κυπριακή δημοκρατία

 

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Λες στην Κυπριακή Δημοκρατία, « να ζήσεις κόρη μου, χρόνια πολλά ευτυχισμένη», έστω κι αν άλλοι σε έσπειραν,  έστω κι αν πίεσαν και πίεσαν να σε δεχτούμε, εμείς αλλού πηγαίναμε κι αλλού βρεθήκαμε, έτσι μάθαμε τι σημαίνουν οι  διεθνείς σχέσεις και η δύναμη των μεγάλων και τα συμφέροντα του ισχυροτέρου, κι ώσπου να γίνεις τριών ετών άρχισε εκείνη η αρρώστια της κακής γειτονίας, και τρέχαμε στους γιατρούς, να σε σώσουμε, όλοι μαζί τότε, ύστερα, από το 1967, κι εκείνοι που φώναζαν «ένωση και μόνο ένωση» άρχισαν να παραπατούν, στην Ελλάδα ένα πραξικόπημα ανέβασε χούντα και δικτατορία, το 74 μας κάνει πραξικόπημα, γίνεται η τουρκική εισβολή, το χειρότερο στην Ιστορία μας,  δήθεν για να σώσει τους λίγους, σαράντα τόσα χρόνια τώρα με χιλιάδες στρατό, δεν μετακινείται βήμα, αντίθετα κατατρώει τα σωθικά μας κυριολεκτικά, μπλέξαμε λέμε με τον Τούρκο και δεν έχουμε σωτηρία,  να όμως που καταλαβαίνουμε πως μόνη μας σωτηρία είσαι εσύ, ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Μας, να ζήσεις χρόνια πολλά ακόμα, να κρατήσεις γερή, να μας κρατάς κι εμάς κάτω από την αδύναμη αλλά μόνη που υπάρχει για μας, έστω κι ετοιμόρροπη, σκέπη σου.

η αφηρημένη τέχνη του έψιλον- Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου

 ΕΛΕΝΗ ΑΡΤΕΜΙΟΥ-ΦΩΤΙΑΔΟΥ, Η ΑΦΗΡΗΜΕΝΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΕΨΙΛΟΝ, ΠΟΙΗΣΗ, ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Ο ποιητικός χώρος της Ελένης Αρτεμίου- Φωτιάδου φαίνεται να είναι το «μεταξύ», στο οποίο και διατρίβει, αν κρίνουμε και από την προηγούμενη ποιητική συλλογή της ΡΕΜ, μεταξύ ύπνου και αγρύπνιας, όπως και τώρα μεταξύ πράξης και απραξίας, στο στενό εκείνο σημείο πριν την απόφαση, το fiat, να γίνει. Αλλά έτσι και ο ποιητικός της λόγος είναι μεταξύ. Στη νέα της συλλογή δηλώνει Ποίηση, κανένα όμως κείμενο δεν είναι γραμμένο σε στίχο, το γενικά θεωρούμενο χαρακτηριστικό στοιχείο των ποιημάτων. Πολλοί έχουν γράψει ποιήματα χωρίς στίχο, χωρίς μέτρο, έτσι που να μοιάζουν τα γραπτά τους με πεζά, υπάρχουν όμως αναντίρρητα τα εσωτερικά στοιχεία που μαρτυρούν την ποιητική ποιότητα. Σημειώνουμε όμως ως «μεταξύ» και την εμφάνιση των κειμένων της στη συλλογή αυτή.

Τα εσωτερικά στοιχεία είναι η λαλέουσα ψυχή, ο εξομολογητικός τόνος, το βάθος των συναισθημάτων, ο εικονικός μεταφορικός λόγος, με δυο τρεις επάλληλες εικονικές μεταφορές, που αναγκάζουν τον αναγνώστη να σταματά και να σκέφτεται, γιατί το εγκεφαλικό στοιχείο δεν λείπει. Το «μεταξύ» και πάλιν.

Αν μια ψυχή εξομολογείται, η εξομολόγηση δεν είναι μόνο αισθητικής φύσης, αν και δεν απουσιάζουν οι τέχνες, Μουσική και Ζωγραφική, είναι και ηθικής φύσης, αφού πολλά σχετίζονται με τον προβληματισμό, τη λήψη απόφασης, την πράξη ή απραξία, την ευθύνη.

Ψυχολογικό βάθος, σοβαρότητα, προβληματισμός, αδιέξοδα, μετάνοια, ενδοσκόπηση διαρκής και συνεπής, εμβάθυνση στα ενδότερα αέναη, ένας βαθύτατος κόσμος έρχεται στην επιφάνεια με τη συλλογή της Ελένης Αρτεμίου- Φωτιάδου Η Αφηρημένη Τέχνη του Έψιλον, Ποίηση, Μανδραγόρας.

