ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

 

Στέλιου Παπαντωνίου ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

Θεοφιλέστατε, σεβαστόν ιερατείον, αιδεσιμότατοι, κυρία πρόεδρε και εκπρόσωποι της κοινότητας και σωματείων Αγκαστίνας, αγαπητή οικογένεια Διάκου, κυρίες και κύριοι

Τιμητική η πρόσκληση να μιλήσω για τον Χρίστο Διάκο, έναν άνθρωπο που αναγνώρισα με σεβασμό ως μια προσωπικότητα βγαλμένη από τα βάθη της κυπριακής γης και του τίμιου μόχθου, της Θρησκείας και της Πατρίδας.

Τον Χρίστο γνώρισα αρχικά ως ιεροψάλτη στον ιερό ναό αγίου Κασσιανού, αλλά σταδιακά ανακάλυπτα τον άνθρωπο των γραμμάτων, της οικογένειας και της σοβαρής εργασίας.

Στην εκκλησία μας έψαλλε για ένα διάστημα αριστερά, αντικαταστάθηκε όμως λόγω ασθενείας.

Δεν πέρασε  καιρός και ο δεξιός μας ψάλτης Αλέξανδρος Παπαχριστοδούλου που υπηρετούσε στην εκκλησία μας εξήντα περίπου συνεχή χρόνια, ήρθε η ώρα να εγκαταλείψει το στασίδι λόγω ηλικίας.

Έτσι ο τότε αριστερός ήρθε δεξιά, η θέση εκκενώθηκε και ο Χρίστος επανήλθε στο ψαλτήρι του.

Η ψαλτική δεν είναι μόνο τέχνη, είναι και γνώση, με απαραίτητη προϋπόθεση τη  μελέτη:

να γνωρίζει εκ των προτέρων ο ψάλτης τους ψαλμούς και με εξάσκηση να εκτελεί σωστά,

να ακολουθεί πιστά το τυπικό, ειδ΄άλλως γεννιούνται παρεξηγήσεις και κάποτε συγκρούσεις.

Πάντα μελετημένος αλλά προπάντων καλός γνώστης της ελληνικής γλώσσας. Μου ανακοίνωνε τους προβληματισμούς του για λέξεις ή συντάξεις, για ερμηνείες λέξεων φράσεων ή αποσπασμάτων από τα εκκλησιαστικά και άλλα κείμενα, τους οποίους, όπως μου είπε, συζητούσε και με την μακαριστή συνάδελφο Κίκα Ολυμπίου, θυγατέρα του ιερέα του Τρυπιώτη, Παπασάββα.           Το εργαστήριό του της ραπτικής εἰχε μετατραπεί σε κέντρο φιλολογικών και θρησκευτικών συζητήσεων.

Μια απλή νύξη του για την ερμηνεία κειμένων της Παλαιάς Διαθήκης, μου άνοιγε δρόμους και φώτιζε πτυχές κειμένων.

Συγκεκριμένα σε μια προηγιασμένη, την Τετάρτη της β΄εβδομάδος,  ήταν Παροιμιών το ανάγνωσμα, η αναφορά « Υιέ, πίνε ύδατα από σων αγγείων και από σων φρεάτων πηγής.» «Εδώ μιλά μεταφορικά για την πίστη στη γυναίκα μας», μου λέει, πράγμα που επιβεβαιώνεται και από το συμφραζόμενα παρακάτω. Εμένα όμως μου άνοιξε τα μάτια.

Κι όλα αυτά από έναν άνθρωπο απόφοιτο του Δημοτικού, τον οποίο ο δάσκαλος παρακάλεσε να μείνει για δεύτερη χρονιά στην έκτη τάξη, για να καθοδηγεί και βοηθά τους υπόλοιπους μαθητές.

Αφού  έγινε λόγος για το εργαστήριό του, και επειδή έχω προσωπική πείρα του επαγγελματία Χρίστου Διάκου, δηλώνω πως ως ράφτης ήταν τεχνίτης τίμιος, με ενδιαφέρον για τον πελάτη του, τον οποίο θεωρούσε χρέος να ευχαριστήσει με το τέλειο  αποτέλεσμα της εργασίας του.

Οι γείτονες στο μαγαζί τον ήξεραν πολύ καλά, ως άνθρωπο που δεν ανεχόταν βωμολοχίες ή ανέκδοτα χαμηλού επιπέδου. Όλα αυτά τα αντιλαμβάνεται κανείς από τις μικρολεπτομέρειες της ζωής, από μια έστω κουβέντα της καθημερινότητας.

Ο Χρίστος πρέπει να αγαπούσε και να εκτιμούσε πολύ τη γυναίκα του Ροδούλα. Όταν επρόκειτο να γράψει στην εκκλησία καμιά γιορτή και να μνημονεύσει τους δικούς του ζωντανούς, έβαζε πρώτα την γυναίκα του. Μα γιατί, Χρίστο; Είναι δική της γιορτή, αυτή έχει τα πρωτεία.

Μια παρατήρηση γραμματικής φύσεως δεν θα ξεχάσω. Στην εκκλησιαστική εορταστική  μνημόνευση ονομάτων, όταν ακολουθεί το σύνηθες, «τέκνων, γονέων αδελφών», για τα εγγόνια ορθά μου επισήμανε:  αν είναι αρσενικοί «έγγονοι», «των εγγόνων»,  γενική πληθυντικού.Αν είναι θηλυκά, «εγγονές, των εγγονών».

Την τάξη και ευπρέπεια, την ευγένεια και φιλοξενία γνώρισα στο σπίτι του όταν τον επισκέφτηκα δυο τρεις φορές όταν ήταν άρρωστος. Η νοικοκυροσύνη μυρίζει.

Στην κηδεία του στον άγιο Πολύδωρο τον αποχαιρέτησα εκ μέρους της εκκλησίας του αγίου Κασσιανού Είχα πει

«Την αγιότητα δεν απονέμουν οι άνθρωποι, αλλά την αναγνωρίζουν και τη σέβονται. Ο Χρίστος Διάκος είμαστε σίγουροι πως αναπαύεται στα πόδια του Ιησού Χριστού, στη χορεία των αγίων, γιατί στη ζωή του ήταν άνθρωπος της θρησκείας και της πίστης, του σεβασμού στα θεία, που ακολουθούσε κατά πνεύμα και γράμμα τον νόμο του Χριστού, όχι μόνο στα τυπικά της λατρείας μας, αλλά και στην ουσία της.

Φιλομαθέστατος, αυτοδίδακτος, από μόνος μελετούσε τις γραφές, εμβάθυνε στα νοήματά τους, είχε πάντα έγνοια για τη γλώσσα και για τα σωστά ελληνικά, γνώστης της γραμματικής και με πλούσιο λεξιλόγιο, ρωτούσε και μάθαινε, δίδασκε και νουθετούσε, προπάντων με το παράδειγμά του.

Στην εκκλησία μας, στον άγιο Κασσιανό πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως ιεροψάλτης, μελετηρός και αυστηρός κριτής του εαυτού του, με την προσήλωση να διεξαχθούν τα πάντα ορθά. Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή η ζωή του, έτσι τον ζήσαμε, ένα σεβαστό άνθρωπο, που ανέβαινε οσιακά το γολγοθά της αρρώστιας του, τώρα στα τέλη της ζωής του.

Περήφανος για την οικογένειά του, προπάντων για τα παιδιά του που φρόντισε να τους δώσει όσα εκείνος δεν αξιώθηκε λόγω της φτώχειας και της ορφάνιας του: Μόρφωση, την μόνη αναλλοίωτη.

Σταθερός στις πεποιθήσεις του, αγωνιστής της πατρίδας και προπάντων της θρησκείας ανέθετε τα πάντα στο Θεό και στο θέλημά του. Υπόδειγμα πιστού, με την ταπείνωση και την καλοσύνη, με την άκρα ανεκτικότητα και αγαθότητα.

Τώρα στην κηδεία του, είμαι υποχρεωμένος να αναφέρω ένα επεισόδιο που έζησα μαζί του και δεν είναι γνωστό στους δικούς του και σε πολλούς: Κυριακή πρωί, γύρω στις έξι, στάθμευσα το αυτοκίνητό μου έξω από την εκκλησία μας, και μόλις κατέβηκα αντίκρυσα από το τζάμι της εκκλησίας να στέκει στη συνηθισμένη του θέση ο Χρίστος, ψάχνοντας τα βιβλία του, να δει τι έπρεπε να ψάλλει. Η συνήθης προετοιμασία των ψαλτών. Μπαίνω στην εκκλησία από το ιερό και δεν βλέπω τον Χρίστο. Ρωτώ πού είναι, αφού τώρα τον είδα από το τζάμι. Μου λεν δεν ήλθε ακόμα. Σε λίγο καταφθάνει. Μα, του λέω, αφού σε είδα να στέκεσαι στο σκάμνο  γυρισμένος κατά το παράθυρο και να ψάχνεις τα βιβλία σου. Και η απάντηση. «Είχα μεγάλη αγωνία να δω τι έπρεπε να ψάλλω σήμερα ώστε βιαζόμουν κι έσπευδα να φτάσω όσο πιο γρήγορα.»

 Ο ψάλτης Χρίστος βρισκόταν στη θέση του και προπαρασκευαζόταν πριν ο ίδιος ο Χρίστος σωματικά έλθει στην εκκλησία.

Γι’ αυτό λέω, την αγιοσύνη δεν την απονέμουν οι άνθρωποι, όμως την αναγνωρίζουν.»

Πρέπει να ομολογήσω πως εκείνη την περίοδο τον είχα διαρκώς στο νου, ένιωθα πως βρίσκομαι στο ίδιο μήκος κύματος με τον Χρίστο, γι’ αυτό και αξιώθηκα να δω αυτό που πιο πάνω περιέγραψα  και θεωρώ σημαντικό.

Στην κηδεία του θαυμαστή ήταν η αναφορά των συγχωριανών του που τον αναγνώριζαν αρχηγό της περιοχής και ηγέτη στους διάφορους αγώνες. Ήταν ενθουσιαστική και πλήρης σεβασμού στο πρόσωπό του η αποδοχή τους ως καθοδηγητή των νέων της περιοχής του.

