ΚΑΙ ΤΩΡΑ;

 Και τώρα;

Ο Ερντοάν είναι και πάλι ο κυρίαρχος στην Τουρκία. Ο λαός του έδειξε πως τον προτιμά, γιατί πιστεύει στις δυνάμεις του, στην πολιτική του, στη στάση του απέναντι στα άλλα κράτη και υποστηρίζει τα ίδια ιδανικά, «ένα κράτος, μια θρησκεία, ένα έθνος, μια γλώσσα», όπως τα προβάλλει ο ηγέτης με τα τέσσερα δάχτυλα ενωμένα. Μπορεί αυτό να θυμίζει Κεμάλ Ατατούρκ και Νεότουρκους, με τις ιδέες αυτές όμως πλήρωσε βαρύ τον φόρο και η αρμενική και η ελληνική κοινότητα στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Κι ενώ για την Τουρκία ο ηγέτης προτείνει την εξομοίωση των πάντων, χωρίς διακρίσεις και σεβασμό στις εθνότητες ή γλώσσες ή θρησκείες των άλλων, στην Κύπρο επιδιώκει και επιτυγχάνει εντελώς το αντίθετο, να διχοτομεί το νησί με τη δικαιολογία πως άλλη κοινότητα οι Τουρκοκύπριοι, άλλη γλώσσα άλλη θρησκεία άρα χρειάζονται και άλλο κράτος.

Οι προσπάθειες των κυβερνώντων την Κυπριακή Δημοκρατία είναι να ενώσουν το κράτος. Πώς θα το επιτύχουν αφού ο Τατάρ προβάλλει την αναγκαιότητα δύο κρατών, παρά πάσαν απόφαση και ψήφισμα  των Ηνωμένων Εθνών, πιστός και υπέρμαχος των τουρκικών συμφερόντων;

Η τουρκική γλώσσα έχει επιβληθεί και σ’ εκείνους τους τουρκοκύπριους που μιλούσαν μόνο ελληνικά και η μουσουλμανική θρησκεία έχει επεκταθεί σε όλα τα κατεχόμενα με το χτίσιμο εκατοντάδων τεμενών και τη θρησκευτική διαπαιδαγώγηση των τουρκοκυπρίων με εκατοντάδες ιμάμηδες, χότζες ή άλλως πως. Εδραιώνεται δηλαδή συνεχώς και σταδιακά αλλά εις βάρος μας και με τον εποικισμό, ο εκτουρκισμός των κατεχομένων, η μουσουλμανοποίηση και η ρυμούλκηση στην Τουρκία για της οποίας τα συμφέροντα αγωνίζεται και το διαλαλεί ο Τατάρ.

Και ενώ εκείνοι πορεύονται βήμα βήμα και κατοχυρώνουν τα άδικα, εμείς προσπαθούμε να αρχίσουμε συνομιλίες από εκεί που τις αφήσαμε, κι ας ξέρουν λίγοι πού, ή σε ποιες υποχωρήσεις έχουμε ως τώρα προβεί. Για να μην δεχτούμε όμως τότε την παραπέρα πορεία των συνομιλιών, σημαίνει πως μας έφεραν στο χείλος του γκρεμού, και την τελευταία στιγμή συγκρατηθήκαμε ή σωθήκαμε, παρόλο που η αριστερά πιστεύει πως «εμείς φταίμε», και μας φορτώνει κι αυτή την ευθύνη: έμεινε άλυτο το κυπριακό γιατί ζητούσαμε ένα κράτος φυσιολογικό, όπως όλα τα άλλα, χωρίς ξένα στρατεύματα.

