τους κυνηγούμε κατά πόδας

 Στέλιος Παπαντωνίου

Τους κυνηγούμε κατά πόδας

Εμείς, φαίνεται, δεν γυρίζουμε πια τον μύλο, άλλους αφήνουμε να αλέθουν, να τρέχουν εδώ κι εκεί να διαλαλούν τις δικές τους αλήθειες, να επιζητούν όλο και περισσότερη βοήθεια από το εξωτερικό, είτε δικοί τους είναι είτε ξένοι. Να τώρα ο Τατάρ βρίσκεται στην Αγγλία, συναντά βουλευτές, η νέα του πολιτική λέει είναι «η αναγνώριση της κυριαρχίας του, των ίσων δικαιωμάτων με την ελληνοκυπριακή κοινότητα, δυο κράτη, δυο κοινότητες, δυο εθνότητες, δυο θρησκείες». Κι είναι οι ομόθρησκοι και ομοεθνείς του, άλλο το συνέδριο των τουρκογενών κρατών, να τον προβάλλει η Τουρκία ως πρόεδρο κράτους, που μόνο εκείνη αναγνωρίζει. Κι εμείς να τρέχουμε ξωπίσω, αυτό το «τρέχουμε ξωπίσω» δεν αρέσει, δεν μας αρέσει, γιατί δείχνουμε πόσο μακριά είμαστε από το να προλαβαίνουμε τα γεγονότα. Μάλλον επιμηθείς παρά προμηθείς, κι αυτό φανερώνει την βραδύνοιά μας.

Μπορεί να τα καταφέρνουμε την υστάτη να ανατρέπουμε τους σχεδιασμούς των Τούρκων, αλλά ήδη τους έχουν κάμει γνωστούς, ήδη ακόμα και ο εγγλέζος εδώ πρεσβευτής- τι ακόμα;- μας ζητά να δώσουμε κι άλλα στους Τούρκους για να επιστρέψουν στο «συμφωνημένο πλαίσιο», λέει, δώστε κι άλλα και εμείς, τι νομίζουμε; Δίνουμε και δεν το καταλαβαίνουμε επισήμως. Αλλά αν μελετήσει κανείς τους αριθμούς επισκεπτών στα Κατεχόμενα, αν μελετήσει τα εκατομμύρια ευρώ που τους δίνουμε, γιατί εκείνοι μεν είναι οι «πούαρ τερκς» εμείς δε οι πτωχοί τω πνεύματι, γιατί έχουμε εγκαταλείψει τα δίκαιά μας και δεν κάνουμε τίποτε άλλο από τους κυνηγούμε ξωπίσω,  να σβήσουμε τις φωτιές που ανάβουν στα ξένα και με τους ξένους οι κατακτητές και καταπατητές των ιερών και οσίων μας.

Απέχουμε πολύ από τον τρόπο που εκείνοι επιδιώκουν  να κερδίσουν εις βάρος μας. Έχουν ήδη κάμει τόσα, βίαιη μετακίνηση πληθυσμών, τουρκοποίηση των Κατεχομένων, παραβίαση κάθε συμφωνίας, ήταν μια φορά κι έναν καιρό μια Βιέννη Γ΄, που προνοούσε να κρατηθούν στις εστίες τους οι κάτοικοι της Καρπασίας, πόσοι έχουν μείνει; Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι κι άρχισε η εγκατάσταση στα δικά μας σπίτια των εποίκων, η εγκατάσταση των ξένων που καταλαμβάνουν, χρησιμοποιούν, και στο τέλος στις συμφωνίες νικούν οι χρήστες τον ιδιοκτήτη, γίνονται συμφωνίες κι εμείς δεν τις πληροφορούμαστε ή τις ξεχνούμε ή τις κρύβουμε, άρα απέχουμε και από τις δικές μας αλήθειες, τις δικές μας αδυναμίες, τις στιγμές των μεγάλων υποχωρήσεων. Τις αποσιωπούμε και όμως είναι εκεί, ενώ έπρεπε συνεχώς να βρίσκονται στο προσκήνιο, να συνειδητοποιούμε την κατάντια μας, να ξέρουμε τι μας γίνεται, για να μη ζούμε όνειρα νυκτός αγνοίας.