πολιτικά

 

Νομίζω πως αρκετά υφίσταται η Ελλάδα και από τον κορωνοϊό και από θεομηνίες και από την Τουρκία προπάντων, και στον Έβρο και στα νησιά, ιδιαίτερα στο Καστελόριζο και τη γύρω περιοχή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη πολεμά από καιρό συνεχώς για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και μέσα στα πλαίσια αυτά και άλλα πριν από ένα μήνα είχαμε τη συμμετοχή της αεροπορίας της σε ασκήσεις στην Κύπρο, μην το ξεχνάμε. Τα ναυτάκια στο βυθό της θάλασσας επί μέρες σε επιφυλακή όπως και καθημερινά οι αεροπόροι. Ύστερα από όλα αυτά ένα μεγάλο εύγε τους πρέπει, για τον αγώνα τους. Μπορεί να μη μας αρέσει το όνομα Μητσοτάκης, αλλά καλά κρατήθηκε ως τώρα. Μπορεί να μην ανέφερε την Κύπρο στην ομιλία του στον ΟΗΕ. Ουδέν πρόβλημα. Η συνεργασία Ελλάδας Κύπρου είναι αγαστή και επιβεβαιώνεται καθημερινά. Όπως όμως επιβεβαιώνεται καθημερινά πως πολλοί παίζουν το παιχνίδι των Τούρκων, προβάλλοντας συνεχώς τις θέσεις τους και σπεύδοντας να κατηγορήσουν την Ελλάδα για τα πάντα. Αν ίσχυαν τα όσα γράφουν εναντίον της ελλαδικής κυβέρνησης, η Ελλάδα θα είχε μείνει η μισή.   Ίσως μερικοί να νομίζουν πως με τα όσα γράφουν στο φέιζπουκ θα ρίξουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Και θα επαναφέρουν ποιον; Θεός φυλάξοι. Η Ελλάδα εφόσον αγωνίζεται για την εδαφική της ακεραιότητα πρέπει να μας έχει στο πλευρό της μακριά από μικροκομματικές σκοπιμότητες και κομματικούς φανατισμούς.

Η άποψή μου και το πιστεύω μου αυτή την περίοδο.

 

μάλλον

 

Μάλλον δεν θα κατάλαβαν πολλοί πως από το 1974 βουτηχτήκαμε στη λάσπη και στο αίμα ως το τελευταίο μας κύτταρο.

Μάλλον δεν θα κατάλαβαν πολλοί πως φορέσαμε το μουσαμά μας, όπως ήμασταν συνηθισμένοι τότε, μικρά παιδιά να πλατσουρίζουμε στη βροχή.

Γιατί περίμεναν από την πρώτη μέρα σε συσκέψεις επί συσκέψεων οι αρχηγοί μας, μεγάλοι και μικροί- τα γράφουν τα πρακτικά- περίμεναν πως θα φεύγαμε από τον τόπο.

Και μαγείρευαν φασολάδα για το πόπολο, να φάει λόγια να χορτάσει, καλά καλά δεν ήξεραν τι να μας πουν.

Μάλλον δεν θα κατάλαβαν πολλοί πως εμείς αποφασίσαμε να μείνουμε ριζωμένοι στο χώμα μας.

Πως με τα χρόνια ο μουσαμάς έγινε το πετσί μας, γι’ αυτό δεν παίρνουμε από λόγια.

Μη ρίχνετε αυγά στους τοίχους.

Κάντε τα καλύτερα ομελέτα για τα παιδιά σας.

 

σπασμένο ακορντεόν

 

Μαρία Γεωργίου, Σπασμένο Ακορντεόν, μυθιστόρημα βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, εκδόσεις Πηγή

Η Μαρία Γεωργίου από τα γραφόμενά της φαίνεται άνθρωπος ειρηνεμένος, γαλήνιος, με βαθιά αγάπη στην Ελλάδα, τις πατροπαράδοτες αξίες, σεβασμό στους αγώνες και στην ιστορία της Κύπρου, ιδιαίτερα της Λάρνακας, γι’ αυτό και σπεύδω να εισηγηθώ το μυθιστόρημά της να ενταχθεί στα διδασκόμενα στα Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου, ας είναι και της Λάρνακας, που θα έχει ένα κατάδικό της μυθιστόρημα, με τόπους γνωστούς, οικείο περιβάλλον, σε μια ιστορική περίοδο ενδιαφέρουσα, έστω από το 1930 ως το τέλος του αγώνα του 55-59, αφού, όπως δηλώνεται, το μυθιστόρημα στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα, για τα οποία και άλλοι μπορούν να μαρτυρήσουν.

