2019-2020

2019-2020

Αυτός, ο Χρόνος, πλήρως αναίσθητος, δεν ξέρει από γιορτές και αργίες, καταδέχεται όμως να τον στολίζουμε εμείς με τις πινακίδες μας, 2019, 2020, ο ένας είναι δίσεχτος, ο άλλος δεν ήταν, τον κατατεμαχίσαμε σε δευτερόλεπτα, λεπτά, ώρες, μέρες, μήνες, χρόνια, κι εκείνος εκεί, αδιαίρετος αέναος, αγέρωχος, ένας Κρόνος που τρώει τα παιδιά του, μα περιμένει σαν άγραφο χαρτί να του χαράξουμε στο κορμί τις σκέψεις, τις αποφάσεις, τις πράξεις μας, δεν αναλαμβάνει καμιά ευθύνη, ο καθένας ορίζει τη μοίρα του, κι αυτή με τόσα βαρίδια, οι άλλοι, οι συνθήκες, ο τόπος κι οι καιροί, ελεύθερος ο καθένας μέσα στα πλαίσιά του, άλλου ευρύτερα άλλου στενότερα, ο ένας υπακούει στις προσταγές του βιολογικού ρολογιού του, ο άλλος θέλει να τα υπερβεί, μέσα σ΄ έναν αιώνα που είδε ήδη ν΄ αλλάζουν τα πάντα, όπως τον Αδάμ έξω από τον παράδεισο έτσι κι εμείς εδώ στην Κύπρο οι Έλληνες, κοντεύουμε τα πενήντα χρόνια να τριγυρνούμε έξω, και τι έκανε ο Αδάμ περιδιαβάζοντας έξω του παραδείσου; Έκλαιε, οδυρόταν, μα δημιουργούσε αναγκαστικά, έμαθε το τραγικό της ζωής και τον θάνατο, ώσπου ήρθε Εκείνος και τον κάλεσε πάλι στις αγκάλες. Ήταν μια πίστη των προπατόρων, όπως κι η δική μας πίστη, μα κάποιος Ένας πρέπει να βρεθεί να μας καλέσει, ελάτε άμυαλα πρόβατα, φέρτε το νου σας, η γη αυτή σας ανήκει εδώ και χιλιάδες χρόνια, όποια πέτρα σηκώσεις μιλά ελληνικά, όσες εκκλησιές κι αν μαγαρίζουν άλλες τόσες είναι θαμμένες στη γη, με τους σταυρούς και τα ευαγγέλια. Είναι δυνατόν να αποτελούμε τον λαό που κάθεται στα σκότη και να μην ανοίγουμε τα μάτια στο φως; Μόνος μου δεν μπορώ, όλοι μαζί όμως μπορούμε, κατατρυπημένοι από τα βέλη του πονηρού, από την απιστία και την λογικοκρατία, από την υποταγή στην ασθένεια του μικρού. Και πώς διατηρήθηκε αυτός ο κόσμος χιλιάδες χρόνια; Και πώς διάβηκε μέσα από τις λάσπες, τα ποτάμια, τα όρη και τους βουνούς μέσα από τις δοκιμασίες και τις θλίψεις; Ριζωμένη βαθιά στον καθένα μας βρίσκεται εκείνη η δύναμη που δεν αναλύεται σε λογικούς πολιτικοφλύαρους υπολογισμούς. Σ’ εκείνη τη δύναμη πιστεύουμε, κι ας μην ξέρουμε πώς ονομάζεται. Οι ρίζες μας είναι βαθιές ευτυχώς, και δεν υπόκεινται σε μετρήσιμα κριτήρια, γιατί είναι ρίζες μπηγμένες στη γη, αρπαγμένες όμως από τον απέραντο γαλάζιο ουρανό μας. Καλή χρονιά.

διερωτάται κανείς

Διερωτάται κανείς για τον κόσμο μας, πόση ευτυχία ένιωσε, πόσα χρόνια, και τι σημαίνει ευτυχία; Ελευθερία! Πόσο ελεύθερος στάθηκε στη ζωή του, όλο σκλαβιές και υποδουλώσεις, υποταγή σε άλλα κράτη, μια ήταν η Τουρκία και μια η Αγγλία, για να γράψω μόνο για τα τελευταία πεντακόσια χρόνια, ένας τόπος που ήταν για τους άλλους στρατηγικής σημασίας, άσχετα με το ποιος ήταν ο λαός του, που τον έπαιζαν στα ζάρια, μια να τον θεωρούν ραγιά, μια μη μουσουλμάνο, κάτι από τον ουρανό ένα πράμα, να πέφτει και να ριζώνει κάποτε, πριν τρεις χιλιάδες χρόνια και βάλε, και να μην αλλάζει την εθνικότητα, τη γλώσσα, την πίστη, αυτές τον κρατούσαν και τον κρατούν, σαν να είναι γεννημένος μόνο για να πάσχει, να υφίσταται τις ιδιοτροπίες του καθενός, ξένου και δικού ακόμα!

