατά Μπερντιάεφ, και είναι συνεργός του Θεού στη δημιουργία. Με το έργο του βελτιώνει τον κόσμο. Απόδειξη το έργο του καλλιτέχνη και του πνευματικού ανθρώπου που ήδη μετέχει με την εσωτερική του ζωή στη βασιλεία του Θεού, την οποία θέτει ο Ρώσος φιλόσοφος ως το τέρμα και τον σκοπό της φιλοσοφίας του και της ζωής του ανθρώπου.

Αν όλα τα πιο πάνω για να τα συλλάβει κανείς χρειάζεται περισσότερο πνευματική ζωή παρά βιολογική- σωματική, να ζει δηλαδή μέσα στη χάρη και στην ελευθερία παρά στη διάσταση της φύσης, η σημερινή μας κοινωνία είναι ίσως πιο αντιπνευματική από άλλες, αφού το μεγαλύτερο των μυστηρίων, τη γέννηση του Χριστού, την έχουμε μετατρέψει σε εμπορική γιορτή, με όλα τα κοσμικά και ψευδή, που απομακρύνουν από τη σύλληψη της ουσιώδους αλήθειας, την οποία με το φτωχό μας λογικό προσπαθούμε να συλλάβουμε και την ανάστασή του τη μετατρέψαμε σε λαμπρατζιές και πόλεμο κροτίδων. Δεν αρκούν δηλαδή οι αδυναμίες της λογικής να συλλάβει το θαύμα, επισωρεύονται και οι φορτωμένοι διάκοσμοι και ο θόρυβος των διαφημίσεων, των παραφθαρμένων εθίμων και διαστρεβλωμένων γιορταστικών εκδηλώσεων που οδηγεί στη σωματικότητα, την ανάγκη, την αιτιοκρατική αντίληψη των πραγμάτων και φαινομένων και στην ανελευθερία.

Γι’ αυτό ευλογημένοι είναι οι αγωνιστές του πνευματικού στίβου, όσοι όχι με τη λογική αλλά περισσότερο με την ελεύθερη πίστη αναγεννούν μέσα τους το μυστήριο της γέννησης του Θεού και της ανάστασής του και παλεύουν να συλλάβουν τον Θείο Λόγο, να Τον φανερώσουν και να πράξουν κατά το θέλημά Του.

Οι λοιποί ζούμε στο περιθώριο της μεγάλης αλήθειας. Ευλογημένοι όμως ας είναι και όσοι περιμένουν καρτερικά το θαύμα κι ελπίζουν.

Εκκλησιαστικές επιτροπές κατά βανδάλων

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΚΑΤΑ ΒΑΝΔΑΛΩΝ

Η Ιστορία ισχυρίζεται πως το έθνος των Βανδάλων σβήστηκε από τις δέλτους της, δεν αποκλείεται όμως να επέζησαν μερικοί και να εγκαταστάθηκαν στο νησί μας, ιδιαίτερα στο καταπατημένο από τους Τούρκους τμήμα του. Είτε εξέλιπαν όμως οι Βάνδαλοι ως έθνος είτε όχι, ο όρος βανδαλισμός έμεινε, για να θυμίζει καταστροφές έργων τέχνης, ναών και άλλων έργων πολιτισμού που διέπραξαν οι Βάνδαλοι στον κύκλο της ιστορικής ζωής τους.

Ο απολογισμός της εισβολής στην πτυχή της πολιτισμικής κληρονομιάς αναφέρει πως «πάνω από 500 εκκλησίες, παρεκκλήσια και 17 μοναστήρια έχουν λεηλατηθεί ή καταστραφεί και λιγότερες από 10 εκκλησίες βρίσκονται σε σχετικά αποδεκτή κατάσταση. Αρκετές έχουν λεηλατηθεί και καταστραφεί άλλες κατεδαφίστηκαν ή μετατράπηκαν σε αποθήκες, στάβλους, ξενώνες, μουσεία, κινηματογράφους, δημόσια αποχωρητήρια, κοιτώνες ή αποθήκες όπλων του τουρκικού κατοχικού στρατού.»