Στην αρχηγία της ΕΟΚΑ στην περιοχή για ένα διάστημα, ύστερα μέτοχος στους αγώνες των Εθνικοφρόνων Σωματείων των οποίων υπήρξε πρόεδρος.

Ο γαμπρός του Χρίστος Καρύδης μου ανέφερε πως για πρώτη φορά άκουσε από τον Χρίστο το παράδοξο πως θα διαλυόταν η Σοβιετική Ένωση, και η δικαιολογία; «Γιατί κτίστηκε πάνω στο αίμα εκατομμυρίων αθώων χριστιανών ορθοδόξων».

Ο λόγος του παραξένεψε  σε μια περίοδο που μεσουρανούσε η Σοβιετική Ένωση και όμως η πραγματικότητα απέδειξε πως ο Χρίστος μπορούσε να δει πολύ καθαρά μελλοντικές καταστάσεις, έστω με τη λογική του, την πολιτική του ευαισθησία και γιατί όχι, με μια άλλη αίσθηση των πραγμάτων και μια άλλη εσωτερική δύναμη.

Σημαντικές προσωπικότητες έπαιξαν ρόλο στη ζωή του. Και μόνο η αναφορά του ονόματος τους αποκαλύπτει το ύψος του πατριωτισμού του.

Για παράδειγμα, η γνωριμία και συναναστροφή με τον  Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου, τον πρώτο καθοδηγητή των λοιπών μελών της ΕΟΚΑ στη Λευκωσία, τον φλογερό ρασοφόρο της εποχής,  και προπάντων η σχέση του με τον Στυλιανό Λένα, μια πραγματικά άγια μορφή του αγώνα της ΕΟΚΑ. Μια φωτογραφία τους στην ακρόπολη είναι αποκαλυπτική ολόκληρης της Ιστορίας μας και της περιόδου του αγώνα και του πνεύματος της εποχής.

Ο μακαριστός Παπασταύρος είχε στείλει τον Λένα στη Λέρο σε Σχολή σιδηρουργών και τον Χρίστο Διάκο σε Σχολή κοπτικής και ραπτικής, γιατί ήταν τα καλύτερα παιδιά της ΟΧΕΝ.

Άλλος αγαπητός του, μακαριστός ήρωας και συντοπίτης, ήταν ο Μάκης Γιωργάλλας, για τον οποίο μιλούσε με πολλή αγάπη στα παιδιά του.

Ο Χρίστος Διάκος έγραψε βιβλίο για το χωριό του, για το οποίο μίλησε ήδη ο αγαπητός βυζαντινολόγος κ. Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, γι’ αυτό δεν θα κάμω ιδιαίτερη μνεία. Αρκεί όμως να ακουστεί πως όσοι ενδιαφέρονται να αντλήσουν πληροφορίες για την Αγκαστίνα καταφεύγουν στο βιβλίο του, γι’ αυτό και βρίσκουμε πολλές αναφορές ιδιαίτερα από τον Μεσαορίας Γρηγόριο που παραπέμπει στον μακαριστό ιεροψάλτη και κοινοτάρχη Χρίστο Διάκο, ειδικά για τον  Άγιο Θεράποντα.

Κυρίες και κύριοι

Η αναγνώριση του έργου και της προσωπικότητας ανθρώπων της Αγκαστίνας είναι τιμητική όχι μόνο για τον άξιο Χρίστο Διάκο και την οικογένειά του αλλά και για όσους συνέλαβαν την ιδέα και οργάνωσαν την παρούσα συγκέντρωση. Τιμητική και η πρόσκληση να μιλήσω.

Ευχαριστώ

ΕΟΚΑ 1955-59

 

ΕΟΚΑ 1955-59

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ εξετάζεται από πολλούς ιστορικά και λογικά με αποτέλεσμα να έχουμε δύο αντίθετες απόψεις, η μια θετική και η άλλη αρνητική, πως δεν έπρεπε να διεξαχθεί, πως ήταν καταστροφικός αγώνας για την Κύπρο και τις σχέσεις μας με το σύνοικο στοιχείο, για την Ελλάδα και την Κύπρο γενικότερα. Απόδειξη πως η λογική μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σοφιστικά και να αποδείξει τον κρείσσω λόγον ήττω, να κάμει το άσπρο  μαύρο, να υπερασπιστεί και τη μια άποψη και την άλλη.

Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη των πραγμάτων, αυτή των βιωμάτων όσων έζησαν αυτή την εποχή που χαράκτηκε βαθιά μέσα τους με την μοναδικότητά της.

Να αρχίσουμε από τη ζωή των ηρώων μας, αγίων ανθρώπων, χριστιανών εις το έπακρον, με αυτοθυσία και πίστη, που αντιμετώπισαν τον θάνατο είτε στην αγχόνη είτε στα πεδία των μαχών παλικαρίσια. Τιμή και δόξα.

Είναι όμως όλος ο λαός, όλοι ΕΟΚΑ  είμαστε, που ανήλθε σε ανώτατα ύψη φιλαλληλίας, αυτοθυσίας, αγάπης, ομόνοιας, πνευματικότητας. Ουδεμία σχέση με τα σημερινά.

Η μάχη του Παγκυπρίου Γυμνασίου, με τις πέτρες και τα ξύλα να πολεμούμε τον εχθρό απαιτώντας την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ τα δακρυγόνα έτσουζαν τα μάτια και οι άγγλοι στρατιώτες και τούρκοι επικουρικοί χτυπούσαν αλύπητα.

Η νύχτα που ανακοινώθηκε από ραδιοφώνου η μάχη στον Μαχαιρά και το ολοκαύτωμα του Γρηγόρη Αυξεντίου, αξέχαστη σε όλους όσοι την έζησαν. Μια πίκρα παραμένει ως σήμερα στο στόμα. Ήταν σήκωσες.

Το μεγάλο κέρφιου στη Λευκωσία, η απαγόρευση κυκλοφορίας, και όμως να περιμένουν έξω από την πόλη λεωφορεία γεμάτα από όλα της γης τα αγαθά, να έρχονται στις γειτονιές την επιτρεπόμενη ώρα και να μοιράζουν δωρεάν τρόφιμα στους εγκλωβισμένους χωραΐτες. Αλληλεγγύη και στήριξη σωματική και ψυχική.

Οι διαδηλώσεις, οι μαζικές συλλήψεις, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, όσα έζησε εκείνη η ευλογημένη γενιά δεν ζητούν καμιά λογική ανάλυση παρά μόνο την βίωση των γεγονότων, την μετάδοση στις νέες γενιές, του πνεύματος και της θυσίας για τον τόπο.

Χρόνια πολλά.

 

Δοξα τω Θεώ

 

ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ

Καλά αποφάσισα, να ξυπνώ και να λέω «δόξα τω Θεώ», μια άλλη μέρα με βρίσκει ζωντανό, να χαίρομαι το φως του ήλιου, να ετοιμαζόμαστε για το ταξίδι, παίρνοντας από τον Κλεόβουλο τον Ρόδιο το «ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις» ή του Χριστού “Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως” ή «αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν» και από τον Παύλο τους καρπούς του Πνεύματος, «αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, αγαθοσύνη, χρηστότητης, πίστις, πραότης, εγκράτεια». Από τον Σωκράτη το «ἃ μὴ οἶδα οὐδὲ οἴομαι εἰδέναι» και το «λάθε βιώσας» του Επίκουρου. Ικανά για την προς το τέλος πορεία. Εκεί απαραίτητα τα «χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά και καλήν απολογίαν».  

ΠΑΙΔΕΣ

 ΠΑΙΔΕΣ

Φεύγουμε, αποχαιρετούμε, η κατάσταση όπως την ζήσαμε πριν πενήντα χρόνια, ούτε και να χαρούμε μια φωνή , ένα ξέσπασμα, δεν μας επιτρέπουν οι λογικοφανείς συλλογισμοί, οι κεκλιμένοι και γονυπετείς, οι παντογνώστες των ιστορικών υποκειμένων, άφετε τα παιδία ελθείν προς με, είναι στιγμές που τα παιδιά ξεπετιούνται και φωνάζουν, βοούν, αντιλαλούν οι γειτονιές από τις φωνές τους, αυτές που είδαν τον οχτρό με το γιαταγάνι, με το στουπί να καίει, με τις πόρτες μας να φλέγονται, τις εκκλησιές να γκρεμίζονται, άφετε τα παιδία, κι αν το θες από τον Ηρόδοτο, Έλληνες αεί παίδες, γιατί να μη χαρούν την παιδικότητά τους;

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗς ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩς

 ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, φιλόλογος

Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως

Τὸ Τριώδιον ἀρχίζει μὲ τὴν Κυριάκη τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου, ἀκολουθεῖ ἡ Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου, ἡ Κυριακή της Ἀπόκρεω, τῆς Τυρινῆς καὶ εἰσερχόμαστε στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ μὲ τὶς πέντε Κυριακὲς τῶν Νηστειῶν, ἡ πρώτη, τῆς Ὀρθοδοξίας μὲ τὴν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων, δεύτερη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου του Παλαμᾶ, τρίτη τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, τετάρτη τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Ἰὠάννου τοῦ συγγραφέως τῆς Κλίμακος, πέμπτη Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας πὸὺ ὁδηγεῖ στὴν Κυριακὴ τῶν Βαΐων καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Ἑβδομάδα.

