ΟΛΟΙ ΛΕΝΕ ΤΑ ΙΔΙΑ
Στο τέλος όλοι λένε τα ίδια πράγματα, τις ίδιες μεγάλες αλήθειες, φτάνει να μπορούμε και να έχουμε πάντα κατά νουν τα επίπεδα γνώσεως. Αυτό θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε τις συγχύσεις.
Στη χριστιανική δογματική διακρίνεται η ουσία του Θεού από τις ενέργειές του, κάτι που συναντούμε και στην ανατολή και στη δύση, με παραλλαγές και κάποτε σοβαρές μάλιστα, αλλά η έννοια της ουσίας και των ενεργειών του θεού έχει ήδη περάσει με τον Αυγουστίνο και στη φιλοσοφία, απόδειξη η Ηθική του Σπινόζα.
Την ουσία του Θεού είναι αδύνατο ως άνθρωποι να συλλάβουμε. Εδώ αποδεχόμαστε πως δεν έχουμε τις ικανότητες, διαβλέπουμε όμως ή πιστεύουμε πως υπάρχουν.
Οι θεολόγοι μπορούν να μιλούν για τις ενέργειες του θεού και να συλλαμβάνουν το ενιαίο της τριαδικής μας θεότητας και να αποδεικνύουν λογικά στη δογματική το ενιαίο της τριάδος.
Αυτό που εμείς όμως στην οικονομία, στη ζωή αυτή μπορούμε να συλλάβουμε είναι τις σχέσεις Πατέρα Υιού και Αγίου Πνεύματος και να διακρίνουμε το καθένα, που δεν είναι το άλλο. Ο Πατήρ αγέννητος, ο Υιός γεννητός και το Πνεύμα το Άγιον να εκπορεύεται εκ του Πατρός. Είμαστε κοινωνοί της τριάδος διά του Υιού, που έγινε άνθρωπος για να μας ελευθερώσει από την αμαρτία, αλλά και μας βεβαίωσε πως αφού είδαμε τον Υιό είδαμε και τον Πατέρα. Κι αφού τον αποδεχόμαστε ως Υιό, και αφού μας αποκαλεί αδελφούς, είμαστε κι εμείς παιδιά του Θεού και μεταξύ μας αδελφοί, απαξάπαντες.
Ο Πλάτων μας μιλά για τους αναβαθμούς της γνώσεως, μας οδηγεί ως τον κόσμο των ιδεών, των αιώνιων προτύπων των όντων, το ίδιο και ο Καντ, που διακρίνει τις αισθητικές και γνωστικές μας δυνάμεις, στο τέλος όμως παραδέχεται πως το ίδιο το πράγμα καθ’ εαυτό δεν μπορούμε να το συλλάβουμε πώς είναι.
Κάτι παρόμοιο μας λέει και ο μελετητής της γλώσσας, ο Βίτκενστάιν. Δεν έχουμε τις δυνάμεις να μιλούμε για πράγματα που δεν βλέπουμε, για αξίες και για το Θεό. Ο λόγος μας και η γλώσσα μας αδυνατεί να εκφραστεί γι’ αυτά.
Μα αυτό λένε και οι αποφατικοί Θεολόγοι, ιδιαίτερα στο θέμα της ουσίας του Θεού, ο Θεός είναι ακατάληπτος, απερινόητος, άφραστος, δεν μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτόν. Αυτό όμως που δεν μπορούμε να κάμουμε στην ουσία του Θεού, μπορούμε να το επιτύχουμε με τις ενέργειες του Θεού. Η χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και πατρός και η κοινωνία του αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών.