Ημάρτομεν, κύριοι, δεν θα το ξανακάμουμε. Θα γκρεμιστούμε στο γκρεμό ή θα πνιγούμε στο ρέμα, αφού μας οδηγήσατε σ’ αυτό, «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα». Πότε θα συνέλθουμε; 

για το μάθημα των Νέων Ελληνικών σήμερα

 Για το μάθημα των Νέων Ελληνικών σήμερα

Μάλλον για να θεωρηθεί ένα μάθημα επιστημονικό, πρέπει να γέμει όρων, ώστε ο νεόφυτος να μπορεί να επικοινωνεί με τους αρχαίους στο είδος κατόπιν εκμάθησης της σχετικής ορολογίας. Τα Νέα Ελληνικά από αυτή την άποψη είχαν ανάγκη επιστημοσύνης, περισσότερο όμως απέβλεπαν στην καλλιέργεια του μαθητή, στο να τον προτρέψουν να διαβάζει λογοτεχνία, χωρίς θεωρητικές συμβουλές, γιατί από μόνη της η ενασχόληση με την πεζογραφία και ποίηση προκαλούσε τέρψη, τα αγαπούσαν τα ελληνικά τα παιδιά και προπάντων δεν είχαν μετατρέψει το μάθημα ούτε σε χημεία ούτε σε μαθηματικά. Ωραία κείμενα καλλιεργούσαν νου και καρδιά, γιατί και δοκίμια με προβληματισμό διδάσκονταν και εμβάθυναν, και συλλάμβαναν κάτω ή μέσα από τις γραμμές τα υπονοούμενα, έστω χωρίς να μπορούν να ονοματίσουν τους τρόπους με τους οποίους ο συγγραφέας το πετύχαινε. Ώσπου μπήκαν οι όροι στο μάθημα και αυτό χωρίστηκε σε γλώσσα άλλο, λογοτεχνία άλλο, σχιζοφρενικά πράγματα, με εισαγωγή δεικτών επιτυχίας, πώς τα λεν, και αναλυτικών προγραμμάτων παραγεμισμένων από άχυρα, κατά την άποψή μου.

Μου έτυχε να κληθώ να γράψω με συνάδελφο, τον φίλο Νίκο Ορφανίδη, τα πρώτα βιβλία διδασκαλίας της γλώσσας, όταν γύρω στο 1976 θεσμοθετήθηκε η δημοτική ως η επίσημη, κι έπρεπε να την διδάξουμε εγκαταλείποντας την καθαρεύουσα. Στα σκοτεινά πηγαίνουμε στα σκοτεινά προχωρούμε, και όμως η αγάπη μας για το μάθημα και η πείρα άνοιγαν σιγά σιγά δρόμους. «Μαθήματα Νεοελληνικής Γλώσσας» ήταν η πρώτη σειρά από τρία βιβλία σε τρία χρόνια για την Α,Β,Γ Γυμνασίου και αφού πέρασε λίγος καιρός προχωρήσαμε σε δεύτερη σειρά, πάλι για τις ίδιες τάξεις, τρία βιβλία «Συνάντηση με τη Γλώσσα» ο τίτλος. Αλλά η διαφορά ήταν τεράστια. Η πρώτη σειρά ήταν παραγεμισμένη με γνώσεις και ασκήσεις επί ασκήσεων, πέρασε καιρός για να καταλάβουμε πως κανένας δεν μαθαίνει τη γλώσσα του συμπληρώνοντας κενά ή μετατρέποντας και άλλα τέτοια. Προ πάντων όμως διακρίναμε, αυτά είναι ουσιώδη, αυτά είναι επουσιώδη και άχρηστα για τον μαθητή. Και πετάξαμε έξω κάμποσα, κι έμειναν τα κύρια και εκεί πλέον έδιναν κι οι δάσκαλοι στο σχολείο σημασία απόδειξη πως κι ο γενικός βαθμός στις εισαγωγικές ήταν τότε το 12, χωρίς να σημαίνει πως μόνο στα βιβλία μας οφειλόταν η επιτυχία.

Θέλω να πω πως, όταν είσαι πρωτάρης στο επάγγελμα, δεν ξεχωρίζεις το κύριο από το επουσιώδες, δεν ξεχωρίζεις το θεμέλιο από τα μπογιατίσματα και τους μαϊντανούς. Και αυτά που βλέπουμε πια ως διδακτέα και εξεταστέα ύλη είναι η πληθώρα των άχρηστων. Ούτε και γίνεται καμιά μέτρηση του βαθμού δυσκολίας των κειμένων, εξ ου και τα παρατράγουδα, στη γ΄λυκείου να διδάσκονται πιο εύκολα κείμενα από την γ΄γυμνασίου,  συγκρίνετε τα δυο του δικού μας, του Κυριάκου Χαραλαμπίδη.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των παραγεμισμάτων και της μετατροπής του μαθήματος των Νέων Ελληνικών σε Μαθηματικά ή Χημεία, είναι να μισούν σταδιακά τα παιδιά το μάθημα και να μην καταλαβαίνουν τους γονιούς τους που τους διαβεβαίωναν πως κάποτε τα πράγματα ήταν αλλιώς και πως περίμεναν την ώρα να μπει ο φιλόλογος στην τάξη για ανάλυση κειμένων.

