Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016

Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε...

Έχουμε πολύ δρόμο, ώσπου να πεθάνουμε ελεύθεροι
Στέλιου Παπαντωνίου

Αλήθεια, γιατί δεν μιλούν σήμερα με τους όρους των παλαιών, «ελευθερία ή θάνατος, νυν υπέρ πάντων ο αγών» και αναμασούν τα ποσά που θα κερδίσει κατά κεφαλήν ο Έλλην της Κύπρου;
Η ελευθερία είναι πολυπρόσωπη όπως και η σκλαβιά. Κι όταν ελέγετο εκείνο «το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ΄ελεύθερον το εύψυχον» ετίθετο προϋπόθεση και θεμελιός της ελευθερίας και της ευτυχίας του ανθρώπου η ευψυχία, το θάρρος, η γενναία ψυχή, η αντιμετώπιση των κινδύνων και όχι η γονυκλισία ή η πολιτική επίκλησή τους ως δείγμα θάρρους!
Αμέσως βέβαια, με χίλιες γλώσσες κρένει: Πήγαινε εσύ, γέρο, να πολεμήσεις, ρίξε τους στη θάλασσα. (μεταξύ μας, και να μη μιλούσε κανείς για πολεμικούς κινδύνους, πάλι τα ίδια θα άκουγε, γιατί ό, τι ονομάζεται σήμερα επιχείρημα,  είναι μονότονο κομματικό σύνθημα: Ρίξε τους στη θάλασσα!) Κι έτσι γελοιοποιείται και η ευψυχία και η ελευθερία ενώ  το επίπεδο κατέρχεται στην αγέλη των χοίρων και βόσκει.
Για να φτάσουμε σ’ αυτό το επίπεδο έγιναν πολλοί αγώνες, ιδιαίτερα από κόμματα και κομματικές νεολαίες, που δίδασκαν και διδάσκονταν τη δική τους εκδοχή της Ιστορίας, και καθοδηγούσαν επαγρυπνούντες, μήπως τα παιδιά πηδήξουν έξω από το μαντρί. Καταλληλότατες ήταν και οι «δημοκρατικές» ατάκες, της τελευταίας μόδας, η φιλία και συνεργασία με το σύνοικο, απαξάπαντες βαφτίστηκαν «αδελφοί μας», θυμάμαι σε μια συγκέντρωση τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο που εξέφραζε τη άγνοιά του αν ήταν «αδελφοί μας» αλλά η κατά διαταγήν του κόμματος φωνή του λαού σκέπαζε και τις αρχιεπισκοπικές αντιρρήσεις.
Εκτός όμως των ενδοκομματικών, και στις διάφορες θέσεις στα σχολεία, ιδιαίτερα κατά την περίοδο των μαθητικών εκλογών, ο κομματικός βραχίων επενέβαινε οφθαλμοφανώς, τόσον ώστε μερικοί γυμνασιάρχες ήξεραν από την προηγούμενη χρονιά ποιον τους ετοίμαζαν για πρόεδρο του σχολείου, οπότε, αν επρόκειτο για αναγνωρισμένο ανατροπέα των πάντων, του ‘ ριχναν καμιά αποβολάρα με μείωση διαγωγής, ώστε να μη δικαιούται μετοχής στις εκλογές.
Άλλα τα ανώνυμα φαξ, από κομματικά γραφεία, που καθόριζαν πότε θα γίνουν απεργίες, πότε συγκεντρώσεις, πότε τσιμουδιά, ανάλογα με τις κομματικές αποφάσεις. Τα πάντα εν γνώσει του Υπουργείου Παιδείας, αλλά σκότος επέπιπτε και φόβος επεκράτει. Και ποιος αναλαμβάνει ευθύνες σε τέτοιους τόπους και τέτοιους καιρούς!!!
Με όλα τα πιο πάνω θέλω να πω πως για χρόνια ετοιμαζόταν η εθελοδουλία, που βλέπουμε τώρα μπροστά μας να υψώνει ανάστημα. Εκπληκτικόν. Κάποτε μερικοί δικοί μας υπερασπίζονται τους Τούρκους περισσότερο από τους ίδιους τους Τούρκους. Κάτι παρόμοιο τολμώ να πω πως ένιωσα όταν άκουσα τον Υπουργό μας των Εξωτερικών να  εξηγεί πως δεν μπορούν να φύγουν αμέσως από την Κύπρο τα τουρκικά στρατεύματα! Αυτή όμως είναι δουλειά του υπουργού των Εξωτερικών της Κύπρου ή της Τουρκίας; Συμπερασματικά, η ελευθερία και η ευψυχία ξεγράφτηκαν προ καιρού από το λεξιλόγιο πολλών, όχι χωρίς κόπο και πρόγραμμα, γι’ αυτό τα πάντα μετριούνται με το χρήμα.
Το πνεύμα δεν έπνευσε κατά Κύριον αλλά κατά μαμμωνά. ‘Εχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε, ώσπου να πεθάνουμε άνθρωποι ελεύθεροι!!!