Άλλο μεγάλο μας κακό, η επέμβαση των κομματικών μηχανισμών, των εσωτερικών σεμιναρίων, διαβάζεις κείμενα που δεν ξέρεις αν είναι γραμμένα από Τούρκους ή από Έλληνες, είναι στην ελληνική γλώσσα γραμμένα αλλά από τουρκόφιλους τόσο, που ξεπερνούν τους ίδιους τους Τούρκους. Στα σχολεία μάλλον υπνώττουν από κυπριακό, εκεί μιλούν και γράφουν την καθαρεύουσα, το κυπριακό είναι για το λαό, δεν είναι για τους επιστήμονες της παιδείας, στα πανεπιστήμια ούτε λόγος, εκτός ίσως μερικών εξαιρέσεων, ποιος θυμάται την τουρκική εισβολή, τους νεκρούς και αγνοουμένους, την μεγάλη αδικία εις βάρος των προσφύγων από τους ίδιους τους συμπολίτες μας;

Γι’ αυτό, λέω, εμείς είμαστε για να κυνηγούμε κατά πόδας, αλλά δυστυχώς αποτυχημένοι δρομείς, μιας ιερής υπόθεσης που την εξευτελίσαμε με την υποχωρητικότητα και δειλία μας.

Το τέλος των κειμένων δεν είναι ανάγκη πάντα να είναι ελπιδοφόρο. 

με περηφάνια

 Με περηφάνια

Ντίνο, το ήξερες ότι έχεις και εγγόνια; Εκείνα τα μικρά που άφησες τότε, το 1974, για να πας στον πόλεμο, και να συλληφθείς από τους Τούρκους με τις μάχες στο Λιμνίτη, εκεί βρισκόσουν, τα παιδάκια τα κρατούσε πάντα η Ρούλα στην αναμονή στην αρχή, όταν τα συναντούσαμε ήταν ένα πέπλο θλίψης, μάλλον στα δικά μας μάτια, εκείνα πολύ μικρά, μα σίγουρα διαισθάνονταν, κι ύστερα από  σχεδόν πενήντα χρόνια, εσύ να παραμένεις στα 31 σου,  το αγνό παιδί, ο καθάριος χαρακτήρας, η μεγάλη καρδιά, όσα κι αν πούμε είναι πάντα λίγα, δεν μιλώ για τον ηρωισμό σου, τη θυσία σου, την ώρα που όλοι βλέπαμε την προδοσία να μας σφίγγει απειλητικά, κι εσύ στην πρώτη γραμμή, κανένας δεν ξέρει. Η Ρούλα από τις πρώτες μέρες το υποψιάστηκε, ύστερα το συνειδητοποίησε, μια μεγάλη προστασία για τα παιδιά, απαραίτητη η ματιά της κι η φτερούγα της όπου και να πήγαιναν, κι εσύ, ήταν μια λέξη που σφαγίαζε πολλών την καρδιά, «αγνοούμενος», μα ο αγώνας για την πληροφόρηση δεν τέλειωνε, ώσπου έμαθε για τον τόπο, κίνησε γη και ουρανό, και τώρα, η αγγελία της κηδείας σου.

«Τον πολυαγαπημένο μας σύζυγο, πατέρα, παππού και αδελφό Κωνσταντίνο (Ντίνο) Χατζηκυπριανού, ετών 31, από τα Καλιάνα τέως κάτοικο Αγίου Δομετίου, Λευκωσία, έφεδρο στρατιώτη του 261 Τ.Π. και αγνοούμενο από την 22^α Ιουλίου 1974, μετά από σύλληψή του που ακολούθησε τη μάχη στο Λιμνίτη, κηδεύουμε την Κυριακή 2 Απριλίου και ώρα11:30 π.μ. από τον ιερό ναό της του Θεού Σοφίας στο Στρόβολο και καλούμε όσους τιμούν τη μνήμη του όπως παραστούν. Τα λείψανά του βρέθηκαν σε ατομικό τάφο στην περιοχή Λιμνίτη και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA. Mετά την τέλεση της εξόδιου ακολουθίας θα ακολουθήσει η ταφή των λειψάνων στον Τύμβο Μακεδονίτισσας. Η οικογένεια θα δέχεται συλλυπητήρια στην εκκλησία. Με περηφάνια: Σύζυγος Θεοδώρα (Ρούλα) Χατζηκυπριανού, Παιδιά: Γιάννης Χατζηκυπριανού, Ελένη Χατζηκυπριανού Νικολάου και Νικόλας Νικολάου. Εγγόνια Χριστόφορος και Νεφέλη Νικολάου, αδελφές Κίκα Κόκκινου, Ανδρούλα Αλεξάνδρου»