Τρίτη Κυριακὴ, τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Στὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας αὐτῆς διαβάζουμε τἀ ἑξῆς ἐνδιαφέροντα:

«Ἐπειδὴ μὲ τὴ σαρανταήμερη Νηστεία, τρόπον τινά, κι ἐμεῖς σταυρωνόμαστε νεκρωνόμενοι ἀπὸ τὰ πάθη, καὶ νιώθουμε πίκρα, βαριεστημάρα καὶ κατάπτωση, ὑψώνεται μπροστά μας ὁ τίμιος καὶ ζωοποιὸς Σταυρός, ἐμψυχώνοντάς μας καὶ στηρίζοντας, ἀφοῦ μᾶς ὑπενθυμίζει τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παρηγορώντας μας. Ἂν ὁ Θεός μας ἔχει σταυρωθεῖ γιά μᾶς, πόσα πρέπει νὰ πράττουμε ἐμεῖς γι’ αὐτόν; Ἀνακουφίζει τοὺς πόνους μας μὲ τὴν παράθεση τῶν δεσποτικῶν θλίψεων καὶ μὲ τὴν ὑπενθύμιση καὶ ἐλπίδα τῆς δόξας διὰ τοῦ Σταυροῦ. Ὅπως ὁ Σωτήρας μας ἀνέβη στὸ σταυρὸ καὶ δοξάστηκε μέσῳ τῆς πίκρας καὶ τῆς ἄτιμης ἀνατροπῆς, ἔτσι κι ἐμεῖς πρέπει νὰ πράττουμε, γιὰ νὰ δοξαστοῦμε μαζί του, μολονότι γιὰ λίγο χρόνο πάσχουμε ἄσχημα. Καὶ ἄλλως΄ ὅπως ὅσοι διανύουν μακρὺ δρόμο καὶ κουράζονται, ἂν εὕρουν κανένα δένδρο εὐσκιόφυλλο, κάθονται καὶ ἀναπαύονται καὶ ἀνανεωμένοι διανύουν τὸ ὑπόλοιπο τοῦ δρόμου, ἔτσι καὶ τώρα μὲ τὴ νηστεία καὶ τὶς δυσκολίες της, φυτεύθηκε ἀπὸ τοὺς ἅγιους Πατέρες στὸ μέσον τῆς ὁδοῦ ὁ ζωηφόρος Σταυρός, παρέχοντάς μας ἄνεση καὶ ἀναψυχὴ καὶ ἑτοιμάζοντάς μας εὐσταλεῖς καὶ ἀνάλαφρους γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κάματο.

Ἢ ὅπως στὴν παρουσία τοῦ Βασιλέως προπορεύονται σημαῖες καὶ σκῆπτρα καὶ ἀκολούθως ἐμφανίζεται χαρούμενος γιὰ τὴ νίκη καὶ μαζὶ του χαίρουν καὶ ἀγάλλονται οἱ ὑπήκοοι, ἔτσι καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μέλλοντας νὰ μᾶς φανερώσει τὸ τρόπαιο κατὰ τοῦ θανάτου καὶ μὲ τὴν ἀναστάσιμη μέρα νὰ ἐμφανιστεῖ ἔνδοξος, ὡς προπομπὸ παρουσιάζει τὸ σκῆπτρο του, τὴ βασιλικὴ Σημαία, τὸν ζωοποιὸν Σταυρόν, καὶ μᾶς γεμίζει μὲ χαρὰ ἑτοιμάζοντάς μας νὰ ὑποδεχτοῦμε τὸν βασιλέα καὶ νὰ τὸν χαιρετήσουμε ἀφοῦ θὰ θριαμβεύσει ὁλοφάνερα...»

Ἡ Ἐκκλησία μας δίνει διαφορετικὸ τόνο στὴν κάθε Κυριακή, ἰδιαίτερα τῶν Νηστειῶν, ἑλκύοντας τοὺς φιλακόλουθους πιστοὺς μὲ τὴν τυπική της διάταξη, λαμπρύνοντας τὴν κάθε ἡμέρα.

Το Τυπικόν της Εκκλησίας μας διαλαμβάνει: Δοξολογία: Μεγάλη εἰς ἦχον δ΄ (ἅγια). Εἰς τὸ ἀσματικὸν «Ἅγιος ὁ Θεός», οἱ Χοροὶ μεταβαίνουσιν εἰς τὴν βόρειον (ἀριστερὰν) πύλην τοῦ Ἱεροῦ καὶ ἄρχονται ψάλλειν τοῦτο. Ὁ λειτουργῶν Ἱερεὺς θυμιᾷ τὴν Ἁγίαν Τράπεζαν καὶ τὸν Τίμιον Σταυρὸν κείμενον ἐπὶ τῆς Ἁγίας Τραπέζης ἐπὶ δίσκου ηὐτρεπισμένου μετὰ βασιλικῶν καὶ εὐόσμων ἀνθέων καὶ τριῶν κηρίων, αἴρει τὸν δίσκον εἰς τὸ ὕψος τῆς κεφαλῆς του καὶ ἐξέρχεται διὰ τῆς βορείου πύλης, λιτανεύων τοῦτον ἐντὸς τοῦ Ναοῦ, προπορευομένων λαμπαδούχων, Ἑξαπτερύγων, ἀκολουθούντων τῶν Ψαλτῶν, καὶ εἶτα τοῦ Διακόνου θυμιῶντος. Ἐλθὼν εἰς τὸ μέσον τοῦ Ναοῦ, ὅπου ὑπάρχει τετραπόδιον ηὐτρεπισμένον, καί, περιελθὼν τοῦτο τρίς, ἵσταται πρὸ αὐτοῦ καί, βλέπων πρὸς ἀνατολάς, ἐκφωνεῖ τὸ «Σοφία· ὀρθοί». Εἶτα ἀποθέτει ἐπὶ τοῦ τετραποδίου τὸν δίσκον μετὰ τοῦ Σταυροῦ καί, θυμιῶν σταυροειδῶς, ψάλλει τό «Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου». Τὸ αὐτὸ ἐπαναλαμβάνουσι καὶ οἱ Χοροί. Εἶτα ὁ Ἱερεὺς (ἢ ὁ Ἀρχιερεὺς ἐὰν χοροστατῇ κατέρχεται τοῦ Θρόνου) λαμβάνει ἐκ τοῦ δίσκου τὸν Τίμιον Σταυρόν καὶ προσκυνήσας ὑψώνει τοῦτον, ψάλλων: «Τὸν Σταυρὸν σου προσκυνοῦμεν...». Τὸ αὐτὸ ἐπαναλαμβάνουσι καὶ οἱ Χοροί. (Ὁ δὲ Ἀρχιερεὺς εὐλογήσας τὸν λαόν, τῶν Χορῶν ψαλλόντων τὸ «Εἰς πολλὰ ἔτη...», ἀνέρχεται αὖθις εἰς τὸν θρόνον). Ἀκολούθως διανέμονται τὰ ἄνθη εἰς τοὺς προσκυνοῦντας τὸν Σταυρὸν ἐκκλησιαζομένους, τῶν Χορῶν ψαλλόντων τὰ Ἰδιόμελα «Δεῦτε πιστοὶ τὸ ζωοποιόν...». Μετὰ ταῦτα ψάλλεται τό «Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου...» καὶ ἄρχεται ἡ Θεία Λειτουργία

Ἀντί τρισαγίου ψάλλεται τό «Τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καί τήν ἁγίαν σου Ἀνάστασιν δοξάζομεν» ὅπου καί πάλιν λακωνικῶς συνυπάρχουν ὁ Σταυρός καί ἡ Ἀνάστασις.

Τὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα τῆς ἡμέρας σχετίζεται ἄμεσα μὲ τὸν Σταυρὸ ποὺ καλεῖται ὁ καθένας νὰ ἄρει καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Χριστό, ἀπαρνούμενος τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ σώσει τὸ πολυτιμότερο, τὴν ψυχή του, ἀφοῦ ἡ σωτηρία κεῖται πέραν παντὸς ἐγωισμοῦ, στὴν ταπείνωση καὶ αὐταπάρνηση.  Μἐ πρώτη προϋπόθεση, τἠν Ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου: ὅστις θέλει.

Εὐαγγέλιο Κυριακῆς, Κατὰ Μάρκο Η'(8) 34-38

«Καὶ τότε προσκάλεσε τὸ πλῆθος μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές του καὶ τοὺς εἶπε: «Ἂν κάποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθεῖ , ἂς ἀπαρνηθεῖ τὸν ἑαυτό του καὶ ἂς σηκώσει τὸ σταυρό του καὶ ἂς μὲ ἀκολουθεῖ.

Γιατί ὅποιος θέλει νὰ σώσει τὴ ζωή του θὰ τὴ χάσει. Ὅποιος ὅμως χάσει τὴ ζωή του ἐξ αἰτίας μου καὶ ἐξ αἰτίας τοῦ εὐαγγελίου θὰ τὴ σώσει. Γιατί τί ὠφελεῖ τὸν ἄνθρωπο νὰ κερδίσει ὅλο τὸν κόσμο ἀλλὰ νὰ ζημιωθεῖ τὴν ψυχή του; Γιατί τί μπορεῖ νὰ δώσει ὁ ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα γιὰ τὴν ψυχή του;

Γιατί ὅποιος ντραπεῖ ἐμένα καὶ τοὺς δικούς μου λόγους μέσα σ’ αὐτὴν τὴ γενιὰ τὴ μοιχαλίδα καὶ ἁμαρτωλή, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου θὰ αἰσθανθεῖ ντροπὴ γι’ αὐτόν, ὅταν θὰ ἔρθει μέσα στὴ δόξα τοῦ Πατέρα του μαζὶ μὲ τοὺς ἅγιους ἀγγέλους». Καὶ τοὺς ἔλεγε: «Ἀλήθεια σας λέω ὅτι ὑπάρχουν μερικοὶ ἐδῶ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν σταθεῖ οἱ ὁποῖοι δὲ θὰ γευτοῦν θάνατο, ὡς ὅτου δοῦν τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ νὰ ἔχει ἔρθει μὲ δύναμη.»

Ὁ χριστιανικὸς κόσμος κατὰ τόπους γιορτάζει τὴν ἡμέρα αὐτὴ διαφοροτρόπως, μὲ ἰδιαίτερη ἔμφαση στον Σταυρό καί  στὰ λουλούδια ποὺ προσφέρονται στοὺς πιστούς. Εἴκοσι ὀκτώ μέρες πρίν ἀπό τό Πάσχα, Κυριακή μεσονηστήσιμη ή μεσοσαράκοστο.

