Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου 2021

νικου πενταρά αριθμητική της αναμονής

 ΝΙΚΟΥ ΠΕΝΤΑΡΑ, ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΑΝΑΜΟΝΗΣ, ΛΕΥΚΩΣΊΑ 2021

Η ποιητική σύνθεση του Νίκου Πενταρά Αριθμητική Αναμονής έχει ως πυρήνα την Αγάπη.Από την αναμονή της ως την ένωση και προσφορά της, όταν με την ιερότητά της δίνεται στον ποιητή εξερευνητή του βάθους της. Η ταυτότητα Υποκειμένου Αντικειμένου ανυψώνει τον ποιητή που ψάλλει με ποικίλες διαυγείς εικόνες και ήχους τον Ύμνο της. Η διαλεκτική σχέση Ερώντος Ερωμένου, η αλληλεπίδραση και ομολογημένη προσφορά και αποδοχή εκρήγνυνται σε φως και ήχους πληρότητας, που οδηγεί στην αυτογνωσία.

Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2021

ΕΠΩΝΥΜΗ ΣΚΟΥΡΙΑ

 ΕΠΩΝΥΜΗ ΣΚΟΥΡΙΑ

Ανώνυμη σκουριά είχεν επικαθήσει στις χαράδρες της καρδίας, από τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα ένα μεγάλο της μέρος, πέταξε με τα κύματα του αέρα και κατακάθισε, κι ο μπαρμπα Αλεξανδρής ποθεί την καθαράν καρδίαν, αλλ΄αυτή τέτοιες μέρες σπανίζει, την γυρεύει εκτός και ξέρει καλά πως δεν είναι, γι’ αυτό και στρέφεται εντός.
Ο σατανάς έχει πολλά ποδάρια, λερναία ύδρα, κόβει ένα κεφάλι ξεφυτρώνουν άλλα, χρειάζεται την ψυχική γαλήνη, από τη μια οι πολιτικοί και η πολιτική, από την άλλη η παιδεία και οι εκπαιδευτικοί, γερνάς γέρο Αλεξανδρή, του λεν, γι’ αυτό τα βλέπεις άραχλα, μα είναι δυνατόν να είναι μόνο της ηλικίας; Δηλαδή τα έξω δεν επιδρούν τέτοιες μέρες;
Η νηστεία έπρεπε να είναι αποκλειστικά εσωστρέφεια, μακριά από τα περιβάλλοντα δαιμόνια της καθημέραν ζωής, διαφημίσεις εμπορικές και προπάντων ειδήσεις πολιτικές, ύπαγε οπίσω μου σατανά, τέτοιες μέρες, αλλά και να του τα φυλάς για αργότερα είναι χειρότερα, να του τα ψάλλεις τώρα, λες ας κάμω υπομονή, μα είναι δυνατόν;
Ύστερα από την εξαγγελία της υποψηφιότητας για την προεδρία της Δημοκρατίας, ακολούθησε το μπαράκι με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τινας άλλους, οι οποίοι ήθελαν να στείλουν το μήνυμα πως τον υποστηρίζουν, ωσάν να λησμονήσαμε πως ο Πρόεδρος ήταν ο υπέρμαχος του Ναι στο δημοψήφισμα, και αν συνετίστηκε στην παραπέρα πορεία του αυτό οφείλεται στον Υπουργόν των Εξωτερικών κ Νίκον Χριστοδουλίδην, τον οποίον, λέει η είδηση, καλεί ο Πρόεδρος να δηλώσει πως, αν θα υποβάλει υποψηφιότητα για την προεδρία της Δημοκρατίας, αυτό να γίνει μέσα στα πλαίσια του κόμματος.
Άλλη μεγάλη βόμβα σκουριάς που ερρίφθη ήτο πως μπορεί να αντικαταστήσει τον νυν επί των Εξωτερικών με τον πρώην, τον Ιωάννην Κασουλίδην, τον χείριστον και κάκιστον υπουργόν, τον υποχωρούντα εις κάθε αίτημα της Τουρκίας, δηλαδή να καταστραφεί ό τι ως τώρα επέτυχεν ο κ Χριστοδουλίδης.
Στο τέλος ευρέθη λύση. Ανέσκαψεν ολίγον την σκουριάν, και ανεπήδησαν τα ονόματα: Αβέρωφ, Αναστασιάδης, Κασουλίδης. Πέταξε την σκουριά στον τενεκέ και εύρεν καθαροτέραν την καρδίαν.
Να δούμε ως πότε!

ενα σπυράκι στο διεθνές δικαστήριο

 

Στέλιος Παπαντωνίου           ΕΝΑ ΣΠΥΡΑΚΙ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Ίσως όταν περάσουν καμιά πενηνταριά χρόνια κι έχουν στο Διεθνές Νοσοκομείο κανένα κομματιασμένο άνθρωπο, τον αφήνουν εκεί, τρέχουν εδώ τρέχουν εκεί, βρίσκουν ένα μικρό σπυράκι με πύον ή χωρίς, το θεωρούν μέγιστο χρέος να το περιποιηθούν, στέλνουν τον ένα, στέλνουν τον άλλο απεσταλμένο, βρες συγγενείς του θύματος, συνομίλησε μαζί τους, βάλε τους να συνομιλήσουν, μεγάλο κακό το σπυράκι, να δούμε πώς θα το περιποιηθούμε, ρώτα και για «μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης», να είναι γερό το οικοδόμημα, μπετόν αρμέ, να κρατήσει χρόνια, και μας έμειναν και τα στρατεύματα κι οι εισβολείς κι οι εκπρόσωποι και τα μέτρα οικοδόμησης.

Όλα αποβλέπουν όχι στην αποκατάσταση της αδικίας, όχι στην επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους, όχι στην αποχώρηση των στρατευμάτων εισβολής και κατοχής αλλά στη διευκόλυνση των αγοραπωλησιών, των συναλλαγών, των συναντήσεων, των εισοδο-εξόδων στην Κατεχόμενη Γη μας. Για λίγο καιρό σταμάτησαν τα μέτρα, ήταν ο κορωνοϊός, επανάσταση ο λαός, επίθεση στα φαντάρια που ήταν εκεί, σκηνές απείρου απερισκεψίας και φρενοβλάβειας. Κάμετε και «επιτροπές», πολλές επιτροπές, είχαν καμιά τετρακοσαριά συναντήσεις, πολλά τα δεινά κουδέν επιτροπών δεινότερον πέλει, όποιος δεν σκέπτεται συσκέπτεται.

Οι απεσταλμένοι του ΟΗΕ άλλο ανέκδοτο. Μια γραμμή προσώπων ολίγον τι. Ο δε νέος απεσταλμένος, νέος και άπειρος είναι στο κυπριακό, στη ράχη μας θα μάθει κι αυτός, κι αν ήταν έμπειρος στο κυπριακό, πάλι κάπου θα τον εμπόδιζαν οι Τούρκοι να μάθει την αλήθεια, έχουν λένε κι οι ίδιοι την δική τους αλήθεια και μάλιστα επιστημονικά τεκμηριωμένη, έπρεπε οι Άγγλοι να τους επιστρέψουν το νησί, οι Έλληνες είναι εισβολείς, αυτοί είναι ιδιοκτήτες, ρωτήστε το ΕΒΚΑΦ.

Είναι όμως κι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Νομίζαμε πως. Συσκέψεις επί συσκέψεων, για να αποδειχτεί και πάλι πως η Τουρκία έχει δεμένους πολλούς, Γερμανία, Ιταλία, Σουηδία, Φιλανδία, Ισπανία. Μα αυτοί δεν γειτονεύουν με την Τουρκία, δεν αμφισβητεί δικαιώματά τους, δεν επιτίθεται στο βορρά ή στον νότο τους, στα νησιά και στην υφαλοκρηπίδα τους. Αλλά μια ένωση χωρών όπως η Ευρωπαϊκή,  που αποβλέπει στην αλληλεγγύη, δεν σκέπτεται πρώτα τους έξω και ύστερα τους εντός. Η συμμαχία και η αλληλεγγύη αν δεν υπάρχουν, δεν υπάρχει ούτε ένωση χωρών.

Να ληφθούν μέτρα εναντίον της Τουρκίας περιμένουμε, επιβολή κυρώσεων, το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ συνέρχεται στις Βρυξέλλες και η προσπάθειά μας αντιμετωπίζει τείχος συμφερόντων, και μάλιστα στο θέμα των παράνομων τουρκικών ενεργειών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, μια πόλη που θεωρήθηκε η επιστροφή της στους κατοίκους της ως το πρώτο μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αλλά βέβαια η Τουρκία άλλα σχεδιάζει και για την Αμμόχωστο και για την Κύπρο ολόκληρη. Από τον καιρό που εφευρέθηκε η Κύπρος από την Τουρκία πάσχουμε δεινώς και θα πάσχουμε. Γι’ αυτό όσες συνομιλίες, όσα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης κι αν εφαρμοστούν, όσα σπυράκια κι αν θεραπεύουν οι οηέδες, αν απουσιάζει η απελευθέρωση, η απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων, η τουρκική επιρροή στα Κατεχόμενα εδάφη μας, άσπρη μέρα δεν βλέπουμε.  Να ρωτήσουμε τη Γερμανία, Ιταλία, Σουηδία, Φιλανδία, Ισπανία, πόσα τουρκικά στρατεύματα  δέχονται στα εδάφη τους. Τι θα έλεγαν αν οι Τούρκοι κάτοικοι των χωρών τους επαναστατήσουν και ζητήσουν ένα δικό τους κράτος μέσα στο κράτος τους;

Βάσω Σεργίδου

 

ΒΑΣΩ ΣΕΡΓΙΔΟΥ

Τι νόμιζες Βασιλική μας;

Θα μας έφευγες έτσι, χωρίς ένα αποχαιρετισμό από τους συναδέλφους και φίλους σου, έστω και λίγα χρόνια στο Παγκύπριο;

Εκεί γνωρίσαμε την καθηγήτρια της Σωματικής Αγωγής,

την τίμια στη δουλειά, την φιλόπονη, την μεγάλη αγκαλιά

που ήξερε τα μυστικά των παιδιών

κι όπου χρειαζόταν βοήθεια πρώτη έσπευδε να βοηθήσει,

να προτρέψει σε μέτρα για την ευημερία των φτωχών και των αδύνατων.

 

___Εργατική και αεικίνητη, γιατί είχε συναίσθηση του καθήκοντος,

πίστευε στην αποστολή της, δεν οπισθοχώρησε ποτέ,

πάντα μπρος σε ό τι το σχολείο είχε ανάγκη. Πάντα τον πήχυ ψηλά.

Γιατί ήξερε να πονά και να σέβεται την ιστορία και παράδοση,

τον μόχθο των άλλων, γι’ αυτό και ήταν οφθαλμοφανής

η αγάπη των συναδέλφων και προπάντων των μαθητριών της.

 

Πππππππππ   Στην παρέα, στο τραπέζι, ο ανοιχτόκαρδος άνθρωπος,

η καλοσύνη κύριο γνώρισμά της.

 

ΠΠΠΠΠΠ   Και χρόνια ακόμα μετά την αφυπηρέτησή μας αυτός ο δεσμός συνεχιζόταν, γιατί στηριζόταν στην αλληλοεκτίμηση.

΄Ηταν μια ανθρώπινη παρουσία, ένα χαμόγελο, μια πρόθυμη πάντα καρδιά,

να βοηθήσει, να απλώσει το χέρι να κάμει ό τι της ήταν δυνατό

για το καλό του σχολείου και των άλλων,

και να χαίρεται με τα καλά έργα και την προσφορά.