 Η κατάσταση μάλλον θα χειροτερεύει, η υπουργός παιδείας θα νομίζει, οι επιθεωρητές και θεματοθέτες όσοι δεν ανέβηκαν καν στη έδρα θα κορδώνουν και τα παιδιά θα θλίβονται γιατί να είναι η γλώσσα τους τόσο ηλίθια. Αλλά δεν είναι η γλώσσα, οι περί την. Κρίμα.

 

θρυλοι για την αγια Σοφια

 Στέλιος Παπαντωνίου, φιλόλογος

 

ΘΡΥΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

 

Ἡ μεγαλύτερη, ἡ σημαντικότερη, τό καλλιτέχνημα τῶν καλλιτεχνημάτων, ἡ κιβωτός τῶν ἐθνικῶν καί θρησκευτικῶν μας παραδόσεων, ἡ ξακουστή ἐκκλησία στόν ἑλληνικό κόσμο καί ὄχι μόνο, ἡ ἁγία Σοφία τῆς Κωνσταντινούπολης, συνδέθηκε ἀπό δημιουργίας της με θρύλους, παραδόσεις, λαϊκές διηγήσεις πού οἱ ἄνθρωποι θεωροῦσαν πραγματικά γεγονότα, ἤ συνειδητά ἄφηναν τή φαντασία καί τό συναίσθημα νά τούς πλημμυρίσει καί νά ἐκφραστεῖ, μετά τήν ἅλωση, δίνοντας διέξοδο στό αἴτημα τῆς ψυχῆς τους, νά ἀποκατασταθεῖ ἡ δικαιοσύνη και ἡ ἀγία Σοφία νά ἐπανέλθει στήν προτέρα δόξα, ρωμέικη καί χριστιανική, ὅπως ἦταν πρό τῆς ἅλωσης τῆς Πόλης ἀπό τούς Τούρκους τό 1453.  

Οἱ θρῦλοι σχετίζονται καί μέ τόν ἀρχιτεκτονικό σχεδιασμό, μέ τά ὑλικά, ἰδιαίτερα ὅμως μέ τήν ἅλωση τῆς Πόλης καί τήν τελευταία λειτουργία τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ὡς θρῦλοι καὶ παραδόσεις, παραδίδονται ἀπό στόματος εἰς στόμα, γι’ αὐτό δέν εἶναι δυνατός ὁ καθορισμός τοῦ πρώτου δημιουργοῦ. Ποιητές καί πεζογράφοι διέσωσαν σέ δημώδη καί ἔντεχνο προσωπικό λόγο τοὺς θρύλους, ἡ αναβλύσασα ὅμως πηγή ἔμπνευσης εἶναι ἄγνωστη. Στὴ συνέχεια ἀναφέρουμε μερικούς ἀπό αὐτούς, σχετιζόμενους μὲ τὴ Μεγάλη Ἐκκλησιά.

Ἡ «μέλισσα»... ἀρχιτέκτονας.