Το τελευταίο έγκλημα κατά του πολιτισμού κατέγραψαν οι εφημερίδες μεσούντος Νοεμβρίου 2007: Ναός χωριού της επαρχίας και μητροπόλεως Κερύνειας μετατράπηκε σε φούρνο πήλινων αγγείων.
Πριν από αρκετό καιρό είχε γίνει λόγος για ανασύσταση των επιτροπών των κατεχομένων ναών, για να προβούν σε καθαρισμό ή καταμέτρηση των ζημιών ή ό, τι άλλο. Ήταν μια καλή σκέψη, που δεν πραγματοποιήθηκε. Ήλθε σ’ επαφή ο Μακαριότατος στα τελευταία ταξίδια του με πολλούς θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες και πήρε διαβεβαιώσεις για το δίκαιο των αιτημάτων μας, να σεβαστούν οι κατακτητές το θρησκευτικό μας θησαυροφυλάκιο, την κατεχόμενη γη μας. Θεωρήθηκε μάλιστα Ευρωπαϊκή υπόθεση η αποκατάσταση των ναών και των άλλων μνημείων πολιτισμού.
Δυστυχώς η Τουρκία, χτυπά την πόρτα της Ευρώπης, δίνει εξετάσεις καθημερινά και αποτυγχάνει στο κεφάλαιο «σεβασμός πολιτισμού», μετά πολλών επαίνων. Διαγράφει αποφάσεις, συμφωνίες, αρχές και ποδοπατεί τον πολιτισμό.
Ωστόσο εκκλησιαστικές επιτροπές κατεχομένων ναών έπρεπε να υπάρχουν και να λειτουργούν από την πρώτη μέρα της εισβολής. Για να αναλάβουν τη σωτηρία των ναών τους. Να παρακολουθούν τι γίνεται και να το καταγγέλλουν. Όταν επρόκειτο να γίνουν εκλογές αρχιεπισκόπου τόσοι και τόσοι δήλωσαν έτοιμοι να υποστηρίξουν τον ένα ή τον άλλο υποψήφιο. Άρα εκλογές για ανάδειξη εκκλησιαστικών επιτρόπων των κατεχομένων ναών μας δεν είναι ανάγκη να γίνουν. Αρκετοί επέδειξαν ενδιαφέρον να εκπροσωπήσουν τους ναούς ή τις ενορίες τους. Οι κατάλογοι υπάρχουν.
Ο Αρχιεπίσκοπος έχει τον πρώτο λόγο και μαζί του οι μητροπολίτες των κατεχομένων μητροπόλεων. Η ανασύσταση των εκκλησιαστικών επιτροπών έχει ήδη καθυστερήσει τριάντα τόσα χρόνια. Φτάνει να μην πιστέψουν οι ίδιες ότι είναι αχρείαστες. Έργο σημαντικό έχουν να επιτελέσουν.

Η εμμονή στο είναι

Η ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΟ ΕΙΝΑΙ

Μια βασική αρχή της Στωικής Ηθικής είναι πως οι άνθρωποι, όπως όλοι οι ζώντες οργανισμοί, θέλουν με κάθε τρόπο να διατηρηθούν στη ζωή, να επιβιώσουν, αλλά και σε ένα άλλο επίπεδο, να παραμείνουν αυτοί που είναι, να διατηρήσουν τα γνωρίσματα τα οποία έχουν ή ακόμα και να τα καλλιεργήσουν και να τα ενδυναμώσουν, ώστε να νιώσουν την αυτοπραγμάτωση και την εξ αυτής προερχόμενη ευδαιμονία.

Ως ΄Ελληνες της Κύπρου επιδιώξαμε με τους αγώνες τους εθνικούς να παραμείνουμε Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί στη γη των πατέρων μας, και γι’ αυτό πολεμήσαμε τον Άγγλο, το 1955-59, με αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ένα κράτος δύο κοινοτήτων, την ελληνικής και της τουρκικής.

Με τις γνωστές μεθόδους του διαίρει και βασίλευε οι Άγγλοι κατόρθωσαν να διχάσουν τις δύο κοινότητες και να επέλθει η μεταξύ τους ρήξη. Ως Κύπριοι αποτύχαμε να παραμείνουμε αυτό που ήμαστε, δυο εθνότητες, δυο θρησκείες στον ίδιο τόπο με κοινή πατρίδα. Ως Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί αρχίσαμε να υποτιμούμε τα γνωρίσματά μας αυτά, όταν από τη Χούντα οδηγήθηκαν στα άκρα, άρα έπαψαν να είναι ο εαυτός τους και μετατράπηκαν σε σύμβολα φανατισμού και σοβινισμού.