ΓΓΓΓΓΓΓ

 

 

Πολύ ξαφνικό μας ήρθε το μαντάτο του απρόσμενου και μεγάλου ταξιδιού.

Η θλίψη και τα συλλυπητήρια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

αυξάνονταν συνεχώς

από την ώρα της ανακοίνωσης του μεγάλου ταξιδιού.

 

Πάμπολλες οι εκδηλώσεις αγάπης και σεβασμού,

απόδειξη της γενικής αποδοχής της                                                                              ως της αγαπητής συναδέλφου και δασκάλας,

της αθλήτριας, της προπονήτριας  και παιδαγωγού.

 

Άλλοι θυμήθηκαν την προτροπή της να βάζουν τον πήχυ ψηλά στο στίβο και στη ζωή, όπως η ίδια,  

άλλοι την αθλήτρια δοξασμένη πανελληνιονίκη στο ύψος,

άλλες την  προπονήτρια, που ελκυστικά καλούσε τους νέους στον αθλητισμό,

άλλες τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις μνήμης  που οργάνωνε για τους νεκρούς του πολέμου, τους αγνοούμενους, τους πρόσφυγες.

 

Αλησμόνητες στιγμές όσοι τις ζήσαμε μαζί της.

 

Είναι για όλα αυτά που είμαστε πεπεισμένοι πως ο καρδιογνώστης Κύριος

την έχει ήδη στοργικά δεχτεί στους κόλπους του.

 

Καρδίαν καθαράν έκτισεν εν αυτή ο Θεός. 

Αιωνία σου η μνήμη Βάσω.

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΠΕΤΣΑΣ ΚΥΘΡΕΑΣ ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ

 

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΠΕΤΣΑΣ, ΚΥΘΡΕΑΣ ΚΑΤΟΠΤΡΟΝ

ΠΕΝΗΝΤΑ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΥΘΡΕΑΣ

Με πολλή αγάπη και επιμέλεια η θυγατέρα του μακαριστού δασκάλου Χριστόδουλου Πέτσα Ανθή Πέτσα-Σαββίδου συνέλεξε και εξέδωσε πενήντα μελέτες του πατέρα της σε ένα ογκωδέστατο τόμο των      750 περίπου σελίδων.

Το βιβλίο χωρίζεται σε μέρη με ενδιαφέροντα θέματα όπως,

Ο κεφαλόβρυσος της Κυθρέας, μύλοι και νερόμυλοι.

Τοποθεσίες και χώροι.

Ο Κυθρεώτης και οι ασχολίες του.

Περί  οικονομίας, μέσα συγκοινωνίας και εργοστάσια.

Περί εκπαίδευσης, την εποχή της τουρκοκρατίας, σχολεία, δάσκαλοι.

Προσωπογραφίες

Μνήμες από τα Κατεχόμενα, έθιμα της Λαμπρής.

Μέσα από το βιβλίο παρελαύνει όλη η ζωή της παλαιάς Κυθρέας και των περιχώρων  ακόμα και της Λευκωσίας με τους αλευρόμυλους και τα ξακουστά ονόματα του εμπορίου. Ο τέλειος χειρισμός της γλώσσας ζωντανεύει στον αναγνώστη τόπους και χρόνους, σκηνές και περιστατικά, με ηθικά διδάγματα και αξίες ζωής.

Θαυμαστός ο πλούτος των πληροφοριών, η γνώση σε βάθος και πλάτος του κάθε θέματος, με αναφορά σε ανθρώπους, ασχολίες, περιουσίες, και τέλος στους ανθρώπους που του έδωσαν τις πληροφορίες.

Οι θέσεις του στο κυπριακό κρυστάλλινες, πατριωτικές, της ελευθερίας και επιστροφής στα πατρογονικά χώματα, της απόδοσης δικαιοσύνης στους αδικημένους συμπατριώτες.

Όντως ο μακαριστός δάσκαλος Χριστόδουλος Πέτσας κατέλιπε έργον θαυμαστόν.

Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2021

δημήτρη λεβέντη, συνομιλίες του αιγαίου, διηγήματα

 

Δημήτρη Λεβέντη, Συνομιλίες του Αιγαίου, διηγήματα

Σας προσκαλώ σ’ ένα ταξιδάκι στο Αιγαίο. Παρουσιάζω τα Εικοσιτέσσερα διηγήματα της συλλογής «Συνομιλίες του Αιγαίου»,  με αναφορές στα νησιά:  Σαλαμίνα, Κύθηρα, Σαντορίνη και άλλα. Κι εμείς πήγαμε σ’ αυτά τα νησιά, μα δεν γράψαμε διηγήματα. Άρα δεν είναι μόνο η επίσκεψη, είναι και το τάλαντο.

Η τέχνη είναι:  με απλά αφηγηματικά μέσα να ζωντανεύει ο συγγραφέας μια σκηνή ή περισσότερες, να σέρνει στο χορό και τον αναγνώστη, ώστε να μετέχει κι αυτός, να βιώνει, να ανοίγουν  οι ορίζοντές του, να ζει όσα δεν έζησε.

Ο Δημήτρης Λεβέντης συγκινείται με τα μικρά.  Νιώθει ωραία με την ομορφιά της φύσης, με τις μικροχαρές της ζωής, το κολύμπι, το ψάρεμα, το καλό φαγητό, τον καφέ, είναι όμως και φιλόλογος, με γνώσεις Ιστορίας και Αρχαιολογίας, προπάντων όμως λάτρης της ελληνικής γλώσσας που του δίνει ευκαιρίες να παίξει με τις λέξεις, με το πολύσημο και με την ιστορία τους, κι έτσι να πλάσει έναν κόσμο με τις αξίες, τα ήθη και την ηθική του, τα συναισθήματα και την θρησκευτικότητά του, κρατώντας όμως γερά από το χέρι τη νέα γενιά, που θα συνεχίσει τη ζωή σ’  αυτό τον ελληνικό τόπο με αυτές τις ομορφιές και απολαύσεις.

Σ’ αυτά λοιπόν θα σταθώ, στην περιγραφή της φύσης, στις μικροχαρές της ζωής, στα φιλολογικο -λεξιλογικά, και στη νέα γενιά που παραλαμβάνει την σκυτάλη.

Και  πρώτον, οι περιγραφές

Σ’ ένα βιβλίο διηγημάτων με ταξίδια στο Αιγαίο η περιγραφή του τοπίου είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αυτή θα είναι το κέντρο, εξακτινώνονται όμως συνειρμοί που οδηγούν σε περιγραφές άλλων τόπων, η μνήμη λειτουργεί και απαιτεί τα δικαιώματά της.

Για παράδειγμα, οι φίλοι επισκέπτονται το Κύθηρα, θυμούνται όμως και την πατρίδα. Η Αμμόχωστος δεν λείπει από τα διηγήματα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, την ιστορία, την παράδοση, τα ήθη και έθιμα.  

«Κάθισαν σ’ έναν βράχο και κοίταγαν. Έπεφτε το νερό, και η λιμνούλα καλούσε το ζευγάρι να δροσιστεί, ενώ το ελαφρό αεράκι τούς μετέφερε τη μυρωδιά των πεσμένων και υγρών φύλλων των πλατανιών. Στα κλαριά τους κελαηδούσαν κοτσύφια.»

Εικόνες οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, κινητικές, ζωντανές και παραστατικές, που μεταδίνουν τη δροσιά και την ομορφιά του τόπου.

Και στο τέλος του διηγήματος αυτού

«Ο τόπος μύρισε λυγαριές και μυρτιές. Τα κοτσύφια, που είχαν σταματήσει για λίγο, συνέχισαν πιο έντονα το μελωδικό ερωτικό τους κάλεσμα.»

Η φύση και ο έρως αλληλένδετα, η ομορφιά και η νεότητα, το κάθε ζωντανό μετέχει στη δημιουργία του κλίματος και ο συγγραφέας συλλαμβάνει και εκφράζει προσφέροντας και στους αναγνώστες τα δρώμενα και περιβάλλοντα.

Οι περιγραφές, αν έχουμε ζήσει κι εμείς στον τόπο, συντελούν στην αναδημιουργία της ατμόσφαιρας. Αν δεν ζήσαμε, παρακολουθούμε με παρθενικές τις αισθήσεις. Ο λόγος γίνεται τοπίο.

 

Στην Τήνο «Είχαν διαβάσει για τους πελώριους,  στρογγυλεμένους, γρανιτένιους ογκόλιθους και με δέος τους είδαν σκορπισμένους στα χωράφια και στις πλαγιές.

΄Να μια μικρή βελανιδιά με τα βελανίδια της. Κι αυτή έργο της κοσμικής δύναμης και την προτιμώ’, είπε η Άννα. ‘Δεν είναι βελανιδιά. Είναι πουρνάρι. Πεύκο, πουρνάρι, λεβεντιά. Αυτή είναι η Ελλάδα’, σχολίασε ο Διονύσης.»

Μια περιγραφή δεν είναι μόνο απλές λέξεις αναπαραστατικές του τοπίου, περιέχουν μέσα τους συναισθήματα, προβληματισμούς, την περηφάνια του Έλληνα.

Στο ταξίδι και στην περιγραφή ο άνθρωπος είναι ολόκληρος. Γυμνή περιγραφή δεν υπάρχει, γιατί οι ελληνικές λέξεις είναι φορείς πολιτισμού, χιλιάδων χρόνων. «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας» είπε ο Σεφέρης.

 Ας έρθουμε στις ΜΙΚΡΟΧΑΡΕΣ

Ο άνθρωπος που ξέρει να ζει, απολαμβάνει τις μικροχαρές της ζωής, το κολύμπι, το ψάρεμα, το καλό φαγητό, το καφεδάκι, με φίλους!

Ταξιδεύουμε κι εμείς με τα διηγήματα, καθόμαστε κάτω από την καλύβα, δοκιμάζουμε ή θυμόμαστε τη φάβα τη σαντορινιά στο δικό μας εστιατόριο, «Η Αύρα της Κύπρου», τέρμα λεωφόρου Αλεξάνδρας.

Α ρε Δημήτρη, πού μας πας μέσα στον χρόνο; Άλματα κάνουμε με τη φαντασία μας στο χώρο.

Στη Σαλαμίνα, «Εξοχική Ταβέρνα Το Κάρδαμον». Μόνο η λέξη ταβέρνα αμέσως δημιουργεί την ατμόσφαιρα και μάλιστα εξοχική ταβέρνα.

 Όπου Αμμοχωστιανοί, εκεί και Αμμόχωστος, με τα δικά της έθιμα. Την Καθαρά Δευτέρα δεν τρώγανε σουπιές και καλαμάρια και χταπόδια, στο δάσος της Σαλαμίνας, έξω από την Αμμόχωστο, όμως εδώ τα τιμούν δεόντως.

Ο θόρυβος, η παρέα, η μνήμη της Καθαράς Δευτέρας, «βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος».

Κάποτε θα πρέπει να γραφεί και ο ύμνος του καφέ, η συνενωτική των ανθρώπων δύναμή του, η συμβολή του στην κοινωνικοποίηση.

 Στη Σαντορίνη και άλλες απολαύσεις.

«΄Κοπιάστε΄, του είπανε. ΄ Έχουμε καφέ.΄ Κάθισε ο Διονύσης, ήπιε τον καφέ του και απόλαυσε μαζί τους την ανατολή του ήλιου, καθώς και τα καράβια και τις ψαρόβαρκες ν’ αρμενίζουν στο αστραφτερό πέλαγο.» «’Να φέρετε και τους φίλους σας.  Έχουμε σπουδαίο δικό μας κρασί και δικιά μας φάβα. Βλέπετε, από τη μια μεριά είναι ο αμπελώνας με το ασύρτικο. Το έχετε ακούσει; Όχι;

Από την άλλη μεριά είναι η φάβα.’» 

