Λεωνίδα Γαλάζη, Στρώσεις του Ανέφικτου, Φαρφουλάς
Δεν είναι παράξενο, ποιητής που έχει ήδη αναλύσει το έργο επιστημονικά τόσων άλλων και να μην έχει αξιωθεί ο ίδιος παρά δυο παρουσιάσεις της ποιητικής του συλλογής, και εννοώ τον Λεωνίδα Γαλάζη, άριστο φιλόλογο, ποιητή, κριτικό. Εξέδωσε μια ποιητική συλλογή προ διετίας και ψάχνω να βρω τι έχει γραφεί γι’ αυτήν. Είναι μια εργασία της ποιήτριας Ελένης Φωτιάδου, και άλλη της Έλενας Ματσάγγου, τίποτε άλλο, εκτός αν λανθάνομαι. Για να μπει κανείς στην ποίηση του Γαλάζη, πρέπει να αφιερώσει χρόνο και να μελετήσει έργα από αρχαιοτάτων, κι ίσως εδώ να έγκειται η δυσκολία. Μιλώ για την συλλογή του «Στρώσεις του Ανέφικτου». τρεις ενότητες: Νερό της Γνώσης, Σιωπηλά Μιλήματα, Ψωμί της Εξορίας.
Μόλις είδα τον τίτλο της συλλογής θυμήθηκα την πολιτική ορολογία περί εφικτού και ευκταίου, όπου το ευκταίο ήταν η ένωση με την Ελλάδα, ευκταίο αλλά ανέφικτο, ενώ το εφικτό ήταν η Κυπριακή Δημοκρατία και η συντήρησή της. Τα εισαγωγικά, το μότο από τον Ερωτόκριτο, «Και πάλι εκείνη η πεθυμιά δε θέλει να μου λείψει/πάραυτας κάνω άλλα φτερά, πάλι πετώ στα ύψη- κι όσες φορές εις τα ψηλά σώσω, φωτιές ευρίσκω και καίγουνται οι φτερούγες μου και πέφτω και βαρίσκω» εκεί οδηγούν, ένας κόσμος υψηλός τον οποίο επιθυμούμε αλλά και από κει πάνω γκρεμιζόμαστε, χωρίς να παύουμε όμως να τον αγαπούμε ή να τον ποθούμε. Μέσα ήδη στους στίχους του Κορνάρου μπορεί να διακρίνει κανείς και θέματα της συλλογής σχετικά με τον έρωτα και τον πόλεμο
Το κλειδί του εφικτού και ανέφικτου το βρίσκω σωστό, αφού ήδη εφαρμόζεται σε αρκετά ποιήματα, προσωπικής ζωής, προπάντων εθνικής. «Το Νερό της Γνώσης», παρουσιάζει τη σύγκρουση των αντιθέτων, από τη μια η γνώση, από την άλλη το αίμα, η μέθη, ο πόθος της ένωσης με την Ελλάδα, χωρίς να αναφέρεται κυριολεκτικά, το συναίσθημα που μας ανέβαζε πάνω από την πραγματικότητα. Τα όνειρά μας δεν μας χωρούν, πετάμε πάνω από τις στέγες των σπιτιών της Λευκωσίας.
Ήδη από το δεύτερο ποίημα «Έκτορας» ανοίγεται ο ηρωικός κόσμος της Ιλιάδας, Έκτορας Εκάβη Αχιλλέας, Ελένη αλλά και Οιδίποδας, Ονήσιλος, Ληρ. Στα «Τείχη» ενυπάρχει και ο Έκτορας και ο Αχιλλέας, οι Τρώες και οι Αχαιοί. Μέσα στο στρατόπεδό μας ήταν περίοδος που δεν ξέραμε ποιος ήταν ποιος, εξ Ελλάδος το πραξικόπημα, κι ο ηγέτης ίσως να παραπλανήθηκε από προσωπικούς υπολογισμούς, ως ο Έκτωρ από την αγάπη στη γυναίκα και στο παιδί του.