Αποτυχημένοι ως Κύπριοι και ως Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί ζήσαμε και το πραξικόπημα και την εισβολή με όλα τα επακόλουθα της βίας και της επιβολής στη ζωή μας ιδεών και καταστάσεων άγνωστων ως τότε. Σ’ αυτά να προστεθεί και η ένταξή μας στην Ευρώπη και προπάντων η ένταξη στην κυπριακή κοινωνία άπειρων ξένων, άλλων φυλών, εθνοτήτων, θρησκευμάτων, χρωμάτων, κουλτούρας, με δικαίωμα ύπαρξης και δικές μας υποχρεώσεις σεβασμού τους, και πολύ σωστά.

Όλα αυτά έχουν συνταράξει συθέμελα τις ρίζες και τα θεμέλιά μας, ιδιαίτερα την ψυχοσύνθεσή μας, τα ίδια τα οντολογικά χαρακτηριστικά μας. Γι’ αυτό και οι ανερμήνευτοι κάποτε τρόποι συμπεριφοράς μας.

Το να εμμείνουμε στο είναι μας είναι ανθρώπινο και θεμιτό. Θέλουμε να παραμείνουμε οι Έλληνες της Κύπρου, στο μέγιστο ποσοστό ορθόδοξοι χριστιανοί.
Και ενώ τούτο είναι θέμα παιδείας, η παιδεία μας μάλλον πορεύεται σε άλλες οδούς, ερωτοτροπεί περισσότερο με την τεχνολογία και την πρακτική της ζωής, παρά με τη ίδια της ύπαρξή μας, από μεταρρύθμιση σε μεταρρύθμιση και από πειραματισμό σε πειραματισμό, με τα παιδιά μας ανερμάτιστα να ιεραρχούν τις αξίες τους αποκομμένα από τις ρίζες τους, ή καθοδηγημένα από τα κόμματα, που έγιναν δάσκαλοι, παιδαγωγοί, οικογένειά τους.

Προς το παρόν τα πράγματα φαίνονται θολά, ενώ τρικυμίες και σοροκάδες αναμένονται εναγωνίως. Το μόνο που μένει είναι η πίστη στην εμμονή στο είναι, όπως φανερώθηκε γιγάντιο στο δημοψήφισμα του 2004.

Ο Ελληνικός Κυπριακός λαός δεν αποφασίζει να πεθάνει.

Όλοι λένε τα ίδια;

ΟΛΟΙ ΛΕΝΕ ΤΑ ΙΔΙΑ

Στο τέλος όλοι λένε τα ίδια πράγματα, τις ίδιες μεγάλες αλήθειες, φτάνει να μπορούμε και να έχουμε πάντα κατά νουν τα επίπεδα γνώσεως. Αυτό θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε τις συγχύσεις.

Στη χριστιανική δογματική διακρίνεται η ουσία του Θεού από τις ενέργειές του, κάτι που συναντούμε και στην ανατολή και στη δύση, με παραλλαγές και κάποτε σοβαρές μάλιστα, αλλά η έννοια της ουσίας και των ενεργειών του θεού έχει ήδη περάσει με τον Αυγουστίνο και στη φιλοσοφία, απόδειξη η Ηθική του Σπινόζα.

Την ουσία του Θεού είναι αδύνατο ως άνθρωποι να συλλάβουμε. Εδώ αποδεχόμαστε πως δεν έχουμε τις ικανότητες, διαβλέπουμε όμως ή πιστεύουμε πως υπάρχουν.
Οι θεολόγοι μπορούν να μιλούν για τις ενέργειες του θεού και να συλλαμβάνουν το ενιαίο της τριαδικής μας θεότητας και να αποδεικνύουν λογικά στη δογματική το ενιαίο της τριάδος.

Αυτό που εμείς όμως στην οικονομία, στη ζωή αυτή μπορούμε να συλλάβουμε είναι τις σχέσεις Πατέρα Υιού και Αγίου Πνεύματος και να διακρίνουμε το καθένα, που δεν είναι το άλλο. Ο Πατήρ αγέννητος, ο Υιός γεννητός και το Πνεύμα το Άγιον να εκπορεύεται εκ του Πατρός. Είμαστε κοινωνοί της τριάδος διά του Υιού, που έγινε άνθρωπος για να μας ελευθερώσει από την αμαρτία, αλλά και μας βεβαίωσε πως αφού είδαμε τον Υιό είδαμε και τον Πατέρα. Κι αφού τον αποδεχόμαστε ως Υιό, και αφού μας αποκαλεί αδελφούς, είμαστε κι εμείς παιδιά του Θεού και μεταξύ μας αδελφοί, απαξάπαντες.