Τῆ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ σου, Χριστέ ὁ Θεός, καί ἡμᾶς τῶν τοῦ πονηροῦ διαφύλαξον ἐπηρειῶν, καί τά  θεῖα σου Πάθη, καἰ τἠν ζωηφόρον Ἀνάστασιν προσκυνῆσαι ἀξίωσον, τὀ τεσσαρακονθήμερον εὐμαρῶς διανύσαντες στάδιον΄ καἰ ἐλέησον ἡμᾶς ὡς μόνος ἀγαθός και φιλάνθρωπος.  

ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, φιλόλογος

των νεκροταφείων

 Των νεκροταφείων

Μην ενοχλείτε τους νεκρούς μας, έτσι κι αλλιώς δεν είναι στα νεκροταφεία στα Κατεχόμενα, τους φέραμε μαζί μας, στην καρδιά και στο νου μας. Έστω κι αν δεν κάμαμε όπως τους Παργινούς τότε, που τους πούλησε ο εγγλέζος στον αλή πασά, Μεγάλη Παρασκεή ήτονε, σκάψαν τους τάφους των γονιών τους, πήραν τα κόκκαλα, τα έβαλαν στην πλατεία, τα έκαψαν και πήραν μαζί τους στη στάχτη, εκεί στα Εφτάνησα. Η  Πάργα στάθηκε μοναδική. Εμείς είμαστε άλλη περίπτωση. Κατεβαίνουμε σκαλοπάτια από καιρό.

Αφήστε λοιπόν τους νεκρούς. Από τους ζωντανούς να φοβάστε, τους έποικους που αριθμούνται σε αναρίθμητους, μέγα μυστικό ο ακριβής αριθμός τους, εργάτες είναι, προσωρινοί είναι, ψέματα είναι, κι όμως έχουν λόγο στις ψηφοφορίες, που αφορούν κι εμάς,  γι’ αυτούς όμως δεν έγινε καθόλου λόγος στις τελευταίες συνομιλίες, άτυπες ή τυποποιημένες, τυπικές ή εγκάρδιες, κροκοδείλιες.

Οι έποικοι μάς αντικαθιστούν στον τόπο μας, στα σπίτια, στα χωράφια και στις δουλειές, στα χωριά και στις πόλεις μας, αυξάνονται και πληθύνονται, θα το κάνουμε της Αλεξανδρέττας, είπαν οι Τούρκοι από το 1950, θα ρθει ώρα, ένα δημοψήφισμα κι έξω, αυτοί θα νικήσουν ως πλειοψηφία, έχουν σχέδια, τα καταστρώνουν τα εισάγουν εντέχνως, κι εμείς χάβουμε ως η αδύνατη πλευρά, αλλά τουλάχιστον να τα λέμε, να φωνάξουμε να κραυγάσουμε να αρχίσουμε τους βρυχηθμούς, τα μουκανητά έστω.

Η γενιά μου φεύγει και μαζί της όσοι έζησαν τα γεγονότα από το τέλος του β΄παγκοσμίου πολέμου. Είδαμε την Αγγλία από προστάτιδα των ελευθέρων λαών να γίνεται προστάτιδα μόνο των βάσεων και των συμφερόντων της, να αγκαλιάζει την Τουρκία, να διαιρεί και να βασιλεύει, κατά δύναμη.

Η Κύπρος διχοτομημένη από το 1974,  μια τεράστια πληγή, κουβεντιάζει μη μπορώντας να κάμει κάτι άλλο, κι οι προσποιούμενοι τους ζωντανούς συζητούν για τα κατεχόμενα νεκροταφεία μας...

Στέλιος Παπαντωνίου

κράτα παππού

 

Στέλιος Παπαντωνίου,  Κράτα παππού

“Γκρεμισμένα σπίτια μέσα στο σκοτάδι”. Κάπως έτσι άρχιζε ένα ωραίο τραγούδι της εποχής μας, και τώρα το ζούμε εδώ και πενήντα χρόνια, η εκκλησία του αγίου Γεωργίου γκρεμίστηκε, την άφησαν να γκρεμιστεί οι κάτοικοι του χωριού τούρκοι, μπορεί στην αρχή να άρπαξαν εικόνες και ιερά σκεύη, ίσως κεραμίδια αν είχαν ανάγκη, ο χρόνος όμως το ήξεραν και το ξέρουν πως φέρνει την καταστροφή, υπομονή πολλή έχουν, ξέρουν πως αργά γρήγορα χωρίς να τους κατηγορήσει κανένας θα εξαλειφθεί το ελληνικό χριστιανικό στοιχείο, έστω κι αν κάτι μας λέει πως το χώμα έχει μιλιά και μιλά και θα μιλά στους ευαίσθητους.

Η εκκλησία του αγίου Γεωργίου στο Βουνό είχε ιερέα τα τελευταία χρόνια προ του 1974 τον παππού Παπάντωνη, ομολογημένα σεβάσμιο γέροντα, εκεί λειτουργούσαν μαζί του τα ξαδέλφια, ο Κώστας της Αλεξάντρας, ο Κώστας κι ο Αλέκος της Ξενούς, και άλλοι βέβαια, ο Τζώρζης ο Γιαννακός.

Το σπίτι του παππού γκρεμίστηκε από τους πρώτους μήνες της εισβολής, πιο πάνω από την εκκλησία, με το φούρνο και τις καμάρες, τη μεγάλη κάμαρα, τη νηστειά της γιαγιάς παπαδιάς, με τα κάτσαρα να μας τηγανίζει αυγά και χαλλούμι, φρέσκο ψωμί ή ελιωτή από το φούρνο. Από ψηλά βλέπαμε τα φωτάκια της Λευκωσίας, ένα χαλί να τρεμοπαίζει στην ανοιξιάτικη άπλα. Το ευαγγέλιο της Απόκρεω είναι συνδεδεμένο με το Βουνό, πάντα εκεί βρισκόμασταν, αγάπη πολλή είχε ο πατέρας στους δικούς του.

Και τώρα άλλοι θα μιλούν για τους δικούς τους παππούδες, εμάς, που η τύχη το έφερε να συνταιριάσουμε τη ζωή μας με τον τόπο μας, που βρισκόταν σε κρίσιμη κατάσταση όσο καιρό τον θυμόμαστε, 55, 63, 74.

Και τώρα, πενήντα και χρόνια από την εισβολή και περιμένουμε να λυθεί ένα πρόβλημα που σχεδιάστηκε να λυθεί με διχοτόμηση της πατρίδας μας από το 1950. Και τώρα που πέτυχαν οι μεγάλοι κι η Τουρκία (για να μην πω και η Ελλάδα) αυτή την κατάρα της διαίρεσης, της έξωσης των κατοίκων από τα χωριά και τις πόλεις τους, την καταστροφή παντός χριστιανικού και ελληνικού, την ψευδαίσθηση πως θα βρεθεί άλλη λύση που θα είναι κάτι άλλο εκτός από την παρούσα, όλα αυτά θα τα συζητούν κάποτε τα εγγόνια μας και θα μας οικτίρουν, τόση γνώση της πολιτικής και της παγκόσμιας κατάστασης είχαμε, τόση σύλληψη των διεθνών δεδομένων, των στρατηγικών και τακτικών των χωρών που μας είχαν στο χέρι και μας εκμεταλλεύονταν, κι εμείς με την καθαρή καρδιά ως πρόβατα επί σφαγήν, πρόβατα επί σφαγήν.

Το χειρότερο πως έχω έναν κουφιοκέφαλο να με κοροϊδεύει, να ζητά να του αναγνωρίσω κρατική υπόσταση, να του χαρίσω όσα με τη βία των όπλων κατέλαβε, να νομίζει πως αποφασίζει ενώ εκτελεί εντολές, να τρώγομαι από το κακό μου το αχώνευτο.

Αν δεν έχω τίποτε άλλο να κάμω, διαβάζω εφημερίδες ή ακούω ειδήσεις ή βλέπω τηλεόραση, δήθεν ενδιαφερόμενος για τα τεκταινόμενα, την ώρα που ξέρω πως τίποτε δεν αφήνουν να γίνει, μας περιμένουν να γκρεμιστούμε, όπως η εκκλησιά του αγίου Γεωργίου στο Βουνό.

Τέτοιες ώρες είναι που ανοίγουν στόμα τα σωθικά μου και φωνάζουν, “κράτα παππού”!

 

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΙΥΡΚΩΤΟΥ

 

Η Τζιυρκωτού

«Μέστωναν, δοκίμαζαν φτερά, μετροφυλλούσαν φιγουρίνια,

τα δάχτυλα έτσουζαν στη δαχτυλήθρα.

«Τις πόρτες ανοίξτε, ανοίξτε τα παράθυρα»

έλεγε η γιαγιά στο αργαστήρι.

Η κυρία Ελένη, χαμογέλιο χαραγμένο,

μια μακρά βελόνα στην καρδιά, της ατεκνίας.

Ο Παπαγαβρίλης Αντζιουλής χτένιζε τα θεριεμένα λευκά γένια,

ο Θεός δεν έδωσε, η αδελφή σού δίνει βασιλικούλα να χαρείς

στη γλάστρα φυτεμένη.

Στη γειτονιά μου χόρευαν κοπελούδες το βελόνι

το ψαλίδι και τη ραπτομηχανή, μεγάλωναν παιδιά,

νοικοκυρές νοικοκυρεύτηκαν.

Τα ψυχοσάββατα στην εκκλησιά, μακαρίζουν την Ελένη την Τζιυρκωτού,

τη δασκάλα ράφταινα.»

 

Όπως επεξηγεί η εκδότης του περιοδικού «Ελεύθερη Κυθρέα» στο οποίο είναι δημοσιευμένο το ποίημα, πρόκειται για την Ελένη Παπαγαβριήλ από τη Συρκανιά και κάτοικο ενορίας αγίου Κασσιανού, σύζυγο του Κώστα Παρπέρη.