Με τον Ντίνο ήμαστε συμμαθητές, ίσως να βρεθήκαμε καμιά χρονιά στο ίδιο τμήμα, ποιος θυμάται τώρα, στην Αθήνα μάλλον δεν συναντιόμαστε, στη Φυσική ο Ντίνος, στη Φιλολογία εμείς, ακόμα και στη Σχολή Μιτσή Λεμύθου που εργαστήκαμε μαζί το 1967-68 δεν πολυβλεπόμαστε, ή ο χρόνος ξεθώριασε τόσο τις παραστάσεις, γιατί με μεγάλη χαρά εγκατέλειψε νωρίς την εκπαίδευση, από την πρώτη χρονιά,  και ακολούθησε την οδό των μεταλλείων, άλλοι δρόμοι ανοίγονταν, κάπου εκεί στο Λιμνίτη, εκεί κλήθηκε, εκεί πολέμησε, εκεί άφησε την τελευταία πνοή ύστερα από σύλληψη, άφησε όμως παιδιά. Που σημαίνει άφησε σπέρμα, ζει ο ίδιος τώρα στα παιδιά και στα εγγόνια του, μέσα στο αίμα τους κυκλοφορεί, τα έχει διαπλάσει με την απουσία του, μια φωτεινή μορφή ήταν πάντα μαζί τους στη θλίψη, είχαν εμπιστοσύνη, δεν τα άφησε ποτέ η μάνα τους να νιώσουν εγκατάλειψη, ούτε κι εκείνος από εκεί ψηλά.

Ήταν μεγάλη ανακούφιση η ανεύρεση και ταυτοποίηση των λειψάνων, μια πορεία πενήντα σχεδόν χρόνων, και τώρα θα αναπαύεται μαζί με άλλους συστρατιώτες και πολεμιστές της πατρίδας στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, ευτυχισμένος γιατί τον περιέβαλαν οι δικοί του με την απέραντη αγάπη τους, προ πάντων όμως και κείνος περήφανος, που άφησε γυναίκα και παιδιά και εγγόνια, που μπορούν να προσκαλούν στην κηδεία και στην ταφή του, με περηφάνια. Αιωνία σου η μνήμη.

Στέλιος Παπαντωνίου

στην Κυθρέα

 Στην Κυθρέα

Πάει για προσκύνημα στους τάφους των γονιών του, Φέρνει μαζί του φωτογραφίες

Τη μια δίπλα στην άλλη, Παρελαύνει η Κυθρέα σε εικόνες, Τις βλέπει η Σταυρούλα

«το σπίτι μας» αναφωνεί, Τις βλέπει η Ανθή, καταγράφει τους γείτονες, Αιώνιο μνημόσυνο,

εις μνήμην, «Όλα είναι δικά μας» Επαναλαμβάνει ο τραγικός χορός, Όσες αλλαγές κι αν κάμουν

στα σπίτια μας, Οι κλέφτες είναι κλέφτες, Παγκόσμιο φαινόμενο κλοπής, Σε ξένα σπίτια

σε ξένες περιουσίες.

Τα ξαδέλφια περιμένουν να δουν τα δικά τους σπίτια, Το ποταμάκι με τις πάπιες,

Την εκκλησιά, το σχολείο, Την κεντρική πλατεία αγνώριστη,

Κι όμως όλα είναι δικά μας Ολόδικά μας ολόδικά μας γραμμένα στο νου και στην καρδιά

Δεν ξεριζώνονται, τα φέραμε μαζί μας, τα παίρνουμε μαζί μας, ζωντανά κι αγέραστα.

Κι η μνήμη καλπάζει και ζωντανεύει τους νεκρούς.

