ελένη αρτεμίου-φωτιάδου φώτα στη διαπασών

 ΕΛΕΝΗ ΑΡΤΕΜΙΟΥ-ΦΩΤΙΑΔΟΥ, ΦΩΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΠΑΣΩΝ, ΠΟΙΗΣΗ, ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ

Μια ποιητική συλλογή πολύ μελετημένη, έξυπνα δομημένη, βασισμένη στο θέατρο και όλα τα συναφή, ηθοποιούς, βοηθούς, θεατρικούς συγγραφείς, ήρωες και υποθέσεις του παγκόσμιου θεάτρου από αρχαιοτάτων χρόνων, από Αισχύλου, Σαίξπηρ και νεοτέρων, Πιραντέλο, Τενεσί Ουίλιαμς.

Μια απόπειρα να συλληφθούν τα πράγματα στη ρίζα, στα θεμέλια, από αρχαιοτάτων χρόνων, ένδειξη του φιλοσοφικώς σκέπτεσθαι. Απαιτητική η ανάγνωση, ανάγκη μελέτης και περιδιάβασης στη θεατρική παραγωγή. Ουδέν τυχαίον. Αντίθετα, η ποιητική συλλογή της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου διακρίνεται για την δομή που ξετυλίγεται σαν πρόγραμμα θεατρικής παράστασης αλλά προπάντων την πολυεδρική γνώση του κόσμου του θεάτρου.

Και βέβαια κομίζει στην ποίηση. Μέσω της θεατρικής ματιάς, ένα δικό της τρόπο θέασης του κόσμου και έκφρασης και της δικής της ψυχοσύνθεσης και του γένους των ανθρώπων και των παθών του τόπου μας, γιατί το νησί μας και η Ιστορία του δεν λείπουν από τη συλλογή.

Στέλιος Παπαντωνίου

λόγια και έργα

 Στέλιος Παπαντωνίου

Λόγια και έργα

Λόγοι παγκοσμίων διαστάσεων ακούστηκαν από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών και από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κύριο Αναστασιάδη  και από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας κύριο Κυριάκο Μητσοτάκη εις απάντηση των ψευδών και παραμυθιών του τούρκου προέδρου Ερντογάν.

Ο Πρόεδρός μας διεκτραγώδησε την κατάσταση και διακήρυξε τις μεγάλες αλήθειες που ζούμε και υποφέρουμε και άλλες που μας καθοδηγούν εδώ και 50 περίπου χρόνια. Η Τουρκία καταπατεί κάθε ιερό και παγκόσμιο ανθρώπινο και όσιο, κάθε απόφαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και ο εδώ εγκάθετος χειροκροτεί, όταν ακούει την κάθε απειλή του τούρκου προέδρου, υποκρινόμενος πως ο ίδιος εκπροσωπεί κράτος. Αποσιωπά όμως και από τον εαυτό του πως υπάρχει στα τουρκοκρατούμενα εδάφη μας μια παράνομη οντότητα, η τουρκική δημοκρατία της βόρειας Κύπρου, και πως ο ίδιος εκπροσωπεί την παρανομία και μόνη, που προσπαθεί να παρουσιάσει ως αναγνωρισμένη και νόμιμη.

Προσπάθειες για επίλυση του κυπριακού έχουν γίνει ως τώρα τεράστιες και πολλές, δεν έχουν όμως αποτέλεσμα, διότι η Τουρκία ονειρεύεται την ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα αφηγήματά της σ’ αυτό το συμπέρασμα οδηγούν, αλλά και οι κατευθυντήριες γραμμές των μεντόρων του Ερντογάν ολοφάνερα καταγραμμένες ομολογούν το μέγα όνειρο. Ουκ εά αυτόν καθεύδειν το του Αττατούρκ τρόπαιον.  Γι’ αυτό με απίστευτες δικαιολογίες και φαντασμαγορικές αφορμές εισβάλλει σε γειτονικές χώρες, όπως έχει εισβάλει παράνομα στο νησί μας και διατηρεί στρατεύματα πάνοπλα των 40.000.

Όταν η Κυπριακή Δημοκρατία προσπαθεί να εφοδιαστεί με τα ελάχιστα αμυντικά όπλα, για να μπορούν οι πολίτες της να νιώθουν κατ’ ελάχιστον ασφαλείς, η Τουρκία και ο ηγέτης της μειονότητας ξελαρυγγίζονται, κακοί ηθοποιοί, άκρως υποκριτές,  κατηγορώντας εμάς ως πολεμοχαρείς, ενώ αποσιωπούν τη δική τους παράνομα εγκαταστημένη στο νησί μας στρατιωτική τους δύναμη και παράνομη παραμονή στα εδάφη μας, μαζί με τους χιλιάδες εποίκους από την Τουρκία, άλλος μέγιστος κίνδυνος για τους γηγενείς.

