Εξεταστέα ύλη ενιαίων γ΄λυκείου
Βλέπω και ξαναβλέπω αυτή την ύλη, και διερωτώμαι, τόσα χρόνια μερικά κείμενα
έμειναν εκεί, κανένας δεν τολμά να τ’ αγγίξει, στην Πεζογραφία 1. Γ. Ιωάννου,
«†13-12-43». Το κείμενο ήταν στα εγχειρίδια λογοτεχνίας της α΄λυκείου πριν
σαράντα περίπου χρόνια, έγιναν τότε σεμινάρια από ελλαδίτες και κυπρίους
φιλολόγους στη μεγάλη αίθουσα του Παγκυπρίου, κι ύστερα βρέθηκε στη γ΄λυκείου,
όσα χρόνια κι αν το δίδαξα ένας κόμπος στο στομάχι, το πιο πικρό κείμενο, με αρκετή
χολή κρυμμένη, κι άντε ένα δυο πέντε δέκα χρόνια, είναι στην εξεταστέα ύλη γύρω
στα σαράντα ή τριάντα χρόνια. Δεν τολμά κανείς να τ’ αγγίξει, τόσα άλλα έχει
γράψει ο Γιώργος Ιωάννου, ο εμφύλιος όμως πρέπει να έχει το μερτικό του, έστω
κι αν δεν τον γνωρίσαμε, νομίζει κανείς πως πρέπει να ‘χουμε και κόμπλεξ γιατί
δεν γνωρίσαμε τον ελλαδικό εμφύλιο.
2. Δ. Σωτηρίου, «Οι νεκροί περιμένουν». Αν διαβάσει κανείς το απόσπασμα από
το ίδιο βιβλίο που επέλεξαν για το Δημοτικό, θα καταλάβει πως είναι κατά
παρασάγκας ανώτερο, αυτό που έπρεπε να διδάσκεται στην γ’ λυκείου, ο ερχομός
των προσφύγων, η κατάσταση τότε στο λιμάνι του Πειραιά. Αντ’ αυτού, διαβάζει
κανείς για τους παστουρμάδες και τις λιχουδιές, για τα παραμύθια της Χαλιμάς, αν
είναι δυνατόν, και να ‘χει τίτλο «Οι νεκροί περιμένουν», μια μεγάλη παρεξήγηση,
μη γνώτω η δεξιά σου τι ποιεί η αριστερά σου.
3. Γ. Φ. Πιερίδης, «Ο Πορτοκαλόκηπος». Άλλα σαράντα χρόνια κλέφτης, ένα
κείμενο και πάλι που δεν τ’ αγγίζει κανείς, ίσως για κομματικούς λόγους, κάποτε
μοίραζαν και τα κείμενα κομματικά, αλλά τις περισσότερες φορές ήταν αριστερών,
μέχρι σημείου να με ρωτούν μαθητές, μα κύριε όλοι οι ποιητές στην Ελλάδα είναι
κομμουνιστές; Γινόταν κι αυτό, κομματική κι η επιλογή κειμένων. Και βέβαια
διερωτάται κανείς, μα τι λέει αυτό το κείμενο τέλος πάντων; Μπορείς να διδάξεις
δόμηση κειμένου, δέση, κορύφωση, λύση, κατά τα άλλα 1+1-1=1. Μια φορά κι έναν
καιρό, έστω 1950, ήταν ένας περβολάρης, είχε ένα περβόλι, έκαμε κι ένα γιο, έχασε
το γιο σε μια διαδήλωση στην Αμμόχωστο, (εμπνευσμένο από τον αγώνα και γνωστός
ο ήρως) κι επέστρεψε στο περβόλι του. Τόσοι άλλοι πεζογράφοι και τόσα άλλα έργα
του ιδίου, αλλά εκεί, ο Πορτοκαλόκηπος να διαιωνίζεται.