Ο Πλάτων μας μιλά για τους αναβαθμούς της γνώσεως, μας οδηγεί ως τον κόσμο των ιδεών, των αιώνιων προτύπων των όντων, το ίδιο και ο Καντ, που διακρίνει τις αισθητικές και γνωστικές μας δυνάμεις, στο τέλος όμως παραδέχεται πως το ίδιο το πράγμα καθ’ εαυτό δεν μπορούμε να το συλλάβουμε πώς είναι.

Κάτι παρόμοιο μας λέει και ο μελετητής της γλώσσας, ο Βίτκενστάιν. Δεν έχουμε τις δυνάμεις να μιλούμε για πράγματα που δεν βλέπουμε, για αξίες και για το Θεό. Ο λόγος μας και η γλώσσα μας αδυνατεί να εκφραστεί γι’ αυτά.

Μα αυτό λένε και οι αποφατικοί Θεολόγοι, ιδιαίτερα στο θέμα της ουσίας του Θεού, ο Θεός είναι ακατάληπτος, απερινόητος, άφραστος, δεν μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτόν. Αυτό όμως που δεν μπορούμε να κάμουμε στην ουσία του Θεού, μπορούμε να το επιτύχουμε με τις ενέργειες του Θεού. Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και πατρός και η κοινωνία του αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών.

Ο πιο θρησκευόμενος ρεαλιστής λαός

Ο πιο θρησκευόμενος ρεαλιστής λαός της Ευρώπης

Ήταν μια ευκαιρία την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2007 να παρευρίσκονταν οι ερευνητές της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας στην εκκλησία του Αγίου Χρυσοστόμου στη Λακατάμια.

Χιλιάδες κόσμου, κι ανάμεσά τους καθηγητές, δικηγόροι, έμποροι, εργάτες, νοικοκυρές, νέοι και νέες, γέροντες και γριές, από τις πόλεις και τα χωριά, μεσήλικες, κάθε κοινωνικής τάξης, μετά ή άνευ πτυχίων και μεταπτυχιακών, μέρα μεσημέρι, ν’ αφήνουν την ανάπαυσή τους και να τρέχουν στην εκκλησιά να προσκυνήσουν την κάρα του Αγίου Χρυσοστόμου, που μας έφερε από το άγιον Όρος ο δικός μας, ο πατήρ Εφραίμ. Με κάτι τέτοια την παθαίνουμε και αναδεικνυόμαστε «ο πιο θρησκευόμενος λαός της Ευρώπης».

Ας ήταν όμως εκεί και οι ερευνητές, με τα ερωτηματολόγιά τους. Και να’ ταν κοντά στη σεβασμία κάρα, να ακούν, να βλέπουν, να οσμίζονται. Η κάρα του αγίου Χρυσοστόμου αναδίνει οσμήν ευωδίας χίλια εξακόσια τόσα χρόνια. Όποιος την προσκυνήσει το αισθάνεται, το αντιλαμβάνεται, το επιβεβαιώνει, θαυμάζει, σκιρτά, δακρύζει. Είναι ευωδία χιλίων εξακοσίων τόσων χρόνων. Οι επιστήμονες ας εξηγήσουν το φαινόμενο. Οι πιστοί δεν έχουν ανάγκη άλλων τεκμηρίων.

Στο τέλος, ο ελληνικός κυπριακός λαός είναι ένας ρεαλιστής λαός. Πιστεύει, γιατί δεν μπορεί να κάμει αλλιώς. Και δεν φταίμε, οι άνθρωποι! Έχουμε μπροστά μας τόσες αλήθειες οφθαλμοφανείς, απτές, τεκμηριωμένες με τις ίδιες τις αισθήσεις μας, που δεν μπορούμε να κάμουμε αλλιώς! Πιστεύουμε τα ολοφάνερα! Κι ας μας λεν θρησκόληπτους.

Ας παν οι ερευνητές στην εκκλησία του αγίου Χρυσοστόμου. Ας θέσουν τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, ως ο Θωμάς. Αυτή είναι η δουλειά τους. Κι αν έχουν τις αισθήσεις τους, ας μην πιστέψουν. Δικαιούνται. Όπως κι εμείς δικαιούμαστε να είμαστε ο πιο θρησκευόμενος λαός της Ευρώπης.

Κι ο πιο αδικημένος. Ας μην το ξεχνάμε.

