ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΊΑ ΤΗς ΚΎΠΡΟΥ

 ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΡΑΦΊΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η νήσος Κύπρος αυτή την εποχή βρίσκεται στο Κραν Μοντανά, το οποίο ακριβώς πού βρίσκεται δεν είναι ανάγκη να ξέρουμε. Η Ιστορία αυτής της Κύπρου αρχίζει από το Κραν Μοντανά και τελειώνει με το Κραν Μοντανά. Έχουν ήδη γραφτεί τόμοι για τα κοσμοϊστορικά γεγονότα που εκτυλίχτηκαν εκεί, αν δεν είναι τόμοι είναι κοντάκια ή ρόλοι ή ρολά, όπως λέμε ο ρόλος των ηθοποιών.

Η Κύπρος είναι νησί,  βρέχεται γύρω γύρω από θάλασσα, τη Θάλασσα των Πρακτικών του ΟΗΕ. Όταν είναι κακοκαιρία τα πρακτικά χάνονται αλλά τις νύχτες βγαίνει στα βουνά και ανάβει φωτιές ένας υπάλληλος του Διεθνούς Οργανισμού ονόματι Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Ψάχνει μέσα στο σκοτάδι και δεν τα βρίσκει, εξ ου και οι φωτιές. Πιο ψηλά, στην κορυφή του βουνού κάθεται ο ΓΓ του Οργανισμού Αντόνιο Γκουτέρες, που προτιμά την ησυχία του.

Διάφορες βουνοκορφές προβάλλουν όταν είναι καλοκαιρία, όπως του Νίκου Κοτζιά, του Νίκου Αναστασιάδη, του Νίκου Χριστοδουλίδη,  του Μουσταφά Ακιντζί, του Τσιελεπή, και μερικών υποψηφίων αναβατών του ιπποδρόμου, η πιο κακοτράχαλη όμως είναι ενός Τσαβούσογλου, επικίνδυνη και στην ανάβαση και στην κατάβαση, γι’ αυτό καλύτερα να αποφεύγεται.  

Αυτή η νήσος Κύπρος εμφανίστηκε στη γη επί Κραν Μοντανά, και δεν αποκλείεται να εξαφανιστεί, όταν τελειώσει η συζήτηση για το Κραν Μοντανά.

Τότε ίσως εμφανιστεί η πραγματική Κύπρος, με τα πραγματικά της προβλήματα, τα εξής τρία: τουρκική εισβολή, τουρκική κατοχή, τουρκική απειλή.

επτά επί Θήβας

 ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ

Αισχύλου Επτά επί Θήβας, επί και αιτιατική, εχθρική διάθεση, εναντίον των Θηβών, επτά στρατηγοί από το Άργος ξεκινούν τις Θήβες να ισοπεδώσουν, και πρώτος ο Πολυνείκης, ενώ μέσα στην πόλη οργανώνει την άμυνα ο αδελφός του Ετεοκλής, δυο γιους είχες μανούλα μου, δυο γιους είχες Οιδίποδα και τώρα θα πληρώσουν, η Άτη ωθεί τον ένα εναντίον του άλλου και στο τέλος σκοτώνονται κι οι δυο, αλληλοσφαγμένοι, κι ο δαίμων ησυχάζει, για να αρχίσει άλλη τραγωδία, μη θάψετε τον Πολυνείκη, είναι όμως και δυο κόρες, η Αντιγόνη κι η Ισμήνη κι η Αντιγόνη θα τολμήσει να τον θάψει, ό τι κι αν λεν.

Μπορεί βέβαια ο καθένας να σκεφτεί τον εμφύλιο, μπορεί να σκεφτεί την επίθεση εναντίον της πατρίδας μας των υπερπατριωτών, εοκαβήτα, χούντα, να πολιορκούν τη χώρα, να την καταστρέψουν, κι ο Αισχύλος δίνει έμφαση στην ύβρη, οι στρατηγοί υπερφίαλοι, ο καθένας νομίζει πως είναι ο υπέρτατος ήρως, ο δυνατός και αχτύπητος, δίδαγμά του πάντα, η ύβρις τιμωρείται, ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, λέμε αλλιώς, στο τέλος η αλληλοσφαγή οδηγεί πού; Πληρώνονται προαιώνια αμαρτήματα, η μια γενιά πληρώνει τα λάθη της άλλης, άλλο το δίδαγμα της Αντιγόνης, κι αν είναι εχθρός, εγώ θα τον θάψω, ξαναζούμε το πρόβλημα κάθε χρόνο εδώ, με τα παιδιά που έπεσαν στο πραξικόπημα, η Αντιγόνη θα τα θάψει.

Ένας μεγαλειώδης Αισχύλος, μπορεί να είναι μόνος ο αγγελιαφόρος, όμως η πολεμική ατμόσφαιρα πυκνώνει, ακούγονται οι φωνές κι οι όρκοι των πολεμιστών, βλέπουμε τις σκηνές, η αντάρα του πολέμου ολοζώντανη, μπορεί να μην είναι πόλεμος Θεών, ο Αισχύλος όμως δημιουργεί το ογκώδες και δυνατό, ισχυρό, τρανταχτό. Τα πάντα πλήρη του πνεύματός του, όταν διαβάζει ή παρακολουθεί κανένας την τραγωδία.

Διάβαζε έργα γραμμένα πεντακόσια χρόνια προ Χριστού, κι ο νους σου να βρίσκει τα αντίστοιχα σημερινά χωρίς κόπο, και να λες, γι’ αυτό είναι αθάνατοι οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς.

 

 

ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ

 ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ

Ἀθλοφόρε Ἅγιε, καὶ ἰαματικὲ Παντελεῆμον, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Έλεος ευσπλαχνία, ελεήμων, ελέησόν με ο Θεός, Παντελεήμων αλλά κλητική Παντελεήμον, ο βοηθός των πάντων, που προστρέχει στη βοήθεια των πασχόντων, ιαματικός, ιατρός, αλλά κοίτα τη σύζευξη σώματος και ψυχής, «ίνα πταισμάτων άφεσιν παράσχη ταις ψυχαίς ημών», τον παρακαλούμε να μας απαλλάξει από την αμαρτία, τα πταίσματα, κι έτσι ο συνδυασμός ψυχικής πάθησης με τη σωματική, με πρώτη μάλιστα την ψυχική, γιατί αν απαλλαγούμε από τα βαραίνοντα την ψυχή, βοηθούμε στην απαλλαγή και από τις ασθένειες του σώματος-όσο δυνατόν. «Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί ο Θεός και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου».