Το πιο εκρηκτικό για μένα ποίημα της ηρωικής οικογένειας είναι η «Εκάβη», που προαπαιτεί γνώση της ομώνυμης τραγωδίας του Ευριπίδη, από την οποία ο μελετητής πολλά θα αποκομίσει, ακόμα και για την ποιητική του Γαλάζη, τη συνύπαρξη πράγματος και λέξης, ή γεγονότος- ποίησης. «Αυτή ακόμα καίγεται μαζί με την Τροία μαζί με τους ποιητές ανάμεσα στα χαλάσματα π’ αναζητούν τους κάλυκες των καμένων τους λέξεων.» Όμως το μυστικό της επιτυχίας του ποιήματος κρύβεται σε μια μόνο λέξη, «χαλασμό». Τίποτε δεν μαρτυρεί το χαλασμό στο βλέμμα της, όπου υπονοείται όχι η καταστροφή της Τροίας και όσα είδε και βίωσε η Εκάβη αλλά τον όλεθρο που ετοιμάζει για τον Πολυμήστορα, στον οποίο είχαν εμπιστευτεί το γιο τους Πολύδωρο ο Πρίαμος και η Εκάβη δίνοντάς του και πολύ χρυσό. Όμως ο Πολυμήστωρ σκότωσε τον Πολύδωρο και τώρα η Εκάβη του ετοιμάζει χαλασμό, φριχτό θάνατο μαζί με τις Τρωαδίτισσες. Μια άλλη στρώση του ανέφικτου, αφού η Εκάβη εθεωρείτο αδύναμη για σύλληψη και εκτέλεση τέτοιου χαλασμού.
Στο πρώτο μέρος της συλλογής ένα τμήμα είναι αφιερωμένο σε ποιητές, στο Δώρο Λοΐζου, Βασίλη Μιχαηλίδη, Καρυωτάκη, Τεύκρο Ανθία. Η γνώση του έργου των ποιητών είναι βέβαιη, αφού βρίσκει κανείς έστω και μια λέξη που παραπέμπει στο έργο, έστω του Τεύκρου Ανθία με τον Αλήτη του, πόσω μάλλον του Κωνσταντίνου Καβάφη. Εδώ χωρεί ολόκληρη μελέτη για την συνύπαρξη των ποιητών και του έργου τους στην παρούσα ποιητική συλλογή. Ο Βασίλης Μιχαηλίδης με την «Ανεράδα» του έφτασε σε στρώσεις του ανέφικτου, γιατί συνέλαβε το άρρητο και το παρουσίασε ποιητικά. Ο Δώρος Λοΐζου άφησε σπόρο αγωνιστικότητας σε καιρούς χαλεπούς. Άλλοι όμως ποιητές, αντίθετα, μπορούν να επιδεικνύουν τεχνικές, αναδεικνυόμενοι σε εκπυρσοκροτητές στίχων, συμβιβασμένοι με το εφικτό. Συμβιβασμός, η άλλη λέξη που επανέρχεται στα ποιήματα. Είναι μια ωραία δέσμη ποιημάτων ποιητικής, πολύπτυχη και ενδιαφέρουσα.
Ο Καρυωτάκης συνδέεται στενά με το τρίτο μέρος της συλλογής, ποιήματα της δημοσιοϋπαλληλικής ζωής, θα τα λέγαμε πεζολογώντας.
Μια σειρά ποιημάτων, αναφορά στον φίλο του ποιητή Λένα Κάκκουρα εκφράζει τη δύναμη της ζωής και το τραγικό της, την βίαιη ανατροπή, με τον θάνατο του φίλου σε ξένη χώρα εντελώς απρόσμενα, κυνήγι ληστών σε μεγαλούπολη από την αστυνομία.
Σημαδιακά δυο άλλα ποιήματα με την Καρπασία, τον Απόστολο Ανδρέα, γραμμένα με πίστη και χιούμορ λεπτότατο, ελπίδα ακαταμάχητη.
Άλλη ωραία σφραγίδα στη συλλογή η αναφορά στα ποτήρια του Καβάφη αλλά και στα ποτήρια του Οιδίποδα, το ένα με φιλοσοφικό θέμα Αισθητικής, το χρήσιμο ή άχρηστο του έργου τέχνης, το άλλο ο προβληματισμός για τη συνείδηση και την αυτογνωσία.
Οι Στρώσεις του Ανέφικτου είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή, που χρήζει ακόμα μελέτης.
Στέλιος Παπαντωνίου