Η Αριάγνη της προσφυγιάς

Η ΑΡΙΑΓΝΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

Την Αριάγνη, την πολύ αγνή αυτή γυναίκα, ένα ολοκληρωμένο και μεστό χαρακτήρα της λογοτεχνίας μας, έπλασε ο Στρατής Τσίρκας στο ομώνυμο μυθιστόρημά του.
Στα σκολειά μας διδάσκεται ένα απόσπασμα, με ρατσιστικά στοιχεία. Ο Διονύσης, ο άντρας της, είναι ένας ρατσιστής ως τα άκρα. Συνυπάρχουν επίσης εκεί συζητήσεις για τις εργατικές σχέσεις, γίνεται λόγος για μια απεργία και για το εργατικό κίνημα στην Αίγυπτο στις αρχές του εικοστού αιώνα, αλλά προπάντων έμφαση δίνεται στα απάνθρωπα συναισθήματα και στην υβριστική στάση των Ευρωπαίων έναντι των ιθαγενών, που οδήγησαν την Αριάγνη στον εσωτερικό μονόλογο και στην πρόγνωση της εκδίωξης των Ευρωπαίων από την Αίγυπτο, κάτι που έγινε επί Νάσερ στα 1956, όσοι θυμάστε.

Αλλά η Αριάγνη όχι μόνο προβλέπει την έξωση – όταν γράφτηκε το μυθιστόρημα είχε ήδη πραγματοποιηθεί - αλλά και μονολογώντας θρηνεί για μια ζωή που μένει πίσω από τον κάθε πρόσφυγα, όταν αυτός ξεριζωθεί από την πατρίδα, ένα σημείο στο οποίο δεν δίνεται από μερικούς στα σχολεία η αρμόζουσα σημασία γιατί, παρασυρμένοι δάσκαλοι και μαθητές από την αφήγηση ενός περιστατικού στο οποίο ένας Αράπης σώζει μια κόρη της Αριάγνης, δίνουν έμφαση στην ανθρωπιά του Γιούνες, παρά στο κύριο του αποσπάσματος, τι μεταφέρουμε σαν μας διώξουν από ένα τόπο και τι απομένει πίσω.

Ο πόνος του πρόσφυγα έχει ξεγραφτεί από μερικούς στην ανάλυση του κειμένου. Κι όμως εμάς εδώ πολύ μας ενδιαφέρει. Τι παίρνουμε μαζί μας, σαν μας διώξουν; ρωτά η Αριάγνη. Άψυχα πράγματα φορτωμένα σε μπατάλικα σεντούκια. Αλλά μένει πίσω η ζωή, οι έρωτες και τα μεθύσια, το τοπικό χρώμα, όλα εκείνα τα μοναδικά και ανεπανάληπτα του τόπου και του χρόνου. Τη ζωή μια φορά την ζεις. Κι αυτή είναι συνδεδεμένη με φώτα και βροχές, με μυρουδιές κι ανθρώπους. Μένει πίσω η πόλη, το χωριό, η ζωή σου. Η πόλη δεν σε ακολουθεί, σ΄αντίθεση με όσα λέει ο Καβάφης, που βέβαια μιλά συμβολικά.

Η ζωή μας έμεινε πίσω, η πόλη, η γειτονιά, το χωριό. Έμεινε στα τουρκοπατημένα χωριά και στις πόλεις μας η ζωή που δεν επαναλαμβάνεται. Κι αυτό ίσως να μην το καταλαβαίνουν οι ξένοι, γιατί δεν τους έτυχε, ή και δικοί, δυστυχώς. Οι πρόσφυγες ζουν τριάντα τόσα χρόνια τώρα στην άνετη προσωρινότητα. Χωρίς το σπίτι και το περβόλι, χωρίς τη μάντρα και τη βάρκα και τη θαλασσινή σπηλιά. Μια ζωή στην προσωρινότητα. Πολύ φιλοσοφημένη στάση, πολύ θρησκευτική, όλοι περαστικοί είμαστε απ’ αυτό τον κόσμο, πολύ βαρύ όμως για όσους το ζουν αληθινά στην προσφυγιά τους. Γιατί η αίσθηση της προσωρινότητας και του ξεριζωμού αφαιρεί την αναγκαία σταθερότητα και βεβαιότητα με πολλαπλά και πολυποίκιλα αποτελέσματα.

Στον τοίχο του σχολείου φαίνεται να ξεθώριασε το δεν ξεχνώ. Κι η Αριάγνη μονολογεί κι ο Τσίρκας.