Το έργο είναι αφιερωμένο «στον αγαπημένο μου πατέρα» που δεν αποκλείεται να είναι ο πρωταγωνιστής του έργου. Μια οικογένεια φτωχή, εργατικής τάξης, με τα προβλήματά της, τους χωρισμούς των θυγατέρων, τα παιδιά να ζουν με τον παππού και τη γιαγιά, φουρνάρηδες βασικά το επάγγελμα, στο πρώτο μέρος μας δίνεται ευκαιρία να γνωρίσουμε κοινωνικά και ιστορικά την Λάρνακα, που μας φέρνει στο νου σελίδες της ζωής όλων των Κυπρίων, με τη φιλία Ελλήνων Τούρκων, τη συνεργασία των ανθρώπων, μακριά από ανταγωνισμούς, με τα πάθη και τις φιλίες, τις αντιθέσεις των φύλων, το προβληματικό μεγάλωμα των παιδιών, σε μια εποχή εργατιάς, φτώχειας και φιλότιμου.

Το δεύτερο μέρος ο ήρως γράφει μπορούμε να πούμε τα απομνημονεύματά του ως άλλος ήρωας αγώνων, γι’ αυτό και η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, με περισσότερη έμφαση στην κυπριακή διάλεκτο, που δεν λείπει στους διαλόγους και από το πρώτο μέρος, δεν εμποδίζει όμως κανένα να παρακολουθήσει την εξέλιξη και να χαρεί τη γραφή της Μαρίας Γεωργίου. Στο δεύτερο ο αγώνας της ΕΟΚΑ με όλα τα βάσανα και βασανιστήρια, με τις ιδέες για ελευθερία και Ελλάδα, αγωνιστικό φρόνημα και αξιοπρέπεια, με λεπτομέρειες ίσως άγνωστες σε πολλούς αλλά πραγματικές.

Το έργο δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να γνωρίσει την εποχή σε βάθος, γιατί πολλές πτυχές της ζωής βοηθούν στη ζωντανή αναπαράσταση του παρελθόντος, την κοινωνική ζωή, την εθνική μας ιστορία, πόθους και συγκρούσεις στην Κύπρο του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα. Γενικά μιλούμε για ένα μυθιστόρημα πλήρες της εποχής του, με τις δεσπόζουσες ιδέες και με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής.

Θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε έργο για νέους, γι’ αυτό και η σύστασή μας να διδάσκεται στα σχολεία.

Στέλιος Παπαντωνίου 

ερασιτεχνικά περί Τέχνης

 

ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ

Η Τέχνη είναι ο χώρος έκφρασης της ελευθερίας του ανθρώπου, είτε καλλιτέχνης λέγεται είτε απλός άνθρωπος, ερασιτέχνης. Εκεί χωρίς περιορισμούς εκφράζεται. Το χωρίς περιορισμούς είναι πάντα συζητήσιμο. Δεν είναι δυνατόν οι καλλιτέχνες μεταξύ τους να μην έχουν ηθικό κώδικα, δηλαδή δεν μπορεί να κλέβει ο ένας από τον άλλο και να επιτρέπεται. Ή η κάθε Τέχνη θα έχει από τη φύση της περιορισμούς, παρά την προσπάθεια πολλών να συγκεράσουν τέχνες, τη ζωγραφική με τη μουσική ή την γλυπτική, η γλυπτική με την κίνηση των έργων της, ή το συνδυασμό με χορό και μουσική, μέσα στα όρια των τεχνών πολλά γίνονται παγκοσμίως, να υπερβεί ο καλλιτέχνης τα όρια και να σπάσει τα καλούπια. Θεμιτόν.

Η ελευθερία ποτέ δεν υπάρχει από μόνη της. Η άλλη όψη του νομίσματος είναι η ευθύνη. Ο καλλιτέχνης είναι ελεύθερος και υπεύθυνος για το έργο του. Και υπεύθυνος σημαίνει να μπορεί να δικαιολογήσει το έργο του, να δώσει λόγο, αλλά και να είναι έτοιμος να δεχτεί και τον έπαινο και τα βραβεία και την αδιαφορία και τις διαμαρτυρίες ή τον ψόγο. Όπως είναι ελεύθερος ο καλλιτέχνης να εκφραστεί, είναι ελεύθερος και ο θεατής, ακροατής κλπ να κρίνει και να εκφράσει την κρίση του υπεύθυνα.

Η ελευθερία της Τέχνης έχει πολλές πτυχές, όπως κάθε τι το ανθρώπινο. Υπάρχει η νομική πτυχή, διά νόμου δηλαδή κατοχυρώνονται τα δικαιώματα ή τίθενται τα όρια ανάλογα με τη χώρα, το θρήσκευμα, το καθεστώς. Υπάρχει η αισθητική πτυχή πρώτη, με κριτήρια τέχνης να κρίνεται το έργο. Υπάρχει και η ηθική πλευρά, αφού η ελευθερία του ανθρώπου είναι θέμα και ηθικής του, δηλαδή ορίων που θέτει ο ίδιος και ευθύνης του, κατά πόσο βλάπτει ή ωφελεί το κοινωνικό σύνολο, πράγμα για το οποίο κρίνει το ίδιο το κοινωνικό σύνολο, άνθρωποι, ομάδες. Το έργο τέχνης άρα έχει μια πολύπτυχη διαδρομή και επίδραση στους γύρω του, οι οποίοι ως ελεύθεροι εκφράζουν τη γνώμη τους, αφού τους επηρεάζει.