Διαβάζοντας κανένας ιστορία διερωτάται, μα γιατί οι άνθρωποι αυτοί μένουν ακόμα σ’ αυτό τον τόπο; Όλοι τους λένε, κι οι ίδιοι οι Τούρκοι, πως μια μέρα θα τους εξαφανίσουν από τη γη τους κι αυτοί εκεί, στο ρότσο τους, στην ελιά και στην τερατσιά τους, δεν είναι πως δεν ακούν, δεν βλέπουν, κάτι άλλο τους κρατά, μια πίστη πως «η ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, κανένας εν εβρέθηκεν για να την ηξηλείψη, κανένας, γιατί σιέπει την που τα ’ψη ο Θεός μου».

των νηπίων

Τα σύννεφα ήταν βαριά πάνω από τον Πενταδάχτυλο, στο μοναστήρι του αγίου Χρυσοστόμου στη βιβλιοθήκη ο Αρνόπουλος προσπαθούσε να διαβάσει το όνομα, οι χρονογράφοι καλά το ’ γραψαν αλλά οι  αντιγραφείς καλόγεροι δεν τα κατάφερναν πάντα με επιτυχία, ήταν Ερντοάν ήταν Ηρώδης; Σύγχυζε το ο μικρόν με το ω μέγα, το δ με το d, τα υπόλοιπα όμως ήταν ευκρινώς γραμμένα, η κυβέρνηση είχε αποφασίσει να εμβολιάσει όλα τα παιδιά από διετούς και ανωτέρω, κι εμείς στο δημοτικό του αγίου Κασσιανού σταθήκαμε στα σκαλιά και περιμέναμε, ήρθε η κυρία Τζίλντα με δυο νοσοκόμους στο γραφείο του διευθυντή,  ήταν ο μακαριστός Ζάρκος με το όνομα, στριμωχνόμασταν στα σκαλοπάτια, ένας φόβος πάντα να ακούς για ενέσεις και τέτοια, να λιποθυμήσω; να μη; Στριμωγμένος στα σκαλοπάτια καλά με συγκρατούσαν οι άλλοι, πιο πάνω ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός μου, ατρόμητος, έπαιρνα θάρρος, φωνή εν Ραμά ηκούσθη θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς, Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής και ουκ ήθελε παρακληθήναι, χιλιάδες παιδιά κάθε μέρα κινδυνεύουν, θερίζονται από αρρώστιες, πείνα, πολέμους, ο Ηρώδης φοβήθηκε μην του φαν τον θρόνο, ένα αστέρι του είπαν πως οδήγησε μάγους από ανατολών και περίμενε να του πουν ποιος είναι ο βασιλιάς που γεννιέται, τους περίμενε να επιστρέψουν, δεν ήρθαν, δι’ άλλης οδού ανεχώρησαν, κι ο Ερντοάν διατάσσει τη σφαγή των νηπίων, αυτός έπρεπε να ξεπεράσει τον κάθε σουλτάνο και πρωθυπουργό και πρόεδρο της χώρας του, και το πολεμικό  αιματοκύλισμα ήταν η πρώτη και σίγουρη επιχείρηση για να το επιτύχει. Κυριακή μετά την Χριστού γέννησιν, των υπό του Ηρώδου αναιρεθέντων 14.000 νηπίων, κι αρχίζουν τα κομματικά και τα λογικά, μα γιατί να επιτρέψει; Είναι πράγματα αυτά, να σκοτώνονται αθώα νήπια για να διασωθεί ένα και μοναδικό; Δεν ήξερε ο Mεγάλος ότι θα την πλήρωναν αθώοι; Κι ο Αρνόπουλος το μόνο που τον απασχολούσε εκείνη την ώρα ήταν αν έβλεπε στο χειρόγραφο ο ή ω, δ ή d.