το σκυλί

 ΤΟ ΣΚΥΛΙ

Είπα να μην ακούω τούτο το σκυλί, πάω στο φαρμακοποιό, ωτοασπίδες, λέω, μου δίνει κόκκινο κερί, βουλώνω τ’ αυτιά, Οδυσσείας πόσο; αλλά δεν μπορώ και να μη βλέπω, έστω και με καταρράχτη, και θωρώ το σκυλί να αρπάζει με τα δόντια ένα σπιτάκι που είχα στην αυλή για τα γατιά, το κάνει κατοχή, κι ύστερα με λάσπη το πασπαλίζει, να γίνει άλλο πράμα, μην το καταλάβω, ήταν κι η μάνα  του, μια σκυλάρα, συνάμενη κουνάμενη, κι αυτή κάθε βράδυ κάθε βράδυ γαυ γαυ γαυ γαυ, ώσπου μια μέρα γίνεται στην Πάφο ένας σεισμός, τρέχουν όλοι να σωθούν, τρέχουμε κι οι φιλόζωοι, η κόρη μου είχε υπό την επίβλεψή της ένα ολόκληρο καταφύγιο σκύλων, τρέχουν οι εθελοντές, με γαλάζιες σημαίες με κίτρινες σημαίες, η σκυλάρα τα βλέπει, κάθεται φρόνιμη φρόνιμη, κι ύστερα τρέχει να γλύφει τα χέρια των διασωστών, το δικό μας σκυλί, κατεβάζει τα μούτρα, το βλέπω να γαυγίζει στην μάνα του, τι να λέει, να την απειλεί; Δώσε θάρρος στο χωρκάτη, στον κλέφτη στο δολοφόνο το σκυλί, περιμένω την εξέλιξη, παράξενα πράματα στην αρχή μου φαίνονται, κι ύστερα λέω, μήπως χρειάζομαι να ξαναμελετήσω Θουκυδίδη;

εξεταστέα ύλη γ΄λυκείου

 Εξεταστέα ύλη ενιαίων γ΄λυκείου

Βλέπω και ξαναβλέπω αυτή την ύλη, και διερωτώμαι, τόσα χρόνια μερικά κείμενα έμειναν εκεί, κανένας δεν τολμά να τ’ αγγίξει, στην Πεζογραφία 1. Γ. Ιωάννου, «†13-12-43». Το κείμενο ήταν στα εγχειρίδια λογοτεχνίας της α΄λυκείου πριν σαράντα περίπου χρόνια, έγιναν τότε σεμινάρια από ελλαδίτες και κυπρίους φιλολόγους στη μεγάλη αίθουσα του Παγκυπρίου, κι ύστερα βρέθηκε στη γ΄λυκείου, όσα χρόνια κι αν το δίδαξα ένας κόμπος στο στομάχι, το πιο πικρό κείμενο, με αρκετή χολή κρυμμένη, κι άντε ένα δυο πέντε δέκα χρόνια, είναι στην εξεταστέα ύλη γύρω στα σαράντα ή τριάντα χρόνια. Δεν τολμά κανείς να τ’ αγγίξει, τόσα άλλα έχει γράψει ο Γιώργος Ιωάννου, ο εμφύλιος όμως πρέπει να έχει το μερτικό του, έστω κι αν δεν τον γνωρίσαμε, νομίζει κανείς πως πρέπει να ‘χουμε και κόμπλεξ γιατί δεν γνωρίσαμε τον ελλαδικό εμφύλιο.

2. Δ. Σωτηρίου, «Οι νεκροί περιμένουν». Αν διαβάσει κανείς το απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο που επέλεξαν για το Δημοτικό, θα καταλάβει πως είναι κατά παρασάγκας ανώτερο, αυτό που έπρεπε να διδάσκεται στην γ’ λυκείου, ο ερχομός των προσφύγων, η κατάσταση τότε στο λιμάνι του Πειραιά. Αντ’ αυτού, διαβάζει κανείς για τους παστουρμάδες και τις λιχουδιές, για τα παραμύθια της Χαλιμάς, αν είναι δυνατόν, και να ‘χει τίτλο «Οι νεκροί περιμένουν», μια μεγάλη παρεξήγηση, μη γνώτω η δεξιά σου τι ποιεί η αριστερά σου.

3. Γ. Φ. Πιερίδης, «Ο Πορτοκαλόκηπος». Άλλα σαράντα χρόνια κλέφτης, ένα κείμενο και πάλι που δεν τ’ αγγίζει κανείς, ίσως για κομματικούς λόγους, κάποτε μοίραζαν και τα κείμενα κομματικά, αλλά τις περισσότερες φορές ήταν αριστερών, μέχρι σημείου να με ρωτούν μαθητές, μα κύριε όλοι οι ποιητές στην Ελλάδα είναι κομμουνιστές; Γινόταν κι αυτό, κομματική κι η επιλογή κειμένων. Και βέβαια διερωτάται κανείς, μα τι λέει αυτό το κείμενο τέλος πάντων; Μπορείς να διδάξεις δόμηση κειμένου, δέση, κορύφωση, λύση, κατά τα άλλα 1+1-1=1. Μια φορά κι έναν καιρό, έστω 1950, ήταν ένας περβολάρης, είχε ένα περβόλι, έκαμε κι ένα γιο, έχασε το γιο σε μια διαδήλωση στην Αμμόχωστο, (εμπνευσμένο από τον αγώνα και γνωστός ο ήρως) κι επέστρεψε στο περβόλι του. Τόσοι άλλοι πεζογράφοι και τόσα άλλα έργα του ιδίου, αλλά εκεί, ο Πορτοκαλόκηπος να διαιωνίζεται.

