Τα παιδιά μας ο καθρέφτης μας
Να ΄ναι καλά τα παιδιά μας, ο καθρέφτης μας. Μπορούμε να δούμε στις επιτυχίες και στις αποτυχίες τους τον εαυτό μας. Τόσα ελληνικά ξέρουμε όσα έγραψαν στις εξετάσεις τα παιδιά μας. Τόση σημασία δίνουμε στα ελληνικά όση δίνουν τα παιδιά μας. Τα ελληνικά δεν είναι ένα μεμονωμένο μάθημα. Ανήκουν στο σύνολο του ελληνικού πολιτισμού τον οποίον εκφράζουν με τον τρόπο τους.
Κανένας δεν ξέρει πώς είναι ο κόσμος αντικειμενικά. Ο φυσικός τον βλέπει και τον περιγράφει με τη γλώσσα της επιστήμης του, ο ζωγράφος τον απεικονίζει με τη δική του γλώσσα. Γλώσσα είναι και η μουσική και η ζωγραφική και η φυσική και η χημεία. Γλώσσα και τα ελληνικά όπως τα τουρκικά και τα αγγλικά. Η διαφορά τους στα χρόνια, στον πλούτο και στην εκφραστική δύναμη. Τρεις χιλιάδες και περισσότερα χρόνια η ελληνική, με χρήση στη φιλοσοφία που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στη θρησκεία, στο μύθο, στην πραγματικότητα και στη φαντασία, με μεγάλους μαστόρους να τη χειρίζονται και να την εμπλουτίζουν στην Ιστορία που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στο δράμα που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στην επιστήμη που γεννήθηκε στην Ελλάδα, στην προσευχή, για να εκφράσει το ανέκφραστο.
Αν ισοπεδώνεις αγγλικά και ελληνικά και τουρκικά, μόνο και μόνο για να μη σε πουν εθνικιστή, σοβινιστή κτλ., έχασες το παιχνίδι και πολλοί το χάσαμε, γιατί δεν θεωρούμε ευτυχία το να είμαστε Έλληνες. Και δεν θεωρούμε ευλογία το να είμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι. Λίγοι ή πολλοί. Κάτω από την ισοπεδωτική φιλοσοφία μαθαίνεις αγγλικά καλύτερα που δίνουν και ψωμί παρά ελληνικά.
Τα ελληνικά είναι δύσκολα και για τους ξένους και για τους δικούς. Στην τρισχιλιόχρονή τους ιστορία έδωσαν έργα που ούτε τα είδαμε ούτε τα ακούσαμε ακόμα κι οι φιλόλογοι, πολλοί των οποίων σήμερα δεν ξέρουν αρχαία, γιατί δεν φοίτησαν- λέει- στο τμήμα κλασσικής φιλολογίας αλλά σε άλλο. Είναι δυνατό, δηλαδή, να ξέρεις βυζαντινά χωρίς να ξέρεις αρχαία ελληνικά; Ή νέα ελληνικά χωρίς αρχαία; Ο κύκλος στις φιλοσοφικές σχολές τετραγωνίστηκε από παλιά.
Χωρίς αρχαία γιατί είναι δύσκολα, χωρίς βυζαντινά γιατί δεν είναι της μόδας, χωρίς ποίηση και χωρίς πεζογραφία, χάσιμο χρόνου. Εδώ έμεινε μια «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη στις εξετάσεις και τα παιδιά μας λεν: δεν την καταλαβαίνουμε, είναι αρχαία! Κάτι κολλυβογράμματα διδάσκουμε στα παιδιά μας, δυο τρεις στίχους Μόντη, κάνα δυο τραγουδάκια του Ελύτη και κάτι παραμύθια για τη δικτατορία ή τον εμφύλιο που δεν τα αγγίζουν στην καρδιά. Τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν γιατί θεωρούνται λογοτεχνικά και τα ομολογούν ανοησίες. Κουτσουρεύουμε την ύλη αντί να την εμπλουτίζουμε. Μήπως είμαστε τόσο φτωχοί από κείμενα, ώστε να τρώει ένας άνθρωπος μια ώρα στην τάξη για να διδάξει πέντε στίχους; Κρατάμε τους θησαυρούς της ελληνικής γλώσσας μακριά από τα παιδιά μας, κρατάμε πεινασμένα και διψασμένα τα παιδιά μας, γιατί προτιμούμε τα γνωστά, τα χιλιοειπωμένα, τα φασφουτάδικα, κατά γενική ομολογία ζημιογόνα. Ή είναι δυνατό να μάθει κανείς να γράφει με το να διαβάζει οδηγίες για το πώς πρέπει να γράφει…για να πείσει; Το γράψιμο είναι θεωρία ή πράξη; Αλλά το γράψιμο στην πράξη θέλει διορθώσεις και παρατηρήσεις κι από την αρχή. Κι όλα αυτά δεν είναι δουλειά μου, είναι του Δημοτικού. Έπρεπε να τα ξέρει!
Και τον επόμενο χρόνο τα ίδια θ’ ακούσουμε και τον μεθεπόμενο. Τα παιδιά δεν πήγαν καλά στα ελληνικά, το ίδιο και στην Ελλάδα. Λίγες μέρες γεμίζουμε στήλες εφημερίδων, ραδιοφωνικό χρόνο, τηλεοπτικό, ευχαριστούμε, το θέμα είναι σοβαρότατο, δε λύνεται με μια εκπομπή, και τώρα διαφημίσεις.
Μια ζωή από τα ίδια: διαπιστώνουμε πως... Του χρόνου θα επαναβεβαιώσουμε τις διαπιστώσεις. Τον ελληνισμό τον εξισώσαμε, τον υποβιβάσαμε. Αλλιώς θεωρούμαστε εθνικιστές. Διάβασες Θουκυδίδη, όχι, διάβασες Ηρόδοτο, όχι, διάβασες Όμηρο, όχι, διάβασες Πλάτωνα, όχι, Σεφέρη, όχι, Κάλβο, όχι, Ελύτη, όχι, Παπαδιαμάντη, όχι, Πατέρες της Εκκλησίας; Α πα πα πα…
Τα παιδιά μας είναι ο καθρέφτης μας. Είμαστε οι περισσότεροι εν πολλοίς ανελλήνιστοι, δεν έχουμε διαβάσει θεμέλια του πολιτισμού μας και του παγκόσμιου, είμαστε όμως πρακτικοί άνθρωποι. Τα κριτήριά μας είναι μετρήσιμα: σπίτι τόσων τετραγωνικών και αυτοκίνητο μάρκας. Προς τι τα παράπονα; Αιτία ελομένου, θεός αναίτιος.