Και μόνο τα ονόματα των φαγητών και των κρασιών μυρίζουν Ελλάδα. Αν βρεθείς στη Μήλο, θα φας «Ηφαιστειακό ψητό αρνί και λαβράκι», στην Αντίπαρο θα πιεις «Καφέ ελληνικό διπλό σε κείνο το μεγάλο φλυντζάνι με τη βαρκούλα», να θυμάσαι τη «Μανταλένα».

Προτελευταία τα ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Ο Δημήτρης Λεβέντης στη βάση του είναι φιλόλογος. Μεγάλη ευλογία. Πολλές γνώσεις. Ο κάθε τόπος, το κάθε νησί με την Ιστορία, τη Μυθολογία, τα ήθη και έθιμα. Και πάντα να ανασύρει από τη μνήμη την Αμμόχωστο με τα δικά της.

Αν κάμεις παρέα με Αμμοχωστιανούς, θ’ ακούσεις για τις κουρκούνες ή προσφυγούλες, ψάρια, λεγόμενα στην Αμοργό «γερμανούς», ψάρια που απορρίπτουν, στην Κύπρο όμως, από τη Μικρασιατική καταστροφή όταν περίπου εμφανίστηκαν, είναι αγαπητός μεζές. Αλλά οι Γερμανοί είναι και τουρίστες. Το παιχνίδι των λέξεων.  

Στα φοιτητικά μας χρόνια περνούσαμε με το καράβι συχνά από τη Ρόδο, κατεβαίναμε στην πόλη, στα στενά δρομάκια, στο κάστρο των ιπποτών, αλλά «ιππότης και ιπποτική συμπεριφορά» σημαίνει πια σήμερα την ευγενική, με λουλούδια ή χωρίς αυτά, σε μια πόλη με τις βουκεμβίλιες, τους ιβίσκους και τα γαρύφαλλα.

‘Ενας μικρός τραυματισμός δίνει λαβή για πρώτες βοήθειες, μνήμη του τάγματος του αγίου Ιωάννου, των Ιωαννιτών ιπποτών, με την κουμανταρία τους στην Κύπρο και τις ευγενικές χειρονομίες.

Σε κάθε ταξίδι οι γνώσεις είναι απαραίτητες. Πηγαίνοντας στη Σαλαμίνα ήταν φυσικό να μιλήσουν για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, για τον Τελαμώνα, τον Αίαντα, τον Τεύκρο τον προπαππού μας.

Θα μου πείτε, κι αν δεν ήταν φιλόλογος κι αν δεν τα ήξερε όλα αυτά, το ίδιο ταξίδι δεν θα έκανε; Όπως ο χρόνος για τον ιστορικό είναι γεμάτος με γεγονότα, έτσι και για τον φιλόλογο ο τόπος κεντρίζει τη μνήμη να αναθυμηθεί σταθμούς πολιτισμού και μεγάλους του πνεύματος.

 Όπου και να ταξιδέψει κανείς στην Ελλάδα τον ακολουθεί ο πανάρχαιος, ο βυζαντινός και ο νεοελληνικός πολιτισμός.

Τέλος, Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ

Ο Δημήτρης Λεβέντης, γονιός, παππούς, δάσκαλος, δεν μπορεί παρά να βλέπει τη συνέχεια του ελληνισμού και να ελπίζει στη νέα γενιά, ιδιαίτερα με τις νέες εφαρμογές, της τεχνολογίας. Ευτυχισμένα παιδιά, που απολαμβάνουν τον ήλιο, παίζουν μέσα στην ομορφιά της φύσης, απολαμβάνουν την μαγεύτρα θάλασσα.

Η όλη συλλογή τελειώνει με το διήγημα «Τα Σχήματα στο Ελαφονήσι» Παιδιά, θάλασσα, κύματα, ουρανός, ελληνικά χρώματα, της σημαίας και της καρδιάς μας.

Στάθηκα σε λίγα μόνο σημεία χαρακτηριστικά της συλλογής των διηγημάτων του Δημήτρη Λεβέντη «Συνομιλίες του Αιγαίου». Οι περιγραφές, οι μικροχαρές, οι λέξεις, τα παιδιά.  

Διαβάστε το βιβλίο.  ‘Αλλο να σου μιλούν γι’ αυτό κι άλλο να το απολαμβάνεις ταξιδεύοντας στο Αιγαίο μέσα στις σελίδες του.

Ούριον άνεμον! Καλοτάξιδο. Ευχαριστώ σας

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2021

Χρίστου Καρύδη, Το οικονομικό αιματοκύλισμα της Κύπρου

 

Χρίστου Καρύδη, Το οικονομικό αιματοκύλισμα της Κύπρου.

Ένα οδοιπορικό προς την Τρόικα, την τιμωρία και το κούρεμα.

Ευθύνες, λάθη, παραλείψεις.

ΙΚΕΜ-ΣΕΚ Λευκωσία 2021

 

Ο Χρίστος Καρύδης στο βιβλίο του αυτό συγγράφει μια τραγωδία. Είτε την πολιτική Ιστορία της Κύπρου διαβάζει κανείς είτε την οικονομική, οδηγείται στο ίδιο τραγικό συμπέρασμα, το κοινώς λεγόμενο «άλλοι αποφασίζουν για μας.»

Στην τραγωδία μιλούμε για την Μοίρα, ως ανώτατη δύναμη της οποίας δεν ξεφεύγουν ούτε οι Θεοί. Η Ιστορία μας φανερώνει πως εμείς για αλλού κινούμε αλλά οι μεγάλες δυνάμεις αλλού μας οδηγούν, χωρίς βέβαια να αποσιωπούμε τα δικά μας λάθη ή παραλείψεις. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγείται κανείς διαβάζοντας το βιβλίο του Χρίστου Καρύδη με τίτλο «Το οικονομικό αιματοκύλισμα της Κύπρου»

Καταστάσεις που ζήσαμε επανέρχονται δραματικά, ονόματα ξένων και δικών, τα περισσότερα ανατριχιαστικά, όροι και μνήμες οδυνηρές ξυπνούν με την ανάγνωση του βιβλίου που καθαρά και εναργώς μας ανεβάζει σταδιακά στον Γολογοθά και στην κορύφωση του δράματος με ημερομηνίες που αποφεύγουμε να θυμόμαστε και λέξεις που επαναφέρουν τις πικρές εκείνες μέρες, τραυματικές εμπειρίες. Να θυμίσει κανείς τις λέξεις Μνημόνιο, κούρεμα καταθέσεων, Λαϊκή Τράπεζα, Eurogroup, Τρόικα, κατάρρευση, αξιόγραφα, Γιούγκερ, Ντράγκι, ELA, καλή και κακή τράπεζα, Χριστόφιας, Χαρίλαος Σταυράκης, Σιαρλής, δεσμεύομαι.

Ένα απόσπασμα από την ανάλυση του καθηγητή Σωφρόνη Κληρίδη, που περιέχεται στο βιβλίο με τίτλο «Η κατάρρευση του Κυπριακού Τραπεζικού Συστήματος- μια σφαιρική θεώρηση» περιλαμβάνει τα κύρια: «Η Κύπρος και ο λαός της τιμωρήθηκαν βάναυσα από τους ευρωπαίους εταίρους… Η ασυνεννοησία ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις, σκόπιμη ή άλλως πως ήταν πρωτοφανής, ενώ κρίσιμα ζητήματα όπως ήταν π.χ. η άντληση ELA από τη Λαϊκή Τράπεζα εκρατούνταν στο κρυφό μέχρι να περάσουν οι προεδρικές εκλογές του 2013. Αυτή η κρυψίνοια και αυτό το κρυφτούλι το πλήρωσε πανάκριβα ο κυπριακός λαός που υπήρξε θύμα των ξένων αλλά και θύμα των δικών του πολιτικών που φάνηκαν ανεπαρκείς στα δύσκολα.»

Με την εξιστόρηση των γεγονότων, τα παραθέματα από έγγραφα, εφημερίδες, πορίσματα, με φωτογραφίες και Ημερολογιακό Οδοιπορικό ο Χρίστος Καρύδης με το βιβλίο του αποτυπώνει όχι μόνο την Ιστορία αλλά και αποκαλύπτει τους ενόχους και με μια σειρά επιλεγμένων άρθρων του μεταφέρει την αγωνία του για το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία και η τότε κυβέρνηση έριξε στα δίκτυα της Τρόικα την κυπριακή οικονομία (2009-2013).

Δέση κορύφωση και λύση διαδέχονται η μια την άλλη με συγγραφέα στην πραγματική αυτή τραγωδία τον Χρίστο Καρύδη.

Στέλιος Παπαντωνίου

 

Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2021

δημήτρη λεβέντη, συνομιλίες του αιγαίου, διηγήματα

 

Δημήτρη Λεβέντη, Συνομιλίες του Αιγαίου, διηγήματα

Κυρίες και κύριοι

Ύστερα από τα όσα έχετε δει και ακούσει για το έργο και την προσωπικότητα του Δημήτρη Λεβέντη, παρακαλώ την προσοχή σας για δεκαπέντε λεπτά.

Παρουσιάζω τα Εικοσιτέσσερα διηγήματα, ως άλλες ραψωδίες, με γενικό τίτλο της συλλογής «Συνομιλίες του Αιγαίου»,  με αναφορές στα νησιά:  Σαλαμίνα, Κύθηρα, Σαντορίνη, ‘Υδρα, Αμοργό, Ρόδο, Κρήτη, Τήνο, Κίμωλο, Μύκονο, Σύρο, Κέα, Κουφονήσι, Μήλο, Αίγινα, Πόρο, Πάρο, Σπέτσες, Σκόπελο, Εύβοια, Αντίπαρο, Νάξο, Σκιάθο και Ελαφονήσι.

Κι άλλοι πήγαμε σ’ αυτά τα νησιά μα δεν γράψαμε διηγήματα.

Άρα δεν είναι μόνο η επίσκεψη, είναι και το τάλαντο. Η τέχνη είναι:  με απλά αφηγηματικά μέσα να ζωντανεύει κανείς μια σκηνή ή περισσότερες, να σέρνει στο χορό και τον αναγνώστη, να μετέχει κι αυτός, να βιώνει, να ανοίγονται  οι ορίζοντές του, να ζει όσα δεν έζησε. Να θέλει ο συγγραφέας  να μοιραστεί με τον αναγνώστη  τις εμπειρίες του, να τα πει ωραία, να ευχαριστηθεί και αυτός που διαβάζει ή ακούει, τις περιγραφές, την αφήγηση, τους διαλόγους, προπάντων την όλη δημιουργία του κλίματος με την συζευγμένη ευαισθησία.

Ο Δημήτρης Λεβέντης παρατηρεί και συγκινείται από τα μικρά, χωρίς να έχει ανάγκη τα μεγάλα και βροντερά. Νιώθει ωραία με την ομορφιά της φύσης, με τις μικροχαρές της ζωής, το κολύμπι, το ψάρεμα, το καλό φαγητό, τον καφέ, είναι όμως και φιλόλογος, με γνώσεις Ιστορίας και Αρχαιολογίας, προπάντων όμως λάτρης της ελληνικής γλώσσας

που του δίνει ευκαιρίες να παίξει με τις λέξεις, με το πολύσημο και με την ιστορία τους, κι έτσι να πλάσει έναν κόσμο με τις αξίες και τα ήθη και την ηθική του, τα συναισθήματα και την θρησκευτικότητά του, τον αγώνα της ζωής, κρατώντας όμως γερά από το χέρι τη νέα γενιά, που θα συνεχίσει τη ζωή            σ’  αυτό τον ελληνικό τόπο με αυτές τις ομορφιές και απολαύσεις.