ΙΙ. Ποίηση 4. Κ. Π. Καβάφης, «Αλεξανδρινοί Βασιλείς» Καλά ο Καβάφης πάντα
απαραίτητος, αυτού του βρίσκουν κανένα άλλο ποίημα να διδαχτεί, μια ανανέωση
του γίνεται. Το ίδιο κι ο Σεφέρης, πέρασε κι αυτός τα χίλια μύρια κύματα,
τώρα με την «Ελένη», κάποτε πρωταγωνίστρια
στη Β΄λυκείου, ας είναι.
5. Γ. Σεφέρης, «Ελένη». Ο Ελύτης το ίδιο, δυο άσματα κάποτε, πολλά του
είναι, άφησαν ένα
6. Οδ. Ελύτης, Το Άξιον εστί [Τα Πάθη: «Άσμα δ΄»] ένα χελιδόνι, που μπορείς
να τ’ακούσεις και σε τραγούδι, το άλλο μάλλον φάνηκε δύσκολο, άντε τώρα να
μιλάς για πατρίδα, θρησκεία, άνοιξη, ανάσταση, δεν είναι εύκολα πράγματα σήμερα
στα σχολεία, έχουμε και τόσα μουσουλμανάκια…
7. Γ. Ρίτσος, Αποχαιρετισμός, απόσπασμα: «Όλο ετοιμάζομαι να φύγω … Γεια
σας» Πετσόκοψε πετσόκοψε έμειναν κάτι στίχοι κι από τον Ρίτσο, άντε ποιος τολμά
να αγγίξει Γρηγόρη Αυξεντίου! Μπορεί όμως να τον πετσοκόβει. Και βέβαια δεν
λείπει το πραξικόπημα στην Ελλάδα του 1967, καλύτερος εκπρόσωπός του στην
ποίηση ο Αναγνωστάκης, 8. Μ. Αναγνωστάκης, «Θεσσαλονίκη. Μέρες του 1969 μ.Χ.» Άλλο
αν διδάσκεται το ποίημα εδώ και σαράντα χρόνια. Και βέβαια ακόμα να το χωνέψουν
πολλοί διδάσκοντες το περιεχόμενό του, δυο χρονικά επίπεδα, δυο νοηματικά, άλλο
να τα ζεις άλλο να ψάχνεσαι να καταλάβεις…Γιατί, κακά τα ψέματα, πολλοί που δεν
έζησαν την εποχή στην οποία αναφέρεται ένα έργο, πολλά δεν καταλαβαίνουν άρα
πολλά παρεξηγούν.
9. Τ. Σινόπουλος, «Φίλιππος» Λίγο τελευταίος ο Φίλιππος, φρέσκος στην ύλη,
ο εμφύλιος μη μας λείψει, που λέμε. Κι ερχόμαστε στα δικά μας.
10. Π. Μηχανικός, «Ονήσιλος» Πενήντα τόσα χρόνια, άξιος ο μισθός του, πάντα
στο τέλος της ύλης, τρέχουν να τον προλάβουν, δεν σηκώνει πολλές παρεξηγήσεις.
11. Κ. Χαραλαμπίδης, «Στα στέφανα της κόρης του» Και βέβαια έχει
δυσκολότερα ποιήματα ο Χαραλαμπίδης, αλλά μπήκαν στο Γυμνάσιο, και δεν γίνεται
ανταλλαγή, δεν είναι της ίδιας δυσκολίας το παιδί με τη φωτογραφία του αγνοούμενου
πατέρα του και το «Στα στέφανα», κάτι που υπερεξάντλησε στις αναλύσεις του ο
ποιητής επισκεπτόμενος διάφορα σχολεία.
ΙΙΙ. Λογοτεχνικό Βιβλίο: Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Αστροφεγγιά . Όσο για την
Αστροφεγγιά, μάλλον «Φθίση» έπρεπε να ονομάζεται το μυθιστόρημα. Κατά την κακή
μου άποψη, φτηνό το βρήκαν στις αποθήκες και το αγόρασαν. Είπα την κακία μου,
σχωρέστε με!