Τρίτη 6 Δεκεμβρίου 2016

Η Αϊσιέ

Η Αϊσιέ
Ήρτεν πάλε η Αϊσιέ. Να μου δώκεις, λαλεί μου, τες τρεις κάμαρες να μηνίσκω εγιώ τζι ο άντρας μου.
Μα εσείς δκυο είσαστιν, λαλώ της, γιατί τρεις κάμαρες;
Για διάς μου τες, για βάλλω φόκον της μιας. Έτο τζιαι το πετρόλαον, έτα τζιαι τα σπίρτα. Ίντα να κάμω; Έδωκα της τες.
Περνά λλίος τζιαιρός,
Μες στες κάμαρές σου εν να μπαίνουν τζι οι συγγενείς μου, λαλεί μου, έρκουνται τζιαι τανούν μου στες δουλειές.
Μα νταλως γίνεται, λαλώ της. Για εσυφφωνήσαμεν, τζι έπκιαες παραπάνω κάμαρες!
Για αφήννεις τους, λαλεί μου, για κόβκω σου τα δεντρά ούλλα που την αυλήν, κάμνω σου την του παρπερκού!
Ίντα να κάμω, άφησά τους να μπαινοβκαίννουν στο σπίτι μου, σαν να ’ταν δικόν τους, ξένοι αδρώποι!
Περνά λλίος τζιαιρός,
Πάμεν στην τράπεζαν, λαλεί μου, να μου γυρίσεις τα μισά ριάλια πάνω μου!
Τζιαι γιατί, λαλώ της. Ετσάππισες για επότισες εσού; Εγιώ ετράβησα τα κάστια του Γριστού για να κάμω τούτα τα ριάλια.
Για τα μισά, λαλεί μου, για σφάγγω ούλλα τα κτηνά σου, να μεν σου μείνει πετεινός!
Ίντα μ που ταν να κάμω; ‘Εδωκά της τζια τα μισά ριάλια.
Περνά λλίος τζιαιρός,
Ξέρεις, λαλεί μου, οι συγγενείς μου εν να μείνουν μαζί μου, γρειάζουμαι τζι άλλες κάμαρες!
Μα νταν μπου γίνεται δαμαί, λαλώ της! Εν αδικίες τούτα ούλλα!
Για διάς μου τζι άλλες κάμαρες, για βάλλω τημ μάνα μου τζια κκοτσιανιάζει τες κάμαρες πάνω της. Ξέρεις ίν τα φάουσα ένι.
Έμεινα ξιστιτζιή. Τζιαι λαλώ το τωρά των κοπελλουδκιών, μα νομίζω εν να επαναστατήσουν εναντίον μου. Εν αντέχουν τέθκοιες αδικίες!
Στέλιος Παπαντωνίου

Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2016

Στα χαρτώσια της Κυπρουλλούς

-Στα χαρτώσια της Κυπρουλλούς εν να ρτετε χαρώ σας;
-Τζιαι ποιον παίρνει θκεια Νικολού; 
-Του Ακκιντζί την κόρην!
-Μα ντα, εν κόρες που χαρτώννετε; Ελείψαν τα κοπέλλια;
-Μα ν τζι εν τωρά που μάχουνται να μου την καταστρέψουν.
Που το πενήντα αρτζιέψασιν, εβάλαν την στ’ αμμάτιν.
Είν τα Κουτσιούκ, είν τα Ντεκτάς, είντα Ταλάτ τζι Ερόγλου
Τζι ήρτεν τωρά Λεμεσιανόν κοπέλλιν
Ήβρεν με μες στον καβενέν πο’ ψηννα τους καφέδες,
Τζιέρνα ποτζιεί τζιέρνα ποδά
Πάμεν τζιαι στον μακρύδρομον, πάμεν τη Σαλαμίνα
Πίννουμεν μιαν, πίννουμεν δκυο, πεντέξι ζιβανίες,
Εκάλαρεν με τζι έδωκα το λον μου (λον τ’ αδρώπου!!!)
Να ξεμπερτέφκω πκιον, κανεί, να δώσω όσα να δώσω
Γιατί με τους κουβαλητούς, με τους σιεπέττους, τες φωνές
Με όρνιθες κοτόπουλα, σημαίες τζι αγριάδες
Έκαμε με τζι εσιάστησα τζι αλλα λαλώ, άλλα κάμνω!
Εφέραν μου τζιαι προξενιά καμπόσοι αμερικάνοι 
τζιαι οηέδες των αστρών, του φεγγαρκού της Κίνας,
έιντε ποτζιεί, έιντε ποδά, εσπάσαν τη κκελλέ μου.
Τζι όσοι με ξέρουν: 
-Άλλαξε, λαλούν μου, το επάγγελμα
Κλείσε ολάν τον καβενέν
Άννοιξε κομμωτήριον, για παρπερκόν, κουρείον.
Κανεί ξιουρίσματα, ψευτιές, έλα στα σύγκαλά σου!
Τώρα που βάλλει μιαν μπουτσιάν 
ο Ερτογάν ούλλην Τουρτζιάν
Εσού εν ν άψεις κάρβουνα 
στη σούβλαν να σε ψήσει
Κοτόπουλλον νηστήσιμον, για σιοιρινόν αρνίσιον;
Εν ώρα τωρά να χαρτωθεί η μιτσιά
Οξά ακούς του φούλλι!
Άτε σιόρ
Αν είσιες στην κκελλέν πελάν, ούτε ππαράν, με πππούλλιν!
Φιρί φιρί με υπογραφήν, την κόρην σου τουρτζιεύκεις!
Φέρε στην τζιεφαλήν σου νουν. Σκέφτου την κοπελλούαν!

Στέλιος Παπαντωνίου

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2016

Αίγλης Καμμίτση, Η εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες

Στέλιος Παπαντωνίου
Αίγλης Καμμίτση, «Η Εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες»
Το βιβλίο της Αίγλης Καμμίτση «Η Εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες του 19ου αιώνα,  Διατριβή Σύγχρονης Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Ορλεάνης 1988-1989» εκδόσεις Ιωλκός, είναι ένα αισθητικά άρτιο έργο που μας διανοίγει δρόμους στη Γαλλική Λογοτεχνία στη σχέση της με την Κύπρο.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου αποτελεί το γαλλικό κείμενο και το δεύτερο μέρος το ελληνικό, σε γλώσσα ρέουσα και ανθηρή.