ΙΙ. Ποίηση 4. Κ. Π. Καβάφης, «Αλεξανδρινοί Βασιλείς» Καλά ο Καβάφης πάντα απαραίτητος, αυτού του βρίσκουν κανένα άλλο ποίημα να διδαχτεί, μια ανανέωση του γίνεται. Το ίδιο κι ο Σεφέρης, πέρασε κι αυτός τα χίλια μύρια κύματα, τώρα  με την «Ελένη», κάποτε πρωταγωνίστρια στη Β΄λυκείου, ας είναι.

5. Γ. Σεφέρης, «Ελένη». Ο Ελύτης το ίδιο, δυο άσματα κάποτε, πολλά του είναι, άφησαν ένα

6. Οδ. Ελύτης, Το Άξιον εστί [Τα Πάθη: «Άσμα δ΄»] ένα χελιδόνι, που μπορείς να τ’ακούσεις και σε τραγούδι, το άλλο μάλλον φάνηκε δύσκολο, άντε τώρα να μιλάς για πατρίδα, θρησκεία, άνοιξη, ανάσταση, δεν είναι εύκολα πράγματα σήμερα στα σχολεία, έχουμε και τόσα μουσουλμανάκια…

7. Γ. Ρίτσος, Αποχαιρετισμός, απόσπασμα: «Όλο ετοιμάζομαι να φύγω … Γεια σας» Πετσόκοψε πετσόκοψε έμειναν κάτι στίχοι κι από τον Ρίτσο, άντε ποιος τολμά να αγγίξει Γρηγόρη Αυξεντίου! Μπορεί όμως να τον πετσοκόβει. Και βέβαια δεν λείπει το πραξικόπημα στην Ελλάδα του 1967, καλύτερος εκπρόσωπός του στην ποίηση ο Αναγνωστάκης, 8. Μ. Αναγνωστάκης, «Θεσσαλονίκη. Μέρες του 1969 μ.Χ.» Άλλο αν διδάσκεται το ποίημα εδώ και σαράντα χρόνια. Και βέβαια ακόμα να το χωνέψουν πολλοί διδάσκοντες το περιεχόμενό του, δυο χρονικά επίπεδα, δυο νοηματικά, άλλο να τα ζεις άλλο να ψάχνεσαι να καταλάβεις…Γιατί, κακά τα ψέματα, πολλοί που δεν έζησαν την εποχή στην οποία αναφέρεται ένα έργο, πολλά δεν καταλαβαίνουν άρα πολλά παρεξηγούν.

9. Τ. Σινόπουλος, «Φίλιππος» Λίγο τελευταίος ο Φίλιππος, φρέσκος στην ύλη, ο εμφύλιος μη μας λείψει, που λέμε. Κι ερχόμαστε στα δικά μας.  

10. Π. Μηχανικός, «Ονήσιλος» Πενήντα τόσα χρόνια, άξιος ο μισθός του, πάντα στο τέλος της ύλης, τρέχουν να τον προλάβουν, δεν σηκώνει πολλές παρεξηγήσεις.

11. Κ. Χαραλαμπίδης, «Στα στέφανα της κόρης του» Και βέβαια έχει δυσκολότερα ποιήματα ο Χαραλαμπίδης, αλλά μπήκαν στο Γυμνάσιο, και δεν γίνεται ανταλλαγή, δεν είναι της ίδιας δυσκολίας το παιδί με τη φωτογραφία του αγνοούμενου πατέρα του και το «Στα στέφανα», κάτι που υπερεξάντλησε στις αναλύσεις του ο ποιητής επισκεπτόμενος διάφορα σχολεία.