 

Κι όλοι καταλαβαίνουμε πως μιλά για την Ελένη την Τζιυρκωτού κόρη του Παπαγαβρίλη από την Κυθρέα, τη ράφταινα, που έφερε κοντά της τη Βασιλική σαν κόρη της, κόρη της αδελφής της Μαρίτσας.

Και από τώρα θα μνημονεύουμε και τη Βασιλική, μαζί με την Ελένη και τον Κώστα και τον Ανδρέα και τη Λένια.

Πριν εξήντα εβδομήντα χρόνια το σπίτι τους ήταν διδασκαλείο κοπτικής ραπτικής, αφού η μακαριστή Ελένη ήταν ξακουστή, έρχονταν και από τα χωριά της περιοχής να μάθουν κοντά της την τέχνη, κόσμος πολύς μπαινόβγαινε,

Έμαθε τέχνη κοντά στην Ελένη η Βασιλική, βοηθούσε και της κρατούσε το σπίτι, όλοι μαζί στη δουλειά και στο τραπέζι. Ήταν κάποτε και μαγαζάτορας, κοντά στο σημερινό Δημαρχείο, όταν πέθανε ο άντρας της ο Αντρέας, ράφτης επίσης, κι άνοιξε μαγαζί με στρατιωτικά είδη. Αυτή στάθηκε στο κατάστημα να το διευθύνει, είχε παιδιά να αναθρέψει.

Μεγάλο πόνο έδωσε στη Βασιλική ο θάνατος της πρωτότοκης κόρης της, της Λένιας. Ευτυχώς είχε συνεχώς μαζί της την Αργυρούλα, προστάτη και παραστάτη της, μαζί με τον Κωστάκη.

Τους δίδαξε ήθος και αγάπη και φιλοξενία. Αυτά έζησε στη φιλόξενη ατμόσφαιρα του σπιτιού της και δεν έπαυσε να την έχει στο σπίτι και να την φανερώνει σε όλους μας με την ευκαιρία των μνημοσύνων των δικών της, αφού μας καλούσε για καφέ μετά την εκκλησία, περήφανη για τα χειροποίητα γλυκά ή αλμυρά της.

Η Βασιλική ευλογήθηκε από το Θεό με βαθιά γηρατειά. Τακτική στην εκκλησία, πάντα να ετοιμάζεται για το μεγάλο ταξίδι, κάθε Κυριακή να κοινωνεί των αχράντων μυστηρίων και στο τέλος, όταν αδυνατούσε, πήγαινε ο ιερέας στο σπίτι της, ούτε εκατό μέτρα μακριά από την εκκλησία.

Ζώντας η Βασιλική σ’ αυτή τη γειτονιά, γνώρισε και έκαμε φίλες αξέχαστες, αγαπητή και σεβαστή, είδε όμως κι έμαθε πολλά από τους αγώνες της περιοχής για ελευθερία, έζησε τις περιπέτειες της γειτονιάς, το 55, το 63, το 74, κι όλα αυτά δεν τα ξεχνούσε.

Λιγομίλητη, ήσυχη, καλοκάγαθη, να ευγνωμονεί τους ευεργέτες της, να θυμάται τα καλά στη ζωή της και να διαγράφει την ανθρώπινη αδυναμία.

Η Βασιλική, η τελευταία των παλαιών κατοίκων της ενορίας μας, οδηγείται  σήμερα στην τελευταία της κατοικία με τις ευχές μας. Πάει να συναντήσει τους δικούς της και τους φίλους και φίλες της γειτονιάς. Αιωνία να είναι η μνήμη της και ελαφρύ το χώμα που θα την σκεπάσει.

η ουρσουλα

 

Η ΟΥΡΣΟΥΛΑ

Στις 3 Μαρτίου 2025 στο Λονδίνο η Ούρσουλα ερωτηθείσα για το μήνυμά της προς τις ΗΠΑ, είπε: «Είμαστε έτοιμοι, μαζί με εσάς, να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία και την αρχή ότι υπάρχει κράτος δικαίου, ότι δεν μπορείτε να εισβάλλετε και να εκφοβίζετε τον γείτονά σας, δεν μπορείτε να αλλάζετε τα σύνορα με βία».

Να  τα πάρουμε ένα ένα, μια κι εμείς ευρωπαίοι είμαστε, και πρέπει πρώτα πρώτα αυτά να ισχύουν και για μας. Κι εκεί που νομίζεις πως μπορείς πλήρως να τα αξιοποιήσεις, έρχονται δεύτερες σκέψεις.

Να  υπερασπιστούμε τη δημοκρατία. Δημοκρατία είναι η δύναμη του λαού να κυβερνά, ένας πολίτης μια ψήφος, ένας πολίτης -όχι μια κοινότητα. Ισότητα πολιτών, άσχετα από χρώμα θρησκεία γλώσσα, που καθένας δικαιούται στο κράτος του να έχει διαφορετική, ενώ, για παράδειγμα, ο Ερτογάν που δεν είναι ευρωπαίος, θέλει για το κράτος του μια γλώσσα ένα λαό μια θρησκεία μια εθνότητα, ισοπεδώνοντας τους πάντες. Κι όπου δεν υπάρχει η ανοχή του άλλου, ξέρουμε ιστορικά πως υπάρχουν και οι διωγμοί, Αρμεναίων, Κούρδων και Ελλήνων από τη Μικρασία και τον Πόντο.

Δυστυχώς αυτή τη δημοκρατία κατέλυσε και στην Ελλάδα και στην Κύπρο η χούντα και μια δράκα ανθρώπων, να γίνει το δικό τους, κι έφεραν την καταστροφή με τον εγωισμό τους. Πώς να την επικαλεστούμε οι αμαρτωλοί;

Να υπάρχει κράτος δικαίου. Ένα είναι εδώ το αναγνωρισμένο διεθνώς κράτος, η Κυπριακή Δημοκρατία. Ως κράτος δικαίου όμως υστερεί, λόγω της αναξιότητας των κυβερνώντων. Πάνω από όλα και όλους δεν τίθεται ο νόμος αλλά προσωπικά συμφέροντα και προπάντων κομματικά.  Και το χειρότερο,  ξεπετάγεται το ψευδοκρατίδιο των τουρκοκυπρίων να απαιτεί αναγνώριση κυριαρχίας, το άδικο να επικρατήσει διεθνώς, έξω από κάθε ψήφισμα ή απόφαση του ΟΗΕ, του Συμβουλίου Ασφαλείας, της Ενωμένης Ευρώπης. Θα ’ταν καλή η ρήση και για μας, αν ήμαστε δίκαιοι.

Δεν μπορείτε να εισβάλλετε και να εκφοβίζετε τον γείτονά σας. Αυτό είναι εξολοκλήρου κομμένο ραμμένο για μας. Η Τουρκία έχει εισβάλει, εκφοβίζει καθημερινά από το 1958 τους Έλληνες της Κύπρου, επί πεντηκονταετία κατέχει εδάφη μας, κτίζει αυθαίρετα, με χιλιάδες σταθμευμένα εδώ στρατεύματά της, αλλάζοντας ονόματα, τουρκοποιώντας πόλεις και χωριά ελληνικά, εκθεμελιώνοντας τον πολιτισμό μας, και ό τι άλλο ανήκουστο πράττει, κατά παράβαση αποφάσεων και νόμων.

Και το τελευταίο της Ούρσουλας

Δεν μπορείτε να αλλάζετε τα σύνορα με βία. Ποια ήταν η Κύπρος προ του 1974 και πώς έχει καταντήσει, ύστερα από την εισβολή της Τουρκίας που έγινε με πρόσχημα την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης που διασαλεύθηκε με το πραξικόπημα της χούντας των συνταγματαρχών; Πλήρης αλλαγή, διχοτόμηση, προσφυγοποίηση των Ελλήνων του νησιού.

Καλά τα είπε η κυρία Ούρσουλα, φαίνεται όμως πως ούτε και αυτά δεν μπορούμε εξολοκλήρου και με παρρησία να τα απαιτήσουμε. Αφεθήκαμε στον κατήφορο από δημιουργίας του κράτους μας, συντελούντων βέβαια και των άσπονδων φίλων, των διαιρούντων και βασιλευόντων. Κάποτε τα περιμέναμε όλα από την παιδεία, τώρα εκμοντερνίζεται κι αυτή!

καθαρά δευτέρα

 

ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

Κι αν δεν καταφέρναμε το πετάσι, ήθελε τέχνη, να ισοζυγίζεις το σκελετό, να δέσεις γερά με σπάγγο, να επιτύχεις την ουρά, και αν δεν πετύχαινε, τις περισσότερες φορές αυτό γινόταν, γι’ αυτό καταφεύγαμε και στην ψαλίδα, ένα χαρτί τσακισμένο τριγωνικά, δέναμε την μια άκρη με σπάγγο να τραβούμε, και με λίγη ουρά ή με καθόλου, τα καταφέρναμε να πετά, ας ήταν και στο καντούνι, δεν ήταν ανάγκη να πάμε στο τεισιό, εκεί κοντά στον Ορφέα, κόσμος πολύς πάντα ερχόταν Καθαρή Δευτέρα στην εκκλησιά, τόσες εκκλησιές εκεί κοντά, Χρυσαλινιώτισσα, άγιος Ιάκωβος, άις Γιώργης, παλιά ο άις Λουκάς, και πολύ κοντά ο άις Γιάννης, κι ο άις Αντώνης, κι ο Τρυπιώτης με τον άι Σάββα, ένα γύρο να έδινες τις έβρισκες όλες ανοιχτές, ερχόταν λοιπόν ο κόσμος, να προσκυνήσει τις εικόνες, να βάλει τη σκούφια του αγίου Κασσιανού στο κεφάλι, καθόταν κι ο παπάς, να βγάλει καμιά μπακκίρα, φτωχός άνθρωπος, τόσα στόματα είχε να θρέψει, κι ύστερα οι περισσότεροι συγγενείς περνούσαν από το σπίτι, πάντα η μάνα μου είχε τραπέζι στρωμένο με όλα τα αγαθά της ημέρας, άλλο που φούρνιζε κι η ίδια ένα κουλούρι μοναδικό σε γεύση, με τις μυρουδιές και το μέχλεπι και τη μαστίχα, καλό που ξεχνώ τα ονόματα των υλικών, η γεύση όμως εκεί, στον ουρανίσκο. Έρχονταν οι ξαδέλφες της “οι κοπελλούδες” από το Στρόβολο, ο παππούς Στυλλής είχε αδελφό το θείο Γιωρκή, Ψιμολοφίτες, σκαρπάρηδες κι οι δυο, ταχίνη, χόρτα, κουλούρια, ελιές μαύρες και τσακιστές, πλούσια τα ελέη σου, δεν ήθελε και πολλά κανείς να ευχαριστεί το Θεό και τον άνθρωπο που καθόρισε τις γιορτάρες μέρες. Πέθαναν οι γονιοί, πέθανε ένας ολόκληρος κόσμος, μας μένει η στιφή γεύση από τα χαμένα έθιμα, τον αέρα των ημερών, μια γειτονιά μελίσσι, στράγγισε, ερημώθηκε, ένα μικρό δείγμα της μένει, ας είναι κι αυτό, να θυμίζει γωνιά παραδείσου.