Κυριάκος Χρίστος

Στο Δίκωμο ο Κυριάκος Μάτσης είχε ετοιμάσει το κρησφύγετο να τους υποδεχτεί. Μια γωνιά για το μικράκι όσο πιο ζεστή γίνεται, μακριά από υγρασίες, ήταν Δεκέβρης, άλλοι λεν ήταν Μάης, σημασία έχει πως το παιδί γεννήθηκε την κατάλληλη ώρα, όταν το θεριό θέριευε και η κακία κάκιωνε, τα ζώα έσκυβαν το κεφάλι μπροστά στην απανθρωπιά των ανθρώπων, τα στόματα μεγάλωναν, κατάτρωγαν ό τι βρίσκαν κοντά τους, κι ύστερα άπλωναν τα χέρια να αρπάξουν, αυτοί ήταν οι άνθρωποι της εποχής, ο Κυριάκος όμως ήταν αποφασισμένος να καθαρίσει όσο μπορούσε από τις βρομιές τον κόσμο, να δώσει την ελευθερία στο λαό του, να κηρύξει την αγάπη, όπως αργότερα και το μικρούλι σαν μεγάλωνε, οι εγγλέζοι όμως τον καταζητούσαν, γέμισαν οι τοίχοι του χωριού αφίσες με τη φωτογραφία του, «επικήρυξη», ναι αυτή ήταν η λέξη που χρησιμοποιούσαν, είχαν μαζί τους και γνώστες της αρχαίας και της νέας ελληνικής λογοτεχνίας, μπερδεύτηκε ο Σεφέρης με δαύτους, ήταν φίλοι του στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, κι ο Σπυριδάκης τους έδωσε και θέση καθηγητή των Αγγλικών στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, κι αυτοί έγιναν οι κράχτες των εγγλέζων από το ραδιόφωνο, λεπτομέρειες, αλλά η φιλία χάλασε, τον επικήρυξαν λοιπόν, κι έπρεπε να διαφύγει μυστικά από το κρησφύγετό του, μα έπρεπε πρώτα να διασωθεί το μικράκι, ο Ιωσήφ κι η Μαρία, η αποστολή ήταν θεάρεστη, η σωτηρία του κόσμου εξαρτιόταν από τον μικρό κι η ελευθερία της Κύπρου από τον Κυριάκο. Πρώτα αποφάσισε να διασώσει το νεογέννητο, έστειλε τους μυστικούς του αγγελιαφόρους ως το μοναστήρι του αποστόλου Αντρέα, οι πληροφορίες του ήταν άσχημες, κάπου έπρεπε να διαφυλαχτεί ο μικρός, ίσως να ήταν ο καλύτερος τόπος, είναι κι η θάλασσα κοντά, παίρνει μια βάρκα και κινά για την Ιουδαία, κάπου εκεί θα μεγαλώσει, ώσπου να περάσει το κακό, ώσπου τα στόματα των ανθρώπων να χορτάσουν, να κλείσουν, και τα χέρια που αρπάζουν να κοπούν.

Δυστυχώς ήταν μόνο ευχές. Τα πράγματα χειροτέρευαν και χειροτερεύουν. Δεν θα βρεθεί ένα χέρι να κόψει τα χέρια του άρπαγα, να κλείσει το στόμα του αχόρταγου; Μόνο με σκέψεις και ευχές, μάλλον τίποτε δεν γίνεται. Το τέρας βρυχάται.

Από μια επιστολή

Από μια επιστολή

Και επειδή η Τουρκία πρόβαλλε συνεχώς τη δικαιολογία πως ένα ανεξάρτητο κυπριακό κράτος αργά γρήγορα θα ενωνόταν με την Ελλάδα (1957 Αβέρωφ προς Γρίβα Διγενή- στο βιβλίο της Μαρίας Περατικού- Κοκαράκη, «Τα χρόνια των Ακαμαντίδων») γι’ αυτό και κατέλαβε το μισό νησί, αλλά το υπόλοιπο δεν ενώθηκε με την Ελλάδα κι έμεινε ορφανό, μόνο κι απροστάτευτο, η Αγγλία έχει τις βάσεις της, χωρίς αυτές δεν θα γινόταν βήμα σε καμιά συνομιλία, η Τουρκία απέκτησε διά της βίας και βάσεις και πολύ περισσότερα από όσα δικαιούνταν οι τουρκοκύπριοι, και με αεροδρόμια και αεροπλανάκια και τώρα με F16 και δεν ξέρει κανείς τι είδους οπλισμό έχουν τα 40000 μεχμετζίκ που εδρεύουν από το 1974 στο νησί.

Οι λεγόμενες εγγυήτριες δυνάμεις -μια κούφια αλλά δηλητηριώδης δικαιολογία για να επικαθήσει η Τουρκία στο σβέρκο μας- για να μιλά ως εγγυήτρια αλλά να μην αναγνωρίζει το κυπριακό κράτος που εγγυάται, και άντε να βρεις άκρη, κι ενώ εμείς βλέπουμε τους κινδύνους και με γυμνό οφθαλμό, οι μύωπες πολιτικοί μας συζητούν για συζήτηση του θέματος και για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, σε ποιον; στον κλέφτη, τον δολοφόνο, τον καταστροφέα του τόπου;-  

Οι διευθυντές των σχολείων, που πρέπει να διδάξουν πως ευδαιμονία παντός είδους δεν υπάρχει χωρίς ελευθερία, καλούνται σε συνέδρια αλλοπρόσαλλης και συγχυστικής πολιτικής και μέλλοντος, ενώ οι συνήγοροι της Τουρκίας και των τουρκοκυπρίων ζουν με το όνειρο της επανένωσης των δύο κοινοτήτων, άρα της ένωσης των αριστερών δυνάμεων ένθεν και ένθεν και της αναρρίχησης στην εξουσία της αριστεράς.