Ότι η Τέχνη χρησιμοποιείται και για αλλότριους σκοπούς, προπαγάνδα, επιρροή στις μάζες, υποβολή διαθέσεων και ιδεών, είναι συχνό φαινόμενο, πάντα όμως υπό συζήτηση, αν δηλαδή είναι θεμιτό η Τέχνη να υπηρετεί, ή να γίνεται φερέφωνο. Και εδώ βέβαια είναι η ελευθερία και η ευθύνη του καλλιτέχνη παίζει τον πρώτο ρόλο, αν δηλαδή είναι ελεύθερος άνθρωπος ή υπηρέτης καθεστώτος ή άλλου τινός.

Το συμπέρασμα είναι πως ο καλλιτέχνης είναι ελεύθερος αλλά και αναγκαία υπεύθυνος. Ας εκφραστεί, ας εκφράσει την ψυχή του, να την δούμε, μα να είναι και έτοιμος να δεχτεί τον έπαινο ή την αδιαφορία ή τον ψόγο.

παραμύθια του καιρού μου

 

Παραμύθια του καιρού μου

Δεν είναι ανάγκη λέω να πάρεις το παιδί με αυτοκίνητο στο σχολείο, κοντά είναι, όχι λέει, η είσοδος είναι καθορισμένη και πρέπει να κάμω το γύρο του σχολείου, κοίτα να δεις, καλά πήγε το πρωί, αλλά το μεσημέρι δεν έφτανε το αυτοκίνητο, ολόκληρο διπλοκάμπινο έπρεπε να πάρει για να μεταφέρει στο σπίτι την τσάντα του παιδιού, πρώτη γυμνασίου, και τα βιβλία ήταν τουλάχιστο τριάντα κιλά, και ήταν ακόμα μόνο τα μισά, μας είπαν να μην πάρουμε αύριο κανένα βιβλίο μαζί μας γιατί θα μας δώσουν τα υπόλοιπα και πρέπει να έχουμε χώρο να τα φέρουμε στο σπίτι, και παίρνω ένα ένα, πράγματι φονικό όπλο, να το ρίξεις στον άλλο πέφτει κάτω φαρδύς πλατύς, ηύς τε μέγας τε κατά που είπε κι ο Πρίαμος στην Ελένη θαυμάζοντας τον Αίαντα, έτσι λέει ο φίλος μου ο Όμηρος, το καθένα βιβλίο λοιπόν μια δυο οκάδες, αλλά και πολλά καινούργια και καινούργια, κοίτα να δεις, τα αρχαία ελληνικά εμείς τον καιρό μας τα μάθαμε από το βιβλίο του Ζούκη, Συντακτικό και Γραμματική Αχιλλέα Τζαρτζάνου και πείτε μου αν βρέθηκαν καλύτερα βιβλία για τη διδασκαλία της αρχαίας, και όμως, γράψε και ξαναγράψε, φέρε και πάλι φέρε καινούργια, και αποτέλεσμα μηδέν μπροστά στα μελετημένα εκείνα των μεγάλων δασκάλων, και μικρά και ελαφρά και ουσιαστικά, τώρα γράφουν και γραμματική της νέας, καλά δεν μας έφτανε η Γραμματική του Τριανταφυλλίδη; Ήταν αναγκαία η καινούργια; Μόνο τα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας έμειναν στο λύκειο τα ίδια εδώ και καμιά τριανταριά χρόνια, και μπαίνουν στο γυμνάσιο πρωτάκουστα αρχαία, της κυπριακής γραμματείας λέει για την πρώτη ως την Τρίτη γυμνασίου, δεν λέω τίποτε, ως χωρικοί θα πρέπει να παινέσουμε το χωριό μας, και να μια ανθολογία κυπριακής λογοτεχνίας, αυτή κι αν είναι μόνη – σε δυο τόμους, τέσσερα κιλά περίπου, μεγάλη μεγάλη, δεν έφταναν οι παλιές οι φτηνές, να μην πω οι δικές μας, τι γίνεται ρε παιδιά, ράβε ξήλωνε ράβε ξήλωνε δουλειά να μη μας λείπει; Αν ένα βιβλίο δεν εκτελεί τον προορισμό του αποκεφάλισέ το, αλλά αν κάνει τη δουλειά του και με το παραπάνω είναι ανάγκη να πετάς τόσα λεφτά προς τι και διατί, έλεγε και ο αείμνηστος πρόεδρος. Το ότι ακόμα κι εδώ υπεισέρχεται ο κομματικός παράγων είναι ολοφάνερο, τα βιβλία να είναι γραμμένα από δικούς μας, και μάλιστα με αντιεπιστημονικές βάσεις, όταν ήρθαν στην Κύπρο τω καιρώ εκείνω εκπρόσωποι των συγγραφέων σχολικών βιβλίων στην Ανάπτυξη Προγραμμάτων, μας λεν, στην ιστορία την πάθαμε, ήρθαν οι κουκουέδες έτοιμοι και μας έκλεψαν την επιτροπή κι έγραψαν την ιστορία όπως την ήθελαν, ακόμα και για τις αλλαγές τότε στο τονικό σύστημα, πήγαν πρώτα να κάμουν απλοποιήσεις, βγάζουν κανόνα τα εις ίνος παίρνουν οξεία εκτός του Κωνταντίνος που παίρνει περισπωμένη, και γιατί λέμε ρε παιδιά η εξαίρεση, μα τι θέλετε να γίνει, θα πούμε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή να αλλάξει το όνομά του; Δεν είναι αστεία, έτσι παίρνονται πολλές αποφάσεις, και ψάχνε να βρεις λογική. Κι έτσι έφτασα στο συμπέρασμα πως ό τι δεν καταλαβαίνω λογικά, δεν φταίω εγώ, αλλά αυτοί που δεν χρησιμοποίησαν τη λογική αλλά τους παραλογισμούς τους στη λήψη αποφάσεων…..

