ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΑΤΖΗΛΟΥΚΑ
ΑΡΜΟΙ, ΑΡΜΟΙ ΠΛΕΟΝΤΕΣ, ΑΡΜΟΙ ΑΙΧΜΗΤΕΣ, ΑΡΜΟΙ ΣΤΑΛΑΓΜΙΤΕΣ
Πριν προχωρήσω σε αναλυτικότερη παρουσίαση των ποιητικών
συλλογών με το γενικό τίτλο Αρμοί, απαραίτητη μια γενική παρατήρηση, πως δηλαδή
ο ποιητής διατηρεί την ίδια σχεδόν μέθοδο γραφής των ποιημάτων του, με βασικά
νοηματικά μοτίβα, όπως τα είδαμε ως τώρα, προπάντων δηλαδή ο πόθος των Ελλήνων της
Κύπρου για ένωση με την Ελλάδα και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας που έγινε γι’
αυτό το σκοπό, η αποτυχία στο σκοπό και η αλλαγή πλεύσης, με όλα τα επακόλουθα,
η πίκρα του ποιητή και ύστερα το πραξικόπημα και η εισβολή, οι νεκροί,
αγνοούμενοι, πρόσφυγες, οι εγκαταλειμμένες μας πόλεις. Δεν μένει όμως ο ποιητής
προσκολλημένος μόνο στο μικρόκοσμο της Κύπρου αλλά διευρύνει τους ορίζοντές του
εντάσσοντας την Κύπρο στον ενιαίο ελληνικό χώρο και στην ελληνική ιστορία,
μυθολογία, ήθος, φιλοσοφία.
Κατά την πορεία, παρακολουθώντας την εξέλιξη των γεγονότων,
εμπλουτίζει τη θεματική με σύγχρονα θέματα, όπως η ανεύρεση νεκρών αγνοουμένων,
η διέλευση μέσω των οδοφραγμάτων, προσπάθειες για λύση του κυπριακού,
διαμελιστικές μάλλον.
Από άποψη τέχνης, ο ποιητής στη συλλογή Αρμοί Πλέοντες
παρουσιάζεται πιο πυκνός από όλες τις άλλες, χαρακτηριστικό μάλιστα γνώρισμα
είναι πως τα μισά από τα κατατεθειμένα
είναι μονόστιχα ή δίστιχα, ενώ ακολούθως για παράδειγμα στη συλλογή Αρμοί
Σταλαγμίτες αφήνεται σε πιο αναπτυγμένα σύνολα, για να οδηγηθεί στην τελευταία
συλλογή, στο Χρωμόφως σε μεγάλες ενότητες, απελευθερωμένες από το πυκνό και
εσφιγμένο. Θαυμαστό ένα πλούσιο και σπάνιο λεξιλόγιο με συνδυασμούς λέξεων
πρωτότυπους και μη επαναλαμβανόμενους.
Παρόλο που κάθε συλλογή χωρίζεται από τον ποιητή σε
ενότητες, προσπαθώντας να βρούμε τα διακριτικά τους γνωρίσματα αποτυγχάνουμε,
γιατί τα θεμελιώδη παραμένουν τα ίδια, σκέψεις, συναισθήματα, αποφάνσεις.
Θα προσπαθήσουμε πιο κάτω να παραθέσουμε μια γενική θεώρηση
των τεσσάρων συλλογών που φέρουν τον κοινό τίτλο Αρμοί.
ΑΡΜΟΙ, ΑΚΤΗ, 1993
Δρομαία: Ο ελληνισμός με τα κυριότερα στοιχεία της Ιστορίας
του, ενωτικά των Πανελλήνων, οι ξένοι, παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Ενώπια: Η αρχαία ελληνική Ιστορία σε σύγκριση με το σήμερα.
Πόθος επιστροφής.
Οικόσημα: Η καταστροφή του πολιτισμού μας. Νέμεση, ελπίδα.
Επόμενο: Οι νεκροί. Παραποίηση της Ιστορίας.
Αντίδωρο: Η προδοσία. Πένθος.
ΑΡΜΟΙ ΠΛΕΟΝΤΕΣ, ΑΚΤΗ 1995
Αμφιθαλή: Ο πόθος της ένωσης, της επιστροφής των προσφύγων, η
διάψευση, η ήττα παρά το ηρωικό παρελθόν. Οι ξένοι, η προδοσία.
Ρήματα: Η ενότητα του ελληνισμού, ο ρόλος του αγώνα του
1955-59, η προδοσία και ο ερχομός των βαρβάρων.
Ενώτια: Δευτεροπρόσωπη αναφορά εις εαυτόν και εις την
πατρίδα. Χαρακτηριστικά ρήματα, διαβαίνεις, έφυγες, κρατάς, πορεύεσαι, χάνεσαι,
σιγάς, αναζητάς, αφανίζεις, πέφτεις.
Αντόλια: Από τη Μακεδονία ως την Αλεξάνδρεια, Χαλκίδα,
Θεσσαλονίκη, Ιστορία, μύθοι, θρύλοι, παραδόσεις. Οι ξένοι, η καταστροφή.
ΑΡΜΟΙ ΑΙΧΜΗΤΕΣ, ΑΚΤΗ 1998
Κέλευθα: Η σύγχυση, η προσφυγιά. Κόρινθος, Ρώμη, Βενετία,
Σμύρνη.
Ενθέσεις: Η συνήθεια, συμφιλίωση με το κακό, ο χρόνος
φθείρει.
Αιώρα: Οι ατιμώρητοι. Περιπλανήσεις, άστατοι και ανέστιοι
στο ημίφως.
Δυσμή: Το κακό, ο θάνατος, το πένθος.
ΑΡΜΟΙ ΣΤΑΛΑΓΜΙΤΕΣ, ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2004
Αγωγή: Η μνήμη του χώματος, τάφοι. Χαρακτηριστικό λεξιλόγιο,
παιδευόμαστε, μεγαλώσαμε, ζητάς να σκεπάσεις, μεριμνούσαμε, δουλωθήκαμε σ’
ύπνους, η στροφή ήταν μέσα μας.
Κινήματα: Χαρακτηριστικά, σε ναρκώνουν, κεντούν, θλίβονται
οι λίγοι κι εγκλεισμένοι, δύσκολο ν’ ακολουθήσεις γνωστικές στροφές, τηρούνται
άδειοι ασκοί, φεύγεις.
Στάσεις: Κηδείες, κάρες, θρηνόδειπνος, στάσιμη σκέψη,
αγκυροβολείς, σταματάς, λήκυθοι, φονικά, μυρσίνη σε στεγνό αίμα.
Μεταθέσεις: Νιότη και οδύνη, θητεύσαμε σε κλαυθμώνες, μας πλανούσαν,
μας κοίμιζαν, μας πλάνεσαν, κυλάς με δουλωμένα αγάλματα.
Εσοχές: Βυθιζόμενες πόλεις σε σκυρόδεμα, σε κλεισούρες η
λίγη μυρσίνη.
Στροφές: Ζεις με τ’ όνειρο των εστιών, άκοντες γι’ άλλες εστίες,
ετοιμάζουν άλλες πλεύσεις.
Άνοδος: Η γλώσσα μας με τη μνήμη και τ’ όνειρο. Ανάκληση
τεθνεώτων μύθων.
Πιστεύω πως η αδρομερής παρουσίαση των τεσσάρων ποιητικών
συλλογών του Κυριάκου Χατζηλουκά με το γενικό τίτλο Αρμοί βοηθούν τον αναγνώστη
να εμβαθύνει περισσότερο στα νοήματα και στην ποίηση των Αρμών.