τα παλιά

 ΤΑ ΠΑΛΙΑ

Με ρωτούν καμιά φορά, τι καινούργιο διάβασες; Κι εγώ λέω, μακάρι να βρω χρόνο να διαβάσω τα παλιά, εννοώντας τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, από το πρωτότυπο. Και να που βρίσκεται πάντα ευκαιρία, ο Όμηρος εις πρώτην ζήτησιν, ο Θουκυδίδης, αυτές τις μέρες άρχισα με την Εκάβη του Ευριπίδη, ήταν ένα ποίημα που με ώθησε, η ψυχούλα μου όμως πολύ τον πεθυμούσε τον Αισχύλο, εκείνη την αρχέγονη ποίηση, και να ο Προμηθέας πρώτος, ο αγώνας των πρώτων Θεών, ανεβαίνει στην αρχή ο Δίας, τιμωρεί τον φιλάνθρωπο, όλη εκείνη η σκηνή στον Καύκασο, με τα πάθη των θεών και των ανθρώπων, τη σύγκρουση, τις χριστιανικές ακόμα βαθιές ρίζες για τη θυσία για τον άνθρωπο, την απαλλαγή από τον φόβο του θανάτου, κι ένας μεγάλος μάστορας ο Αισχύλος, να δημιουργεί τέτοιες τεραστίων διαστάσεων από κάθε άποψη σκηνές, μέσα στις λέξεις του ο συνδυασμός των συμφώνων από μόνος του να προκαλεί τόσο δέος, και χωρίς να ξέρεις τη σημασία της λέξης, αυτή να σημαίνει, συγκλονίζει, και φαντάζεσαι την παράσταση με όλα εκείνα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούσαν και τέλος, εκείνο το αριστοτελικό, δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.

Οι Πέρσες, άλλη μεγάλη, γνωστά τα περί τραγωδίας με θέμα ιστορικό, από την άποψη του ηττημένου, είναι όμως και η πάλη των Ελλήνων με τους βαρβάρους, της δημοκρατίας με τον αυταρχισμό, ο ανεπανάληπτος εκείνος αγγελιαφόρος, ο χορός με τον ερχομό του Δαρείου από τον Άδη, προπάντων όμως η εμφάνιση του ηττημένου Ξέρξη, κλάψτε, τους διατάζει, τραβήξτε τα άσπρα μαλλιά σας, βγάλτε τρίχα τρίχα τα γένια σας, αν είναι δυνατόν, να διατάζει τον λαό του πώς να δείξει τη θλίψη του, ο χαμένος άρχοντας. Μπορεί όμως ο αναγνώστης και πάλι να φανταστεί, είναι μεγαλειώδεις οι σκηνές, οι λέξεις τραντάζουν, η όλη ατμόσφαιρα συγκλονιστική.  Κι όλα αυτά όχι με μια φορά διάβασμα, αλλά και με δεύτερη και με τρίτη, να υπογραμμίσεις, να χωνέψεις, να αναλύσεις το θαυμασμό σου, τι να τα λέμε…    

Χριστάκης Χρίστου

 Ο καλύτερος ξάδελφος, τι ξάδελφος γιατί ως τώρα σαν αδέλφια περνούμε, όσοι ζούμε. Μικρός ήταν ένα ζιζάνιο. Νόμιζε κανείς πως θα κάψει τον κόσμο όταν μεγαλώσει, θύμωνε, νευρίαζε, δεν έβρισκες την ίσια του, η μάνα μου τον ανέθρεψε, η Μαρούλα κι ο Αντρέας είχαν πολλές δουλειές τότε στον καφενέ, τα Ελευθέρια. Σιγά σιγά όμως ο Χριστάκης γινόταν άλλος άνθρωπος, πρώτα στα γράμματα ήταν πολύ καλός, τον θαυμάζω γιατί ξέρει να γράφει ελληνικά καλύτερα από πολλούς με δοκτοράτα, βοηθούσε στα μαθηματικά και στα μαθήματα γενικά τα παιδιά του, έκαμε μια ωραία οικογένεια, ευτυχισμένος γιατί πέτυχε την Τασούλα, μια πραγματική οικοκυρά, που συνεχίζει την παράδοση της οικογένειας, ο Αντρέας του, η Μαρία, ο Μιχάλης, ο Κωνσταντίνος, ο Κυριάκος τα αξιαγάπητα παιδιά του, στις εξόδους τα βράδια αυτός μας παίρνει και μας φέρνει, του χρωστάμε πολλά, γιατί εκεί στο σπίτι του ξαναβρίσκουμε την παλιά μας γειτονιά και οικογένεια. Η εκκλησιά μας δεν θέλει άλλο καλύτερο γείτονα και πρώτο σε όλα βοηθό, ό τι χρειαστούν στον Χριστάκη, κι αυτός πάντα πρόθυμος, γι' αυτό κι είναι ο αξιαγάπητος, ο καλύτερος ξάδελφος, αδελφός. Να μας ζήσει ευτυχισμένος, να χαίρεται τα εγγόνια του, τα παιδιά του, τη γυναίκα του, όλους μας.

γεώργιος χαριτωνίδης, αιχμάλωτος περιηγητής

 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ, ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΗΣ

Ο Γιώργος Χαριτωνίδης είναι μαέστρος του λόγου, ξέρει να γράφει λιτά, πυκνά, ουσιώδη, να συνδυάζει στιγμές, τόπους, κείμενα, παραθέτοντας αριστοτεχνικά ομοιότητες και διαφορές που σφραγίζουν και το αντικείμενο και τον συγγραφέα και τον αναγνώστη.

Το βιβλίο του «Αιχμάλωτος Περιηγητής» φανερώνει την ενότητα του ελληνισμού, μοίρας, τόπων, εκκλησιών, οικιών, από αρχαιοτάτων χρόνων ως σήμερα και όλα αυτά από μια επίσκεψή του στην Τουρκία ως περιηγητής αυτή τη φορά, γιατί η πρώτη του εμπειρία ήταν η αναγκαστική μεταφορά του εκεί ως αιχμαλώτου το 1974.