Ὁ ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός, στήν ποιητική του συλλογή «Ἀτθίδες αὖραι»[i] ἀναφέρεται σέ θρῦλο τῆς πατρίδας του Βιζύης της Θράκης.
«Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας στήν Πόλη εἶχε ἀποφασίσει νά χτίσει τήν Ἁγία Σοφία, εἶχε καλέσει τὸν πρωτομάστορα νὰ τοῦ παρουσιάσει σχέδια τοῦ ναοῦ, ὅλα ὅμως ἦταν άνάξια τῶν προσδοκιῶν του. Μιὰ Κυριακή, ἐνῶ ἔπαιρνε ὁ αὐτοκράτορας τὸ ἀντίδωρο, τοῦ ἔπεσε ψίχουλο καὶ μιὰ μέλισσα τὸ ἅρπαξε. Αὐτοκρατορική διαταγή νὰ ἀνοίξουν ὅλοι τὰ μελίσσια, κι ὁ πρωτομάστορας βλέπει στὸ δικό του μιὰ πανέμορφη ἐκκλησιά φτιαγμένη ἀπό τὶς μέλισσες καὶ πάνω στὴν ἁγία τράπεζα τὸ αὐτοκρατορικό ἀντίδωρο. Αὐτό τό σχέδιο χρησιμοποιήθηκε γιὰ τὸ κτίσιμο τῆς Ἁγίας Σοφίας, λέει ὁ θρύλος.  Κι ὁ Βιζυηνός ἀποσπασματικά: «…τοῦ πέφτει ἕνα ψυχίδι σὲ λεοντόδερμα παχύ. ..νὰ καὶ μιὰ μέλισσα θωρεῖ, τ’ ἀντίδωρο στὸ στόμα, κι ἀπ’ τὸ παράθυρο πετᾶ. ..Κι ὁ πρωτομάστορας τρυγᾶ κι ἐξαφνισμένος μένει ἐμπρός στὸ θαῦμα ποὺ θωρεῖ! ..εἶν’ ἐκκλησιά πελεκητή!.. στὴν ἅγια τράπεζα θωρεῖ, στὸν Ἀστερίσκο βρίσκει τ’ ἀντίδωρο τοῦ βασιλιᾶ…» Κι ὁ βασιλιάς, «φιλᾶ τὸ σχέδιο τρεῖς βολαίς, καὶ σὰν αὐτό προστάζει νὰ κτίσουν τὴν Ἁγιά Σοφιά.»

 Ὁ πονοκέφαλος τοῦ Ἰουστινιανοῦ

Ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανός ὑπέφερε ἀπό χρόνιες ἡμικρανίες καὶ στὴν Ἁγία Σοφία παρακαλοῦσε τὸ Θεό νὰ τὸν ἀπαλλάξει ἀπό αὐτές, πρᾶγμα ποὺ ἔγινε ὅταν ἕνα βράδυ ἀκούμπησε τὸ κεφάλι του στὸν κίονα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, Ἀρχιεπισκόπου Νεοκαισαρείας τοῦ θαυματουργοῦ. Ἔκτοτε οἱ πιστοί προσέφευγαν στον κίονα γιὰ παρόμοιες κεφαλαλγίες.

Ὁ μαρμαρωμένος βασιλιάς[ii]  

Ὅταν ἔγινε ἡ ἅλωση τῆς Πόλης τὸ 1453, ἐπειδή ἐπικράτησε σύγχυση γιὰ τὴν τύχη τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, δημιουργήθηκε ὁ θρύλος τοῦ μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ, σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖο ὁ αὐτοκράτορας δὲν σκοτώθηκε στὴ μάχη ἀλλά μαρμαρώθηκε καὶ βρίσκεται στὴν Κλειστή Πύλη τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὡς τὴν ἡμέρα ποὺ ἄγγελος Κυρίου θὰ τὸν ζωντανέψει καὶ θὰ διώξει τοὺς κατακτητές Τούρκους ὡς την  Κόκκινη Μηλιά.

Ἡ Εὐανθία Νικολαΐδου [iii] ὑποστηρίζει πὼς δὲν ξέρουμε μὲ ποιὸ τρόπο χἀθηκε ὁ αὐτοκράτορας,  κι ἔτσι πλάστηκε ἀπὸ τὸ λαὸ ὁ θρύλος τοῦ μαρμαρωμένου βασιλιά. Ὁ Κωνσταντῖνος δὲν πέθανε, ἀλλά μὲ θεϊκή παρέμβαση μετα­φέρθηκε μακριά ἀπό τὸ πεδίο τῆς μάχης. Ὅταν θὰ ἔρθει ἡ ὥρα, θὰ τὸν ξυπνήσει ἄγγελος, θὰ τοῦ δώσει ξανά τὸ σπαθί του καὶ θὰ διώξει τοὺς Τούρκους.  