Κι επειδή η αριστερά στην Κύπρο ποτέ δεν είχε αυτόνομη δύναμη να χαράξει δρόμο, αλλά πάντα εξαρτιόταν είτε από τη Σοβιετική Ένωση είτε από την Αγγλία είτε από την Ελλάδα (τα κομμουνιστικά τους κόμματα) τώρα μη έχοντας σχέση με Αγγλία, διαφωνώντας με το ΚΚΕ, με διαλυμένη τη Σοβιετική Ένωση,  μένει να βρούμε ποιου την γραμμή ακολουθεί, ποιος της χαράζει πορεία, και μένουν εκείνα τα φιλιά στις φωτογραφίες, και οι επισκέψεις στην Τουρκία και ο Τσαβούσογλου. Απαπαπαπαπαπα…..  

Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α

Στέλιος Παπαντωνίου

Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α΄

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α΄ υπήρξε άριστος φιλόλογος και άριστος θεολόγος. Μαθητές του στο Γυμνάσιο Κύκκου και στην Ιερατική Σχολή θυμούνται την αυστηρότητα και συνέπειά του, την αγάπη του στον αρχαίο ελληνικό λόγο, τις αξίες του, την πίστη στον Χριστό και στην πατρίδα.

Ως γυμνασιάρχης του Παγκυπρίου Γυμνασίου την περίοδο 1996-1999 είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί του σε θέματα υποτροφιών και βοηθημάτων της Αρχιεπισκοπής προς μαθητές του Παγκυπρίου. Άριστη συνεργασία, αλληλοσεβασμός και αλληλοκατανόηση.          

Χαρακτηριστικές όμως ήταν οι θέσεις του στο κυπριακό, που βρισκόταν σε δύσκολη καμπή, ιδιαίτερα μετά το 1974. Ως αρχιεπίσκοπος Κύπρου ηγείτο του αγώνα για ελευθερία και αποκατάσταση των δικαιωμάτων του ελληνικού κυπριακού λαού, τα οποία καταπατήθηκαν από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή. Δεν πρόκειται για εθνικισμό ούτε για σωβινισμό. Θέσεις αρχών και υπέρτατου καθήκοντος.             

Η θέση του αρχιεπισκόπου Κύπρου, όπως χαράκτηκε από τον εθνομάρτυρα Κυπριανό την περίοδο της τουρκοκρατίας, είναι να ηγείται του αγώνα του λαού μας για απελευθέρωση και πνευματική πρόοδο. Αταλάντευτος σ’ αυτές τις θέσεις παρέμεινε σε όλη τη ζωή του ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος.

 Όσο περνούν τα χρόνια, τόσο η μνήμη του παραμένει ζωντανή. Υπήρξε- χωρίς αμφιβολία- ο μπροστάρης στον αγώνα για ελευθερία και αποκατάσταση των δικαίων του ελληνικού κυπριακού λαού.

Αιωνία η μνήμη αυτού.

περικυκλωμένος

Περικυκλωμένος

Μέσα σ΄ένα κενό χρόνου, επί Αυγούστου, ξεκίνησε ο Ιωσήφ, ένα παλιοσαραβαλάκι Μόρρις Μάινορ, πράσινο, πήρε τη Μαρία, εκείνη κατάβαρη, στο χωριό, να βγάλουν ταυτότητα, στην εκκλησιά εκεί την ερημική, με καμπάνα κρεμασμένη στην ελιά, να μπορούν εύκολα να την χτυπούν τα παιδιά το πρωί για το σχολείο, το μεσημέρι για τους βοσκούς, το απογεματάκι πάλι για σχολείο, πιο πάνω το σπίτι του παππού παπά και της γιαγιάς, ένας αστυνομικός στην είσοδο, είχε έρθει από τις Μάντρες, γειτονικό χωριό, ανέβηκαν με κόπο τα σκαλοπάτια, άλλα ραγισμένα άλλα χορταριασμένα, ένας δάσκαλος καθόταν σ΄ένα τραπέζι τριζόνι, μελανοδοχείο, πέννα από τις παλιές, στράτσιο, όνομα επίθετο παρακαλώ, ημερομηνία γέννησης, αν δεν ξέρετε να βάλετε υπογραφή δώστε μου τον αντίχειρα, μάλιστα, το βουτούμε λίγο στο μελάνι, σιγά, προσεκτικά, εδώ το αποτύπωμα, μπράααβο, ευχαριστώ, φέρατε και φωτογραφία βλέπω αλλά πολύ μαυριδερή κύριε, διαλέξατε φωτογράφο!!! Του είπατε πως είναι για ταυτότητα; Ας είναι, μάλιστα, την κολλώ εδώ, αν σας συλλάβουν όμως γιατί δεν μοιάζετε με τη φωτογραφία, εγώ δεν φταίω, οι εγγλέζοι είχαν αρχίσει τότε συλλήψεις μελών της εοκα.