Περιηγείται μεταφέροντας μέσα του τις τραυματικές εμπειρίες που είχε ήδη αποτυπώσει σε άλλα βιβλία του, ιδιαίτερα στις «Αναμνήσεις με πολλά κουκούτσια».

Το λεπτό πικρό χιούμορ, το δίσημο ή πολύσημο των λέξεων, η αρχιτεκτονική του όλου έργου του αποδεικνύει τον μάστορα που πονά και χαίρεται σαν γράφει, προσφέροντας και στον αναγνώστη το γλυκόπικρο των εσωτερικών κραδασμών του.

Στέλιος Παπαντωνίου

ξέρεις

 Ξέρεις

Ξέρεις, εμείς που γερνούμε και βλέπουμε την κατάσταση του τόπου μας, έχουμε μια ιδιαίτερη θλίψη, μας περιζώνει ολόκληρους, από κορφής μέχρις ονύχων, σφίγγει το κεφάλι σαν μέγγενη, και πλακώνει την καρδιά. Φοβόμαστε πως δεν θα αξιωθούμε. Πως είδαμε το μεγαλύτερο έγκλημα στον τόπο και δεν πρόκειται να δούμε την αποκατάσταση του δικαίου, να ξαναζήσουμε τον παράδεισο, να επιστρέψουμε στη θάλασσα, στο βουνό μας, στην γειτονιά που καταπάτησαν εδώ και χρόνια και προπάντων κατέστρεψαν. Τα σπίτια των δικών μας στο χωριό έχουν γκρεμιστεί, ισοπεδώθηκαν, ούτε πέτρα ούτε ένα ξυλαράκι για θύμηση. Κι όλα αυτά αποτελούν ένα τεράστιο βάρος, γιατί για αλλού κινήσαμε, μικροί στις διαδηλώσεις φωνάζαμε για ένωση, δακρυγόνα που φάγαμε, ξύλο, αγωνίες και φόβους στις έρευνες των εγγλέζων. Κι ύστερα όλα τα αφήσαμε μια μέρα στην Αθήνα, χαθήκαμε οι φοιτητές, τρελάθηκαν οι νοικοκυρές, εμείς στη Χαλκίδα να εκτελούμε στρατιωτικά προστάγματα, να ρθούμε να σώσουμε τον τόπο από τους Τούρκους, ήταν το εξήντα τέσσερα, κι όταν ήρθαμε κανείς δεν ήξερε γιατί και πού και πώς. Μεγάλες καταστροφές παρακολουθήσαμε με την εοκαβ΄, πρωτάκουστα ονόματα και πάλι, εφεδρικό και άλλα, να διαφυλάξουν το κράτος, αλλά… Στην Αθήνα είχαμε ζήσει τις πρώτες μέρες της δικτατορίας, καταλαβαίναμε, νιώθαμε, βλέπαμε, αγγίζαμε το κακό, ο ελεύθερος άνθρωπος ένιωθε πάλι στο λαιμό εκείνη την αγχόνη…Κι ύστερα έγινε κι εδώ, δικτατορία σ’ έναν τόπο που περίμενε τη λύτρωση, τη διαφύλαξη, την ασφάλεια. Γι’ αυτό σου λέω, από πολλά σκαμπανεβάσματα περάσαμε, και δεν εξαρτάται από μένα και σένα μόνο, εδώ ήταν σε συνεργασία τα κρύφια των διαβόλων, των τεράτων της γης και του ουρανού. Κι όταν άρχισαν τα αεροπλάνα και τα πλοία κι η προσφυγιά κι οι δολοφονίες και το ατέλειωτο κλάμα του 74, μείναμε στήλη άλατος, όπου μας καλούσαν πηγαίναμε, για να διαπιστώσουμε την προδοσία, την αμέλεια, την ανοργανωσιά. Δεν ήταν τοίχος να χτυπήσουμε το κεφάλι, να θρηνήσουμε δεν είχαμε καιρό. Ως σήμερα, που στέγνωσαν και τα δάκρυα στο μεταξύ. 

20 Ιουλίου

 20 Ιουλίου

Την ώρα που ο προφήτης Ηλιού με το άρμα του ανέβαινε στον ουρανό, κατέβαιναν τα βομβαρδιστικά στη γη μας και της κατατρυπούσαν το κορμί με τεράστιες βελόνες. Το υγρόν πυρ από τη θάλασσα ξέβραζε τερατόμορφο θάνατο, βιασμούς, αρπαγές, αιχμαλωσία.

Ένα μαύρο σύννεφο απλώθηκε στη γη της Κερύνειας, της Μόρφου, της Αμμοχώστου. Οι σειρήνες ηχούσαν πέντε και τριάντα πρωινή, ησυχία δεν ξανάρθε στον τόπο, οι σειρήνες ηχούν. Το σύννεφο έγινε νεκροσέντονο, η Εκάβη μόνη έμεινε να θρηνεί.

Ο Ευριπίδης πιστεύει πως ετοιμάζει μια μεγάλη εκδίκηση, γι’ αυτό την έχει φυλάξει βαθιά στην καρδιά του και περιμένει την ώρα.

περί ΓΕΣΥ

 Περί Γεσυ

Δεν είμαι οικονομολόγος, ούτε καταλαβαίνω από έσοδα και έξοδα δημοσίων οργανισμών, ούτε ποια συμφέροντα κρύβονται πίσω από κάθε τι που εμφανίζεται και λειτουργεί στον τόπο μας.

Όταν ήμαστε μαθητές, πληρώναμε δίδακτρα, κι αν δεν, ερχόταν ο ταμίας και μας έβγαζε από την τάξη ευπρεπώς, να ειδοποιήσουμε τον πατέρα να πληρώσει. Κι ύστερα κι ύστερα ήρθε η δωρεάν παιδεία, και οι γονιοί άρχισαν τα κλάματα, μα πληρώνουμε ταμείο τάδε, ταμείο για τις εκδρομές, για τον σύνδεσμο γονέων, για τα φροντιστήρια. Σιγά σιγά μπήκε κι αυτό σε τάξη, ή ο κόσμος συνήθισε πως πρέπει να πληρώνει ακόμα μερικά, έστω κι αν έχουμε δωρεάν παιδεία.