Το περιεχόμενο του βιβλίου, εύληπτο και ενδιαφέρον, μας οδηγεί στην πρόσληψη του αρχαίου μεσαιωνικού και νεότερου κόσμου από τα λογοτεχνήματα Γάλλων που αναφέρθηκαν στην Κύπρο, όπως ο Σατωβριάνδος, ο Λαμαρτίνος, ο Μπερανζέ, ο Λεκόντ ντε Λιλ, ο Ρεμπώ, ο Πιέρ Λουί. Στο τέλος του βιβλίου στο Παράρτημα αποδίδονται στη νεοελληνική του Μπερανζέ «Το κρασί της Κύπρου» και του Αλμπέρ Καμύ «Το Ελληνόπουλο».
Το έργο της Αίγλης Καμμίτση, δομημένο σωστά, πλήρες γνώσεων από αρχαιοτάτων χρόνων και σύγχρονων μεθόδων λογοτεχνικής ανάλυσης, μας ταξιδεύει στο χρόνο περισσότερο και στις αντιλήψεις των ανθρώπων, ποιητικά δοσμένες.
Αποτελεί για μας αφόρμηση για μελέτη της Γαλλικής Λογοτεχνίας αλλά και για τη συγγραφέα εφαλτήριο για άλλες παρόμοιες εργασίες, που συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και κουλτούρα, τομείς στους οποίους καταφανώς υστερούμε, υπάρχουν όμως άνθρωποι, όπως η Αίγλη Καμμίτση, που μπορούν να συμβάλουν στην πλήρωση του κενού.
Στον Πρόλογο η συγγραφέας εκφράζει τη χαρά της, όταν συναντά σε έργα Γάλλων αναφορές στο νησί μας, ιδιαίτερα των ρομαντικών, στους οποίους περιορίζει αναγκαστικά την έρευνά της.
Στην Εισαγωγή της εξηγεί πως , παρόλη την αναφορά σύγχρονων Γάλλων στην Κύπρο του 29ου αιώνα, το πνεύμα του 19ου την ελκύει περισσότερο, γι’ αυτό και η μελέτη του.
Η Κύπρος αναφέρεται
1.       Από τους Ρομαντικούς Σατωβριάνδο και Λαμαρτίνο, στο οδοιπορικά τους από τα ταξίδια στην Ανατολή, καθώς και στους «Μάρτυρες» του Σατωβριάνδου
2.       Στο μακροσκελές ποίημα του Μπερανζέ (Βερανζέρου) «Ο Οίνος της Κύπρου»
3.       Στην ποίηση του Λεκόντ ντε Λιλ
4.       Στην ποίηση του Πιέρ Λουίς «Τα Τραγούδια της Μπιλίτης».
Η Αίγλη Καμμίτση διερευνά τη σημασία που έχει η Κύπρος ως πηγή έμπνευσης των Γάλλων ποιητών, μια ανακάλυψη του εαυτού μας, όπως τον βλέπουν οι Γάλλοι. Στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις, στα μυθιστορήματα και στην ποίηση δεσπόζει η εικόνα της Κύπρου ως γενέτειρας της Αφροδίτης. Εμβαθύνοντας στο έργο των πιο πάνω γνωρίζει καλύτερα και γενικότερα τον πολιτισμό που ανάθρεψε τα ποιητικά αυτά αναστήματα και διαλευκαίνει έννοιες ποιητικής και φιλολογίας.