Σ’ αυτά λοιπόν θα σταθώ, στην περιγραφή της φύσης, στις μικροχαρές της ζωής, στα φιλολογικο -λεξιλογικά, και στη νέα γενιά που παραλαμβάνει την σκυτάλη.

 

Και  πρώτον, ΤΟ ΤΟΠΙΟ

Σ’ ένα βιβλίο διηγημάτων με ταξίδια στο Αιγαίο η περιγραφή του τοπίου είναι εκ των ων ουκ άνευ. Αυτή θα είναι το κέντρο, εξακτινώνονται όμως συνειρμοί που οδηγούν σε περιγραφές άλλων τόπων, η μνήμη λειτουργεί και απαιτεί τα δικαιώματά της. Για παράδειγμα, οι φίλοι επισκέπτονται το Κύθηρα, θυμούνται όμως και την πατρίδα. Η Αμμόχωστος δεν λείπει από τα διηγήματα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, την ιστορία, την παράδοση, τα ήθη και έθιμα.  

Ο σε όλα τα διηγήματα ευρισκόμενος Διονύσης ενώ επισκέπτεται τα Κύθηρα, θυμάται ένα ορεινό χωριό με νερόμυλο, ενώ η Άννα μιλά για τα Λουτρά της Αφροδίτης στην Κύπρο.  Στα Κύθηρα πήγαν κατευθείαν στον Μυλοπόταμο, με τη σκιά των πλατάνων στο καφενείο του χωριού. Ύστερα σε μια όχθη του ποταμού 

«Κάθισαν σ’ έναν βράχο και κοίταγαν. Έπεφτε το νερό, και η λιμνούλα καλούσε το ζευγάρι να δροσιστεί, ενώ το ελαφρό αεράκι τούς μετέφερε τη μυρωδιά των πεσμένων και υγρών φύλλων των πλατανιών. Στα κλαριά τους κελαηδούσαν κοτσύφια.»

Εικόνες οπτικές, ακουστικές, κινητικές, ζωντανές και παραστατικές, που μεταδίνουν τη δροσιά και την ομορφιά του τόπου. Και στο τέλος του διηγήματος

 

«Ο τόπος μύρισε λυγαριές και μυρτιές. Τα κοτσύφια, που είχαν σταματήσει για λίγο, συνέχισαν πιο έντονα το μελωδικό ερωτικό τους κάλεσμα.»

Η φύση και ο έρως αλληλένδετα, η ομορφιά και η νεότητα, το κάθε ζωντανό μετέχει στη δημιουργία του κλίματος και ο συγγραφέας συλλαμβάνει και εκφράζει προσφέροντας και στους αναγνώστες τα δρώμενα και περιβάλλοντα.

Στη Σαντορίνη «Ξετρελάθηκαν με τη θέα από την απότομη καλντέρα στη γαλανή θάλασσα και την απέναντι Θηρασιά και ανάμεσα το μικρό νησάκι με το ηφαίστειο. Και τα σκάφη μικρά και μεγάλα να τη διασχίζουν, αφήνοντας πίσω τους  διακοσμητικές άσπρες πινελιές. […]   

Στο νότιο άκρο του νησιού είδαν την απότομη δύση του αρχαιότατου πολιτισμού. Στον αρχαίο οικισμό, που κείτεται σήμερα ως άλλη Πομπηία, θαύμασαν την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική, όπως θαύμασαν παλαιότερα τον παρόμοιο πολιτισμό της Κνωσού, που έδυσε κι εκείνος απότομα και ταυτόχρονα με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.[…]

Στο βόρειο άκρο του νησιού πήγαν αργά το απόγευμα, για να δουν τη δύση του ήλιου. Ο καιρός  άφησε τον ήλιο να δείξει όλο του το μεγαλείο κατά τη δύση του. Τον έβλεπαν φλεγόμενο να βάφει κατακόκκινη τη θάλασσα, και αργά αργά να βυθίζεται και να την αποχρωματίζει.»

Οι περιγραφές, αν έχουμε ζήσει κι εμείς στον τόπο, συντελούν στην αναδημιουργία της ατμόσφαιρας. Αν δεν ζήσαμε, παρακολουθούμε με παρθενικές τις αισθήσεις. Ο λόγος γίνεται τοπίο, κατά το «ο λόγος σαρξ εγένετο.»

Στην Τήνο «Είχαν διαβάσει για τους πελώριους,  στρογγυλεμένους, γρανιτένιους ογκόλιθους και με δέος τους είδαν σκορπισμένους στα χωράφια και στις πλαγιές. Σταμάτησαν να τους θαυμάσουν και να τους φωτογραφίσουν. Τεράστιοι και αμετακίνητοι. Διερωτήθηκαν. Είναι κομμάτια μετεωρίτη; Τους στρογγύλεψε ο άνεμος και η βροχή; Γιατί έχουν καμπυλωτά σχήματα, ακόμη και στη βάση τους; ‘Είναι έργο της κοσμικής, της θεϊκής δύναμης. Ας περπατήσουμε και λίγο να δούμε και τα φυτά και τα δέντρα΄, είπε ο Γιάννης.

΄Να μια μικρή βελανιδιά με τα βελανίδια της. Κι αυτή έργο της κοσμικής δύναμης και την προτιμώ’, είπε η Άννα. ‘Δεν είναι βελανιδιά. Είναι πουρνάρι. Πεύκο, πουρνάρι, λεβεντιά. Αυτή είναι η Ελλάδα’, σχολίασε ο Διονύσης.»

 

Μια περιγραφή δεν είναι μόνο απλές λέξεις αναπαραστατικές του τοπίου, περιέχουν μέσα τους συναισθήματα, προβληματισμούς, την περηφάνια του Έλληνα. Στο ταξίδι και στην περιγραφή ο άνθρωπος είναι ολόκληρος, όπως σε πολλά άλλα της ζωής, γι’ αυτό δεν είναι και σωστή η απομόνωση. Γυμνή περιγραφή δεν υπάρχει, γιατί οι λέξεις είναι φορείς πολιτισμού, χιλιάδων χρόνων. «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας» είπε ο Σεφέρης.

Το ταξίδι συνεχίζεται με τον συγγραφέα να υποδεικνύει τι να δούμε, τι εξαίσιο ή παράξενο μας καλεί να αποτυπώσουμε στο νου και στη μνήμη, απολαμβάνοντας τα διηγήματα. Δεν λειτουργούν μόνο οι αισθήσεις στις περιγραφές, είναι και η μνήμη, η σύγκριση, το ταξίδι στον χρόνο και στους τόπους.

Στη Σύρο, μόνο και μόνο με το τραγούδι του Βαμβακάρη ταξιδεύουμε στον Φοίνικα, στην Ντελλαγκράτσια, στον Γαλησσά. Το τραγούδι από μόνο του δημιουργεί ρυθμό και εικόνες. Η μαγεία των λέξεων και η δύναμή τους.

 

 

 Ας έρθουμε στις ΜΙΚΡΟΧΑΡΕΣ

Ο άνθρωπος που ξέρει να ζει απολαμβάνει τις μικροχαρές της ζωής, το κολύμπι, το ψάρεμα, το καλό φαγητό με φίλους και το καφεδάκι!

Ταξιδεύουμε κι εμείς με τα διηγήματα, καθόμαστε κάτω από την καλύβα, δοκιμάζουμε ή θυμόμαστε τη φάβα τη σαντορινιά στο δικό μας εστιατόριο, «Η Αύρα της Κύπρου», τέρμα λεωφόρου Αλεξάνδρας. Α ρε Δημήτρη, πού μας πας μέσα στον χρόνο; Άλματα κάνουμε με τη φαντασία μας στο χώρο.

 

Στη Σαλαμίνα, «Εξοχική Ταβέρνα Το Κάρδαμον». Μόνο η λέξη ταβέρνα αμέσως δημιουργεί την ατμόσφαιρα και μάλιστα εξοχική. «Η ταβερνιάρισσα τούς εξήγησε ότι μετατρέπουν το σπίτι τους σε ταβέρνα κάθε χρόνο την Καθαρή Δευτέρα, αφού έρχεται πολύς κόσμος στην Κούλουρη.»

« Δεν άργησε να ανάψει το κέφι και τα νησιώτικα τραγούδια.»

 

 Όπου Αμμοχωστιανοί, εκεί και Αμμόχωστος, με τα δικά της έθιμα. Την Καθαρά Δευτέρα δεν τρώγανε σουπιές και καλαμάρια και χταπόδια, στο δάσος της Σαλαμίνας της Κύπρου, έξω από την Αμμόχωστο, όμως εδώ τα τιμούν δεόντως.

Ο θόρυβος, η παρέα, η μνήμη της Καθαρής Δευτέρας, «βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος».

 

 

Κάποτε θα πρέπει να γραφεί και ο ύμνος του καφέ, η συνενωτική των ανθρώπων δύναμή του, η συμβολή του στην κοινωνικοποίηση.

 Στη Σαντορίνη άλλες απολαύσεις. «΄Κοπιάστε΄, του είπανε. ΄ Έχουμε καφέ.΄ Κάθισε ο Διονύσης, ήπιε τον καφέ του και απόλαυσε μαζί τους την ανατολή του ήλιου, καθώς και τα καράβια και τις ψαρόβαρκες ν’ αρμενίζουν στο αστραφτερό πέλαγο.» «’Να φέρετε και τους φίλους σας. Έχουμε σπουδαίο δικό μας κρασί και δικιά μας φάβα. Βλέπετε, από τη μια μεριά είναι ο αμπελώνας με το ασύρτικο. Το έχετε ακούσει; Όχι; Από την άλλη μεριά είναι η φάβα.’» 

 

Και μόνο τα ονόματα των φαγητών και κρασιών μυρίζουν Ελλάδα.

Οι γνώστες διακρίνουν τα ψάρια, κι αν ο εστιάτορας στην Κίμωλο είναι τίμιος, συμβουλεύει και υποδεικνύει:

«΄Δεν είναι μπαρμπούνια αυτά κύριε. Είναι κουτσομούρες... Δεν είναι καλαμάρια αυτά κύριε. Είναι θράψαλα.΄»

Εμάς που δεν τα ξεχωρίζουμε μας ταΐζουν αναλόγως.

 Ή,  αν βρεθείς στη Μήλο θα φας «Ηφαιστειακό ψητό αρνί και λαβράκι», προπάντων όμως θα κολυμπήσεις ανάμεσα σε «κιτρινισμένα βότσαλα. Ακόμα και ψάρια.  Σίγουρα από θειάφι. Γι’ αυτό λέγανε ότι τα μπάνια σε κάποια μέρη στη Μήλο είναι ιαματικά.»

Και θα πιεις στην Αντίπαρο «Καφέ ελληνικό διπλό σε κείνο το μεγάλο φλυντζάνι με τη βαρκούλα, παρακαλώ», να θυμάσαι τη «Μανταλένα».