Κάθε χρόνο στην ηλικία μας πολλοί θέλαμε το χιλιαρικάκι μας για φάρμακα, άλλο για αναλύσεις, εξετάσεις, γιατρούς, θεραπείες και λοιπά. Κι ήρθε η ευλογημένη για μένα ώρα, έχω τον προσωπικό μου γιατρό, πάω στο φαρμακείο κάτι ψιλά δίνω παίρνω τα φάρμακά μου, κάνω τις αναλύσεις και λοιπά, να όμως που δείχνουν υψηλό δείκτη τάδε και αρχίζει η γνωριμία με τα ιατρικά μηχανήματα, ΕΜ ΑΡ ΑΙ, αξονικός, σπινθηρογράφος, βιοψίες, και βλέπεις και θαυμάζεις τα έργα των επιστημόνων, με ελάχιστα χρήματα ή και καθόλου, όταν φτάσεις να έχεις δώσει όσα είχες υποχρέωση εκείνο τον χρόνο. Και βεβαίως υπάρχει η εισφορά κάθε μήνα, αλλά σημασία έχει πως τώρα που αρχίζουν τα δύσκολα δεν σκέφτεσαι να πουλήσεις το σπίτι για να βρεις την υγειά σου.

Ευτυχώς λέω, δεν καταλαβαίνω από συμφέροντα ιατρών και νοσοκόμων, μεγαλοκαρχαριών και μικρών μαρίδων, ένα με ενδιαφέρει, η υγεία μου και την έχω ή την αποκτώ κατά δύναμη, χάρη και στο Γεσυ.

το συνεχιζόμενο έγκλημα

 ΤΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Δεν μπορώ να πω πως πριν σαράντα οκτώ χρόνια έγινε ένα διπλό έγκλημα εις βάρος της Κύπρου, γιατί το έγκλημα συνεχίζεται με πολλές μορφές. Επί σαράντα οκτώ χρόνια η Κύπρος πάσχει από το πραξικόπημα που άνοιξε τις πόρτες στον Τούρκο να επέμβει και να διχοτομήσει το νησί. Τα εγκλήματα δεν έχουν τέλος. Η αρχή τους μπορεί να τοποθετηθεί στη δεκαετία του ’50  όταν εκπονήθηκε από τον Νιχάρ Ερίμ το σχέδιο για ανακατάληψη της Κύπρου από την Τουρκία. Το ’74 έγινε το μεγάλο σάλτο, πάτησε το πόδι με χιλιάδες στρατιώτες, σαράντα χιλιάδες διατηρεί από τότε στα τουρκοκρατούμενα, ενώ έχει ήδη καταστρέψει τα πάντα, ακόμα και τους ίδιους τους Τουρκοκύπριους. Η εισαγωγή εποίκων, η αρπαγή των περιουσιών μας, η αλλαγή της φυσιογνωμίας του τόπου, δεν άφησαν τίποτε ελληνικό και χριστιανικό που να μην το καταστρέψουν ή αλλοιώσουν, η συνεχής αναβάθμιση της μειονότητας σε κοινότητα και σε λαό, η διοίκηση έγινε κράτος και προβάλλεται κομπαστικά στο παγκόσμιο, ζητώντας διεθνή αναγνώριση και αποαναγνώριση της νόμιμης Κυπριακής Δημοκρατίας.

Το έγκλημα συνεχίζεται. Η Τουρκία έχει αποενοχοποιηθεί, εμφανίζεται ως η ειρηνοφόρος χειρ, το παράνομο παιδί της το παρουσιάζει στα διεθνή φόρα σαν νόμιμο,  ο τουρκοκύπριος ηγέτης, βαλτός από την Άγκυρα, εξυπηρετεί εν γνώσει όλων τα τουρκικά συμφέροντα και όχι της Κύπρου ή της κοινότητάς του.

Συνομιλίες ανάμεσα στην πλειονότητα και τη μειονότητα άρχισαν, εξισώθηκαν τα μέρη, οι υποχωρήσεις μας ανεπανάληπτες, επαναλήφθηκαν με πολλές μορφές, σταμάτησαν, άρχισαν, κάθε φορά και χειρότερα, αφού, αν μελετήσει κανείς τι έχουμε αποδεχτεί, αντιλαμβάνεται πως έχουμε ήδη ξεπουλήσει τα δικαιώματά μας, τα σπίτια και τις περιουσίες μας, το δικαίωμα προπάντων της επιστροφής.

Η μη λύση του κυπριακού θεωρείται η καλύτερη λύση, αφού το μόνο που περιμένουν από μας είναι την πλήρη παράδοση με την υπογραφή μας.

Μακάρι τα πράγματα να μη είναι έτσι, μακάρι να υπάρχει ελπίδα, όμως η λεγόμενη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία δεν αφήνει περιθώρια ή χαραγματιά φωτός στη μαύρη μαυρίλα.

Συνεχίζουμε να ζούμε στον τόπο μας, κάποτε μη ξέροντας γιατί, ή στηριζόμενοι σ’ εκείνη την ελιά και την τερατσιά που είναι ριζωμένες μέσα μας χιλιάδες χρόνια, κι αρπαγμένοι από εκεί, παραμένομεν εις την αυτήν θέσιν.

Παναγιώτης Τελεβάντος

 Παναγιώτης Τελεβάντος

Αιωνία του η μνήμη. Τον γνώρισα καθηγητή θεολόγο, συνεργαστήκαμε στην έκδοση της περιοδικού των Φίλων του Αγίου Όρους «Ορθόδοξη Μαρτυρία». Ύστερα το βάρος επωμίστηκε εξολοκλήρου ο Ανδρέας Κυριακού. Άξιος.

Ο Παναγιώτης ήταν μαχητικός άνθρωπος, παρόλο που στην καθημερινή του ζωή φαινόταν ήρεμος και γαλήνιος. Μαχητικός για την Ορθοδοξία, και εναντίον των οικουμενιστών.

Έζησε στην Αμερική για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι γνώσεις του πολλές και η χρήση της ελληνικής γλώσσας καταπληκτική. Οι καλοί θεολόγοι διακρίνονταν για την οξεία και αιχμηρή τους γλώσσα.