ΙΙΙ. Λογοτεχνικό Βιβλίο: Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Αστροφεγγιά . Όσο για την Αστροφεγγιά, μάλλον «Φθίση» έπρεπε να ονομάζεται το μυθιστόρημα. Κατά την κακή μου άποψη, φτηνό το βρήκαν στις αποθήκες και το αγόρασαν. Είπα την κακία μου, σχωρέστε με!

 ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ

Ο κύκλος μικραίνει, συνειδητά περιορίζεται, είναι και τα αισθητήρια που αδυνατίζουν, η ακοή, η όραση, η γεύση, τα άκρα δυσκίνητα, κάποτε άκουγες τις ραφές του μυαλού που άνοιγαν, η απεραντοσύνη του κόσμου, το αδηφάγο της γνώσης, η ευαισθησία της αίσθησης, της συγκίνησης, μένουν ακόμα ως μνήμες, στιγμές χαραγμένες, ηδονές της ανάγνωσης, της λογικής και της ποίησης, της τέχνης των ήχων και των χρωμάτων,  γι’ αυτό, ύστερα από τον κύκλο που σιγά σιγά κλείνει, κι ένα μεγάλο και συνεχές δόξα τω Θεώ, αδιαφορείς για πολλά, απομακρυσμένα πια, τι λέει ο ένας κι ο άλλος, τι γράφει ο ένας κι ο άλλος, η κριτική να καταλαγιάσει, να σκεφτούν όπως θέλουν, να κάμουν ό τι θέλουν, όσα θέλουν, σημασία έχει πως εσύ τα έχεις σφραγίσει ως αδιάφορα, και συγκεντρώνεσαι στο μικρό σου κύκλο, μάλλον αυτή θα είναι η πορεία, γένοιο οίος έσσι μαθών, και γίνεσαι αυτός που γεννήθηκες, με πείρα και γνώση, με τη γαλήνη το ύψιστο, την ηρεμία και χαρμονή, με το συνεχές δόξα τω Θεώ να σε συνοδεύει...  

Άννα Νεοφύτου, Τα Οκτωβριανά στην πόλη και την επαρχία της Κερύνειας

 Άννα Νεοφύτου, Τα Οκτωβριανά

Η Εξέγερση του 1931 στην Πόλη και την Επαρχία της Κερύνειας

Λευκωσία 1922

Μεγάλη ευλογία ήταν για την Άννα Νεοφύτου η συμμετοχή της στις εργασίες του Αρχείου Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, γιατί εκεί είχε την ευκαιρία να έλθει σε επαφή με πρόσφυγες, οι οποίοι αποτελούσαν την ζωντανή ιστορία του τόπου, ήταν φορείς των ηθών και εθίμων των Κατεχόμενων περιοχών και πραγματικές βιβλιοθήκες, πολιτισμικά θησαυροφυλάκια, άνθρωποι που είχαν επίγνωση του πνευματικού θησαυρού που κατέθεταν στους ερευνητές, ώστε να σωθεί το ήθος και τα έθιμα του λαού μας. Ο πλούτος αυτός ήδη έχει γίνει κτήμα μας σε δύο αξιόλογα βιβλία της Άννας Νεοφύτου με τον γενικό τίτλο  «Λαϊκή Λατρεία στην Παραδοσιακή Κοινωνία της Κύπρου», το πρώτο  «Οι γιορτές του Δωδεκαημέρου» και το δεύτερο «Οι γιορτές του Πάσχα, Από τις Αποκριές μέχρι και την Πεντηκοστή», Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών.

Από τις προφορικές παραδόσεις στο Αρχείο φαίνεται να προβάλλονταν αφ’ εαυτών αφηγήσεις σχετικές με την εξέγερση του 1931 στην Κερύνεια. Ήταν μια λαϊκή αυθόρμητη εξέγερση, με πρωτεργάτη στην Κερύνεια τον Μητροπολίτη Μακάριο Β΄,  άνθρωπο πλήρη Ελλάδος και Χριστιανικής πίστης. Ήταν ο πραγματικός ηγέτης της επαρχίας, μπροστάρης στον αγώνα, άφοβος και άτρωτος, παρ’ όλους τους διωγμούς.

Στο βιβλίο περιγράφεται η άθλια οικονομική κατάσταση των ανθρώπων της εποχής, προπάντων όμως ο αγώνας ιερέων, δασκάλων και καθηγητών Γυμνασίων να εμφυσήσουν στους σύγχρονούς τους την ανάγκη για ελευθερία και ανυπακοή στα προστάγματα των Άγγλων, οι οποίοι βέβαια χρησιμοποιούσαν κάθε μέσον για να επιβάλουν τη δική τους θέληση και να κρατήσουν σκλάβο τον ελληνικό κυπριακό λαό.