 

Προτελευταία τα ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ

Ο Δημήτρης Λεβέντης στη βάση του είναι φιλόλογος. Μεγάλη ευλογία. Πολλές γνώσεις. Ο κάθε τόπος, το κάθε νησί με την Ιστορία, τη Μυθολογία, τα ήθη και έθιμα. Και πάντα να ανασύρει από τη μνήμη την Αμμόχωστο με τα δικά της. Στις  συγκρίσεις, περισσότερες οι ομοιότητες παρά  οι διαφορές. Αν κάμεις παρέα με Αμμοχωστιανούς, θ’ ακούσεις για τις κουρκούνες ή προσφυγούλες, ψάρια λεγόμενα στην Αμοργό γερμανούς, ψάρια που απορρίπτουν, στην Κύπρο όμως, από τη μικρασιατική καταστροφή όταν περίπου εμφανίστηκαν, είναι αγαπητός μεζές. Αλλά οι Γερμανοί είναι και τουρίστες. Το παιχνίδι των λέξεων.

Η πολυσημία των λέξεων βοηθά τον συγγραφέα να παίζει με τις ονομασίες ψαριών και λαών, όπως προηγουμένως με τους Γερμανούς. Στα φοιτητικά μας χρόνια περνούσαμε με το καράβι συχνά από τη Ρόδο, κατεβαίναμε στην πόλη, στα στενά δρομάκια, στο κάστρο των ιπποτών, αλλά ιππότης και ιπποτική συμπεριφορά σημαίνει πια σήμερα την ευγενική, με τα λουλούδια του ή χωρίς αυτά, σε μια πόλη με τις βουκεμβίλιες και τους ιβίσκους και τα γαρύφαλλα. ‘Ενας μικρός τραυματισμός δίνει λαβή για πρώτες βοήθειες, μνήμη του τάγματος του αγίου Ιωάννου, των Ιωαννιτών ιπποτών, με την κουμανταρία τους στην Κύπρο και τις ευγενικές χειρονομίες.

 

Σε κάθε ταξίδι οι γνώσει είναι απαραίτητες. Πηγαίνοντας στη Σαλαμίνα ήταν φυσικό να μιλήσουν για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, για τον Τελαμώνα, τον Αίαντα, τον Τεύκρο, τον προπαππού μας. «Ο Τεύκρος πήγε στην Κύπρο και έκτισε την ξακουστή πόλη Σαλαμίνα, που τη διαδέχτηκε η Αμμόχωστος».

Στη Σαλαμίνα ο Ευριπίδη, σ’ ένα σπήλαιο «αναπνοήν έχον προς την θάλασσαν», έγραφε τις τραγωδίες του.

Θα μου πείτε, κι αν δεν ήταν φιλόλογος κι αν δεν τα ήξερε όλα αυτά, το ίδιο ταξίδι δεν θα έκανε; Όπως ο χρόνος για τον ιστορικό είναι γεμάτος με γεγονότα, έτσι και για τον φιλόλογο ο τόπος κεντρίζει τη μνήμη

να αναθυμηθεί μεγάλους του πνεύματος. Τα πάντα πλήρη όχι μόνο θεών αλλά και ανθρώπων και των έργων τους.

Στα Κύθηρα θα γίνει λόγος για την Αφροδίτη, τους μύθους και τα έργα τέχνης, ως η Αφροδίτη του Μποτιτσέλι. Όπου και να ταξιδέψει κανείς στην Ελλάδα τον ακολουθεί ο πανάρχαιος, ο βυζαντινός και ο νεοελληνικός πολιτισμός, τον οποίον οι νεοέλληνες θεωρούν καθήκον να προστατεύουν.

Τρία άλλα σημεία, ιστορικοφιλολογικά:

«Είναι συγκλονιστικό το άδοξο τέλος της Μπουμπουλίνας, πυροβολημένης από Σπετσιώτη σε συνθήκες οικονομικής κατάπτωσης. Το τέλος μιας θαρραλέας Ελληνίδας που διέθεσε και κυβέρνησε τα καράβια της για την ελευθερία του έθνους!»

 

Δεν λείπει και η νεότερη ελληνική κυπριακή ιστορία, που ζήσαμε το 1964 οι φοιτητές τότε, στο στρατόπεδο στη Χαλκίδα, έτοιμοι να έρθουμε να στελεχώσουμε τον ανύπαρκτο κυπριακό στρατό. Συγκινητικές στιγμές.

 

 Ένας νέος φιλόλογος δεν μπορεί να μην πάει στη Σκίαθο. «Διονύσης. Φιλόλογος. Πάω στη Σκιάθο να δω το αρχοντικό του Παπαδιαμάντη. Το έχω δει βέβαια σε φωτογραφία.» «Όχι και αρχοντικό!»

 

 

Τέλος, Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ

Ο Δημήτρης Λεβέντης, γονιός, παππούς, δάσκαλος, δεν μπορεί παρά να βλέπει τη συνέχεια του ελληνισμού και να ελπίζει στη νέα γενιά, ιδιαίτερα με τις νέες εφαρμογές, της τεχνολογίας. Ίσως μια τέτοια ηλεκτρονική εφαρμογή να μπορεί να φέρνει σε επαφή αγάλματα, έστωσαν τα δυο αδέλφια, Άρτεμις και Απόλλων, που θα μπορούν να συνομιλούν, η μια από το μουσείο και ο άλλος από μια πλαγιά στη Νάξο.

Η όλη συλλογή τελειώνει με το διήγημα «Τα Σχήματα στο Ελαφονήσι»

«Πριν να μπουν στην αμμουδερή λωρίδα για τον γυρισμό, πρόσεχαν να μη χαλάσουν τα κτίσματα με την άμμο που έφτειαχναν κάποια παιδάκια. Βλέποντάς τους λίγο παραπέρα ένα  παιδάκι άπλωσε τα χέρια του για να προφυλάξει τα σχήματα που χάραζε στην άμμο.»

Θάλασσα, κύματα, ουρανός, ελληνικά χρώματα, της σημαίας και της καρδιάς μας.

 

Διαβάστε το βιβλίο.  ‘Αλλο να σου μιλούν γι’ αυτό κι άλλο να το διαβάζεις και να το απολαμβάνεις ταξιδεύοντας στο Αιγαίο. Ούριον άνεμον! Καλοτάξιδο.

 

Ευχαριστώ σας

 

Σάββατο 4 Δεκεμβρίου 2021

ΠΟΎ ΞΑΝΑΚΟΥΣΤΗΚΕ

 

ΠΟΥ ΞΑΝΑΚΟΥΣΤΗΚΕ

Πού ξανακούστηκε το 18% του πληθυσμού μιας χώρας να εξεγείρεται και να εκδιώκει τους κατοίκους των πιο όμορφων και πλούσιων περιοχών, να κατακλέβει περιουσίες, να σκοτώνει, να βιάζει, να εκθεμελιώνει νεκροταφεία, να μετατρέπει ιερούς τόπους σε ό τι ανίερο και να απαιτεί να του αναγνωρίσουμε κρατική οντότητα και ανεξαρτησία, με προστασία στρατιωτική της Τουρκίας και άλλα, πολλά των οποίων δυστυχώς του έχουν δοθεί ή έχουν συμφωνηθεί. Ευτυχώς σώζει εκείνο το «τίποτε δεν είναι συμφωνημένο αν δεν συμφωνηθούν όλα». Μα μεγάλη όμως μερίδα λυσομανών ήδη κραυγάζει: «μα έχουμε συγκλίσεις μα έχουμε συγκλίσεις». Τώρα, ποιος έκλινε και πόσο, δεν μας λεν, εμείς όμως ξέρουμε, γιατί -κατά γενική ομολογία- και μόνο ένα ελαφρύ αεράκι μάς ρίχνει στον γκρεμό.

Μια μειονότης δεν είναι δυνατόν να καθορίζει την τύχη της πλειονότητας. Ο τρόμος όμως εκεί οδήγησε. Και σε χειρότερα, αφού σιγά σιγά κατόρθωσαν πολλοί εκ των ταγών μας να πραγματοποιήσουν το «όραμά» τους για πολυπολιτισμική νότια νήσο και καθαρά τουρκική βόρεια, αφού εγκατέλειψαν τα οράματα του ελληνικού λαού του νησιού.

Το 80% των κατοίκων του τόπου ανήκουμε στο ελληνικόν έθνος, ασπαζόμαστε την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία, και ήταν φυσικότατο να ζητούμε την ένωση με την Ελλάδα, έστω κι αν δεν την επιτύχαμε. Όμως οι ρωγμές στην ελληνικότητα μεγαλώνουν επικίνδυνα, ιδιαίτερα με ύπουλα χτυπήματα από τους απάτριδες πολυπολιτισμικούς κοσμοπολίτες. Και ενώ τα έθνη δημιουργούσαν κράτη, εμείς βάλαμε μπροστά το κράτος και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έθνος, το κυπριακό, ουαί και αλοίμονο, με κυπριακή γλώσσα και συνείδηση, προσπάθειες ολοφάνερες από γραμματείς και φαρισαίους, μοντέρνους ή μεταμοντέρνους, κατευθυνόμενους των ξένων πρεσβειών.

Η Τουρκία και η εδώ μειονότης διακηρύσσουν πως έχουν επιτύχει στα σχέδιά τους για διχοτόμηση του νησιού και δημιουργία τουρκικού κράτους που θα κατευθύνεται από την Τουρκία και θα κατευθύνει και την Κυπριακή Δημοκρατία, κάτι που ήδη φαίνεται μέσα από την μανία για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.

Εμείς όμως αρνούμαστε και θα αρνούμαστε να γίνουμε υποχείριο των Τούρκων, γιατί το ελληνικόν ήθος είναι ελεύθερον και γι’ αυτή την ελευθερία από αρχαιοτάτων χρόνων θυσιάζεται.

Χιλιάδες χρόνια είναι ριζωμένες στον τόπο η ελληνική ιστορία και  γλώσσα, η χριστιανική θρησκεία και ο πολιτισμός. Οι επιθέσεις και υποδουλώσεις ξένων δεν κατόρθωσαν να εξαλείψουν την ελληνικότητα και τον χριστιανισμό από το νησί. Οι ανιστόρητοι κατακτητές ξέρουν την πραγματικότητα αλλά κραυγάζουν ως κλέφτες, για να προκαλέσουν τον φόβο του νοικοκύρη. Ας προσέξει λοιπόν ο νοικοκύρης του τόπου, γιατί του έχει παραδοθεί από τους Έλληνες Χριστιανούς προγόνους του μέγας πλούτος Ιστορίας και πολιτισμού. Το ελληνικόν ήθος απαιτεί αγωνιστικότητα,  ελευθερία, αξιοπρέπεια, παιδεία ελληνική.  

Τετάρτη 1 Δεκεμβρίου 2021

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΥΡΙΔΑΚΙΣ

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΥΡΙΔΑΚΙΣ

Τύχη αγαθή, υπήρξα μαθητής του Παγκυπρίου Γυμνασίου κατά τα έτη 1954-61, διότι  εφοίτησα και εις την Προγυμνασιακήν της εποχής, ήτις υπήρξε μια σύλληψις πρωτοποριακή και διά το σχολείον και διά τους μαθητάς αυτού, αφού παρείχε την ευκαιρία από την Πέμπτην Δημοτικού να εισέλθει τις εις το Παγκύπριον, με διδασκάλους ικανούς, ως ο μακαριστός Αλέξανδρος Κοσμάς, συγγραφεύς Γραμματικής της Καθαρευούσης και ο Μιχαήλ Χαραλάμπους.

Το Παγκύπριον ήτο εξατάξιον, αρρένων το πλείστον και επεκράτει τότε η δυνατότης επιλογής κλάδων. Ήτο η αρίστη τριάς, Κλασσικόν, Πρακτικόν, Εμπορικόν.

Κτιριακά ελειτούργει ουχί μόνον το Κεντρικόν αλλά και παραρτήματα, του αγίου Κασσιανού, του αγίου Ιωάννου, λόγω του πλήθους των μαθητών.