Στο σπίτι του, στην οδό Αδρία, έμενε με την Ιουλία τη μάνα του και τον κύριο Μιχαλάκη, τον πατέρα, ένα λεβεντάνθρωπο. Βιβλία πολλά, εικόνες αγίων πολλές, εκεί είδα για πρώτη φορά την εικόνα του αγίου Παναγιώτη.

Διατηρούσε δικό του μπλοκ, μέσα στο οποίο πολλές φορές φιλοξένησε κείμενά μου. Ιδιαίτερα αγαπούσε την θρησκευτική ποίηση.

Η μαχητικότητά του τον οδήγησε μερικές φορές σε σύγκρουση με άλλους θεολόγους ή ιερωμένους, γιατί δεν άφηνε έξω κριτικής κανένα, ουδέ του Οικουμενικού Πατριάρχου εξαιρουμένου. Συνεπής στις κρίσεις του, υπερασπιστής της Ορθοδοξίας, με βάση τα ιερά γράμματα.

Όταν επέστρεψε από την Αμερική, ερχόταν στον άγιο Κασσιανό, εκεί παρακολουθούσε τη θεία λειτουργία και κοινωνούσε των αχράντων μυστηρίων. Αγνώριστος την πρώτη φορά που τον είδα, με μια τεράστια γενειάδα, αλλά τα αστραφτερά μάτια του μαρτυρούσαν την ταυτότητα. ‘Υστερα τον συναντούσα στη γειτονιά του, εκεί στο παντοπωλείο αγίου Αντωνίου, και στο τέλος τον χάσαμε.

Ο Παναγιώτης ο μαχητής, ο φίλος, ο άριστος γνώστης των γιγνομένων στην Εκκλησία παγκοσμίως, άφησε τον μάταιο κόσμο, ήσυχος γιατί έθεσε θεμέλια με το περιοδικό «Ορθόδοξη Μαρτυρία» και τις δημοσιεύσεις του.

 

ΜΑΡΙΝΑ

 ΜΑΡΙΝΑ

Ακούω ακόμα τη μητέρα να το τραγουδά, τόσα και τόσα παιδιά που μεγάλωσε, το νανούρισμα, «αγια Μαρίνα και κυρά που ποκοιμίζεις τα μωρά», ή σε παραλλαγή, «αγια Μαρίνα της Τζιυρκάς που ποτζοιμίζεις τα μωρά», αυτή η Μαρίνα είχε άλλη αίσθηση, η Τζιυρκά ήταν γνώριμη, η αγια Μαρίνα της φαινόταν συγγενής, μια εκκλησιά υψωνόταν πάντα στα μάτια μου, κι ύστερα ήρθε ο Ελύτης και τα σάρωσε όλα, με τη Μαρίνα των Βράχων, θάλασσα, βράχια κοριτσόπουλα, κι εγώ την έβλεπα στου Τζιυρκού, εκεί στου Σκάρου το μποστάνι, παραθαλάσσιο, στον Άγιο Επίκτητο, τόσα παραδεισένια καλοκαίρια, την έβλεπα να κάθεται στα βράχια κι ύστερα βουτιά στη θάλασσα και ν’ ανεβαίνει στα ύψη, ν’ ανεβαίνει τον Πενταδάχτυλο, να συναντά στο δρόμο τον παππού Παπάντωνη που ερχόταν με το γαϊδουράκι από το Βουνό να λειτουργήσει και τον Αηεπίκτητο πριν γίνει παπάς ο Αδάμος κι όλο ανέβαινε στον ουρανό κι όλο μου ξέφευγε.

Και τώρα, σκέπασε η θλίψη τα πάντα, μαυρίλα στον ουρανό, φεύγει ολοένα η Μαρίνα, ταξιδεύει στον άλλο κόσμο, μου στέλνει μηνύματα, πόση υπομονή, πόσα αμαρτήματα έχουμε ακόμα να πληρώσουμε, τα μεγάφωνα του μουεζίνη με συντρομάζουν, «κάτελθε, ο εχθρός είναι στις πόλεις και στα χωριά σου, δες τον ολοζώντανο και πάρε τα μέτρα σου. Η Μαρίνα σου σε περιμένει στον άλλο κόσμο».

Οιδίποδες

 Οιδίποδες

Μη μου γυρίζεις στους δρόμους τέτοια μέρα, Οιδίποδα, τυφλωμένε με τα ίδια σου τα χέρια. Δεν ακούς τις ερπύστριες των αρμάτων; Τη μάνα σου βρε, τη μάνα σου! Και σε λίγο κατεβαίνουν ψηλά από τον ουρανό τα κοράκια, και σε λίγο τα κανόνια αρχίζουν από τα πλοία, απόβαση, απόβαση, όλα σχεδιασμένα κι οι μόνοι τυφλοί και κωφοί μείναμε εμείς, να περιμένουμε τι θα πουν τα ξένα ραδιόφωνα, να περιμένουμε τι σχεδιάζουν για μας οι άλλοι, οι αναθεματισμένοι. Μη βγαίνεις τέτοια μέρα από το σπίτι, Οιδίποδα! Σήμερα κανένας δεν βλέπει κανείς δεν ακούει. Καταντήσαμε όλοι τυφλοί και κωφοί.

Λεωνίδα Γαλάζη, Στρώσεις του Ανέφικτου

Λεωνίδα Γαλάζη, Στρώσεις του Ανέφικτου, Φαρφουλάς

Δεν είναι παράξενο, ποιητής που έχει ήδη αναλύσει το έργο επιστημονικά τόσων άλλων και να μην έχει αξιωθεί ο ίδιος παρά δυο παρουσιάσεις της ποιητικής του συλλογής, και εννοώ τον Λεωνίδα Γαλάζη, άριστο φιλόλογο, ποιητή, κριτικό. Εξέδωσε μια ποιητική συλλογή προ διετίας και ψάχνω να βρω τι έχει γραφεί γι’ αυτήν. Είναι μια εργασία της ποιήτριας Ελένης Φωτιάδου, και άλλη της Έλενας Ματσάγγου, τίποτε άλλο, εκτός αν λανθάνομαι. Για να μπει κανείς στην ποίηση του Γαλάζη, πρέπει να αφιερώσει χρόνο και να μελετήσει έργα από αρχαιοτάτων, κι ίσως εδώ να έγκειται η δυσκολία. Μιλώ για την συλλογή του «Στρώσεις του Ανέφικτου». τρεις ενότητες: Νερό της Γνώσης, Σιωπηλά Μιλήματα, Ψωμί της Εξορίας.