Ιωσήφ, γρήγορα σε παρακαλώ, οι πόνοι, ευτυχώς ήταν πιο πάνω ο στάβλος, λίγο πριν τα κύρια δωμάτια του παππού, Να ’μουν του στάβλου εν’ άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι, την ώρα π’ άνοιγε ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι! Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελο του το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπο του,  η γιαγιά είχε πυρώσει το φούρνο, το αχερωνάρι γεμάτο, έφτιαξαν ένα ωραίο κρεβατάκι σε μια γωνιά, σε μια φάτνη, αυτά έχουμε μ’ αυτά θα περάσουμε, το εύτακτα, ο παππούς έπρεπε να πάει στην εκκλησιά, άρχισε να ψέλνει, άστρον ήδη ανατέταλκε, η υπόθεση όμως ήταν προδομένη, ήταν κι η νύχτα λαμπερή, άστρο λαμπρό τους οδηγεί, οι εγγλέζοι περικύκλωσαν το σπίτι, παραδοθείτε, ο Ιωσήφ βάζει τη Μαρία στο γαϊδουράκι, και ξεκίνησε για το Δίκωμο.

                                                 

συνέδριο διευθυντών σχολείων

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

Έψαχνα σήμερα να βρω τι γράφει ο Φιλελεύθερος για τη συγκέντρωση διευθυντών σχολείων στο Λήδρα Πάλας, γιατί τη νύχτα στις ειδήσεις άκουσα τον Μουσταφά Ακιντζί να μιλά για ισότητα, και σκεφτόμουν πως ο άνθρωπος ζει στον πλανήτη του, πώς να είμαστε ίσοι αφού αυτός κι οι δικοί του έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους Έλληνες της Κύπρου, μας πήραν τα σπίτια και τις περιουσίες, ανάσκαψαν τους τάφους των γονιών μας, χτίζουν σε ξένες περιουσίες, εκμεταλλεύονται διπλάσια γη από όση μπορεί να τους αναλογούσε (τριπλάσια για την ακρίβεια) κατακρατούν το 70% των παραλιών, κι ο άνθρωπος μιλά για ισότητα, ζητώντας και απαιτώντας κι άλλα κι άλλα, ενώ εμείς καταντήσαμε οι φτωχοί συγγενείς στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.

Τουλάχιστον ο Φιλελεύθερος βάζει τίτλο, «Οι διευθυντές να διδάξουν την ελευθερία στα παιδιά» οπότε εκπλήσσεται ο αναγνώστης, μα ακούστηκε η λέξη ελευθερία σε δικοινοτική σύναξη; Εκεί μόνο η ειρηνούλα πάσχει το κατακαημένο. Ωσάν φιλοπόλεμοι που είμαστε, να είμαστε και ετοιμοπόλεμοι και να μας συγκρατούν διά της βίας, μην επιτεθούμε να ελευθερώσουμε τα σκλαβωμένα εδάφη μας!  

«Μετασχηματιστική ηγεσία για την ειρήνη», έτσι ονόμασαν το συνέδριο, κάτι ακαταλαβίστικα μετασχηματιστικά, ευτυχώς  από καιρό αποχαιρετήσαμε, μην καταλήξουμε κι εμείς μετασχηματιστές και μας βγει το μάτι.

Υπάρχει, λέει η είδηση,  δικοινοτικό εκπαιδευτικό  πρόγραμμα «Imagine». Φαντάσου, μια μέρα οι ελληνοκύπριοι να φορτώσουν τα μπογαλάκια τους και να επιστρέψουν στα χωριά τους από τα οποία εκδιώχτηκαν διά της βίας. Φαντάσου να ανοικοδομηθούν οι εκκλησιές, να επιστρέψουν οι κλέφτες τις άγιες εικόνες στις θέσεις τους. Φαντάσου να βρεθούν τα ίχνη των αγνοουμένων και να ταφούν με τις δέουσες τιμές. Φαντάσου να ελευθερωθεί η Κύπρος από την τουρκική μέγγενη και να ξαναζήσουν οι άνθρωποι στον τόπο τους ελεύθεροι.

Αντί όμως τούτων, «Στόχος του συνεδρίου, σύμφωνα με την Τεχνική Επιτροπή, είναι να διερευνηθεί ο ρόλος του σχολικού ηγέτη στην προώθηση της ειρηνικής συμβίωσης, της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, της εκπαίδευσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.»

