Κλεοπάτρα Μακρίδου
Ο ΝΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ
Λευκωσία 2006
Στο εξώφυλλο «Αύριο θα κάμει Ξαστεριά» 1973, του Α.Τάσσου
προμετωπίδα
Ὁ νόστος τῶν Ἡρακλειδῶν
… Κι οἱ
Δωριεῖς με τους Ἡρακλεῖδες,
ὀγδόντα
χρόνια μετά την ἅλωση τῆς Τροίας
κατάκτησαν
την Πελοπόννησο. Με δυσκολία,
κι ὕστερα ἀπό
πολλά χρόνια, ἡ Ἑλλάδα ἡσύχασε
ὁριστικά,
σταμάτησαν οἱ ἀναγκαστικές μετακινήσεις
και μπόρεσε ἔτσι
να ἱδρύσει ἀποικίες.
Θουκυδίδης
Α12
Μετάφραση Α.
Γεωργοπαπαδάκου
Σχετικός με
τη δωρική ἐγκατάσταση στην Πελοπόννησο
εἶναι ὁ μεταγενέστερος
μύθος τῆς «ἐπιστροφῆς τῶν
Ἡρακλειδῶν».
Σύμφωνα μ’αὐτόν, οἱ Δωριεῖς ἦταν ἀπόγονοι
τοῦ Ἡρακλῆ,
που εἶχαν διωχτεῖ παλαιότερα ἀπό
την
Πελοπόννησο. Ἔτσι, ἡ δωρική κατάκτηση παρουσιάστηκε
σαν ἐπιστροφή
τῶν διωγμένων στην ἀρχική τους Πατρίδα.
Αφιέρωση
Για τα παιδιά μου
Την Αλεξία και τον Ραφαήλ
Και την αγάπη τους για την Κύπρο
Ο νόστος των Ηρακλείδων
Ι
Η Γραμματική μπορεί να κανοναρχεί, αν είναι αρχαία Ἡρακλειδῶν, αν
είναι νέα Ηρακλείδων. Αδιάφορο. Γιατί το ενδιαφέρον είναι πως βρισκόμαστε
μπροστά σε ένα σταθμό στην ποιητική πορεία της Κλεοπάτρας Μακρίδου, που
φανερώνεται στη ρηματική της σκευή και στην επιθετική, ένας πλούσιος τώρα
κόσμος εισβάλλει ύστερα σίγουρα από πολλή μελέτη της γλώσσας. Ο πόνος του
εκπατρισμένου από μια παθούσα πατρίδα, ο επανερχόμενος Οδυσσέας με τον πόθο για
την Ιθάκη, από τόπους και ιστορικούς χρόνους πολυποίκιλους από αρχαιοτάτων έως
συγχρόνων ηρωικών, οι περασμένοι κατακτητές φανεροί ή αφανείς με τους ηρωικούς αγωνιστές
μας αλλά και οι προδοσίες γίνονται ένα, ενσωματώνονται στην ποιήτρια και στα
παιδιά της. Τολμηρά λεκτικά πρωτότυπα σύνολα ομολογούν την μελετημένη,
σπουδασμένη, γνώστρια της γλώσσας και
της Ιστορίας, απελευθερωμένη ποιήτρια, ριζωμένη από τη μια στην πλουσιότατη
παράδοσή μας και από την άλλη την ιπτάμενη στον ελεύθερο αέρα της ποίησης.
Η ποιητική πρόοδος είναι οφθαλμοφανής.
ΙΙ
Ελευθερία
Οι δυο τελευταίοι στίχοι του ποιήματος «Εγώ σε λέω Γυναίκα/ γιατί
είσαι ελεύθερη» επιβεβαιώνουν νοηματικά τις προηγούμενες παρατηρήσεις. Οι
αρχαίοι μύθοι της θυσίας της Ιφιγένειας, της Ελένης και του τρωικού πολέμου,
συνυφασμένοι με τους αγώνες για ελευθερία και την καλλιτεχνική της έκφραση
αποδίδονται με αυστηρούς κοφτούς στίχους στέρεους.
ΙΙΙ
Νήσός τις έστι…
Ἐνα ποίημα στο οποίο για πρώτη φορά εισέρχονται οι Τουρκοκύπριοι, κι οι
προσπάθειες για λύση, μέσα στο γενικότερο κλίμα της εποχής του και των
γενικότερων ελπίδων και τάσεων. Στο δεύτερο μέρος η μνήμη του πατέρα και της μητέρας,
κι οι ευχές με απόηχους κοντακίων, για ανάσταση κι ελευθερία, σαν μια αναφορά
στον πατέρα για την οικογένεια και τη σκλαβωμένη πατρίδα από την ξενιτεμένη
θυγατέρα.
IV
Παρίσι 2003
Η Γαλλία, δεύτερη πατρίδα της ποιήτριας, το Παρίσι κι οι φυσικές
ομορφιές του με την πνευματική του ζωή και παράδοση. Όπου και να πάει όμως η
πατρίδα την ακολουθεί: «Στο Λούβρο άγγιξα την Ιωνία/την Αίγυπτο, την Φοινίκη/την
Αμαθούντα, το Κούριο/φωνές της Κύπρου…» Γυναίκες ξακουστές, νεκρές από ύποπτες ή
άνομες συγκυρίες συνταιριασμένες με τα πάθη της πατρίδας και της Παναγιάς, άλλα
άλματα, καινούργιοι δρόμοι, πειραματισμοί θεμιτοί, για νέους εκφραστικούς
τρόπους στην ποίηση.
V
Και πάλι η λεξιλογική επανάσταση. Όσο κι αν το θέμα είναι η μεγάλη
πληγή της πατρίδας και του ταυτισμού της με την ποιήτρια, ο πλούτος των
εκφραστικών μέσων είναι τόσο μεγάλος κι οι τρόποι τόσοι πολλοί που προκαλούν
τον γνήσιο θαυμασμό του επαρκούς αναγνώστη, που παρακολουθεί τις εναγώνιες
προσπάθειες εκφραστικής διεξόδου του ανθρώπου που ποιεί και επιδιώκει τον
εμπλουτισμό της ποίησής του, έστω και με ελαφρούς απόηχους άλλων μεγάλων της λογοτεχνίας.
Επίλογος
Λίγοι στίχοι, δείγμα της συλλογής: «Ποιητής και τώρα Οδυσσεύς/κτυπώ
φωνή σφυριά εν ερήμω/ναυαγός και ανώνυμος/γίνομαι πέτρα που καπνίζει./Γόνατα
σπασμένα από φαράγγια άβατα/και καταριέμαι τους θεούς/που σ’εγκατέλειψαν…
Εδώ σιμά/μας έχουνε μολύνει τόσες μνήμες/οστά χλωρά ακέφαλης Νίκης/στους
ώμους φορτώνω/τα ολιγόστιχα απλοϊκά μου ποιήματα.»
Έξω από την Κύπρο ζουν, δρουν και γράφουν αξιόλογοι άνθρωποι. Μεγάλο
κέρδος μας η γνωριμία με το έργο τους. Αυτογνωσία διά της ετερογνωσίας.