 

τσικνοπέμπτη

 

ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ

Σαν τέτοια μέρα ήτανε, πριν καμιά τριανταριά χρόνια, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δούλευε στο φουλ, τότε που γίνονταν οι δάσκαλοι καθηγητές κι οι καθηγητές δάσκαλοι, ο τοίχος με τα προγραμματισμένα σεμινάρια ασφυκτικά γεμάτος, Πέμπτη τόσες του μηνός σεμινάριο στη Λεμεσό, στο Λανίτειο, φορτώνουμε το αυτοκίνητο τα υλικά, φυλλάδια και άλλα, κατεβαίνουμε ωραίοι ωραίοι, μένουν έκπληκτοι μερικοί συνάδελφοι που μας βλέπουν, μα πού ζείτε, στη Λεμεσό σεμινάριο Τσικνοπέμπτη; Μα αυτή τη μέρα θα παρελάσει στην πόλη ο βασιλιάς καρνάβαλος, -πού να ξέρουμε, δεν το υπολογίσαμε, -καλύτερα μην περιμένετε, -δεν γίνεται, αφού ήρθαμε και η ώρα είναι καθορισμένη, θα μείνουμε ως τις τρεις.

Και βεβαίως δεν ήρθε κανένας.

Μεταξύ μας, δεν θυμάμαι να ήταν καμιά σπουδαία μέρα στα παλιά η Τσικνοπέμπτη, οι σήκωσες μάλιστα, αφού μας έμεινε στη θύμηση και εκείνη με τον θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου, σήκωσες, Καθαρή Δευτέρα, μάλιστα, με όλα τα παλιά.

Η τσικνοπέμπτη μας ήρθε μάλλον από Αθήνα, όταν έκλειναν τα πανεπιστήμια καμιά βδομάδα, κι εμείς στην Πλάκα και στα γύρω, με πολλή διασκέδαση της εποχής. Κι έτσι να μην είναι, ψάχνουμε να βρούμε τρόπους να διασκεδάσουμε, αλλά από νηστείες μάλλον μεσάνυχτα, γιατί μετά από όλα αυτά αρχίζουν οι νηστείες κι όποιος αντέξει πέρα από την καθαρά Δευτέρα.

Οι φιλόλογοι δεν ξεχνούν πως πρώτος που αγαπούσε την τσίκνα ήταν οι Ποσειδώνας, από τους πρώτους στίχους της Οδύσσειας, πήγε να απολαύσει εκατόμβη, βόδια και αρνιά στο βωμό να τσικνώνουν, να χαρεί το κορμί του. Αυτός μάλλον δεν ήξερε από νηστείες.

“θεοὶ δ' ἐλέαιρον ἅπαντες
νόσφι Ποσειδάωνος· ὁ δ' ἀσπερχὲς μενέαινενα 20
ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ πάρος ἣν γαῖαν ἱκέσθαι.
ἀλλ' ὁ μὲν Αἰθίοπας μετεκίαθε τηλόθ' ἐόντας,
Αἰθίοπας, τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν,
οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονος, οἱ δ' ἀνιόντος,
ἀντιόων ταύρων τε καὶ ἀρνειῶν ἑκατόμβης.
ἔνθ' ὅ γε τέρπετο δαιτὶ παρήμενος·

Κι οι θεοί τον συμπονούσαν όλοι,
εξόν τον Ποσειδώνα· αυτός βαριά ήταν χολωμένος
με το Δυσσέα το θεϊκό, στον τόπο του πριν φτάσει.
Βρισκόταν στους Αιθίοπες ο Ποσειδώνας τότες,
που ζούνε μοιραστοί μακριά στου κόσμου τις ακρούλες,
στου Ηλιού το βούλημα οι μισοί, στ΄ ανάβλεμμά του οι άλλοι,
για να δεχτεί εκατοβοδιά από ταύρους και κριάρια.
Εκεί γλυκοξεφάντωνε.» Καλές Κνίσες.

Λεμύθου

 

ΛΕΜΥΘΟΥ

Μια και τέλειωσες το πανεπιστήμιο, άντε να περιμένεις να ‘ρθει η σειρά σου, οι μόνοι που διορίζονταν αμέσως και δεν χρειάζονταν ούτε στρατό να παν, ή μόνο έξι μήνες, ήταν οι φυσικοί και φυσιογνώστες, οι  λοιποί «οπλίτες» τότε έπρεπε να περιμένουν δυο χρόνια τουλάχιστον, μηδενικά μπροστά στους σημερινούς που περιμένουν και είκοσι και διορισμό δεν βλέπουν.

Είναι μια Σχολή στα βουνά εκεί ψηλά, έχεις ακουστά τη Λεμύθου; όχι πού; κάτω από τον Πρόδρομο και; Είναι ένα συμβούλιο εδώ στο κέντρο της χώρας που κάνει τους διορισμούς, εσείς του Παγκυπρίου ξέρετε τον Σωκράτη τον Ευαγγελίδη που μπαίνει στις τάξεις και σας φέρνει καραμέλλες και γραμματόσημα, ναι, αυτός είναι στην επιτροπή, κάτι ήξερε κι ο πατέρας, και βρέθηκα στη Λεμύθου, με πέτρες στο νεφρό εκείνες τις πρώτες μέρες, αλλά δεν γίνεται τα «ψάρια» όπως τα λέν στον στρατό πρέπει να βρίσκονται στα νερά τους από την πρώτη μέρα, έτσι κι έγινε.

Να είναι καλά ένας ξάδελφος με πήρε εκεί, υπήρχε στο σχολείο οικοτροφείο, να μείνουμε μέχρι να βρούμε σπίτι κάτω στο χωριό, στους διαδρόμους να πηγαινοέρχομαι να περάσει ο πόνος, δόξα τω Παναγάθω, σε λίγες μέρες καλά, βρήκα και σπίτι κάτω, με συγκάτοικο θεολόγο, μακαριστό τώρα, είχε καινούργιο αυτοκίνητο, Σαββατοκυρίακα στη χώρα. Τις μέρες με χιόνι, σαν τώρα, άλλος κόσμος εκεί πάνω, δεν πέρασε χρονιά που να μην έχουν δυστύχημα οι συνάδελφοι με το αμάξι τους.

Κόσμος καλός, μαθητές υπάκουοι, καλά παιδιά της υπαίθρου, με σεβασμό και αλληλοεκτίμηση, ως τώρα με πολλούς τα βρίσκουμε στο φέιζπουκ, η δουλειά πολλή, πρώτη χρονιά, διάβασμα πολύ αλλά και εκδηλώσεις με θεατράκια και χορωδίες, ήταν καιρός του Άξιον Εστί των Ελύτη Θεοδωράκη, κάθε μέρα πριν πάμε στο σχολείο να το ακούμε και να το αποστηθίζουμε, μοναδική εμπειρία, με το μαγνητόφωνο εκείνο με τα μεγάλα καρούλια.

Το μεσημέρι στο εστιατόριο της Σχολής, ο διευθυντής πάντα προετοιμασμένος για συζήτηση σε συγκεκριμένο θέμα του, εκείνος το ήξερε εκείνος μονολογούσε, εμείς ψελλίζαμε κάτι, ευτυχώς ήρθε επιθεωρητής φιλολογικών, παρακολουθεί, κατεβαίνει και του λέει, έχεις δυο φιλολόγους μοναδικούς, ο άλλος ήταν ο Γιαγκουλλής, φίλος και συνάδελφος με τα ενδιαφέροντά του και το τρέξιμό του ένα γύρο τα χωριά, ανέβηκε η μετοχή μας.

Καφενείο δεν είχα χρόνο να πάω, με τη σόμπα των ξύλων και τους καπνούς, ήταν ένα κέντρο ως μαθητική εστία, εκεί βρίσκονταν τα παιδιά και έπαιζαν και κοινωνικοποιούνταν, κάναμε εκεί κανένα γλέντι, αλλά τις νύχτες του χειμώνα μάλλον βρισκόμαστε σε σπίτια συναδέλφων με το τζάκι, τα λουκάνικα, τον παστουρμά και το κρασάκι ή τη ζιβάνα της περιοχής, αξέχαστα.

Την άνοιξη άλλος κόσμος, την ένιωθες πολύ περισσότερο από την πόλη, άνθιζαν οι σπαλαθκιές, ήταν και τα παιδιά άλλες ανοίξεις, κι όταν άρχιζαν τα κλήματα να ξυπνούν, άκουγες που μεγάλωναν τα κλαριά κι απλώνονταν, ενώ τα αηδόνια πράγματι ξεψυχούσαν τα βράδια.  

Ένα χρόνο δυο χρόνια, τράβα στο καλό!