Η Άννα Νεοφύτου αναλύει την κατάσταση στην Κερύνεια και την επαρχία της, και παραθέτει πλείστες όσες μαρτυρίες ανθρώπων της εποχής, που έζησαν τα γεγονότα και εκφραστικότατα ζωντανεύουν το κλίμα της εποχής, την λατρεία προς την Ελλάδα, το αγωνιστικό φρόνημα και τη συγκίνηση μόνο και μόνο με το αντίκρισμα της ελληνικής σημαίας.

Κατεχόμενη σήμερα η Κερύνεια, κραυγάζει μέσα από τα βιβλία και τις μνήμες των ιστορικών γεγονότων και προσώπων τον πόθο της για ένωση με την Ελλάδα και για ελευθερία. Η σύγκριση με τα σημερινά έρχεται αβίαστα, και βουβός ο θρήνος για την κατάσταση και την κατάντια ακούγεται υπόκωφα από τον αναγνώστη.  Ο απόηχος των παλαιών ημερών προκαλεί θλίψη, μέσα στο λαβύρινθο των τουρκικών απαιτήσεων και των δικών μας λαθών και υποχωρήσεων. Το βιβλίο έπαιξε και παίζει το ρόλο του, σημαντικό στην αυτογνωσία, αναβίωση και βίωση της Ιστορίας του τόπου μας.

Στέλιος Παπαντωνίου

 

ΚΥΠΡΙΑΝΕ

 ΚΥΠΡΙΑΝΕ

Απόψε, Κυπριανέ, θα ψάλλουμε μαζί τον κανόνα στη Θεοτόκο,

«Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται θλίψεως»,

ένα αγγελούδι θα ισοκρατεί

κι ύστερα θα σταθείς ωραίος ως πάντα,

ένας αιώνιος έφηβος,

μπροστά στο εικόνισμα του Χριστού,

«Και δος ημίν δέσποτα, προς ύπνον απιούσι,

ανάπαυσιν σώματος και ψυχής».

Με αυτά θα σε καληνυχτίσω,

όπως σε καληνυχτίζει ένα νησί δικό σου,

«μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένον».  

ΤΡΕΙΣ ΝΕΟΙ

 

ΤΡΕΙΣ ΝΕΟΙ

Το 2023 ήταν η χρονιά του νέου Αρχιεπισκόπου Κύπρου, του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, του νέου Υπουργού των Εξωτερικών. Στους πρώτους λόγους τους αναφέρθηκαν στο Κυπριακό, που βαραίνει όλους μας εδώ και χρόνια και προ της εισβολής του 1974.

Μπορεί να μην είναι πολιτικός ηγέτης ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος, γνωρίζει όμως πολύ καλά το εθνικό μας πρόβλημα και τοποθετείται σωστά, υπερασπιζόμενος την ελευθερία μας. Λέγει στον ενθρονιστήριό του λόγο:

«Η Εκκλησία, φορέας και προασπιστής των αξιών της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της δημοκρατίας, δεν μπορεί να συναινέσει με κανένα τρόπο και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες στην αποδοχή λύσης που να μην προνοεί, για όλους τους νόμιμους κατοίκους της Κύπρου, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών, που απολαμβάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι και όλος ο ελεύθερος κόσμος. … Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας θα μπορεί να υπολογίζει και στη δική μας υποστήριξη στη διεκδίκηση των δικαίων του λαού μας και στην απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών μας. Δεν θα διστάσουμε, όμως, να επισημάνουμε και να ελέγξουμε κάθε τυχόν εκτροπή και θα αγωνιστούμε να αποτρέψουμε λύσεις που θα θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωσή μας στην πατρογονική γη…. Ως Εκκλησία θα συμβάλουμε ενεργά, ερχόμενοι σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές του κράτους, στην αμυντική θωράκιση της Κύπρου. Είναι τούτο αδήριτη ανάγκη. Και κάνουμε έκκληση για ενεργοποίηση του δόγματος του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδος – Κύπρου. Θα ικανοποιήσει τούτο το αίσθημα ασφαλείας του λαού μας, θα αποτρέψει νέες επεκτατικές κινήσεις της Τουρκίας και θα συντηρήσει και θα εμπεδώσει τον πόθο της απελευθέρωσης.»