Μιὰ ἄλλη παραλλαγή τοῦ θρύλου λέει ὅτι ὁ αὐτοκράτορας μαρμάρωσε μέσα στὸ ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Κρύφτηκε πίσω ἀπό μία κολόνα τοῦ ναοῦ, χάθηκε μέσα στοὺς διαδρόμους καὶ παρέμεινε κρυμμένος ἐκεῖ. Οἱ ὧρες ἀναμονῆς τὸν "μαρμάρωσαν".

Κατά τὸν Νικόλαο Νικολαΐδη[iv] τὴν μεγάλη Παρασκευή τὴ νύχτα μερικοί ἀκοῦν ἀπό τὴν Ἁγια Σοφιά μιὰ λειτουργία καὶ βλέπουν τὸν αὐτοκράτορα σὲ ἀργυρό κρεβάτι, μὲ τὴν ὄψη ζωντανή σὰν νὰ κοιμᾶται, δίπλα του τὸ σπαθί μὲ σπασμένο τὸ θηκάρι. Ὁ βασιλιάς κοιμᾶται κι ὁ λαός ρωτά πότε θα ξυπνήσει.

Ὑπενθυμίζουμε ἐν προκειμένω τό ποίημα τοῦ Γεώργιου Βιζυηνοῦ[v] κατά τὸ ὁποῖο ἡ γιαγιά ἐπιβεβαιώνει στόν ἐγγονό πὼς εἶδε τὸν βασιλέα «στὴν Πύλη στὴ Χρυσόπορτα, στὸν πύργον ἀπό κάτου εἶν’ ἕνα σπήλαιο πλατύ, στρωμένο σὰν παλάτι..» Στὶς τελευταῖες του στιγμές ἄγγελος Κυρίου ἅρπαξε τὸν αὐτοκράτορα καὶ τὸν ἕφερε σ’αὐτό τὸ σπήλαιο, ποὺ μερικοί μόνο μποροῦν νὰ ἐπισκεφτοῦν καὶ νὰ δοῦν τὸν βασιλέα.

Εἰκόνες και λείψανα

Κατά τὸν ποιητή Ἐμμανουήλ Γεωργιλᾶ (ΙΕ΄αἰ)[vi] οἱ εἰκόνες καί ὅλα τά ἱερά ἀναληφθῆκαν στούς οὐρανούς. «Ποὖναι λοιπόν τὰ λείψανα, ποῦ αἱ ἁγίαι εἰκόνες,/ ἡ ὁδηγήτρια ἡ κυρά,
ἡ δέσποινα τοῦ κόσμου;/ Λέγουσιν ἀναλήφθηκαν στὸν οὐρανόν άπάνω/ τά λείψανα τά ἅγια καὶ τοῦ Χριστοῦ τά πάθη,/ οἱ ἄγγελοι τά πήρασιν ἐμπρός εἰς τὸν δεσπότην…»

Ὁ παπάς τῆς Αγίας Σοφίας

Ὅταν οἱ Τοῦρκοι ἔμπαιναν στήν ἁγία Σοφία τή μέρα τῆς ἅλωσης, ὁ ἱερέας σταμάτησε τὴ λειτουργία καὶ κρύφτηκε πίσω ἀπό τὸ ἱερό σὲ μιὰ πόρτα ποὺ μετατράπηκε σὲ τοῖχο. Οὔτε οἱ Τοῦρκοι οὔτε οἱ Ἕλληνες μαστόροι μπόρεσαν νὰ τὸν γκρεμίσουν. Ὅταν ἡ Ἁγία Σοφία ἐλευθερωθεῖ, ὁ παπάς θὰ βγεῖ καὶ θὰ ὁλοκληρώσει τὴ λειτουργία του.