Άλλοι μαθηταί διέμενον εις δωμάτια οικιών ελεγμένα και εγκεκριμένα υπό του Σχολείου, άλλοι εις τα οικοτροφεία του Σχολείου, εις την περιοχήν αγίου Κασσιανού.

Οι παιδονόμοι ήλεγχον την εξωσχολικήν και ενδοσχολικήν ημών ζωήν, οργανωμένην πλήρως, με τας απαγορευμένας οδούς, με απαγορεύσεις δημόσιων θεαμάτων ακόμη και τη συνοδεία γονέων. Έλεγχος στολής και πηληκίου απαραίτητος.

Και εντός του σχολείου υπήρχον οι απαγορευμένοι δια τους μαθητάς τόποι, όπως η  κεντρική είσοδος, ο προθάλαμος, η αίθουσα Καθηγητών με τας εικόνας των μακαριστών καθηγητών ή τα γραφεία, πλην του ταμείου, αφού το σχολείον έπρεπε να είναι οικονομικώς ανεξάρτητον, ίνα μη υποταγεί εις την αγγλικήν κυβέρνησιν.

Ο σεβασμός ή το δέος συνοδεύει έως της  σήμερον πάντα απόφοιτον του Παγκυπρίου, εισερχόμενον εις το σχολείον. Ομολογώ πως το ίδιον δέος ησθανόμην εισερχόμενος εις το σχολείον και ως διευθυντής αυτού, αντικρύζων την αγίαν Τριάδα και τον περιβάλλοντα χώρον.

Δεν απείχε εις δέος η είσοδος εις την εκκλησία από την είσοδον εις το Παγκύπριον Γυμνάσιον. Και τούτο εκαλλιεργήθη ημίν υπό του μακαριστού Κωνσταντίνου Σπυριδάκι.

Αι συγκεντρώσεις του σχολείου με το επιτελείον των βοηθών διευθυντών και καθηγητών, να αναμένουν μετά σεβασμού τον γυμνασιάρχην, η πρωινή προσευχή, συνήθως υπό καλογήρου μαθητού, αι νουθεσίαι, η άκρα σιγή, και το ενδιαφέρον όλων κατά τους εορτασμούς εις την αυλήν ή εις την μεγάλην αίθουσαν ή εις τα  τμήματα, με ενδοτμηματικούς εορτασμούς οργανωμένους υπό των μαθητών.

Όμιλοι διαφόρων διαφερόντων ελειτούργουν κατά τα απογεύματα ή μαθήματα υπό πληθωρικών καθηγητών προσεφέροντο αφειδώς, ακόμη και μαθήματα ορθοφωνίας, ότε εις την Κύπρον κατήλθε ο κατάλληλος διδάσκαλος.

Ειδικαί αίθουσαι διδασκαλίας Γεωγραφίας, Μουσικής, Τέχνης, Γυμναστικής, με τον προμαχώνα παρά τον ναΐσκον της αγίας Θέκλης, ότε δεν είχον ανά χείρας οι μαθηταί και αι μαθήτριαι κινητόν τηλέφωνον αλλά βιβλίον.

Μια πλήρης εκμετάλλευσις του μαθητικού χρόνου και πολλαί διέξοδοι, γνώσεων, καλλιτεχνικής εκφράσεως, γύμνασης και κλασσικού αθλητισμού, με το περιοδικόν η «Μαθητική Εστία» να περιλαμβάνει τα έργα των φιλοδόξων  ποιητών και πεζογράφων και προπάντων τα αποτελέσματα των διαγωνισμών, του  Σεβερείου, του Πουλλείου, λαμπρά ονόματα της εποχής.

Δύναταί τις να νομίζει πως εν τω Παγκυπρίω η αυστηρή πειθαρχία κατεπάτει την δημοκρατίαν. Και όμως, δημοκρατικώς ελειτούργει το σχολείον, με εκλογάς  μαθητικών συμβουλίων, και επισκέψεις εις το φοβερόν γραφείον  του διευθυντού, αν επρόκειτο περί εκφράσεως παραπόνων διά τινα διδάσκοντα ή διά διδακτέαν ύλην ή δι’ οιανδήποτε αδικίαν. Ο μακαριστός Σπυριδάκις ήκουε και εσημείωνε και επελεμβάνετο του παραπόνου.

Αι εις την κυπριακήν γην εκδρομαί καλώς προητοιμασμέναι, αλλά προ πασών λαμπροτέρα η γνωριμία με την μητέρα πατρίδα Ελλάδα, κατά το τέλος της Πέμπτης τάξεως.

Δι’ όλα αυτά αι εκδηλώσεις αγάπης των αποφοίτων προς το Παγκύπριον ήσαν και είναι συνεχείς, όπως και η υπερηφάνεια διά την γεραράν Σχολήν.

Αύτη υπήρξεν η γαστήρ εξ ης εγεννήθη η όλη σχεδόν πνευματική ζωή της Λευκωσίας. Πνευματικοί όμιλοι παντός είδους, πολιτιστικαί εκδηλώσεις, βραδιναί παραστάσεις, τραγωδίαι, διαλέξεις, μουσικαί εκδηλώσεις, όλα υπό το άγρυπνον βλέμμα του γυμνασιάρχου  και με την συμπαράστασιν αλήστου μνήμης συνεργατών του. Μνημονεύομεν ζώντας και κακοιμημένους, Διαμαντήν, Κάνθον, Οικονόμου, Μικελλίδην, Κασινόπουλον, Διαγόραν, Μίτλετον, Χατζηβασιλείου και βεβαίως τους φιλολόγους, Παπαχαραλάμπους, Πετρίδη, Περσιάνη, Κυπριανού,  Χριστοφίδη, Χριστάκη Χαραλάμπους, τον γενικό υποδιευθυντή Σοφοκλέους, τον ιατρό Κύπρον Χρυσάνθην, ποιητήν και πεζογράφον. Δεν είναι δυνατόν να αναφερθώ εις όλους. Χαραγμένη η εικών αυτών εις τα ταμιεία των καρδιών ημών. Όντως επολέμησεν αξιοπρεπώς έκαστος εφ΄ω ετάχθη.

Πλήρης η αίθουσα τελετών, τον χειμώνα με την κεντρικήν θέρμανσιν, αναφέρομαι εις σπάνιον είδος τω καιρώ εκείνω, με τον επιθεωρητήν των Σχολείων Αλλοδαπής Ατσαβέ ώς τους μεγάλους συγγραφείς και καλλιτέχνας, τον Καλομοίρη, τον γάλλο βυζαντινολόγο Ανρί Γκρεκουάρ, μια μοναδική άνθησις, με μίαν Σεβέρειον βιβλιοθήκην υπερπλήρη μαθητών, με τον μακαριστόν βιβλιοθηκάριον  Ρώσσον και τον Σωκράτην Ευαγγελίδη προσφέροντα γραμματόσημα ή καραμέλας.

Και όμως, πολλάκις σκέπτομαι ότι ο Κωνσταντίνος Σπυριδάκις ήτο ο τραγικότερος των γυμνασιαρχών του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Εν πρώτοις ήτο ο θεμελιώσας εις ελληνικάς βάσεις το σχολείον,  ώστε πιστεύω ότι εάν δεν υπήρχε Παγκύπριον Γυμνάσιον, συνείδησις ελληνισμού εις την νήσον  δεν θα υπήρχε.

Δεδεμένος κόσμος, μαθηταί, παιδονόμοι, καθηγηταί,  υποδιευθυνταί, εις το Κεντρικόν ή εις τα Παραρτήματα, και η μεγάλη ρωγμή επέρχεται το 1955 – 59, το οικοδόμημα καταρρέει, οι μαθηταί εις την αυλήν με μίαν σημαίαν ελληνικήν επιτάσσουν διαδήλωσιν. Εις χείρας άλλων ευρίσκεται πλέον η λειτουργία του σχολείου. Ακόμη και η αρωγή του Μακαριοτάτου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ αδυνατεί να συγκρατήσει την θύελλαν.

Υπήρξα επ’ ολίγον διευθυντής του Παγκυπρίου και γνωρίζω τι σημαίνει το διοικείν. Ελάχιστοι και σμικροί ενώπιον του αειμνήστου. Δυνάμεθα όμως να φαντασθώμεν τον κλονισμόν, και μάλιστα με ψιθύρους φέροντας τον διευθυντήν μας εχθρικόν εις τον ένοπλον απελευθερωτικόν αγώνα.

Ο φίλος Ανδρέας Σπυριδάκις εβίωσε και γνωρίζει της εποχής εκείνης πολλά. Αύτη όμως η περίοδος του αγώνος πιστεύω πως ενέδυσε τον μακαριστόν μας γυμνασιάρχην με τον τραγικόν μανδύαν, και αυτόν τον τραγικόν άνθρωπον πολλάκις μνημονεύω, όταν αναλογίζομαι την πορείαν του Παγκυπρίου Γυμνασίου εις τας διόδους και ατραπούς των καιρών.

Η επανέκδοσις των έργων του είναι αρίστη ευκαιρία να αναβαπτισθώμεν εις το  ελληνικόν πνεύμα, και να επανεύρωμεν τα χαμένα θεμέλιά μας, τον προσανατολισμόν μας.

Τα έργα του Κωνσταντίνου Σπυριδάκι έστωσαν φωτεινός οδηγός.

Ευχαριστώ

Τρίτη 30 Νοεμβρίου 2021

ΣΤΕΛΛΑ ΡΩΤΟΥ, ΜΕΤΕΩΡΟ ΤΑΞΙΔΙ

 

Στέλλα Ρωτού, Μετέωρο Ταξίδι, Διηγήματα, Εκδόσεις Γκοβόστη

«Μετέωρο ταξίδι»: ένας επιτυχημένος τίτλος διηγήματος και συλλογής διηγημάτων, περιεκτικός του πνεύματος των κειμένων. Ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο όνειρο, στις σκέψεις και τα συναισθήματα, στη ζωή και το θάνατο,  στην ατολμία και την τόλμη, γιατί μερικά διηγήματα -όντως- χρειάστηκε αρκετή τόλμη να γραφτούν.

Ίσως να θεωρούμε δεδομένο το ότι ένας γράφει. Του αρέσει, έχει έμπνευση. Ο λόγος του ρέει, δεν κοπιά, παίζει, το χαίρεται. Στην περίπτωση της Στέλλας Ρωτού δεν φαίνεται καμιά προσπάθεια ή κόπος στο γράψιμο, παρόλο που είναι κέντημα- λεπτοδουλειά. Δεν μπορώ όμως να πω το ίδιο για το περιεχόμενο. Γιατί, όπως δείχνει, πίσω του βρίσκεται ένας άνθρωπος που αποκαλύπτει πτυχές του εαυτού του. Δεν είναι μια κατασκευαστική μηχανή, ούτε και διανοητική -εγκεφαλική, που τετραγωνίζει κύκλους ή ζευγαρώνει τα αζευγάρωτο για να επιτύχει ανατροπές. Αντίθετα, βιώνει, συγκλονίζεται και γράφει, γι’ αυτό και είναι αληθινή. Τα διηγήματά της είναι ψυχικού πάθους σημαντικά.

Διηγήματα ανοιχτά στην αρχή και στο τέλος. Μοιάζουν με ταινίες μικρού μήκους ή με φωτογραφίες. Η ζωή συνεχιζόταν πριν πατήσει το κουμπί ο φωτογράφος, και συνεχίζεται και μετά τη φωτογράφηση. Η στιγμή αθανατίζεται με το λόγο. Χρονικός προσδιορισμός μπορεί να μην υπάρχει, τον υποκαθιστά όμως ο τοπικός, που μαρτυρεί τη γεωγραφική πραγματικότητα. Το λακωνικό, κοφτό γράψιμο, δίνει ρυθμό, νευρικότητα, ζωντάνια, αγωνία, χτυποκάρδι. Ο αναγνώστης μπαίνει στο ρυθμό και ζει με τη συγγραφέα.