ΛΟΓΟΣ

 

ΛΟΓΟΣ

Κι αφού λένε οι ποιητές πως τα πάντα με τη γλώσσα γίνονται, με τις λέξεις, με το λόγο, έτσι κι εγώ αρπάζω το αμάξι και ξεκινώ για το σπίτι στη Μόρφου, μυρίζουν ωραία οι πορτοκαλιές, τα κουνέλια τρέχουν εδώ κι εκεί πεταχτούλικα, είναι χωριστά οι κότες, και το νεράκι τρέχει καθαρό έξω από το σπίτι, παρέκει το λεγόμενο τρεχούμενο νερό, που έδωσε και το όνομα στη γειτονιά, κοντά στα Γυμνάσια.

Ωραία η τζαμαρία αυτές τις μέρες, με τον ήλιο να παίζει ανάμεσα στα σύννεφα, και μια θέα καταπράσινη, λεμονιές πορτοκαλιές μανταρινιές, να χορεύει το μάτι με τα χρώματα.

Είναι όμως ωραία και μια κάθοδος στη γειτονιά, εκεί στα δημοτικά, στην εκκλησία του αγίου Γεωργίου, το μικρό ξωκλήσι με τη μεγάλη εικόνα του αγίου, από τη μια το αρρεναγωγείο, από την άλλη το παρθεναγωγείο, διάλειμμα βγήκαν όλοι, φωνές αντηχούν, τα αγόρια έτοιμα για την τάπια, εκεί να κάμουν γυμναστική, ενώ οι κόρες στην αυλή του σχολείου τους τρέχουν και γελούν.

Μόλις βραδιάσει θα μυρίσουν τα σουβλάκια της Βασιλούς του Μιλτή, θα σταθούμε γραμμή να περιμένουμε να έρθει η ώρα μας, διπλωμένα στην πίτα, στο βουτυρόχαρτο, κι ας ακούεται ο μουεζίνης από τον μιναρέ, ευτυχώς δεν ανακαλύψαν ακόμα τα μεγάφωνα, τον αντέχεις!

Απέναντι στον Πενταδάχτυλο το Βουνό, ο παππούς θα κάθεται εκεί έξω να βλέπει τα φώτα της Λευκωσίας, ένα μαγικό χαλί να τρεμοπαίζουν τα ηλεκτρικά.

Όποτε θες σταματάς.

αιδώς

 

ΑΙΔΩΣ

Αναίδεια σημαίνει την έλλειψη ντροπής, αδιάντροπος, αναιδής, ποδκιάντροπος. Κι εδώ μιλώ για την αναίδεια των Τούρκων. Είναι ένας ξενομερίτης, που βρίσκεται στη φυλακή, γιατί εκμεταλλεύεται περιουσίες ελληνοκυπρίων στα Κατεχόμενα, τον άρπαξαν, χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί  χίλια δυο να ελευθερωθεί. Διάβαζα σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης πληρωμένη του διαφήμιση, που υποστηρίζει πως γιατροί από την Αγγλία επιβεβαιώνουν πως είναι άρρωστος και πρέπει να ελευθερωθεί, αλλά το χειρότερο,  αναρτά φωτογραφία εφημερίδας των Κατεχομένων, που διερωτάται μήπως είναι καιρός να ζητήσουν οι κλέφτες των περιουσιών μας καταδίκη των Ελλήνων της Κύπρου που κατακρατούν και εκμεταλλεύονται τουρκοκυπριακές περιουσίες στο “νότο”.

Και ευτυχώς, είπαν πολλοί να τον σχολιάσουν και να τον στολίσουν για τη σύλληψη της ιδέας. Εδώ φτάσαμε, εδώ αφήσαμε την αναίδεια να προχωρήσει, μη αρπάζοντας από το λαιμό τους άρπαγες και ληστές των περιουσιών μας, να ζητούν την καταδίκη μας, γιατί δήθεν τους αδικούμε και εκμεταλλευόμαστε τις περιουσίες τους εδώ, στις ελεύθερες περιοχές.  Θα έρθει μέρα που θα μας καλούν να πληρώσουμε τα έξοδα της εισβολής! Ξαναείδαμε το έργο.

Κατά τα άλλα, όσα έχουν αρπάξει, καλά αρπαγμένα. Εκμεταλλεύονται κάθε σπιθαμή γης, δεχτήκαμε στις συνομιλίες να τους πληρώνουμε τα έξοδα ανέγερσης των πολυκατοικιών τους, αφήσαμε κατά μέρος την καταδίκη των Όραμς τότε, που καλούνταν να γκρεμίσουν το σπίτι αφού έκτισαν σε ξένη περιουσία παρανόμως, αφήνουμε να αρπάζουν και να κτίζουν, και τώρα που για πρώτη φορά αρχίζει το κυνήγι των σφετεριστών, απαντούν με τη μεγαλύτερη αναίδεια.

Αφήνουμε τους εποίκους να ριζώνουν και για ανθρωπιστικούς λόγους δεν τους εκδιώκουμε, αύριο θα είναι περισσότεροι, αφού ανεχτήκαμε να έχουν και δικαίωμα ψήφου, που λαμβάνουμε υπόψη,  αφήνουμε τον Τατάρ να μας καταγγέλλει  στον ΓΓ του ΟΗΕ γιατί ζητούμε ελευθερία διακίνησης σε ορισμένα σημεία των οποίων βασανίζονται οι κάτοικοι λόγω οδοφραγμάτων, δεχόμαστε δικαιολογία τους τα στρατόπεδα και τα στρατεύματα εισβολής, δεν διαμαρτυρόμαστε γιατί 40000 τούρκοι στρατιώτες βρίσκονται στον τόπο μας πενήντα τόσα χρόνια, ο ίδιος ο Τατάρ και ο σουλτάνος του υπερβαίνουν κάθε ψήφισμα του ΟΗΕ, κάθε απόφαση και σεβασμό των πλαισίων διαπραγμάτευσης, ζητούν ανατροπή των αποφάσεων του Σ.Α., εισηγούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αλλάξει τον τρόπο λήψεως αποφάσεων γιατί δεν μας αναγνωρίζουν δήθεν, είμαστε ανύπαρκτοί, καλούν  το παγκόσμιο να τουρκοποιηθεί και να σκέφτεται με τουρτζίσιμο νου, αντί να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο, κι εμείς εκεί: “συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν”. Αλλά δεν μας ανακοινώνουν πού, ποιες και πόσες υποχωρήσεις έχουμε ως τώρα κάμει, ώστε και αυτή η λεγόμενη “διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία” να είναι στο τέλος λύση δύο κρατών. Το πολύ να παρουσιαζόμαστε ένα κράτος στα διεθνή φόρα, γιατί καμιά χώρα δεν δέχεται ένα νησί του ενός εκατομμυρίου να έχει δύο ψήφους επί παντός διεθνούς θέματος. Θα εμφανίζεται η Κύπρος ως μία, αλλά θα είναι δύο, ή μία, στην οποία την νικώσα θα έχει πάντα η μειοψηφία, διότι χωρίς τη δική της συγκατάθεση δεν θα γίνεται τίποτε, δηλαδή θα παραμένουμε υποχείριο της Τουρκίας αιωνίως.

Χίλιες φορές επαναλαμβάνουμε, “το θέμα μας είναι η εισβολή της Τουρκίας, η κατοχή των εδαφών μας”, πρόφαση ήταν πως επενέβη για να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη το 1974, φενάκη πως ήρθε να σώσει τους τουρκοκυπρίους.

Ο καθένας μας σκέφτεται το μέλλον του τόπου, τι παραδίδουμε στα παιδιά μας, ποιους κινδύνους διατρέχει η νέα γενιά. Ένα μέλλον αβέβαιο, το οποίο δεν συνειδητοποιούμε, γιατί φοβόμαστε να το ομολογήσουμε και στους εαυτούς μας. 

Στέλιος Παπαντωνίου

 

Νίκου Ορφανίδη, Αλεξάνδρου Ανάβασις, πεζογράφημα

Έτσι χαρακτηρίζει ο Νίκος Ορφανίδης το καινούργιο γραπτό του, όπου το πεζογράφημα ανεβάζει σε κόσμους πέραν τόπου και χρόνου, πέραν των ποιητικών ορίων, γιατί κινείται στην αιωνιότητα της οποίας μετέχει και ο συγγραφέας και οι αναγνώστες του, μαζί στα αγαπημένα αναγνώσματα από το δημοτικό ως το εξατάξιο γυμνάσιο, με τους αγαπημένους συγγραφείς του ελληνισμού, από αρχαιοτάτων χρόνων ως το βυζάντιο και την σήμερον, να περιδιαβάζει σε τόπους του μύθου και του μύρου και της πραγματικότητας με φαντασία ή καλύτερα με τα φτερά του λογισμού και του ονείρου, ούτε ο Ξενοφών απουσιάζει ούτε ο χρυσορρήμων Χρυσόστομος ούτε ο Ηράκλειος ούτε ο Φώτης Κόντογλου με το μαντρί του, να διαπερνά ο λόγος του την εισβολή και την αιχμαλωσία, την δραπέτευση και την ανάβαση στα ύψη της Παναγίας του Σουμελά, να συνεορτάζει με τους κρυπτοχριστιανούς και τους ζώντας και τεθνεώτας, πατριάρχες και μοναχούς και να κατεβαίνει στην Κύπρο να αναβαίνει στον Πενταδάκτυλο και στο χωριό του των παιδικών του χρόνων, κατάβαση καταβύθιση  και ανέβασμα, μια περιδιάβαση στην ψυχή του συγγραφέα, στους μύχιους πόθους του και της ρωμηοσύνης, με τους καημούς και τις πίκρες της, τις μεγάλες ώρες της που αθανατίζονται στα λογοτεχνικά της έργα απο ψυχωμένους συγγραφείς, όπως ο ίδιος. Ένα ελκυστικό έργο, χωρίς κανένα εμπόδιο, τα πάντα εν και εν χαρά και εν αγαλλιάσει και εν πίκρα και πόνω, αναβάσεις εις τα όρη και τα υψηλά του πνεύματος και της αγάπης του Χριστού, χαρά στον που το έγραψε και που το διαβάζει.