Ἡ Αγία Τράπεζα

 Κατά τὸ δημοτικό τραγούδι, ἐστάλη μήνυμα στή Φραγκιά .. «να ‘ρθοῦνε τρία καράβια, το ‘να νὰ πάρει τὸ σταυρό καὶ τ’ ἄλλο τὸ βαγγέλιο, τὸ τρίτο τὸ καλύτερο τὴν ἅγια τράπεζά μας.» Τὴν ἁγία Τράπεζα θρυλείται ὅτι τὴν μετέφεραν σ΄ ἕνα πλοῖο,  γιὰ νὰ τὴν πάρουν στὴ Φραγκιά. Τὸ πλοῖο ὅμως βυθίστηκε στὴν Προποντίδα. Οἱ πιστοί καπετάνιοι μποροῦν νὰ τὴν δοῦν.

Σὲ ἄλλη παραλλαγή, τρία καράβια ἑνετικά μετέφεραν ἀπό τὴν Πόλη κειμήλια. Τὸ τρίτο μετέφερε τὴν ἁγία τράπεζα ἀλλά  βυθίστηκε. Στὸ σημεῖο ἐκεῖνο τὰ νερά τῆς θάλασσας εἶναι πάντοτε ἤρεμα καὶ γαλήνια.

Ὁ Νικόλαος Πολίτης στὸ βιβλίο του «Μελέται περί τοῦ βίου καὶ τῆς γλώσσης τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, Παραδόσεις, μέρος Β΄» ἀναφέρεται στὸν Δωρόθεο Μονεμβασίας: «Καὶ ὑπαγαίνουν τινές ἐκεῖ μὲ περάματα, καὶ λαμβάνουν ἀπό τὴν θάλασσαν ἐκείνην, ὅπου εἶναι ἡ Ἁγία Τράπεζα, καὶ μυρίζει θαυμασιώματα μυρωδίαν, ἀπό τὸ ἅγιον μύρον ὅπου ἔχει καὶ τῶν ἄλλων ἀρωμάτων».[vii]

Τὰ δισκοπότηρα τῆς ἁγίας Σοφίας
Κατά Ν. Νικολαΐδη [viii] τὴν ὥρα ποὺ  ἀκουγόταν ἔξω ἀπό τὴν Ἁγία Σοφία φωνές «οἱ Τοῦρκοι! –οἱ Τοῦρκοι!», ὁ πρωτόπαππας βγῆκε ἀπό τὴ στοά τῆς ἐξομολογήσεως καὶ μπῆκε στὸ ἱερό. «Ἐπάνω στὴν Ἁγία Τράπεζα, σὰ νὰ ἦταν κρεμαστός οὐράνιος θόλος, τὸ Κιβώριο. Στήριζε τὰ τέσσερα χρυσά του πόδια στὶς τέσσερις γωνίες καὶ ἀπ΄ἐμπρός πρόβαλε ἕνα ὡραῖο τόξο. Ἕνας σταυρός χρύσιζε στὴν κορυφή του καὶ μέσα ἀπό τὸν θόλο του κατέβαινε ἄσπρο περιστέρι, ἡ Περιστερά του Αγίου Πνεύματος. Ὁ πρωτόπαππας βγάζει ἀπό τὰ σπλάχνα τῆς Περιστερᾶς τὰ Δισκοπότηρα, τὰ σκέπασε μὲ τὸν Ἀέρα, τὰ πῆρε κι ἔφυγε. Σκοτείνιασε. Κι ἀπό τὴ θάλασσα ἀνέβαινε αἱμοσταγμένος τοῦ φεγγαριοῦ ὁ δίσκος. Τὸ φονικό φεγγάρι νὰ στέκεται ἀκίνητο στὸν τροῦλο τῆς Ἁγίας Σοφίας. Καὶ εἶδε ὁ πρωτόπαπας νὰ μαυρίζει ὁ μισός δίσκος. Ἀρχαία προφητεία ἔλεγε: «θὰ εἶναι Πανσέληνος. Ἔκλειψη θὰ γίνει. Καὶ ἡ Πόλη θὰ πέσει!»…Ἀμέσως ἄνοιξαν τὰ μεσουράνια. Ἕνα φῶς γλυκύτατο ἁπλώθηκε. Ἄγγελος Κυρίου φάνηκε κι ἅρπαξε τὰ Δισκοπότηρα. Ἡ θάλασσα ἄνοιξε στόμια καὶ κατάπιε τὸν πρωτόπαπα.»