Και συνεχίζω, γιατί θα μου πουν υπεκφεύγεις υπεκφεύγεις, τι έχεις να πεις για τα έκτροπα, καλά την προηγούμενη νύχτα δεν μας άφησαν να κοιμηθούμε, κοντά τα σχολεία, ρίξε και να ρίξεις κανονιές, μπαλοθιές, μπομπάρδες, βεγγαλικά, από το πάσχα τα φύλαγαν; Και το πρωί σε μερικά σχολεία το ίδιο, ήταν κάποτε οι γιορτασμοί δήθεν με το τέλος του έτους, ακόμα και με τράκτορ πήγαιναν στα σχολεία, τώρα μεταφέρθηκαν στην αρχή της χρονιάς, εκρηκτικά πράματα, αλλά εκείνο με τα πουλερικά και τα κουνέλια στο σχολείο δείχνει το πόσο ανήθικη καταντά μια κοινωνία, γιατί παρατηρεί το μερικό και όχι το γενικό, έτσι βγάζει κανόνες μη το α μη το β, μη το γ. Αν πιστεύεις πως ο Θεός έπλασε τον κόσμο άρα είσαι υπεύθυνος για κάθε τι στον κόσμο, και σέβεσαι τα δημιουργήματα του Θεού όλα ανεξαίρετα και λύνεις και το περιβαλλοντικό και το ηθικό. Να σέβεσαι τα πλάσματα του Θεού. Από δω και πέρα οι συλλογισμοί σου σε βγάζουν στο άπειρο. Σεβασμός στα πάντα. Αν δεν πιστεύεις σε Θεό δημιουργό, ή θα νομίζεις πως δικαιούσαι να καταστρέφεις τα πάντα, οπότε θα είσαι έτοιμος να σε καταστρέψουν και σένα, ή θα βάλεις φραγμούς και θα πεις, ελευθερία δεν είναι να κάνω ό τι θέλω και να καταστρέφω αλλά θέτω όρια, όπως τα είπαν οι διαφωτιστές. Κοινωνικό συμβόλαιο. Είτε έτσι είτε αλλιώς, γενικότατες αρχές δεν μαθαίνουν οι νέοι γιατί δεν υπάρχουν οι γενικοί εγκέφαλοι που θα τους διδάξουν. Και κατατρύχονται με τις λεπτομέρειες, άρα με πολλά και με τίποτε. Να σέβεσαι τα πάντα και τους πάντες. Πρώτα τον εαυτό σου και τον πλησίον σου ως εαυτόν. 