Μα μιλούν ακόμα για ανθρώπινα δικαιώματα; Όλων των άλλων εκτός των δικών μας; Ευχαριστούμε που μας κατατάξατε όχι στους ανθρώπους, όχι στα ζώα, όχι στα φυτά και στους μικροοργανισμούς, κι αυτά ακόμα έχουν τους Συνδέσμους Προστασίας των. Ανθρώπινα δικαιώματα για το σπάνιο είδος του Έλληνα Κυπρίου, που εθελοτυφλεί, που υποκύπτει, που υπομένει την κοροϊδία, που ανέχεται να τον ραντίζουν ζωμό κουτόχορτου, δεν υπάρχουν; Έχουμε εξαϋλωθεί; Έχουμε εξαφανιστεί; Είναι δυνατόν να υπάρχει εκπαίδευση για την ειρηνική συμβίωση, χωρίς δικαιοσύνη και προπάντων ελευθερία;  Βάλτε σε όλα πρώτη την ελευθερία, και τότε τα άλλα όλα ακολουθούν.

Δυστυχώς, οι παλαίμαχοι, χάσαμε την ευκαιρία να μας καλέσουν και να τους πούμε ένα ωραίο ΟΧΙ.

Στέλιος Παπαντωνίου

Ευτυχώς, Μάτση μου, πέθανες νωρίς.

Ευτυχώς, Μάτση μου, πέθανες νωρίς!

Άκου να πάει ο ίδιος ο κυβερνήτης, κοτζάμ στρατάρχης Τζων Χάρτινγκ στις φυλακές να τον συναντήσει, να του προσφέρει παρακαλώ μισό εκατομμύριο λίρες κι αυτός, ο Κυριάκος Μάτσης με το νάμιν, να του απαντήσει «ου περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής», του το μετέφρασαν του κυβερνήτη, ίσως όμως τα αρχαία ελληνικά να δυσκολεύουν σήμερα τον όποιον αποφασίζει να καταφεύγει στα κατεχόμενα γιατί δεν τον φτάνει η σύνταξη, να παίρνει από δω τη σύνταξη και να την τρώει στα κατεχόμενα, δικά μας σπίτια δικές μας περιουσίες, αλλά η από τα βάθη της το ιστορίας της τουρκιάς  κλεπτομανία και αδηφαγία, τους οδήγησε και στη μισή Κύπρο, και στη θάλασσα τώρα στην ΑΟΖ και στον αέρα με τα αεροπλανάκια από το Λευκόνοικο, αλλά του ενός δεν του αρέσει η σύνταξη, του άλλου ήταν απόφαση να χτίσει στα κατεχόμενα, του άλλου δεν του γουστάρει  η τιμή της βενζίνης εδώ- τους κλέφτες, να τους δείξω εγώ! -  του άλλου του δίνει τα φάρμακα το γεσυ αλλά ένα δυο που δεν περιλαμβάνονται, τροχάδην στον τουρκομαχαλλά για φάρμακα -μα είναι πράματα αυτά;  δικαιολογείται. Κι ο Μάτσης μισό εκατομμύριο, «ου περί χρημάτων αλλά περί αρετής». Γράφεις για αξιοπρέπεια και σε κοιτούν με το μισό, μα πού ζεις κύριε- χρόνια τώρα το άκουες - και θες να πεις κι εσύ, «ζω σ΄ένα μισοκατεχόμενο τόπο, κι αν αυτό δεν με ενδιαφέρει, τι κάνει ο καθένας εις βάρος του, το άλλο δεν με ενδιαφέρει, δεν είμαι κρατικός υπάλληλος ας αναλάβουν άλλοι, τότε τι πολίτης είμαι και τι έχω να παραδώσω στα παιδιά και στα εγγόνια μου; Και πώς ζω αξιοπρεπώς σ’ αυτό τον τόπο;

Άντε, δάσκαλε, σιώπα!

ΑΝΤΡΕΑΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Στέλιος Παπαντωνίου

ΑΝΤΡΕΑΣ ΜΑΝΩΛΗΣ. ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Το λεύκωμα φωτογραφιών του Αντρέα Μανώλη που παρουσιάζουμε σήμερα οφείλεται και πάλι σε σύλληψη της ιδέας από τον κ Στέλιο Γεωργαλλίδη, Διευθυντή της Κεντρικής Ασφαλιστικής που χρηματοδοτεί την έκδοση σειράς πλέον Λευκωμάτων.

Τα Λευκώματα της Κεντρικής Ασφαλιστικeasής διασώζουν πολιτισμικές, κοινωνικές, θρησκευτικές και ιστορικές διαστάσεις του βίου μας

που έχουν ρίζες στο παρελθόν, συνεχίζονται ζωντανά στο παρόν

και πιστεύουμε πως ανανεωμένες θα τις βιώνουν οι συμπατριώτες μας και στο μέλλον.