Τοιχογραγία Θεοτόκου

Στὸ γυναικωνίτη τῆς Μεγάλης Ἐκκλησιᾶς ἦταν μιὰ τοιχογραφία τῆς Παναγίας μὲ τὸν Χριστό, ποὺ προσπάθησε ἕνα Τοῦρκος νὰ καταστρέψει τὴν ἡμέρα τῆς ἅλωσης. Κεραυνός τὸν ἔριψε κάτω, ὅπως καὶ τὸν ἄλλο καὶ τὸν ἄλλο ποὺ προσπάθησε τὰ ἴδια.

Μῦθοι, θρῦλοι, παραδόσεις, οἱ Χριστιανοί δεν παύουν νὰ εκφράζουν τὴ συγκίνησή τους γιὰ τὴν πτώση τῆς Πόλης καὶ τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ τὴν ἐλπίδα πὼς «πάλι μὲ χρόνια μὲ καιρούς πάλι δικά μας θὰ ΄ναι».  

 

---

[i] Ἀτθίδες Αὖραι, συλλογή ποιημάτων Γεωργίου Μ. Βιζυηνοῦ, Τρίτη δημώδης ἔκδοσις, Ἐν Λονδίνω, Trubner and co, 1884

[ii] ^{Χρήστος Μωϋσίδης Η Αγία Σοφία και ο θρύλος της κόκκινης μηλιάς στην ελληνική                                                                                  και την τουρκική παράδοση Ιούλιος 2020[ii] (Academia.edu)}

[iii] Εὐανθία Νικολαΐδου, Η«μυθική» μορφή του τελευταίου αυτοκράτορα

του Βυζαντίου σε έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Academia.edu)

[iv] Νικολάου Νικολαΐδη, Οι Θρύλοι της Πόλης, Αθήναι 1923 (Academia.edu)

[v] Γεώργιου Βιζυηνοῦ, ὅ.π.π, Ὁ τελευταῖος Παλαιολόγος

[vi] Ἐμμανουήλ Γεωργιλάς, Άλωσις Κωνσταντινουπόλεως, στο βιβλίο Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) μεταγραφή στην κοινή νεοελληνική: Γ.Χατζηκωστής, Λευκωσία, 2020

[vii] Δωροθέου Μονεμβασίας , «Βίβλος Χρονική» (1781)

[viii] Νικολαΐδης Ν. ὅ.π.π

δεκαοχτούρα

 ΔΕΚΑΟΧΤΟΎΡΑ

Κι  όταν τους είπα

«θα ξυπνάτε το πρωί με τη δεκαοχτούρα στις πέντε και μισή

Να είστε τακτικοί, εκείνη  στην ώρα της

εγώ δεν θα ΄μαι εδώ

μόνοι σας θα πηγαίνετε στο σχολείο

μόνοι σας θα μαθαίνετε γράμματα

μερικοί θα βάζουν φωτιά στα σχολεία

ο υπουργός θα μιλά για μεθόδους

μαθητοκεντρικές

πέρασα χρόνια και ξέρω

γι΄αυτό είμαι βέβαιος πως

κάπου θα παρακολουθώ

στην εκκλησιά θα σημαίνει καμπάνα

ηλεκτροκίνητα

Κάθε πρωί θα πηγαίνουν στον μπακάλη

κάθε πρωί θα μαγειρεύουν, θα πλένουν τα ρούχα

το μεγάλο πρόβλημα

«καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί»

και καθαρίζεις τη νύχτα

όταν φέρνεις στο μυαλό όσα έγιναν

προπάντων όμως συνομιλείς

νιώθοντας παρά το πλευρό σου κάτι κύκνους

μα όλα αυτά δεν αποδεικνύονται

ειδικά τώρα που τελειώνει η μέρα

δέκα οχτώ δέκα οχτώ

κάποτε ήμουν δεκαοχτώ

πολλά περάσαν από τότε… 

ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Η ΚΥΡΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ

 ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Η ΚΥΡΑ-ΚΑΤΕΡΙΝΑ

Η Αρχόντισσα Προσφυγοπούλλα

ΕΝΑ ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Έκδοση Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου, Λευκωσία 2022