ίδωμεν

 

ίδωμεν

Κάπου ακουστά τα έχω τα τικ τακ στις πλάκες, πενήντα δευτερολέπτων πρωτοβρόχια, υπάρχουν κι αυτά, να σβήσουν τα καμίνια που δε σβήνουν, εμφανίζουν όμως την άλλη όψη τ’  ουρανού, σύγνεφα και σχήματα, σταγόνες στη γη που δεν ξεδιψά, στα καμένα χείλη τόσον καιρό, να περιβρέχονται από μια θάλασσα εξοπλισμένη, αρματωμένη ως τα ακρωτήρια και τις ακτές, φωνές και βρυχηθμοί και απειλές, η βαρβαρότητα απαιτεί δικαιοσύνη, η δικαιοσύνη κλαίει, κι ίσως τα δάκρυά της να ΄ν αυτά, πενήντα δευτερόλεπτα τα πρωτοβρόχια, να δούμε τι χειμώνα θα’ χουμε, να δούμε αν θα ‘χουμε φθινόπωρο χειμώνα, δικαιοσύνη…

του εικοστού πρώτου

 

Του εικοστού πρώτου

Δεν είσαι πρόσφυγας είσαι εκτοπιστείς δεν είσαι εκτοπισθείς είσαι μετανάστης δεν είσαι μετανάστης είσαι λαθρομετανάστης, τακ -τακ -τακ οι σφραγίδες στο μέτωπο, μέσα στον καυτό ήλιο, μέσα στη βροχή και στο χιονιά, το παιδί κλαίει, το παιδί πεινά, ανοίγει το στόμα κι αφήνει μια ψυχή να πετάξει στο αποξεραμένο ποτάμι, ανοίγει ένας λάκκος μεγάλος να το χωρέσει, γιατί ήταν πολύ μεγάλο το παιδί, το παιδί μου, το πιο όμορφο το πιο έξυπνο, το άλλο κοιμάται, να το προστατεύσω τώρα από τη φωτιά, φωτιά στο Λίβανο, στη Συρία στη Λιβύη στα σύνορα των χωρών, δέσαμε τις ζωές μας με τον τόπο, το χώμα δέχτηκε τον ιδρώτα, τα κόκκαλα των δικών μας, όσοι περάσατε από νεκροταφεία ξέρετε από καταστροφές, εκεί δεν αναπαύονται, δεν τους αφήνουν να αναπαύονται, και τώρα καίεται, την έκαψαν, την κάψαμε, δεν ήταν και όνομα, μόρια μωρία μωρά, στοίβες τα κρέατα, στοίβες οι μύγες τα σαλιγκάρια τα φίδια, τα ερπετά παντός είδους, γερμανικές ανοργάνωτες ακυβέρνητες, ξένες δαγκάνες στην ομάδα, κινούν παρακινούν εκμεταλλεύονται, ο εικοστός αιώνας μυξοκλαίει, ο εικοστός πρώτος να οδύρεται, του χαλασμού και της ανημπόριας, άλλοι γλεντούν στα καφέ άλλοι στα μπουζούκια άλλοι στις μεγάλες αίθουσες των εστιατορίων, λαμπρά ονόματα και το λαμπρό κάφκει εκεί που πέφτει και πέφτει και πέφτει και δεν σταματά, συγκρατήστε τον βάρβαρο….

 

το πρώτο σκαλί

 

Κωνσταντίνος Καβάφης «Το Πρώτο Σκαλί»

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν
μια μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης·
«Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω
κ’ ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.
Aλλοίμονον, είν’ υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα·
κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος.»
Είπ’ ο Θεόκριτος· «Aυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νά ‘σαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νά ‘σαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.» 

Ξεκινούμε με την αρχή πως ό τι έρχεται στο φως είναι προτιμότερο από το να μένει στο σκοτάδι. ‘Αρα η γραφή και η εμφάνισή της με διάφορους τρόπους είναι προτιμότερη από την μη γραφή και μη εμφάνιση των γραπτών ή μουσικών συνθέσεων ή πινάκων ή γλυπτών ή έργων παντός είδους τέχνης.

 Όπως όμως λέει το ποίημα του Καβάφη Το πρώτο σκαλί, είναι ψηλή η σκάλα της ποίησης, και όποιος έφτασε στο πρώτο σκαλί πρέπει να είναι περήφανος και ευτυχισμένος ως πολίτης εις των ιδεών την πόλη. Για να πολιτογραφηθεί όμως ένας σ’ αυτή την πόλη, υπάρχουν οι κριτές που δεν ξεγελιούνται, ή δεν τους ξεγελά κανένας τυχοδιώκτης. Άρα πολλοί τυχοδιώκτες γράφουν, συνθέτουν, ζωγραφίζουν κλπ αλλά είναι και οι ειδήμονες που θα κρίνουν, οι ονομαζόμενοι κριτικοί.

Αλλά εδώ τίθεται πρωτεύον και θεμελιώδες θέμα: ποιοι είναι αυτοί οι κριτικοί και ποιος τους κρίνει ή ποιος τους αναθέτει ή γιατί ανάμεσα στους κριτικούς λεγόμενους να μην υπάρχουν και οι τυχοδιώκτες;  Ο χρόνος βέβαια λύει το θέμα, αυτός θα αποδείξει την γνησιότητα ή τυχοδιωκτισμό των πάντων δημιουργών. Προϋπόθεση για την κριτική έργου τέχνης πρέπει να είναι τα κριτήρια τα οποία αναμένεται να είναι αισθητικά και μόνο, όπως για την πολιτική πρέπει να είναι πολιτικά, για την θρησκεία θρησκευτικά κλπ. Εδώ δηλαδή δεν χωρεί η πολιτική τοποθέτηση στην τέχνη ή η θρησκευτική ή άλλες προτιμήσεις, κομματικές κλπ. Αισθητικά κριτήρια και μόνο.