Μόλις είδα τον τίτλο της συλλογής θυμήθηκα την πολιτική ορολογία περί εφικτού και ευκταίου, όπου το ευκταίο ήταν η ένωση με την Ελλάδα, ευκταίο αλλά ανέφικτο, ενώ το εφικτό ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία και η συντήρησή της. Τα εισαγωγικά, το μότο από τον Ερωτόκριτο, «Και πάλι εκείνη η πεθυμιά δε θέλει να μου λείψει/πάραυτας κάνω άλλα φτερά, πάλι πετώ στα ύψη- κι όσες φορές εις τα ψηλά σώσω, φωτιές ευρίσκω και καίγουνται οι φτερούγες μου και πέφτω και βαρίσκω» εκεί οδηγούν, ένας κόσμος υψηλός τον οποίο επιθυμούμε αλλά και από κει πάνω γκρεμιζόμαστε, χωρίς να παύουμε όμως να τον αγαπούμε ή να τον ποθούμε. Μέσα ήδη στους στίχους του Κορνάρου μπορεί να διακρίνει κανείς και θέματα της συλλογής σχετικά με τον έρωτα και τον πόλεμο

Το κλειδί του εφικτού και ανέφικτου το βρίσκω σωστό, αφού ήδη εφαρμόζεται σε αρκετά ποιήματα, προσωπικής ζωής, προπάντων εθνικής. «Το Νερό της Γνώσης», παρουσιάζει τη σύγκρουση των αντιθέτων, από τη μια η γνώση, από την άλλη το αίμα, η μέθη, ο πόθος της ένωσης με την Ελλάδα, χωρίς να αναφέρεται κυριολεκτικά, το συναίσθημα που μας ανέβαζε πάνω από την πραγματικότητα. Τα όνειρά μας δεν μας χωρούν, πετάμε πάνω από τις στέγες των σπιτιών της Λευκωσίας.

Ήδη από το δεύτερο ποίημα «Έκτορας» ανοίγεται ο ηρωικός κόσμος της Ιλιάδας, Έκτορας Εκάβη Αχιλλέας, Ελένη αλλά και Οιδίποδας, Ονήσιλος, Ληρ. Στα «Τείχη» ενυπάρχει και ο Έκτορας και ο Αχιλλέας, οι Τρώες και οι Αχαιοί. Μέσα στο στρατόπεδό μας ήταν περίοδος που δεν ξέραμε ποιος ήταν ποιος, εξ Ελλάδος το πραξικόπημα, κι ο ηγέτης ίσως να παραπλανήθηκε από προσωπικούς υπολογισμούς, ως ο Έκτωρ από την αγάπη στη γυναίκα και στο παιδί του.

Το πιο εκρηκτικό για μένα ποίημα της ηρωικής οικογένειας είναι η «Εκάβη», που προαπαιτεί γνώση της ομώνυμης τραγωδίας του Ευριπίδη, από την οποία ο μελετητής πολλά θα αποκομίσει, ακόμα και για την ποιητική του Γαλάζη, τη συνύπαρξη πράγματος και λέξης, ή γεγονότος- ποίησης. «Αυτή ακόμα καίγεται μαζί με την Τροία μαζί με τους ποιητές ανάμεσα στα χαλάσματα π’ αναζητούν τους κάλυκες των καμένων τους λέξεων.» Όμως το μυστικό της επιτυχίας του ποιήματος κρύβεται σε μια μόνο λέξη, «χαλασμό». Τίποτε δεν μαρτυρεί το χαλασμό στο βλέμμα της, όπου υπονοείται όχι η καταστροφή της Τροίας και όσα είδε και βίωσε η Εκάβη αλλά τον όλεθρο που ετοιμάζει για τον Πολυμήστορα, στον οποίο είχαν εμπιστευτεί το γιο τους Πολύδωρο ο Πρίαμος και η Εκάβη δίνοντάς του και πολύ χρυσό. Όμως ο Πολυμήστωρ σκότωσε τον Πολύδωρο και τώρα η Εκάβη του ετοιμάζει χαλασμό, φριχτό θάνατο μαζί με τις Τρωαδίτισσες. Μια άλλη στρώση του ανέφικτου, αφού η Εκάβη εθεωρείτο αδύναμη για σύλληψη και εκτέλεση τέτοιου χαλασμού.

Στο πρώτο μέρος της συλλογής ένα τμήμα είναι αφιερωμένο σε ποιητές, στο Δώρο Λοΐζου, Βασίλη Μιχαηλίδη, Καρυωτάκη, Τεύκρο Ανθία. Η γνώση του έργου των ποιητών είναι βέβαιη, αφού βρίσκει κανείς έστω και μια λέξη που παραπέμπει στο έργο, έστω του Τεύκρου Ανθία με τον Αλήτη του, πόσω μάλλον του Κωνσταντίνου Καβάφη. Εδώ χωρεί ολόκληρη μελέτη για την συνύπαρξη των ποιητών και του έργου τους στην παρούσα ποιητική συλλογή. Ο Βασίλης Μιχαηλίδης με την «Ανεράδα» του έφτασε σε στρώσεις του ανέφικτου, γιατί συνέλαβε το άρρητο και το παρουσίασε ποιητικά. Ο Δώρος Λοΐζου άφησε σπόρο αγωνιστικότητας σε καιρούς χαλεπούς. Άλλοι όμως ποιητές, αντίθετα, μπορούν να επιδεικνύουν τεχνικές, αναδεικνυόμενοι σε εκπυρσοκροτητές στίχων, συμβιβασμένοι με το εφικτό. Συμβιβασμός, η άλλη λέξη που επανέρχεται στα ποιήματα. Είναι μια ωραία δέσμη ποιημάτων ποιητικής, πολύπτυχη και ενδιαφέρουσα.

Ο Καρυωτάκης συνδέεται στενά με το τρίτο μέρος της συλλογής, ποιήματα της δημοσιοϋπαλληλικής ζωής, θα τα λέγαμε πεζολογώντας.