Είναι μερικά βιβλία που σε γεμίζουν με την ανθρωπιά τους, τα μηνύματα πίστης στο Θεό και στην Παναγία, στον συνάνθρωπο και στις κρυμμένες δυνάμεις στην ψυχή, που εμφανίζονται όταν ο άνθρωπος τις χρειάζεται, σε μεγάλες και δύσκολες στιγμές ή σε μια ολόκληρη σχεδόν ζωή, ιδιαίτερα όταν είναι χτυπημένος από ατυχή ιστορικά γεγονότα, όπως η Μικρασιατική καταστροφή, μετά από την οποία περιέπεσαν τόσοι και τόσοι από την αρχοντιά και την ευτυχία, στη φτώχεια και στη δυστυχία, κάτι που βιώσαμε και στην Κύπρο με τη δική μας προσφυγιά, με πολλά κοινά σημεία, ιδιαίτερα στη στάση των άλλων απέναντι στους πρόσφυγες.

Ο Γιώργος Προδρόμου, φίλος και συμμαθητής, έκρυβε ένα μεγάλο θησαυρό, τη ζωή του κοντά στη γιαγιά του Κατερίνα, μια αρχόντισσα Μικρασιάτισσα, που πέρασε όλων των ειδών τις θλίψεις και τα βάσανα, από τους ανθρώπους, ξένους και δικούς, από το ελλαδικό κράτος και τις υπηρεσίες του, μετά την καταστροφή. Και όμως δεν λύγισε, με προβλήματα υγείας αλλά με ακλόνητη την πίστη και τη θέληση για ζωή και για πρόοδο της οικογένειάς της, αγωνίστηκε και έφερε σε πέρας στο μακρό δρόμο της ζωής της το καθήκον της να δημιουργήσει μια οικογένεια ευτυχισμένη, χάρη προπάντων στις αρχές της αγάπης, της ανθρωπιάς, της πίστης, σ’ ένα όραμα για τον καλύτερο κόσμο, για τα παιδιά και τα εγγόνια της. Θαυμασμός στην ανεξάντλητη πηγή των αξιών της και σεβασμός στον άνθρωπο που έπαθε και μας διδάσκει με το ήθος του.

Ως δάσκαλος, ο συγγραφέας δίνει σαν σε παραμύθι τη ζωή της γιαγιάς. Σελίδες ιστορικές της Μικρασίας, ευτυχίας αλλά και κλονισμού, έξωσης από τα πάτρια χώματα και βασανισμένης εγκατάστασης σε ξένα χώματα. Γνώστης της Ιστορίας και των νοημάτων που απορρέουν από αυτήν, ακόμα και χωρίς να το θέλει, διδάσκει.

Ιδιαίτερα όμως, όταν αρχίζει στο δεύτερο μέρος να αφηγείται τις δικές του εμπειρίες με τη γιαγιά, παρασέρνει μαζί του τον αναγνώστη που συμβιώνει τις οικογενειακές στιγμές της ήρεμης πλέον ζωής, ύστερα από τις πολλές τρικυμίες.

Κυρίως όμως από το κείμενο αναθρώσκει η πίστη, η εμμονή, ο αγώνας για επιβίωση και ευτυχία, μηνύματα που κατευθύνονται κατευθείαν στον αναγνώστη, μικρό ή μεγάλο. Οι γνώσεις αυξάνονται, ο σεβασμός στην πρωταγωνίστρια ογκούται, το ιδανικό πρόσωπο του ανθρώπου φωτίζεται.

Χαρά και αγαλλίαση το διάβασμα του βιβλίου.

Στέλιος Παπαντωνίου

Όλες οι αντιδράσεις:

45Χάρη Σπανού, Κωνσταντίνος Γιαγκουλλής και 43 ακόμη

5 σχόλια

Μου αρέσει!

Σχόλιο

Κοινοποίηση

Ενεργός

Στέλιος ΠαπαντωνίουΑΪΚΑΣΣΙΑΝΙΤΕΣ

5 Δεκεμβρίου 2022  · 

Προβολή στατιστικών

Απήχηση δημοσίευσης 435