Στην Κύπρο είμαστε οι κάτω του εκατομμυρίου κάτοικοι. Δεν είμαστε τα ωκεάνια σύνολα των άλλων χωρών. Και ο όρος των δημιουργημάτων μας λογικά κυμαίνεται ανάμεσα στο μέσο, λίγο πάνω -λίγο κάτω, δεν έχουμε Ντοστογιέφσκι, Μπετόβεν, Όμηρο, ούτε και βροντερά ονόματα, λίγοι πιο πάνω από τον μέσο όρο και πολλοί πιο κάτω, αλλά αν δεν υπάρχουν και αυτοί η ξηρασία και η άπνοια θα μας στραγγαλίσουν. Άρα καλά κάνουν οι άνθρωποι και δημιουργούν, ας μην έχουν όμως ψευδαισθήσεις ύψους και αναγνώρισης διεθνούς, γνήσιοι να είναι, και στο πρώτο σκαλοπάτι αν κατόρθωσαν να ανέβουν, κι αυτό δεν είναι λίγο. Να ευχόμαστε λοιπόν καλή δημιουργία, έργο για το δήμο και όχι για την προσωπική προβολή. Αφού βγαίνει από την ψυχή σου, βγάλτο.

Ο Ξερτογάνης

 

Ο Ξερτογάνης

Ο παππούς μου ο Αισχύλος στην τραγωδία Πέρσες παραθέτει χοντρικά τον περσικό στρατό και στόλο, τους μεγάλους της εποχής στρατηγούς και τοπάρχες που ακολουθούσαν τον Ξέρξη στην εκστρατεία εναντίον της Ελλάδας, σαν να λέμε στρατιώτες, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα, υποβρύχια, φρεγάτες, κορβέτες, περιπολικά , αποβατικά , σκάφη υποστήριξης, ναυτική αεροπορία, μαχητικά αεροσκάφη, αεροσκάφη ιπτάμενου ανεφοδιασμού, πυραύλους και άλλα όπλα, με όλο το επιτελείο του και πρώτους τους υπουργούς του, των Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Εθνικής Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, που διαγκωνίζονται ποιος φωνάζει περισσότερο, κι αν δεν μπορεί να φωνάζει, βάζει στο μικρόφωνο το τηλέφωνό του κι αφήνει τον Ερντογάν να λέει και να βρουχιέται,  να μην ξεχωρίζεις αν μιλά άνθρωπος ή λιόντας της ζούγκλας, κι οι γέροντες βλέποντας τη βασίλισσά τους πρωί ξημέρωμα να βγαίνει από τα παλάτια.  - ὦ βαθυζώνων ἄνασσα Περσίδων ὑπερτάτη, κι όπως το λέγαμε μετρικώς, τότε στο σχολείο, που μαθαίναμε αρχαία αρχαιότατα,  ώβα  θύζω  νώνα  νάσσα  πέρσι  δώνυ  πέρτα  τη

Δεν τα βλέπει καλά στον ύπνο της η άνασσα και ζητά βοήθεια από τους γέροντες, τόσο στρατό και στόλο στείλαμε κι ακόμα κανένας δεν φάνηκε να επιστρέφει, ναι, γιατί μετάτρεψαν την αγια Σοφιά σε τζαμί, έκαψαν την ακρόπολη και των Αθηναίων τα ιερά, και τώρα ακούμε και τη θάλασσα χτυπά με το μαστίγιο και την μετατρέπει σε στεριά δένοντας ένα ένα τα καράβια, περνά απάνωθέ τους ο στρατός, μα ο Ποσειδώνας δεν σηκώνει τέτοια, να του μειώσουν τη θαλάσσια δύναμη και στη Σαλαμίνα, όλοι αυτοί, που πέρασαν από πάνω του, συντρίμμια, στα βράχια του νησιού, διψασμένοι στα ποτάμια και δεν πίνουν, νεκροί κι άχρηστοι, η άλκιμη νεολαία της Περσίας, της Τουρκίας, της όποιας τυραννίδας, γιατί πάνω από τους ανθρώπινους νόμους που καταπατά ο κάθε Ξερτογάνης υπάρχουν οι θείοι νόμοι, η θεία ισορροπία, η θεία δικαιοσύνη, κι ας περιγελούν οι γραμματιζούμενοι κι αμόρφωτοι, που δεν βλέπουν έξω από τα βιβλία τους τον θείο κόσμο και τους νόμους του.