Με τα πιο πάνω υποστηρίζει με έμφαση τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές μας ελευθερίες, αφού ανήκουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια, θεωρεί την αμυντική θωράκιση και το ενιαίο αμυντικό δόγμα σημαντικότατο για την προστασία μας, και υπόσχεται οποιαδήποτε βοήθεια στην κυβέρνηση που αποβλέπει στην απελευθέρωσή μας.

Όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εγκαθίσταται ενώπιον της Βουλής δίνει την εξής διαβεβαίωση

«Διαβεβαιώ επισήμως πίστιν και σεβασμόν εις το Σύνταγμα και τους συνάδοντας αυτώ νόμους και εις την διατήρησιν της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητος της Δημοκρατίας της Κύπρου».

Αυτό που ιδιαίτερα μας ενδιαφέρει σήμερα είναι εκείνη η διατήρηση της ανεξαρτησίας και προπάντων της εδαφικής ακεραιότητας της Δημοκρατίας μας. Γι’ αυτό και στην ομιλία του αναφέρθηκε στα «άδεια έδρανα των Τουρκοκυπρίων βουλευτών σε αυτή την αίθουσα, ως ένα από τα πολλά πειστήρια που μαρτυρούν τον ακρωτηριασμό που υφίσταται το κράτος μας. Έναν ακρωτηριασμό που δεν επιτρέπει την πραγματική θεμελίωση συνθηκών ειρήνης και ασφάλειας, αλλά ούτε και την εφαρμογή των βασικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Κυπρίων.» Και γι’αυτό έθεσε ως κορυφαία προτεραιότητά του την «επίλυση του Κυπριακού εντός του συμφωνημένου πλαισίου, ώστε να γίνει επιτέλους η πατρίδα μας ένα επανενωμένο, ελεύθερο, σύγχρονο, ευρωπαϊκό κράτος, η κοινή πατρίδα ευημερίας και ασφάλειας για όλους τους νόμιμους πολίτες του, χωρίς καμιά διάκριση.»

Το συμφωνημένο πλαίσιο είναι η ΔΔΟ με πολιτική ισότητα. Μια λύση η οποία θα προκύψει από έναν ειλικρινή διάλογο και η οποία θα εδράζεται στο συμφωνημένο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Μια λύση που θα έχει ως στόχο την απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδα μας και τη δημιουργία συνθηκών ασφάλειας, ευημερίας, συνύπαρξης και συνεργασίας για τον λαό μας.

Ὀπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «Με τη λύση του Κυπριακού, η Κυπριακή Δημοκρατία θα μετεξελιχθεί για να αποτελέσει το κοινό μας σπίτι εντός της μεγάλης Ευρωπαϊκής οικογένειας.»

Άρα και πάλι η ευρωπαϊκή διάσταση, το ευρωπαϊκό κεκτημένο δεν παραλείπονται όπως και τα περί Κύπρου ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Με το ίδιο πνεύμα και ο νέος Υπουργός των Εξωτερικών ανέλαβε το Υπουργείο του, υπογραμμίζοντας πως μέσα στα πλαίσια της Ευρώπης θα προσεγγίσουμε νέες χώρες της περιοχής αλλά προπάντων «το κυπριακό είναι για μας θέμα επιβίωσης και αποτελεί άξονα της πολιτικής μας.» Με διαπραγματεύσεις θα επιτύχουμε την επανένωση του τόπου μας που επείγει. «Η πλευρά μας ουδέποτε θα μπορούσε θα συναίνεση σε λύση δύο κρατών και παρεµφερών διχοτομικών ιδεών. Τα απορρίπτουμε χωρίς κανένα δισταγμό. Αυτόχειρες δεν θα γίνουμε. Θα περιμένουμε την άλλη πλευρά να προσέλθει στις συνομιλίες.»

Από τα λίγα πιο πάνω επίσημα, αντιλαμβανόμαστε τα κύρια στηρίγματα του αγώνα μας, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε έχοντας αντίπαλο την Τουρκία. Ελπίδα μας είναι η συνεργασία όλων για το κοινό καλό, προπάντων για την απελευθέρωση του τόπου και την ειρηνική διαβίωση των κατοίκων του νησιού. Ελπίζουμε να βρισκόμαστε στην αφετηρία ενός νέου γύρου αγώνων. Οι ευχές και η υπομονή δεν αρκούν.