Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Διαβάζοντας και πάλι την Απολογία του Σωκράτη, γραμμένη από τον Πλάτωνα, και με την ευκαιρία των συζητήσεων για την παιδεία του τόπου, για τα ελληνικά και χριστιανικά γράμματα, για τις επιλογές των παιδιών μας στη β΄ λυκείου, δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε και πάλι το Σωκράτη, τον άνθρωπο που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην παιδεία των συμπολιτών του, στο πώς να γίνει και ο καθένας καλύτερος και η κοινωνία ολόκληρη.
Ο Σωκράτης θεώρησε τον όλο τρόπο ζωής του σαν θεία προσταγή. Ο χρησμός που έδωσε κάποτε η Πυθία, όταν ρωτήθηκε ποιος είναι ο σοφότερος άνθρωπος, ήταν πως ο Σωκράτης ήταν πάντων σοφότατος. Κι αυτός, για να το διαψεύσει ή να το επιβεβαιώσει, πλησίαζε τους θεωρούμενους σοφούς, πιστεύοντας πως θα βρεθούν άλλοι σοφότεροί του. Κατέληγε όμως πάντα στο συμπέρασμα πως πολιτικοί, ποιητές και χειροτέχνες νόμιζαν πως ήταν σοφοί αλλά δεν ήταν, γιατί δεν γνώριζαν τα όρια της ανθρώπινης γνώσης ούτε και είχαν συνείδηση της άγνοιάς τους. Ενώ ο ίδιος δήλωνε πως δεν ήξερε τίποτε ούτε και νόμιζε πως ήξερε. Είχε συνειδητοποιήσει την άγνοιά του, κι αυτό προσπάθησε στη ζωή του να βοηθήσει και τους άλλους να κατανοήσουν, πως τα όρια της ανθρώπινης γνώσης είναι περιορισμένα.
Σε ποια τάξη των σχολείων μας διδάσκεται η Απολογία του Σωκράτη; Σε ποια τάξη διδάσκεται Πλάτων ή Αριστοτέλης ή Βασίλειος ή Γρηγόριος ή Χρυσόστομος; Πώς θα μάθουν τα παιδιά μας για τους μεγάλους δασκάλους του ελληνισμού, του χριστιανισμού και της ανθρωπότητας, για την ανθρωπιά και τη συνέπεια στη ζωή, για την αφοβία μπροστά στο θάνατο και για την ανάγκη για αξιοπρεπή ζωή;
Ποιος θα τους καθοδηγήσει στη σωστή επιλογή αν -όπως φαίνεται από τις σχετικές έρευνες- χάνουν το χρόνο τους επιλέγοντας μαθήματα μόνο και μόνο γιατί είναι εύκολα ή γιατί θα πάρουν ψηλή βαθμολογία; Αν ο χρόνος είναι το πολυτιμότερο που έχουν, γιατί τα μαθήματα δεν περιορίζονται στα αναγκαία και θεμελιώδη που θα αναπτύξουν και το σώμα και την ψυχή, και τη λογική και την αισθητική και την ηθική και θρησκευτική τους διάσταση; Κι ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα, έχουν την ωριμότητα τα παιδιά να επιλέγουν μαθήματα, αφού δεν έχουν τις γνώσεις και προσλαμβάνουσες να αξιολογήσουν το περιεχόμενό τους;
Οι αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία ποιο αποτέλεσμα έχουν; Κάνουν τους μαθητές και την κοινωνία μας καλύτερη; Για όλα τα έκτροπα που παρακολουθούμε δεν έχει ευθύνη το εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου που πελαγοδρομεί; Η καθημερινή βία, μέσα και έξω από το σχολικό χώρο είναι δυνατό να είναι απότοκο μόνο των οικογενειακών ή των κοινωνικών συνθηκών αλλά όχι της εκπαίδευσης ειδικότερα και της παιδείας γενικότερα;
Μερικοί – και σωστά- υποστηρίζουν πως το σχολείο μικρή επίδραση έχει πια στη ζωή των παιδιών μας. Αν όμως είναι έτσι, τότε ποιος έχει ευθύνη για την διαπαιδαγώγησή τους;
Ο Σωκράτης καθημερινά βρισκόταν ανάμεσα στους συμπολίτες του και συζητούσε μαζί τους, κι οι νέοι τον ακολουθούσαν ευχαρίστως, γιατί τους άρεσε η συζήτηση μαζί του κι ο έλεγχος των συμπολιτών τους. Ποιος αντιστοιχεί στο Σωκράτη στα σύγχρονα κράτη; Υπάρχει; Κι αν αυτός δεν υπάρχει ή δε λειτουργεί, ποιος είναι ο οδοδείκτης των παιδιών μας; Η τηλεόραση, το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι δικές τους συναναστροφές, τα κόμματα; Αν αυτά αποτελούν τους σύγχρονους δασκάλους, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού ποια σχέση έχει μ’ αυτά; Τα ελέγχει ή από αυτά ελέγχεται και καθοδηγείται; Αν ο έλεγχος των τροφίμων και των ποτών είναι απαραίτητος, δεν είναι και ο έλεγχος όσων εισέβαλαν στη ζωή των παιδιών μας και στο κάθε σπίτι; Και ποιος ξέρει τι γίνεται στις εκδρομές τις οποίες τα ίδια τα παιδιά διοργανώνουν; Είναι υπεύθυνος κανείς; Κλείνουμε τα μάτια και τέλος;
Και πάλι όμως μένουμε με τα ερωτηματικά και τις θλιβερές διαπιστώσεις, ενώ οι υπεύθυνοι διαβεβαιούν περί του αντιθέτου. Τι να κάμουμε όμως τις διαπιστώσεις ή τις διαβεβαιώσεις; Τα γιγνόμενα και τα γεγονότα δυστυχώς άλλα δηλούν. Χάνουμε την ψυχή των παιδιών μας μέσα στη σύγχυση και την αβεβαιότητα αυτών που νομίζουν πως ξέρουν, που κατευθύνουν κατευθυνόμενοι, που αποφάσισαν να μας υπαγορεύσουν τι είναι αλήθεια, ποια είναι και ποιο χρώμα έχει. Και μαζί με την ψυχή τους η σύγχυση των εννοιών και των αξιών. Πολλή θολούρα πλακώνει τον τόπο. Και ο Σωκράτης, ενώ μπορεί ακόμα να διδάσκει, δε διδάσκεται.