 Οι απαιτήσεις των Τούρκων είναι τόσες και παράλογες, ώστε να μη διαβλέπουμε φως σωτηρίας, αφού οι οχτροί  απαιτούν να αναγνωρίσουμε τα τετελεσμένα της εισβολής και όχι μόνο, να εξισώσουμε τη μειονότητα με την πλειονότητα, αλλά και να δώσουμε στους λίγους επιβλητικά δικαιώματα επί των πολλών.

Οι τουρκικές θρασείς απειλές καθημερινές. Και από κάθε τούρκο επίσημο. Και συνεχίζονται στην Κύπρο με τον εκπρόσωπο της παρανομίας. Και επειδή επαναλαμβάνονται πλειστάκις και επικίνδυνα,  πρέπει να τις έχουμε οι ίδιοι λάβει πολύ σοβαρά υπόψη, διότι απειλείται η ίδια η ύπαρξή μας.

Αν το παγκόσμιο έχει αίσθηση του χιούμορ ή καλύτερα του γέλιου και του γελοίου, ως τώρα θα ανακήρυσσε τον τούρκο πρόεδρο και τους υπουργούς του παγκόσμιους γελοίους γελωτοποιούς και πολύ κακούς δασκάλους, γιατί χρησιμοποιούν την εικόνα εκτός τόπου και χρόνου. Και υπονοώ την εμφάνιση του Ερντογάν ενώπιον της Γενικής Συνελεύσεως του ΟΗΕ να επιδεικνύει παλαιολιθικές εικόνες πνιγμένων παιδιών. «Η επίκληση στο συναίσθημα», λεν και τα παιδιά στο σχολείο.

 Καλά τα είπε στα Ηνωμένα Έθνη ο πρόεδρος Αναστασιάδης, καλά τα είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η δική μας προετοιμασία, να δεχτούμε τουρκική επίθεση πρωινή ή νυχτερινή. Γι’ αυτό και πάλι το «έσο έτοιμος» προβάλλει στον ορίζοντα και της Ελλάδας και της Κύπρου. Όποιος αποφασίζει να επιτεθεί εναντίον μας «να ξέρει πως πρώτα θα καεί και ύστερα θα ρωτήσουμε ποιος είναι».

Αυτή η απόφαση όμως χρειάζεται προπαρασκευή,  όχι κρυφή αλλά φανερή. Πρέπει να υπάρχει κινητικότητα στρατιωτική και στην Κύπρο και στην Ελλάδα, στα νησιά, και στρατιωτική συνεργασία με τους συμμάχους, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε απόπειρα επἰθεσης εναντίον του ελληνισμού.

Ταυτόχρονα και η κοινωνία και τα σχολεία και οι νέοι και η Εκκλησία και τα σύνολα των πολιτών πρέπει να ετοιμάζονται και να επιδεικνύουν το αγωνιστικό πνεύμα το οποίο πρέπει συνεχώς να καλλιεργείται και να ενδυναμώνεται. Έχουμε ένα παρελθόν χιλιάδων χρόνων στο οποίο οφείλουμε και την ύπαρξη και τις αξίες της ζωής μας. Δεν πρόκειται να το απεμπολήσουμε. Δεν πρόκειται να το διαγράψουμε από δική μας αδυναμία.

Και έτσι πάλι  επαναλαμβάνεται χιλιόστομο το του Θουκυδίδη  «το εύδαιμον το ελεύθερον το δε ελεύθερον το εύψυχον».  Που σε τελευταία ανάλυση σημαίνει, τι προτιμάς, να είσαι άνθρωπος ή ζώο σε σκλαβοπάζαρο;

 

ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΤΙΚΟΥ ΚΟΚΑΡΑΚΗ

 ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΑΤΙΚΟΥ ΚΟΚΑΡΑΚΗ

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΤΑ ΚΥΚΛΑΜΙΝΑ, ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΚΑΜΑΝΤΙΔΩΝ, Ο ΜΕΛΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΜΙΝΩΝ

Τρία βιβλία στη σειρά, μια τριλογία, ένα κατόρθωμα συγγραφικό.

Χρόνος, από την αγγλοκρατία, 1878, με έμφαση στο 1955 – 59, αφού ο πατέρας της ηρωϊδας είχε πάρει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα. Ο πατέρας  γυμνασιάρχης. Τόπος Κύπρος και Ελλάδα.