Η απόφαση της έκδοσης λευκώματος με φωτογραφίες του Αντρέα Μανώλη είναι απόδειξη και της αξίας και της αναγνώρισης του  χαρακτηριστικότερου φωτορεπόρτερ στην Κύπρο του καιρού μας.

Ο Αντρέας Μανώλης είναι γνωστός σε όλους μας, αεικίνητος, πάντα με τη φωτογραφική στο χέρι. Αποτύπωσε ως τώρα χιλιάδες στιγμές της πολιτικής και παντοίας ζωής, ευσυγκίνητος, ευαίσθητος, αθανατίζει το χώρο και το χρόνο, παραστάτης της μνήμης, ένας άλλος ιστορικός, που καταγράφει φωτογραφικά τη σύγχρονη ιστορία.



«Αυτόπτης μάρτυρας»: Ιδίοις όμμασιν είδε και επιβεβαιώνει τα γεγονότα και αποτυπωθέντα πια στο χαρτί. Το «αυτόπτης» μπορεί να είναι λίγο. Ο Μανώλης δεν εργάζεται με τα μάτια μόνο και με την επέκτασή τους, τη  φωτογραφική. Σύγκορμος και συγκλονισμένος μετέχει στα συμβαίνοντα. Γι’ αυτό και το μάρτυρας. Συμπάσχει με όλους τους παθόντες του κόσμου μας και δίνει μαρτυρία για τη σύγχρονή μας Ιστορία, χωρίς να τον παραπλανούν οι όποιες σειρήνες που μηχανεύτηκαν άλλοι, για να χτυπούν συνεχώς το καράβι μας στα βράχια, ίσως ξεχάσουμε. Ο Μανώλης στη στιγμή της φωτογράφησης είναι ολόκληρος παρών και αντί ηλεκτρονικής διαφύλαξης των φωτογραφιών του τις έχει εγγράψει σε κάθε του κύτταρο, γι’ αυτό μπορεί με πόνο και άκρα ευαισθησία να μαρτυρεί.

Οι φωτογραφίες του Αντρέα Μανώλη μιλούν, αφηγούνται, κεντρίζουν τη μνήμη, τη σκέψη, το συναίσθημα, και ιδιαίτερα την θλίψη και τον πόνο, το θυμό και την αγανάκτηση. Ανατροπές τραγικές στη ζωή των ανθρώπων της Κύπρου, από το 1974 και εξής, αποτυπώθηκαν μια για πάντα στο φακό του και διασώζονται πια στο Λεύκωμα, άριστο μνημείο της Ιστορίας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην πολιτική και στην εκπαίδευση, για να έρθουν οι νέοι σε επαφή με γεγονότα που δεν έζησαν και οι παλαιότεροι να αναθερμάνουν τη μνήμη.

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες με τις διαβαθμίσεις του μαύρου τις φωτοσκιάσεις, την έντονη λεπτομέρεια, τις τοποθετήσεις προσώπων και πραγμάτων, οι έγχρωμες με την ατμόσφαιρα, ένας πίνακας καλλιτέχνη, που αποτυπώνει τη στιγμή, που μπορούμε να μελετούμε ύστερα από χρόνια, και να αναμιμνησκόμαστε και να σκεφτόμαστε.  Το όλο Λεύκωμα είναι ένα ηφαίστειο πόνου που θα περιζώσει όποιον το μελετήσει και μια πηγή ιστορίας με σφραγίδα τη Μνημοσύνη και την Αλήθεια.

Πρέπει να ομολογήσουμε όμως πως χωρίς την τέχνη, το ταλέντο, τον επαγγελματισμό και την αγάπη στη δουλειά του Πέτρου Παπαπέτρου και της γυναίκας του Αυγής δεν θα κατόρθωναν μόνες, ασύνδετες οι φωτογραφίες να δώσουν το νόημα, να μιλήσουν,  γιατί έχουν ανάγκη τη σύνθεσή τους και τον σκηνοθέτη, το αρτεσιανό της έμπνευσης του Πέτρου και της ορθής προβολής τους.  Κι έτσι οι φωτογραφίες ανοίγουν το στόμα, οι στιγμές γεμίζουν, κι οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές, όσοι ζουν, γυρίζουν τον καιρό ανάποδα.

Από τον τεράστιο πλούτο φωτογραφιών έπρεπε να γίνει επιλογή, να αποτελέσει το Λεύκωμα ένα αφήγημα, να αποκτήσει νοητική γραμμή, νόημα, σκοπό και στόχο.

