Παίζουν πως δεν καταλαβαίνουν οι κυβερνώντες -και πράγματι δεν καταλαβαίνουν- όσοι δεν είναι πρόσφυγες. Προσφυγιά σημαίνει φτώχια και φτώχια σημαίνει να μην έχεις επιθυμίες. Αυτό κατάλαβα. Δεν μπορούσα να επιθυμώ τίποτε, όσα κρατούσαμε με αυτά να περάσουμε, τα απαραίτητα, αλλά να που η ζωή συνεχίζεται, τα παιδιά μεγαλώνουν, πρέπει να στεγάσεις την οικογένεια, μόλις είχε κτιστεί το σπίτι στη Μόρφου, ο γάμος το 73, πρώτο παιδί το 74 και η φυγή.
Προσφυγιά σήμαινε να ψάξεις να βρεις σπίτι για ενοικίαση, αλλά οι ιδιοκτήτες είχαν την εντύπωση πως οι πρόσφυγες είναι τριτοκοσμικοί αλητόγυφτοι, πού να τους βάλεις και να μη σου καταστρέψουν το σπίτι, οπότε τσιμπούσαν και επέβλεπαν, μήπως χαλάσει κάτι στο ενοικιαζόμενο και λοιπά και λοιπά δυστυχή.
Κι εκείνο το παιδάκι των μηνών έφερε σε πέντε χρόνια άλλο παιδάκι και μεγάλωναν και διαμέναμε σε ένα διαμέρισμα εφτά άτομα, τη νύχτα ανοίγαμε στο διάδρομο έναν καναπέ, το κρεβάτι μας, από δυο στα υπνοδωμάτια κι ένας στην κουζίνα στρωματσάδα τα καλοκαίρια.
Και πήγαν και δημοτικό και γυμνάσιο και ήρθε η ώρα, τα παιδιά πρέπει να σπουδάσουν, αλλά απαγορευόταν να κερδίσεις χρήματα από άλλη δουλειά εκτός της υπηρεσίας σου, μα εδώ με παρακαλούν να κάμω φροντιστήριο, δεν θα μείνουν τα παιδιά χωρίς σπουδές, και να σε κυνηγούν τον παράνομο, θα ρθει η ώρα τους, γιατί μερικοί αξιωματούχοι σε παρακαλούσαν, κάμε στο παιδί μου μάθημα κι άλλη χρονιά σταματάς. Μασκαραλίκια πράμα.
Και πήγαν τα παιδιά και σπούδασαν και το διαμερισματάκι έγινε σπίτι, από πρωίας μέχρι νυκτός εργασία, τα βγάλαμε πέρα, αλλά. Το σπίτι στου Μόρφου κατοικήθηκε από αξιωματικό της αστυνομίας, με γνώσεις ελληνικής άριστες, απόφοιτος της αγγλικής σχολής, με πολλούς φίλους Έλληνες, με δικό του σπίτι στην Πάφο, κατοικημένο από μια οικογένεια, ανταλλαγή δεν έγινε, το σπίτι μας κατακρατείται.
Όσες συνομιλίες έγιναν δεν έδειξαν παρά μόνο τις υποχωρήσεις μας, μάλλον αδύνατη η επιστροφή στο σπίτι και στην περιουσία, και ζήσαμε εμείς καλά κι οι τούρκοι καλύτερα.
Αλλά ποια ήταν η πολιτική των πολιτικών; Ήταν μια επιτροπή προσφύγων, οι πρόεδροί της πάντα τοποθετημένοι από την κυβέρνηση, να συγκρατούν τους πρόσφυγες, γιατί οι ηλίθιοι ήταν μεγάλη δύναμη, κι αν έλεγαν να επαναστατήσουν έριχναν κυβέρνηση και μοίραζαν περιουσίες στους μη έχοντας.
Πού πήγαν οι τουρκοκυπριακές περιουσίες; Φάτε να φάμε, αν αποκαλύπτονται σήμερα μερικά, σκεφτείτε τι γινόταν τόσα χρόνια πριν.
Και τι γίνονταν οι περιουσίες των προσφύγων; Πόσοι υπάλληλοι του κτηματολογίου ξημεροβραδιάζονταν να βρουν τους κατόχους να τους πείσουν να πουλήσουν τις περιουσίες τους στους τούρκους; Πόσοι δικηγορίσκοι έδιναν σε υπαλλήλους του κτηματολογίου τις κάρτες τους, βρείτε μας πελάτες, αναλαμβάνουμε τις αγοραπωλησίες. Πόσοι υψηλά ιστάμενοι προέτρεπαν πρόσφυγες να πουλήσουν στους τούρκους; Το εσωτερικό σαράκι πλήθαινε και κατάτρωε πραγματικός καρκίνος την κατεχόμενη γη και το ήθος των ανθρώπων.
Στον ιδιοκτήτη γης ανήκει το έδαφος όχι όμως το υπέδαφος. Αν δηλαδή στο οικόπεδό σου βρίσκεται αρχαίος συνοικισμός, αρχαίος ναός, βυζαντινός, είναι κτήμα της Δημοκρατίας, γιατί είναι η Ιστορία του τόπου. Ούτε αυτό δεν βρήκε ως δικαιολογία η Δημοκρατία να απαγορεύσει πωλήσεις σε τούρκους. Ξεπουλούν την πατρίδα με όλη τη σημασία της λέξεως. Και οι κυβερνώντες πληρώνουν τις αδικίες τους εναντίον των προσφύγων, του μισού πληθυσμού. Βράσε ρύζι. Ο τόπος είναι χαμένος, γιατί της τίσης ο νόμος λειτουργεί, και γιατί κατόρθωσαν να καταστρέψουν το ήθος των ανθρώπων. Τέλος.