Η Ιστορία της Κύπρου απλώνει ρίζες σε όλο το έργο και στα τρία βιβλία, με αποκορύφωμα το 1974, το πραξικόπημα, την εισβολή, τα αεροπλάνα Νοράτλας, τον θάνατο του ανδρός της ηρωίδας. Η Ελένη συνεχίζει  τη ζωή με τα δίδυμα παιδιά της και τον ευτυχή σταθμό της ζωής τους, η συμφιλίωση με τους ανθρώπους και τη μοίρα.

Η διαδρομή στον χρόνο της οικογένειας συμβαδίζει με τα ιστορικά δρώμενα και τις κοινωνικές ποικιλίες, με τη μόδα, τα τραγούδια, την πολιτιστική κίνηση.

Το μοτίβο που δένει όλο το έργο, τα κυκλάμινα, σημάδι  λυρικότητας,  ομορφιάς, φαντασίας, της πνευματικότητας της ζωής. Αυτά  ανοίγουν διάπλατα παράθυρα στην ποιητική πνοή του έργου.

Η δυναμική εξέλιξη των ανθρώπων του τόπου ωθεί το έργο στο μέλλον, με τα απρόβλεπτά του, με αγωνίες και κορυφώσεις.

Σε όλα τα κεφάλαια, φροντισμένες προμετωπίδες εισάγουν στην υπόθεση, ενώ  στα ενδιάμεσα, λυρικά ιντερμέδια  φαντασίας ανοίγουν ορίζοντες στο αόρατο.

Ο χρόνος κεντάται με τα ήθη και έθιμα που παρακολουθούμε στην ομοιότητα ή αλλαγή τους με τα χρόνια, ενώ συνοδεύουν ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές που σφράγισαν τον χρόνο με διακριτά και καθοριστικά μηνύματα.

Οι προσωπικές σχέσεις, οι οικογενειακές και επαγγελματικές, βελονιάζονται  στον ιστορικοκοινωνικό καμβά.

Η συγγραφέας έχει μελετήσει περισσότερο κι από έναν επιστήμονα ιστορικό το κυπριακό πρόβλημα που μπορούμε να το παρακολουθήσουμε ζωντανά, μέσα από τις συζητήσεις των προσώπων του έργου ή με άλλους έξυπνους τρόπους, που η εφευρετική συγγραφέας βρίσκει, ώστε η ροή του όλου να οικονομείται.

Τα πάθη του ελληνισμού, ιδιαίτερα η προσφυγιά, επανέρχονται με τους συγγενικούς δεσμούς με τη Μικρά Ασία.

Γεωγραφία και Ιστορία, πόλεις και χωριά, Κρήτη και Κύπρος,  Αθήνα Ελλάδα, πόλεμος και ειρήνη, η διεθνής πολιτική ζωή, μια πολυτάραχη περίοδος της Ιστορίας μας προσφέρεται από την μελετημένη και εμπνευσμένη γραφίδα της Μαρίας Περατικού Κοκαράκη στα τρία βιβλία της, στις 1500 περίπου σελίδες, προς έπαινον της χαλκέντερης  συγγραφέως.

Στέλιος Παπαντωνίου

 

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΑΛΑΖΗΣ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΑΛΑΖΗΣ

Μελετώντας την εργασία του Λεωνίδα Γαλάζη «Σχόλια για την ποιητική δημιουργία στην επιστολογραφία του Γιάννη Ρίτσου», αντιλαμβανόμαστε πώς ένας ερευνητής μας παραδίδει επιμελημένες και ταξινομημένες παρατηρήσεις στο έργο ενός ποιητή, κι εμείς εξάγουμε συμπεράσματα και καθοδηγητικά διδάγματα. Για παράδειγμα, ο Γιάννης Ρίτσος ήταν δοσμένος ολόψυχα στην ποίηση. Αυτή ήταν η ζωή του, η θεραπεία του, η υγεία του. Δούλεψε σκληρά και ίσως αυτό να τον κρατούσε στη ζωή μέσα στις τόσες αντιξοότητες. Διαβάζοντας τη μελέτη του χαλκέντερου φιλολόγου εισαγόμαστε σε μερικά μυστικά της τέχνης του ποιητή, προπάντων όμως διδασκόμαστε πώς η σκληρή εργασία οδηγεί στην επιτυχία, με προϋπόθεση βέβαια την ύπαρξη ευαισθησίας και ταλέντου. 