Γι’ αυτό μια επαφή με το έργο της Αίγλης Καμμίτση αποβαίνει πολυεδρικά κερδοφόρο γι α τον αναγνώστη.

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2016

Κώστα Αρμεύτη, Ο Αιχμάλωτος του Τώρα

Στέλιου Παπαντωνίου
Κώστα Αρμεύτη, Ο Αιχμάλωτος του Τώρα, μυθιστόρημα
Σκέψεις ίσως κάθε μέρα να κάνουμε ή σπάνια, ό τι να ναι έρχεται και φεύγει, χάνεται. Ο Κώστας Αρμεύτης όμως στο μυθιστόρημά του «Ο Αιχμάλωτος του Τώρα» κατορθώνει να αποδείξει και πάλι την αξία της γραφής, καταθέτοντας τις σκέψεις με τις ενέργειες-πράξεις του. Αθανατίζει το μέρος της ζωής του που αποφάσισε να καταγράψει και τους προβληματισμούς του για τον άνθρωπο, ξεκινώντας από τον εαυτό του και συναντώντας τους άλλους, τους αναγνώστες του.
«Ο Αιχμάλωτος του Τώρα» είναι καταγραφή ψυχής. ‘Ενας άνθρωπος που αποφασίζει τη μοναξιά για να συναντήσει τον εαυτό του. Η λεπτομερής καταγραφή σκέψεων και πράξεων στην ερημιά ελκύουν τον αναγνώστη που γίνεται κοινωνός και συνοδοιπόρος στην αποκάλυψη εαυτού. Εδώ σημασία έχει το κάθε τι. Λεπτομέρεια δεν υπάρχει, γιατί όλα είναι ουσιώδη. Το νήμα ξετυλίγεται, όπως η ζωή, όπως η σκέψη. Η προσωπική φιλοσοφία συνυπάρχει με την αντικειμενική, προβληματισμοί υπαρξιακής αποδοχής, στη σύζευξή τους με αποστάγματα ξένης φιλοσοφίας.
Το βιβλίο, εκτός από τον καμβά της ζωής που ξετυλίγεται και πλέκεται, εμπεριέχει μια προβληματική, θεμελιακά ερωτήματα και απόπειρες απαντήσεων, γνήσιο προβληματισμό. Νησίδες ποιητικής καταγραφής μαρτυρούν τη σχέση του συγγραφέα με την ποίηση.
Η προσπάθεια ενός ανθρώπου να γράψει βιβλίο γίνεται βιβλίο. Σημασία έχει πως η θέληση για συγγραφή βρίσκεται συνεχώς στο νου του συγγραφέα-ήρωα του μυθιστορήματος κι αυτή απελίσσεται στο μυθιστόρημα που πλέκεται και συναρτάται με απλά γεγονότα της καθημερινής ζωής, απλά και ουσιώδη, γιατί είναι η ίδια η ουσία της ζωής. Τον άρτον ημών τον επιούσιον.
Στο τέλος επιβεβαιώνουμε πως η σκέψη συνυπάρχει με τις ενέργειες και πως τα ανθρώπινα έργα δεν είναι μόνο τα μηχανικά, αλλά κι αυτά που μπορούν να μετατραπούν σε αφορμήσεις σκέψεων. Με ιστό τον εαυτό του συνυφαίνει όλους κι όλα γύρω του, απλώνοντάς τα λογικά στις σελίδες του βιβλίου του.
Ξεκινώντας από ερωτηματικά ριζιμιά και πίστεις, όπως την ύπαρξη νοήματος σε κάθετι χτίζει το πνευματικό του οικοδόμημα προβληματίζοντας και προβληματιζόμενος.
Ο τόπος, σημαντικός στην όλη εξέλιξη των σκέψεων και σχετικών ενεργειών κι η φιλοσοφία για το χρόνο ή η συνειδητή προσπάθεια απαλλαγής από αυτόν και επίτευξη ζωής στην έξω χρόνου αιωνιότητα μεταφέρουν νοητικά στις άλλες πραγματικότητες, έστω και στιγμιαία.
Ένας άνθρωπος που γράφει είναι βέβαιο πως προβληματίζεται και για το γράφειν, για τις σχολές σκέψης και αφήγησης, και μπορεί να δίνει νέες διαστάσεις στον ρεαλισμό-έστω.
Οι αναδρομές στο παρελθόν φωτίζουν παλιότερες σελίδες της ζωής του, ως επί το πλείστον όμως κυρίαρχο ρόλο παίζει το παρόν, έστω κι αν οι διαστάσεις του χρόνου αποτελούν για το συγγραφέα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, φιλοσοφικό μάλλον.
Οι διαστάσεις του υπάρχειν περνούν διαφοροτρόπως μέσα στο κείμενο, μέσω των προβληματισμών του συγγραφέα, που πιστεύει στη σοβαρότητα της εργασίας του.
Με έξυπνες χιουμοριστικές πινελιές –αξιοπρόσεκτες- το βιβλίο δείχνει να είναι μια γνήσια αυτοβιογραφία. Χωρίς προσπάθεια απόκρυψης, το έργο, ρεαλιστικό, φιλοσοφικό  και ποιητικό, ένα κράμα αλλά γνήσιο, μοιάζει τους ανθρώπους. Κάποτε ζωγραφική ποιητική γραφή, ουδέποτε όμως πεζολογική φλυαρία.
Όσο κι αν δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως πρόκειται για μυθιστόρημα, ελκύει τον αναγνώστη η πρωτοτυπία, οι περιπέτειες ενός συγγραφέα. Είναι βέβαιο πως ενδιαφέρει το βιβλίο τούτο τον μελετητή της λογοτεχνίας, της ψυχολογίας του λογοτέχνη, της προβληματικής της συγγραφής.
Μπορεί κανείς να αντιτείνει πως χρονικά δεν υπερβαίνει το παρόν, όμως η λογοτεχνικότητα δεν λείπει. Και ακόμα η έλξη του βιβλίου, το θέμα, το τι μέλλει γενέσθαι ή πού καταλήγει μια τόση και τέτοια προσπάθεια. Ένα μεγάλο κέρδος, το ότι ο συγγραφέας βρέθηκε κοντά στη φύση και συνέλαβε ουσιαστικές αλήθειες για την προσφορά της στον άνθρωπο, που σήμερα έχει τόσο απομακρυνθεί από αυτήν.

Εκείνος έζησε κι εμείς συζούμε και εμπλουτίζουμε την ύπαρξή μας με το βιβλίο του.