Ο χρόνος, οι γονείς, η ίδια γονιός, η κόρη, το δέσιμο με τους ανθρώπους της. ‘Ο, τι και να γίνει δεν τους βγάζει από το νου, μεριμνά γι’ αυτούς, ως κόρη και μάνα. Ανατροπές ή περιπέτειες. Το άγνωστο, το απρόσμενο κεντρίζουν τον αναγνώστη. Πινελιές- κεντρίσματα. Ευχάριστο και ζωντανό διάβασμα. Αυτές οι πρώτες εντυπώσεις. Εν- τυπώσεις, στη βαθύτατη κυριολεξία τους.

Ειδικότερα, η προσωποποίηση του φόβου, η ενσάρκωση τού εντός κόσμου, η δραματοποίηση, με τους ανάλογους κραδασμούς στο γράψιμο κυκλώνουν τον αναγνώστη που μετέχει νοερά και συναισθηματικά.

 

Οι υποθέσεις έχουν στη ζωή την ίδια σημασία με την πραγματικότητα: είναι εσωτερικές σκέψεις, φόβοι ζωντανοί. Παραστάσεις που προκαλούνται από άλλους στην συγγραφέα παρουσιάζονται ως φωτεινές στιγμές σε τεράστιο πίνακα. Διάλογοι φωτίζουν τους χαρακτήρες και τις σχέσεις των ανθρώπων, τους δεσμούς και συγκρούσεις των. Η κλιμακωτή αποκάλυψη ανθρώπινων τύπων μπορεί να περιλάβει πλήθος συνανθρώπων. Κοινωνικά προβλήματα, με μια σταθερή ανθρώπινη στάση, αποφασιστικότητα για το καλύτερο, για την αξιοπρέπεια και την αλήθεια, φανερώνουν συγγραφικό ήθος σπάνιο, ομολογητικό στις δύσκολες μέρες μας.

Στο τέλος της συλλογής, μικρά διηγήματα, φιλοσοφικά, που εκφέρονται αφηγηματικά, εικονικά, κινηματογραφικά, μαρτυρούν μεγάλες αλήθειες.

Μια δεύτερη ανάγνωση και ανασύνθεση της σειράς των κειμένων δίνει μια άλλη διάσταση, μπορεί να πει κανείς μυθιστορηματική ή βαθιά ποιητική στο σύνολο των κειμένων. Αυτό που παρατηρεί ο αναγνώστης είναι πως ένας αδιόρατος φόβος έρχεται και επανέρχεται με πολλές και διάφορες μορφές στα διηγήματα. Ως επί το πλείστον επικρέμαται, πλησιάζει, βρίσκεται μέσα στη συγγραφέα και εξωτερικεύεται με αποκρουστικές μορφές. Αν συμπληρώσουμε και με την μορφή και την επάνοδο στα διηγήματα του νεκρού πατέρα, θα σχηματίσουμε τη μορφή του θανάτου, να αιωρείται ασυνείδητα και συνειδητά στα διηγήματα. Ο θάνατος συνοδεύει την ηρωίδα, η οποία προσπαθεί να τον αποφύγει, ώσπου στο τέλος συμφιλιώνεται και αποδέχεται την ύπαρξή του βρίσκοντας στηρίγματα τα παιδιά της και τις αρχές και αξίες με τις οποίες πρέπει να βαδίσει και βαδίζει στη ζωή

Στο μεταξύ όμως γίνονται προσπάθειες διαφυγής, είτε στον τόπο είτε στον χρόνο. Στον τόπο με τα ταξίδια, στο αεροδρόμιο, στο λεωφορείο, σε ξένες χώρες. Είναι όμως και μια βαλίτσα που μπήκε στη ζωή μας από τότε που πληροφορηθήκαμε για τα πολλαπλά εγκλήματα και τις βαλίτσες με τα πτώματα. Εκτός από την βαλίτσα γεμάτη ή άδεια με τα σημαινόμενά της επιστρατεύονται και κλειστές κάμαρες, κλειστά κουτιά, επισκέψεις σε παλιές αποθήκες ή στη σοφίτα. Το μυστήριο συνοδεύει τον αναγνώστη.

Ταξιδιώτες δεν είναι μόνο η ίδια, είναι και άλλοι, στα αεροδρόμια, στις επικίνδυνες προσπάθειες να απομακρυνθούν από τη χώρα τους, οι σύγχρονοι πρόσφυγες με τα θλιβερά καθημερινά σχεδόν μαντάτα.

 

Για παράδειγμα στο διήγημα Στο λεωφορείο

Οπτικά ερεθίσματα στο λεωφορείο από το αεροδρόμιο στην Αθήνα. Ο πολύμορφος κόσμος γύρω, η εσωτερική διερεύνηση της συγγραφέως, ένδον σκάπτει, ο έσω και έξω κόσμος εναλλάσσονται, το εγώ και οι περιβάλλοντες αποτελούν κεντρίσματα για ανασκοπήσεις των τραγικών ναυαγίων μεταναστών κι επαναφορά στα ημέτερα, με την τουρκική εισβολή.  «Και σκέφτομαι ότι η μοίρα των ανθρώπων παραμένει τραγική και απάνθρωπη, με πολέμους, σεισμούς, πείνα κι ένα σωρό άλλα δεινά να υποβαθμίζουν την αξία της ζωής.»

Το ταξίδι όμως μπορεί να είναι στο χρόνο, στο παρελθόν, μνήμες της νεανικής, φοιτητικής ζωής σε ξένες χώρες.

Φυγή όμως είναι και ο έρως και η τέχνη και το πνεύμα και το οινόπνευμα. 

Όλα αυτά αποτελούν προσπάθειες απελευθέρωσης, δεν οδηγούν όμως πουθενά. Από τον θάνατο κανείς δεν μπορεί να ελευθερωθεί.

Εξάλλου το «θανάτω θάνατον πατήσας» αυτό ακριβώς εισηγείται ή διδάσκει: με τον προσωπικό θάνατο να νικηθεί ο φόβος του γενικότερου θανάτου.

Ο θάνατος πρέπει να γίνει ζωηφόρος, δύναμη ζωής και αυτό θα επιτευχθεί με την αποδοχή του και την απόφαση για ζωή με μέλλον, που είναι τα παιδιά και με αρχές, που ανυψώνουν τον άνθρωπο. Αγώνας για αρχές και αξίες και ιδανικά καταπατούν την μηδενιστική αντίληψη του θανάτου και οδηγούν σε παραγωγική και ανθρώπινη ζωή, «βίον βιωτόν ανθρώπω».

«Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα.» Αυτή η ρήση των στωικών, του Επίκτητου, είναι πολύ σημαντική και στην κατανόηση και σύλληψη των νοημάτων των διηγημάτων της Στέλλας. Το
«πράγμα καθ’ εαυτό» δεν το γνωρίζουμε, λέει και ο Κάντιος. Ό τι ξέρουμε είναι αυτό που συλλαμβάνουμε με τις πενιχρές μας δυνάμεις, τις αισθήσεις και τις κατηγορίες του νου, αφού τοποθετήσουμε τα πράγματα στον χώρο και στο χρόνο, αφού με τέτοια γυαλιά είναι οπλισμένος ο νους μας.

Για τα πράγματα έχουμε εικόνες, και αυτές οι εικόνες είναι που μας τυραννούν, οι αντιλήψεις μας για τα πράγματα, αφού τα ίδια δεν τα γνωρίζουμε.

Η προσπάθεια διείσδυσης στο καλυμμένο, στο κρυμμένο, στην κλειστή κάμαρα, στη σοφίτα, στο κλειδωμένο συρτάρι, στην βαλίτσα ή στο κουτί προδίδει άνθρωπο που επιδιώκει να εισχωρήσει στα μυστικά των όντων- ο άνθρωπος «φύσει του ειδέναι ορέγεται», λέγει ο Αριστοτέλης. Πίσω όμως συνεχώς κρύβεται ένας φόβος, όπως στον Καβάφη με «Τα Παράθυρα»:

Σ’ αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ μέρες βαριές,

επάνω κάτω τριγυρνώ για  νάβρω τα παράθυρα.

— Όταν ανοίξει ένα παράθυρο θάναι παρηγορία.—
Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ να τάβρω.

Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.
Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.
Ποιος ξέρει τι καινούρια πράγματα θα δείξει.

Τα καινούργια πράγματα μπορεί να είναι ένα παρελθόν αμαρτωλό, ενοχοποιητικό, αφού η συγγραφέας αποδέχεται και έχει πεισθεί για τις ατέλειες, τις αδυναμίες, τα πάθη των ανθρώπων. «Ουδείς αναμάρτητος».

Πολλές κινήσεις ανίχνευσης των κρυμμένων σχετίζονται με τον θάνατο, ιδιαίτερα του πατέρα. Πώς ένα παιδί μπορεί να αποδεχτεί το γεγονός της πατρικής απώλειας χωρίς να του αφήσει ερωτηματικά, τα οποία προσπαθεί να απαντήσει και να φωτίσει στα ώριμά του χρόνια;

Οι κρυμμένοι θησαυροί μπορεί να ήταν πλάσματα του μύθου και της φαντασίας,  γιατί ήταν αναγνώσματα ελκυστικά της παιδικής ηλικίας και παιχνίδια με το κυνήγι του άγνωστου θησαυρού. Μπορεί όμως να σχετίζονται άμεσα με γεγονότα που μας συντάραξαν σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο με συγκεκριμένα στυγερά εγκλήματα.

 

 

Σημασία έχει πως όλος αυτός ο αγώνας μέσω της γραφής των διηγημάτων οδηγεί στην αυτογνωσία, καθαίρει, οδηγεί στη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων του ανθρώπου και προπάντων στην  αποφασιστικότητά του για αγώνα για το μέλλον και το καλό των ανθρώπων. Τον θάνατο δεν θα τον αποφύγουμε, αλλά τουλάχιστον να ζήσουμε αντάξια του Ανθρώπου.

Όλα αυτά τα βρίσκουμε συγκεντρωμένα στο πρώτο της ήδη άτιτλο διήγημα, γραμμένο πολύ πριν από τα άλλα, όμως περιεκτικότατο όσων ακολουθούν.

«Ξυπνώ αλαφιασμένη, ανήσυχη, αλλάζοντας διαρκώς πλευρό και  προσπαθώντας να καταλάβω τι γίνεται, πού βρίσκομαι. Κι ενώ κανονικά θα έπρεπε να  είμαι  στο κρεβάτι μου, οδηγώ με ιλιγγιώδη ταχύτητα και με συνεπιβάτη τη μεγάλη μου κόρη σε δρόμο που το σήμα της τροχαίας δείχνει μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα τα πενήντα χιλιόμετρα. Αισθάνομαι χαμένη, δεν μπορώ να καταλάβω αν βρίσκομαι σε κατοικημένη περιοχή· σίγουρα πάντως δεν είμαι καθόλου συγκεντρωμένη στην οδήγηση, γι’ αυτό και δεν αντιλαμβάνομαι εγκαίρως την απότομη στροφή που ξανοίγεται μπροστά μου, με συνέπεια να βρεθούμε σε μια χαράδρα τραυματισμένες και οι δυο. Η κόρη μου τρέχει σε κατάσταση πανικού κι εγώ την ακολουθώ προσπαθώντας έντρομη να δω αν το χτύπημά της είναι σοβαρό. Η μύτη μου αιμορραγεί όταν ξαφνικά ένα αόρατο χέρι με αρπάζει δυνατά, τόσο που δεν μπορώ να πάρω ανάσα.»