Μια σειρά ποιημάτων, αναφορά στον φίλο του ποιητή Λένα Κάκκουρα εκφράζει τη δύναμη της ζωής και το τραγικό της, την βίαιη ανατροπή, με τον θάνατο του φίλου σε ξένη χώρα εντελώς απρόσμενα, κυνήγι ληστών σε μεγαλούπολη από την αστυνομία.

Σημαδιακά δυο άλλα ποιήματα με την Καρπασία, τον Απόστολο Ανδρέα, γραμμένα με πίστη και χιούμορ λεπτότατο, ελπίδα ακαταμάχητη.

Άλλη ωραία σφραγίδα στη συλλογή η αναφορά στα ποτήρια του Καβάφη αλλά και στα ποτήρια του Οιδίποδα, το ένα με φιλοσοφικό θέμα Αισθητικής, το χρήσιμο ή άχρηστο του έργου τέχνης, το άλλο ο προβληματισμός για τη συνείδηση και την αυτογνωσία.

Οι Στρώσεις του Ανέφικτου είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή, που χρήζει ακόμα μελέτης.

Στέλιος Παπαντωνίου

κόβιτ 19

 Κόβιτ 19

Ποια είναι η καλύτερη δεκαετία σου; Από τα δεκαεννέα στα είκοσι, λέει, έτσι κι αυτός, έμεινε ο «κόβιτ 19», πέρασε το είκοσι, το είκοσι ένα με πατριωτικά τραγούδια, ήλθε το είκοσι δύο, αυτός εκεί, και να η μια μετάλλαξη πάνω στην άλλη, κάμποσα γράμματα του αλφαβήτου επιστρατεύτηκαν, τώρα είναι η όμικρον λένε, θετικό αρνητικό άλλο αυτό, λοιπόν, στην αρχή έμοιαζε το γατάκι που μου χτυπά πρωί πρωί το τζάμι να του ανοίξω την πόρτα να μπει, δικαίωμά του, το απέκτησε με την επιμονή του, ήταν λοιπόν κάτι στο βάθος του λαιμού, τικ τακ, κάτι ένιωθα, κατάλαβα, ήμουν ήδη περικυκλωμένος, η κόρη, η εγγονή, ο γαμπρός, ο φίλος,  με άλλους συνταξίδεψα με άλλους τραπεζοκάθισα, το βράδυ του Σαββάτου κάτι κρυωμένος μου φαίνομαι, ας βάλουμε καμιά κάλτσα, ας φορέσουμε και καμιά πιτζάμα, ας βάλουμε και τις φόρμες, κι άρχισε ένας ιδρώτας, Χαντάρα του Φοινιού. Με ρωτούν αν έχω πυρετό, ίδρως πολύς και τον έσβηνε, ούτε που ένιωσα να πυρέσσω, κι αυτό κράτησε Σαββατοκυρίακο, την Κυριακή λέω να πάω σε φαρμακείο διημερεύον διανυκτερεύον, να εγγραφώ εις τας δέλτους της Ιστορίας, να ξέρει κι η Υπηρεσία πότε με δεσμεύει πότε με αποδεσμεύει, θετικός κύριε, το ξέρω, έρχεται το μήνυμα στην Τράπεζα, τράπεζα είναι το τηλέφωνο, το τηλέφωνό μας σήμερα είναι τα πάντα μας, διαβατήριο, τηλέφωνο, ταυτότητα, τράπεζα, ιατρικά, φαρμακευτικά, ό τι θέλει η ψυχούλα σου και μη μου πεις πως κρατάς μια αρχαιολογία και πιστεύεις πως είσαι ιν. Μοδέρνο τηλέφωνο παιδί μου να ξέρει ο κόσμος πως θα επικοινωνείς, θα ταξιδεύεις, θα ακούς μουσική, θα διαβάζεις βιβλία, περιοδικά, όποια απορία έχεις να την λύνεις, Θαυμαστός ο Θεός. Έτσι κι εγώ, δόξα τω Θεώ, λέω, ήλθε ο κόβιτ, καλώς να ορίσει, εφτά μέρες περιορισμό, άλλο που δεν ήθελα, κλεισμένος στο δωμάτιό μου ο βασιλεύς του οίκου μου. Κι έτσι περνούν οι μέρες, τα άλλα περιμένουν, παίρνουν σειρά από Δευτέρας, είχαμε και τρία εμβόλια, είναι κι η ασθένεια τώρα ένα τέταρτο, διαβάζω για τον Μπιλ Γκέιτς, αν θυμάμαι καλά το όνομα, αυτός λέει τον διέταξε να κατασκευαστεί στα εργαστήρια, από καιρό το πήρα χαμπάρι πως παίζουν με τη ζωή μου άλλοι, πλούσιοι, πτωχοί τω πνεύματι που θέλουν να μου το παίζουν έξυπνοι, αν τα μεγαλοποιώ, μιλώ για μεγάλες δυνάμεις, για μοίρα και άλλα συναφή, αν θες το ρίχνεις αλλού και λες, Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν και χειρότερα, εγώ έζησα το ελαφρύ και κούφο, δόξα τω Θεώ. Περαστικά δεν χρειάζονται, γιατί είναι και μετρημένα, και με τηλεπικοινωνιακή  γραπτή ειδοποίηση. Στις εφτά μέρες απολύεσαι. Καλός πολίτης.  

Κλεοπάτρα Μακρίδου, Θεριό η Μνήμη

 

ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΜΑΚΡΙΔΟΥ, ΘΕΡΙΟ Η ΜΝΗΜΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ

Το καταφύγιο της ποίησης είναι πάντα ανοιχτό για την Κλεοπάτρα Μακρίδου. Ασφυκτικά πλήρης η μνήμη από πατρίδα και καταστροφή του 1974, ζώντας στη Γαλλία, χωρίς όμως λεπτό να απομακρύνεται από την Κύπρο, τυλιγμένη τα συναισθήματα από την κάποτε παραδείσια παιδική ζωή, ύστερα ρημαγμένα, αιματωμένα τα όνειρα , όπου κι αν διαβεί αυτό μεταφέρει, κάποτε φορτίο βαρύ, κάποτε με ευλάβεια σαν τίμια δώρα, την υπερπλήρη μνήμη.

«Θεριό η μνήμη» τιτλοφορείται η νέα της ποιητική συλλογή, εκδόσεις Κουκκίδα.