Όσοι μετείχαμε στην έκδοση είχαμε συμφωνήσει πως το λεύκωμα αυτό θα προβάλλει την αδικία που έχει υποστεί ο λαός κι ο τόπος μας από την τουρκική εισβολή του 1974, που βρήκε τον Αντρέα Μανώλη φαντάρο.

Άρα χρονικά όρια τίθενται η εποχή που μπήκε ο Μανώλης στο επάγγελμα ως σήμερα, και τοπικά, ενώ υπήρξαν γεγονότα που κάλυψε με το φακό του, παγκόσμιου ενδιαφέροντος, στο εξωτερικό, τα παραλείψαμε, για να επικεντρωθούμε στο Κυπριακό που μας καίει.

Η ταπεινότητά του δεν επέτρεψε να αφιερωθεί καμιά σελίδα σε προσωπικές του στιγμές- και μεταξύ μας- εδώ είχαμε πρόβλημα για τη δική του φωτογραφία,  που απαραίτητα έπρεπε να υπάρχει στο Λεύκωμα. Η ταπεινοφροσύνη του δεν έχει όρια.

Ύστερα από πολύ προβληματισμό και αλλεπάλληλες αλλαγές στο περιεχόμενο και στη δομή του Λευκώματος, καταλήξαμε στις εξής ενότητες του έργου:

Εισαγωγικά σημειώματα. Σ’ αυτά αναφερόμαστε γενικά στο περιεχόμενο, στο χώρο και στο χρόνο, στα σημαδιακά γεγονότα και στη συναισθηματική φόρτιση που οι φωτογραφίες κεντρίζουν.

Α΄ενότητα. Αγνοούμενοι-ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας μας. Εκταφές στο νεκροταφείο, σε πεδία μαχών, στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ, του μεταγωγικού Νοράτλας, αποκαλύψεις εγκλημάτων, δεύτερη ταφή, γονιοί πεσμένοι στους τάφους των παιδιών τους, κηδείες και κηδείες, που συνεχίζονται ως σήμερα.

Η Β΄ενότητα, Πρόσφυγες- Εγκλωβισμένοι. Αναβιώνει κανείς διωγμούς από την πατρώα γη, την απορία μπροστά στο άγνωστο και τη ζωή των ελάχιστων εγκλωβισμένων- η ζωντανή μαρτυρία των παθών των εγκλωβισμένων συμπατριωτών μας και των μνημείων του πολιτισμού

Γ΄ενότητα, Κατεχόμενα- η σημαία στον Πενταδάκτυλο, το άγριο ποδοβολητό των βαρβάρων, ξένοι σε ξένη γη οι έποικοι, ο ένας ηγέτης των Τουρκοκυπρίων διαδέχεται τον άλλο κατά τις εντολές της Υψηλής Πύλης- συλλαλητήρια εναντίον της Κατοχής, η Αμμόχωστος, η καταστροφή της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, η ασέβεια στους νεκρούς μας και στα μεγάλα έργα τέχνης.  Το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, η περιπέτεια, επίσκεψη στο σπίτι σου, ξένος στον τόπο σου. Η νεκρή ζώνη μοιράζει τη γη μας, το μαύρο της θλίψης και του θανάτου ενός πολιτισμού, μιας ιστορίας, μιας ζωής. Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας στις αράχνες.

Δ΄ενότητα, Αντικατοχικές Πορείες και η Πορεία μας – ο ενθουσιασμός και των μοτοσυκλετιστών, και των γυναικών, των κατοίκων χωριών και κωμοπόλεων που δεν ξεχνούν και αγωνίζονται για επιστροφή και η Πορεία μας: η διαδοχή των Προέδρων, η άρνηση της πλειονότητας να αποδεχτεί το σχέδιο Ανάν,  και η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το έργο αρχίζει έτσι με το δράμα των αγνοουμένων και τελειώνει με την ελπιδοφόρα ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφήνοντας παράθυρο ανοιχτό στην πίστη και στην ελπίδα πως αύριο όλα θα πάνε καλύτερα.

Τέλος. Ευχαριστίες οφείλονται στην Κεντρική Ασφαλιστική,  στον κύριο Στέλιο Γεωργαλλίδη, στις κυρίες Κυπρούλα Παπέττα και Χρυσούλα Αργυρίδη, στους μεταφραστές Αντρέα Παπαπέτρου και Βιτάλι Ζαϊκόβσκυ, στον Κώστα Βενιζέλο στους καλλιτεχνικούς εργάτες και επόπτες του έργου, ιδιαίτερα στον αγαπητό Πέτρο και στην Αυγή, για τη συνεργασία.

Χωρίς όμως Αντρέα Μανώλη και τη φωτογραφική του το λεύκωμα δεν θα υπήρχε…  

Ευχαριστούμε όλους σας που παρευρίσκεστε στην παρουσίαση