Ζούμε ήδη σε έναν κόσμο μεταξύ, μετέωρο, αιωρούμενο ανάμεσα στο πραγματικό και το ονειρικό. Ταξίδι, φυγή, με συνοδηγό την θυγατέρα, το μέλλον για το οποίο αξίζει να αγωνιστεί. Ένα αόρατο χέρι την αρπάζει δυνατά. Ο φόβος, η συγκεκριμενοποίηση του φόβου ή και του θανάτου. Αφήγηση ακριβής, κινηματογραφική.


Βρίσκομαι στην κουζίνα σε μια στιγμή άσχετη εντελώς. Μου είναι δύσκολο να διακρίνω αν αυτό που ζω είναι όνειρο, δημιούργημα της φαντασίας μου ή πραγματικότητα. Πρέπει να αντιμετωπίσω έναν άγνωστό μου κουκουλοφόρο· προσπαθεί να με συγκρατήσει κι εγώ επιστρατεύοντας όλες μου τις δυνάμεις, με νύχια και με δόντια, καταφέρνω και του ξεφεύγω. Ο φόβος μου είναι τέτοιος που μπορώ και τρέχω με μιαν αναπάντεχα μεγάλη ταχύτητα, χωρίς καθόλου να γυρίσω να κοιτάξω πίσω· ούτε που θυμάμαι αν ήμουν μόνη ή μαζί με την κόρη μου.

Το ερώτημα, είναι όνειρο, είναι δημιούργημα της φαντασίας ή πραγματικότητα. Επανέρχεται συνεχώς το μεταξύ, το ανάμεσα, στο μετέωρο και αιωρούμενο. Ο άγνωστος κουκουλοφόρος δεν είναι μόνο για το συγκλονιστικό, είναι η πραγματικότητα του θανάτου ή ο φόβος του ή η εντύπωση καλύτερα, γι’ αυτόν. Ακούστε την περίοδο «μπορώ και τρέχω με μιαν αναπάντεχα μεγάλη ταχύτητα». Προσέξτε τον ρυθμό, την παρήχηση των ρ, και των ουρανικών κ, γ, χ. Το αγκομαχητό της τρεχάλας.


 

 Φτάνω στο λιμάνι. Μόλις που προλαβαίνω να επιβιβαστώ στο καράβι που πρόκειται να φύγει χωρίς να ξέρω ούτε να ενδιαφέρομαι για πού. Κανείς δεν μου ζητάει ταξιδιωτικά έγγραφα· όλοι δείχνουν να βιάζονται. Ανασαίνω με ανακούφιση. Μου είναι αδιάφορο εντελώς το πού πηγαίνω. Μου φτάνει που σώθηκα. Η θάλασσα είναι γαλήνια κι αυτό με κάνει να ελπίζω ότι το ταξίδι θα είναι ευχάριστο.

Η φυγή, η σωτηρία, το ταξίδι αρχίζει, η προς στιγμήν ανακούφιση. Έχει την εντύπωση της σωτηρίας με τη φυγή.

Κάθομαι αμέριμνη στην πρώτη άδεια θέση που βρίσκω στο κατάστρωμα και συμπεριφέρομαι όπως ένας κανονικός ταξιδιώτης, όταν από τα μεγάφωνα του πλοίου ανακοινώνεται ότι έχουμε πέσει σε θαλασσοταραχή και μας συστήνουν να είμαστε σε ετοιμότητα ενώ ταυτόχρονα μας μοιράζουν σωσίβια. Η καρδιά μου χτυπάει ασύστολα, αλλοπρόσαλλα. Απελπισμένη πιάνω το χέρι του διπλανού συνταξιδιώτη μου, όταν με τρόμο διαπιστώνω ότι είναι ο κουκουλοφόρος από τα χέρια του οποίου με τόση δυσκολία είχα καταφέρει να ξεφύγω. Με λούζει κρύος ιδρώτας και σκέφτομαι ότι αν θέλω να σωθώ δεν έχω παρά να πέσω στη θάλασσα.

Σωτηρία όμως δεν υπάρχει. Ο κουκουλοφόρος ταξιδεύει μαζί με την ηρωίδα. Μια σύγκριση των ποιημάτων του Καβάφη όπως εδώ με την Πόλη που ακολουθεί τον ποιητή όπου και να πάει, όλο και θα οδηγήσει σε συμπεράσματα συγγένειας ποιητή, συγγραφέως, σύλληψης των ίδιων βιωμάτων και συναισθημάτων.


 

Μετά τη θεώρηση των διαβατηρίων και τον σωματικό έλεγχο επιβιβάζομαι στο αεροπλάνο που με έκπληξη διαπιστώνω ότι είναι βυθισμένο στον πάτο της θάλασσας. Κάθομαι και μένω κατάπληκτη όταν δυο θέσεις μπροστά διακρίνω τον πατέρα μου μαζί με μια άγνωστη γυναίκα. Τα μαλλιά της είναι ολόλευκα και το δέρμα της κέρινο. Παρόλο που βρισκόμαστε λίγο πριν από την απογείωση και η αεροσυνοδός μας καλεί να  παραμείνουμε στις θέσεις μας με δεμένες τις ζώνες ασφαλείας, σαν σπρωγμένη από μιαν ακατανίκητη δύναμη, οπλίζομαι με θάρρος, παρακούω τους κανονισμούς και τους πλησιάζω.

«Ώστε γι’ αυτό μας εγκατέλειψες; Γι’ αυτήν τη γυναίκα; Και καλά, τη μάνα μας δεν τη σκέφτηκες, εμάς, τα παιδιά σου;». Στο αντίκρισμα του πατέρα μου παγώνω. Το πρόσωπό του ολόκληρο ένα τεράστιο βλέμμα, αυτό που πάντοτε κάποτε με προστάτευε. Δεν παίρνω καμιά απάντηση, ενώ η γυναίκα με κοιτάζει με ύφος περίλυπο. Τα μάτια της βουρκώνουν και με πολύ κόπο συγκρατεί τα δάκρυά της. Μοιάζει να θέλει να μου πει, μάλλον να με συμβουλεύσει, να φύγω, να μην τους αγγίξω.

       

Μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές, πυρήνας του όλου, ο πατέρας που έφυγε. 

Τα μεγάφωνα με καλούν επιτακτικά να επιστρέψω στη θέση μου. Τα πόδια μου όμως με κρατούν καθηλωμένη εκεί, μπροστά στον πατέρα μου· όσο κι αν προσπαθώ δεν μπορώ να μετακινηθώ. Η φωνή της γυναίκας ακούγεται παρακλητική, προτρέποντάς με να φύγω όσο πιο γρήγορα μπορώ. «Τρέξε να σωθείς, εσύ είσαι νέα, έχεις όλη τη ζωή μπροστά σου. Δες την κόρη σου, περιμένει πολλά από σένα. Μείνε δίπλα στα παιδιά σου που σε χρειάζονται. Μην βιαστείς να μας ακολουθήσεις. Αργά ή γρήγορα, θα ξανανταμώσουμε».

 

Μέσα σ’ αυτά τα λόγια επιβεβαιώνεται το τέλος του καθενός, η προτροπή να μείνει κοντά στα παιδιά της, αλλού είναι οι αξίες για τις οποίες θα αγωνιστεί.

Τ’ αυτιά μου βουίζουν. Το αεροπλάνο απογειώνεται. Η κόρη μου με κρατάει σφιχτά. Δεν μου αφήνει κανένα περιθώριο ν’ αντιδράσω. Επιστρέφω αποφασισμένη να βάλω μια τάξη στη ζωή μου. Η κουζίνα είναι πάντα εκεί στην ίδια θέση. Στο πάτωμα διάσπαρτες κηλίδες αίμα• αυτό που λίγο πριν έτρεχε από τη μύτη μου.»

Κάθε τέτοιο ταξίδι προσθέτει στην πείρα, με αυτό συνειδητοποιείται το αναπόφευκτο, αλλά και η απόφαση πως πρέπει να τεθεί μια τάξη στη ζωή, να της δώσουμε νόημα με δική μας απόφαση.

Το όλον μπορεί να είναι ένα μάθημα ηθικής, δοσμένο με τον καλύτερο τρόπο, με ένα διήγημα.

                                           ************

Ύστερα από αυτή την περιδιάβαση στα διηγήματα της συλλογής ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΤΑΞΙΔΙ της Στέλλας Καζαμία Ρωτού, μπορούμε να μιλήσουμε και για τη γλώσσα και τη μαγεία της, η οποία πηγάζει εκ βαθέων.

Ό τι εκφράζει, είναι συγκλονιστικά βιώματα, ως επί το πλείστον, τα οποία πρώτα συγκίνησαν εκείνην τόσο δυνατά, ώστε οι εσωτερικοί κραδασμοί να συνεχίζουν με τον λόγο να μεταδίνονται στον αναγνώστη.

Ο λόγος της είναι πολλές φορές εικονικός, κινηματογραφικός. Ακριβής και ουσιαστική στις περιγραφές, συνοδευόμενες με το ταιριαστό στην περίπτωση συναίσθημα. Όταν οι εικόνες ρέουν, μοιάζουν με κινηματογραφική προβολή σε πανί, την ίδια την ψυχή των αναγνωστών. Αντανακλούν έτσι ζωντανά στον εσωτερικό μας κόσμο, κι εμείς συμπορευόμαστε με την συγγραφέα, οδηγό στο
«μετέωρο ταξίδι».

Όπως τα κινηματογραφικά έργα, ανάλογα με την υπόθεση, διακρίνονται σε δραματικά, τραγικά, θρίλερ, κωμικά, ειδυλλιακά -ρωμαντικά -ερωτικά, έτσι και οι σελίδες των διηγημάτων φορτίζουν τον αναγνώστη ανάλογα.

Ο λόγος ρέει, οι λέξεις σφιχτοδεμένες με τον ρυθμό και τον ήχο τους εκπέμπουν την μουσική υπόκρουση του έργου συνοδεύοντας την ανάγνωση.

Και αυτό οφείλεται, επαναλαμβάνω, στο ότι πηγάζουν εκ βαθέων, άρα δεν είναι της επιφανειακής ροής του λόγου. Γι’ αυτό και αποτυπώνονται στη μνήμη.

Γενικά, αυτά που δεν μπορούν να μας διαφύγουν από την τέχνη της Στέλλας Ρωτού είναι

Α. η σύλληψη του ασύλληπτου, η προσωποποίηση, υλοποίηση του αόρατου, του εσωτερικού,

Β. η ελευθερία στη σύλληψη των θεμάτων, δοκιμές στα πάντα, από τον έρωτα, το σεξ ως τον θάνατο, δοκιμή και επιβεβαίωση

Γ. η φιλοσοφική ενατένιση της ζωής, η ωριμότητα με όλα τα παρεπόμενα.

Δ. Πλούσια γνώση της γλώσσας – στρωτός λόγος, επιπέδου φτασμένου πια λογοτέχνη.

Διαβάστε τη συλλογή διηγημάτων της Στέλλας Καζαμία Ρωτού ΜΕΤΕΩΡΟ ΤΑΞΙΔΙ.

Θα εμπλουτίσετε τον εσωτερικό σας κόσμο ζώντας μαζί της τα φανταστικά και πραγματικά, τα μυστικά νοήματα στα βάθη της ψυχής της.

Ευχαριστώ