Κάπως έτσι μας τα λέει ο παππούς, σε πολλή σμικρογραφία, για να’ χουμε κι άλλη φορά να λέμε για την ύβρη και την τίση, την άτη, την τρέλλα του ανθρώπου, σαν θέλει ο Θεός να τον καταστρέψει, σαν το μυρμήγκι που του δίνει φτερά.

 

εκνοον πρόσταγμα

 

Έκνοον πρόσταγμα

Έκνοον πρόσταγμα τυράννου δυσσεβούς, και μη με ρωτάτε αν έχω δοκτοράτο στην ψυχιατρική για να αποφανθώ αν ο υπάνθρωπος βρίσκεται εκτός πάσης λογικής, για να βροντοφωνάζει: «Θα καταλάβουν σύντομα ότι η Τουρκία έχει πολιτική, οικονομική και στρατιωτική δύναμη να σκίσει τους παράνομους χάρτες που της επιβάλλονται. Είτε θα το καταλάβουν με τη γλώσσα της πολιτικής και της διπλωματίας, είτε θα το καταλάβουν με βάση τις οδυνηρές τους εμπειρίες στο πεδίο της μάχης». Το οποίον σημαίνει, συμφωνίες, χάρτες, διεθνείς κανόνες που διέπουν τις σχέσεις των κρατών, όλα τα σκίζει, όλα τα ρίχνει στη φωτιά, κι αν συνεχίσει η Ελλάδα να προβάλλει συνθήκες διεθνείς, τις αχρηστεύει, με άλλα λόγια,  «ή έρχεστε να συνομιλήσετε με τους όρους της Τουρκίας ή στο πεδίο της μάχης τα υπόλοιπα», γι’ αυτό και η Ελλάδα, συγκρατημένη, δεν ρίχνει την πρώτη ντουφεκιά, ήδη γνώρισε την πίεση στον Έβρο, όταν έγιναν οι πρόσφυγες όπλο της ως τότε φιλοξενούσας, να τους ρίξει στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας, και τους κρατά στο χέρι η γείτων, όποτε θέλει να απειλεί, σε λίγο πλησιάζει άλλη σύνοδος των Ευρωπαίων και περιμένουμε τις κυρώσεις, μα για τον τύραννο  «ξεχειλίζει- λέει-  το ποτήρι γιατί κατέβηκε η Γαλλία με αεροπλανοφόρο, υποβρύχια και άλλα», αφού  νόμιζε πως μόνη της θα παίζει στην ανατολική μεσόγειο η Τουρτζιά  και τώρα της χαλά τα σχέδια η Γαλλία.

Στον Εύρο, στα νησιά, ιδιαίτερα στο Καστελλόριζο, παίζεται αυτές τις μέρες το παιχνίδι της αξιοπρέπειας της Ελλάδας και της δύναμης του δυσσεβούς τυράννου. Η θέση μας, άσχετα πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων δεν μπορεί παρά να είναι στο πλευρό της Ελλάδας. Γιατί η τύχη μας είναι δεμένη με τη δική της. Έλληνες είμαστε κι εμείς. Όταν τελειώσουν όλα αυτά, να θυμηθούμε και τα κομματικά μας.

ηλικίαν έχει

 

Ηλικίαν έχει

Κάποτε βγαίνει μέσα από τον Πλάτωνα κάποτε μέσα από την Παλαιά Διαθήκη, ο Αγαθός Γεωμέτρης, εν σοφία και εν φωτί, απορρίπτει οδόντας, ο πέλεκυς στο δάσος ξεριζώνει, ξηραίνει το χορτάρι, ξανθίζει, κι αρχίζουν τα τζιτζίκια χειμωνιάτικα, οι σφυριγμοί των ανέμων και τα τιτιβίσματα. Ένα πέπλο κατέρχεται στα φανάρια των δρόμων όσο κι αν τα παιδιά καθαρίζουν τα τζάμια, το αυτοκίνητο κυκλοφορεί με ιατρική άδεια, οι κάμαρες περικυκλώνουν, κάποτε άδειες, κάποτε ο κόσμος πυκνώνει, περιμένει την Κυριακή των Προπατόρων, της νέας προ Χριστού Γεννήσεως, εν φωτί και εν σοφία.

Μόνος ξιφουλκεί, ασυμφωνεί πλήρως, εν σιωπή, και ως ο μέγας μουσουργός κλείει τις θύρες και τα παράθυρα, είναι ήδη κλειστά, την ώρα που το ουράνιο τόξο συσφίγγει τις σχέσεις των άστρων και αποκόπτει τις εξωτερικές παρωπίδες.

Καταλαβαίνει πλήρως: καιρός ν’ αρχίσουμε άλλα παραμύθια, μοναχικά, χειμωνιάτικα.