το παπαντωναίικο

 ΤΟ ΠΑΠΑΝΤΩΝΑΙΙΚΟ

Πληροφορηθήκαμε σήμερα, 4 Σεπτεμβρίου 2022, πως πέθανε στην Αυστραλία ο θείος μας Κύπρος, αδελφός του πατέρα, γιος του Παπάντωνη και της παπαδιάς Ειρήνης, σε ηλικία 96 χρόνων. Είχαμε να τον δούμε από το 1974. Θυμόμαστε πως στη Λευκωσία γύρω στο 50 είχε ένα καφενεδάκι κοντά στο Παλιό Δημαρχείο λεγόμενο, κάπου εκεί που είναι το μπακάλικο του Ηρακλή, το Ηρακλούδι το ξέρουν όσοι αγοράζουν καλόψητα φασόλια, κουκιά και άλλα όσπρια, κάπου κοντά στην Ερμού, και στα κλειστά από καιρό καταστήματα. Έπαιζε στο καφενεδάκι του το τάβλι του και τότε κανείς δεν μπορούσε να τον σηκώσει, «αν θες καφέ, κάμε μόνος σου», ήταν η απάντηση, έμεινε ο λόγος ακουστός στην οικογένεια ως τώρα. Μαζί βρεθήκαμε γύρω στο 70 στο Κάρμι, η θεία Δώρα είναι από εκεί νομίζω, είχαμε ένα αξέχαστο τραπέζι στο κεντράκι, ψηλά εκεί,  προπάντων οφτόν κλέφτικον, μοναδικό. Ένα σπίτι είχε πιάσει στην Ανθούπολη, όταν αποφάσισαν να έρθουν να ζήσουν στην Κύπρο,  τα άφησε όλα με την εισβολή, και πάλι στην Αυστραλία. Έρχεται κάποτε η κόρη του Ελένη με τον άντρα της Κωστάκη από τον Αγρό, βρεθήκαμε μια δυο φορές, την άλλη κόρη Ειρήνη μάλλον δεν την είδα. Κι έτσι μιλούμε για τον τρίτο από το τέλος της σειράς των δέκα παιδιών του παπά και της παπαδιάς.

Χαιρόμαστε τον θείο Σωκράτη και τη θεία Δεσπού, τη ζωντάνια τους, την αγάπη σε όλους μας, γιατί είναι τα μόνα δέντρα της οικογένειας που μας έμειναν και νιώθουμε περήφανοι. Πολύχρονοι ακόμα κι ακόμα.

Κάποτε λέω να μνημονέψω όλους τους θείους και θείες, δυο που δεν γνώρισα και ήταν οι πρώτοι που έχασε η οικογένεια ήταν ο Ανδρέας και ο Χρυσόστομος, ίσως μια οικογενειακή πάθηση του αίματος να τους έστειλε στον άλλο κόσμο, τότε που ο κόσμος δεν ήξερε κι οι γιατροί κι η επιστήμη τους στη νηπιακή ηλικία.

Μεγάλη θεία ήταν η Αλεξάντρα, παντρεμένη τον Σαββή, πολλά ανήψια, το σπίτι της το ισοπέδωσαν οι Τούρκοι, στην καρδιά μου όμως μένει ολόρθο, το ζωγράφισα από μνήμης, με τον φούρνο σημάδι ζωής. Ο πατέρας, ο Κωσταντής,  πρέπει να ήταν από τους μεγάλους, τον χάσαμε στα 73 του χρόνια.

Η θεία Μοιρού, παντρεμένη με τον Σκάρο τον Σωτήρη στον άγιο Επίκτητο, παραδεισένια καλοκαίρια μαζί τους, ύστερα στο συνοικισμό στα Πολεμίδια, άνθρωποι με κτήματα παραθαλάσσια σ’ ένα συνοικισμό, μην τα λέμε…

Η θεία Ξενού, με τον Κυριάκο Ταπάκη, ένα εργατικότατο άνθρωπο, πελεκάνο, ήπιε νωρίς το πικρό ποτήρι του θανάτου του γιου της, συνομήλικού μας τότε Χρυσόστομου, βρέθηκε στα Πολεμίδια, χάρηκε παιδιά κι εγγόνια.

Ο θείος ο Γιώρκος με τον αλευρόμηλο στο Καϊμακλί, τώρα Πολιτιστικό Κέντρο αν δεν απατώμαι, ένας ησυχότατος άνθρωπος, χαρά του ο γιος κι η κόρη, τα ξαδέλφια μας.

Σύνολο δέκα παιδιά ο Παπάντωνης κι η παπαδιά Ειρήνη,

Κώστας, Αλεξάνδρα, Ανδρέας, Χρυσόστομος, Μοιρού, Ξενού, Γιώρκος, Κύπρος, Σωκράτης, Δεσπού.

Από δέκα έμειναν δύο. Μακαριστοί οι κεκοιμημένοι, να χαιρόμαστε τους ζώντας.