Ο αγώνας του ανθρώπου να εμβαθύνει εις εαυτόν, να αποκτήσει αυτογνωσία, η συνεχής βίωση της σύγκρουσης των αντιθέτων, ο ύψιστος πόθος της ελευθερίας και των ανοιχτών οριζόντων, αποτελεί ένα κύριο θέμα, δωρική  κολώνα στο οικοδόμημα της συλλογής.

Οι συγκρούσεις, εσωτερικές η διαπροσωπικές, εκφρασμένες απελευθερώνουν την πίκρα και οδηγούν σταδιακά στην αποδοχή της μοίρας. Μέσα σ’ αυτό τον τραγικό διάδρομο της ζωής διακρίνει κανείς και το σχήμα «ύβρις- τίσις» είτε σε προσωπικό επίπεδο είτε σε γενικότερο, της πατρίδας, της Ιστορίας μας, του παγκόσμιου.

Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής, καταφυγή στην αιμάσσουσα μνήμη, κυκλώνει τη νεότερη Ιστορία μας από το 1974, με το πραξικόπημα και την εισβολή. Η σύγκρουση και διάψευση των ιδεολογιών, τα πάθη της προσφυγιάς, των αγνοουμένων και νεκρών του πολέμου, το ατέλειωτο κλάμα που δεν λυτρώνει αλλά μάλλον επιτείνει έναν άγριο πόθο για δικαιοσύνη.

Ο Πενταδάκτυλος παρών, βαρύς, με την Ιστορία και τη μυθολογία του αλλά και η από αρχαιοτάτων χρόνων μυθολογία εμποτίζει την ποίηση με τις αιώνιες και παγκόσμιες αλήθειες της έτσι, ώστε η ποιήτρια να μπορεί να εκφράζει τους παθόντες όπου γης και την απανθρωπία των Ισχυρών, όπως κι αν αυτοί ονομάζονται.

Η ποίηση έχει διόδους και διεξόδους ανεξερεύνητες. Κάθε ποιητική συλλογή αποτελεί και μια προσπάθεια ρωγμής στα αδιέξοδα. Γι’ αυτό και με ελπίδα προσμένουμε κάθε νέα έκδοση, γιατί εκεί ίσως βρούμε μέρος του εαυτού μας ή εκφραστικές διεξόδους στη στασιμότητά μας.

Στέλιος Παπαντωνίου

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗς ΝΙΚΟΛΑΪΔΗς ΡΙΜΑΧΟ

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΡΙΜΑΧΟ, ΣΜΙΛΗ

Ο Ριμαχο του Παναγιώτη Νικολαΐδη είναι ένας πολύ σκεπτόμενος ευαίσθητος ποιητικός ήρωας, που εμβαθύνει στη ζωή, φιλοσοφεί περί ζωής και θανάτου, και στις λεπτομέρειες και στα θεμέλια, ο αναγνώστης σταματά καθώς διαβάζει τα ποιήματα κι αναρωτιέται, συλλαμβάνει το νήμα, προβληματίζεται κι αποκαλύπτει εξαίφνης κάποτε την μεγάλη αλήθεια που κρύβεται στον στίχο και την ομορφιά του ποιήματος και της ποίησης γενικότερα, γιατί με το έργο του ο ποιητής συμβάλλει στην κατανόηση της μαγείας ή καλύτερα στη βίωσή της.

Οι αφορμήσεις των ποιημάτων του, από την καθημερινή ζωή, λεπτομέρειες θα πει κάποιος, και όμως τα πάντα αξίζουν, η κάθε στιγμή, παίρνει διαστάσεις στην ποίηση γιατί συνέλαβε το μεγαλείο της ο ποιητής. Η καθημερινότητα είναι ποιητικότατη, αρκεί να την υποδείξει ο γνώστης των μυστικών της.

Τα ποιήματα, παρόλο που δεν είναι ηθικά διδάγματα, από μόνα τους στέλνουν μηνύματα ανθρώπινης στάσης απέναντι στα παγκόσμια προβλήματα, αγάπης, θυσίας, προσοχής στους νέους, στους αγώνες για μια καλύτερη ζωή.

Η ποίηση του Παναγιώτη Νικολαΐδη είναι ολοζώντανη, αφού τα πάντα προσωποποιούνται, κινούνται, παίρνουν το βάρος τους. Το απρόσμενο κλονίζει, επαναφέρει στην τάξη της ποίησης, όπου ο άλλος κόσμος κρύβεται στις λέξεις και στη σύνθεσή τους, στη φράση και στις απρόσμενες ή παρθένες εικόνες που δημιουργεί.

Ριμαχο, ο μαχητής της ρίμας ποιητής, συγκινείται από τα γύρω μας συμβαίνοντα, κυπριακά και παγκόσμια ή μας υποδεικνύει πολλά που δεν βλέπουμε ή δεν ακούμε, όμως εκείνος με την ποιητική του διαίσθηση  συλλαμβάνει και εκφράζει.

Στο δεύτερο μέρος, Γράμματα στη Ριμαχόνα, παρών ο Μόντης με τα Γράμματα στη Μητέρα, είτε αυτή είναι η πραγματική μάνα, η Ελλάδα, η Παναγιά, η Ποίηση, το πρόσωπο στο οποίο καταφεύγουμε να πούμε τον πόνο μας. Το φαίνεσθαι και το είναι, το ιδεατό και πραγματικό, η Ιστορία μας ως αγώνες και ένδοξες θυσίες σε αντιπαράθεση προς τους παρόντες πολιτικούς ή την κατάσταση που ζούμε μετά την εισβολή, η σχέση μας με το εθνικό κέντρο, αντιφατική κάποτε, στα βάθη της καρδιάς να φωλιάζει η Ελλάδα, όμως η πραγματικότητα της πολιτικής να θολώνει την αγάπη, ή να την θέτει εν αμφιβόλω. Οι ημερομηνίες γραφής ή σήμανσης του ποιήματος είναι χαρακτικές γραμμές της σύλληψης του νοήματος.

Νέες όψεις του Ριμαχο στην ποίηση κομίζει ο Παναγιώτης Νικολαΐδης, ένας άξιος ποιητής και κριτικός της νέας γενιάς, μια στέρεη πέτρα στη ροή του ποταμού που κυλά και αφανίζει πολλούς πνιγμένους των γραμμάτων μας.

Στέλιος Παπαντωνίου