Στέλιος Παπαντωνίου

Νίκου Ορφανίδη, Αλεξάνδρου Ανάβασις

Το ουρανοβάμον έργο του Νίκου Ορφανίδη Αλεξάνδρου Ανάβασις με δεύτερο μέρος την Νικοδήμου Μοναχού επιστροφή και κεφάλαια Στο βουνό της Παναγίας στον Πενταδάκτυλο, Εμείς στο κάστρο ψηλά Στην πατρίδα μου την Κυθρέα, στη μονή της Παναγίας της Πλατανιώτισσας, εκεί στα κάστρα και Οριστική αναχώρηση, είναι ό, τι καλύτερο έχω διαβάσει και με έχει συνταράξει, γιατί περιέχει όσα αγάπησα και έζησα και ονειρευόμουν, ξεκινώντας από τα πάθη της πατρίδας, τη σταύρωσή της αλλά προ πάντων τον εξαγνισμό της και την απελευθέρωση από κάθε κακό, των ανθρώπων της και του τόπου μας. Ένας αγιασμός των πάντων, απαραίτητος, αναγκαίος, επιτακτικός, κατηγορική προσταγή,  με ψυχές καθαρές και αρρύπωτα  χείλη, πέρα από τον χρόνο και τον τόπο, ένα καθαρτήριο, ολική εκ βάθρων κάθαρση, γιατί πολύ το κακό, το φονικό, η αδικία. Βαριά μέσα μας η ατμόσφαιρα, η ψυχή, μαυρίλα η κατοχή και η τουρκίλα, και μόνο μια στροφή στην αγιότητα μπορεί να μας σώσει, την ψυχή μας να σώσουμε, καθαρή να παραδώσουμε.

Στο τέλος και πάλι, θείο δώρο η γλώσσα, αποκαλυπτική, δημιουργική,  γιατί με αυτήν ποιεί ο άνθρωπος κόσμους και ανασταίνει νεκρούς, ζωοποιεί απαξάπαντα τα όντα, φτάνει να τα έχει μέσα του ως μνήμες, πόθους, γνώσεις, συναίσθημα και ο Νίκος Ορφανίδης έχει μέσα του πολλή γνώση, μνήμη, συγκίνηση, ευαισθησίες και προπάντων δημιουργική δύναμη. Ο Θεός να τον φυλάει.

Στέλιος Παπαντωνίου

ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ- ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΩΤΕΙΝΗ, ΘΕΑΤΡΙΚΟ

 Εὐρυδίκη Περικλέους -Παπαδοπούλου, ΦΩΤΕΙΝΗ, θεατρικό 

Τὸ 1922 μαυροφορεὶ μὲ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ καὶ τὸ 1974 μὲ τὴν καταστροφὴ τῆς Κύπρου, μὲ τὴν κατάληψη τοῦ ἑνὸς τρίτου σχεδὸν τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τοὺς Τούρκους, χωρὶς νὰ παραμερίζουμε τὸ ρόλο τῶν Ἑλλήνων τῆς χούντας, τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Ἀγγλίας, ὅπως καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία. 

Ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή, πενῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ στὴν Κύπρο, ἑβδομῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ ἀγῶνα τῆς ΕΟΚΑ γιὰ ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα. Ὅλα ἀλληλένδετα στὴν Ἱστορία μας καὶ στὴν ψυχοσύνθεσή μας, δὲν εἶναι παρελθόν, ἀφοῦ μποροῦν νὰ γίνονται παρὸν μέσῳ τῆς τέχνης τοῦ θεάτρου, ἐφόσον ὑπάρχει κατευθύνων νοῦς καὶ παλλόμενη καρδιά, καὶ εὐτυχῶς ὑπάρχει, τῆς Εὐρυδίκης Περικλέους -Παπαδοπούλου. 

Σύλληψη τῆς ὑπόθεσης τοῦ ἔργου, δομή, ἐξέλιξη, δέση κορύφωση καὶ λύση, μὲ τὴν Ἑλληνικὴ Ἱστορία τοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ παρόντος παροῦσα, τὸ ἔργο λαμβάνει χώρα στὴν Κύπρο τοῦ ἀγῶνα ἐναντίον της ἀγγλοκρατίας, μὲ πρωταγωνιστὲς ποὺ ἔζησαν τὴ μικρασιατικὴ καταστροφὴ ἢ τὴν καταστροφὴ τῆς Σμύρνης καὶ τῆς Προύσας, μὲ ἀπογόνους ποὺ φέρουν μέσα τους τὰ στίγματα τῆς οἰκογενειακῆς καὶ ἐθνικῆς ζωῆς, εἴτε Ἕλληνες εἴτε Ἀρμένιοι εἶναι, τῆς ἴδιας μοίρας λαοί, τοῦ κατατρεγμοῦ ἀλλὰ καὶ τοῦ ριζωμοῦ σὲ ξένα μέρη, ἐν προκειμένῳ στὴν Κύπρο, στὴ Λάρνακα. 

Δὲν εἶναι ὅμως μόνο ἡ ὑπόθεση τοῦ ἔργου ποὺ ἐνδιαφέρει καὶ ἑλκύει τὸν θεατή, ἀλλὰ καὶ ἡ ὅλη δημιουργία τοῦ κλίματος, συναισθηματικὴ φόρτιση, συγκρούσεις, ἀνοδικὲς καὶ καθοδικὲς στιγμές, γιὰ νὰ ὁδηγήσουν στὸ τέλος στὴ λύση, τὴ λύση τοῦ προβλήματος, τὴν ἀναγνώριση, τὴ γνώση τῆς ἀλήθειας, γιατί ὑπάρχει ἀποχρῶν λόγος, ἡ ἀγάπη τῶν δυὸ νέων, τοῦ Ἀρὰμ καὶ τῆς Εὐαγγελίας. 

Ἡ ἐγγονὴ τῆς Φωτεινῆς Εὐαγγελία φέρει τὸ ὄνομα τοῦ μαχαιρωμένου στὴ Σμύρνη ἀπὸ τοὺς Τούρκους παπποῦ της. 

Στὸν νεαρὸ Ἀράμ, φωτογράφο, ποὺ ἀγαπᾶ τὴν Εὐαγγελία, ἔδωσε τὸ ὄνομα ὁ παπποῦς τοῦ Ναρέκ, φίλτατος μὲ τὸν Ἀράμ, ἀγαπημένο τῆς Φωτεινῆς, ποὺ δὲν πρόλαβε νὰ τὴν παντρευτεῖ. 

Ὅλο τὸ αἴνιγμα συμπυκνώνεται σὲ ἕνα μενταγιὸν ἢ ἐνώτιο- ὅταν βρεθεῖ τὸ ταίρι του- ἀφόρμηση γιὰ τὴν ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας καὶ ὤθηση γιὰ τὴν εὕρεσή της. Λύση καὶ κάθαρση τῶν προσωπικῶν παθῶν καὶ φόβων, φανέρωση τῶν μυστικῶν τῆς γιαγιᾶς καὶ ἐλπίδα γιὰ τὸ μέλλον τῶν νέων, οἱ ὁποῖοι ὅμως δὲν λησμονοῦν τὴν Ἱστορία της Μικρασίας, Ἀρμένιοι καὶ Ἕλληνες, ἀναμιγμένοι τώρα σὲ ἄλλον ἀγῶνα, τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Κύπρου ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους. 

Ἡ Εὐρυδίκη Περικλέους -Παπαδοπούλου ὡς μουσικὸς κατέχει τὴ δύναμη τῆς μουσικῆς καὶ τοῦ στίχου, μὲ μέτρο μὲν ἀλλὰ μὲ ἀπελευθέρωση τῶν λέξεων καὶ τοῦ περιεχομένου τους, ὥστε νὰ δημιουργεῖται τὸ ἀνάλογο κλίμα, μικρασιάτικο καὶ ἐρωτικό, μὲ τὸν πόνο καὶ τὸν πόθο τῆς πατρίδας. 

Σημασία ἔχει τὸ ὅλον, καὶ αὐτὸ εἶναι ποὺ σφραγίζει τὴν ψυχὴ τοῦ θεατῆ, ἀκροατῆ, ἀναγνώστη. 

Στέλιος Παπαντωνίου 

Ανδρέας Χατζηχαμπής, Το δάκρυ της Περσεφόνης

 

Ανδρέας Χατζηχαμπής, Το δάκρυ της Περσεφόνης, Κέδρος

Με την ποιητική σύνθεση του Ανδρέα Χατζηχαμπή “Το Δάκρυ της Περσεφόνης” συμπληρώνεται η τριλογία ΑΡΧΑΙΑ ΒΡΟΧΗ που περιλαμβάνει και τις συνθέσεις “Οδυσσέας Αστέρης” και “Η Κραυγή της Αντιγόνης”. Η ποιητική πορεία της τριλογίας οδηγεί από το ατομικό στο ομαδικό- εθνικό και κλείνει με το παγκόσμιο, χωρίς να παραλείπονται στοιχεία των προηγουμένων προβληματισμών και συγκινήσεων. Απαραίτητος και εδώ ο Χορός των Ποιητών, συγγενής με το χορό της αρχαίας τραγωδίας, με τα πρόσωπα που εκπροσωπούν την κοινή γνώμη, τα παγκοίνως αποδεκτά λογικά και συναισθηματικά.

Έμφαση στην Περσεφόνη ως μυθολογική ύπαρξη που σχετίζεται με τον θάνατο και την ανάσταση της φύσης, τον χειμώνα και την άνοιξη, δίνεται στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, για το οποίο -βαθύς γνώστης- ο ποιητής πονεί ιδιαίτερα, συνειδητοποιώντας την παγκοσμιότητα του προβλήματος. Δεν παραλείπονται βέβαια και εδώ τα πάθη της πατρίδας, οι ηρωικοί αγώνες, η εισβολή με τους νεκρούς, αγνοουμένους και εγκλωβισμένους, και σε μια άλλη διάσταση η διαρκής και εναγώνια αναζήτηση του βάθους εαυτού, του φωτός και της θείας πηγής του.

Πλουσιότατος ποιητικός λόγος, μελετημένη δομή, με απόηχους από ποιητικά και θρησκευτικά κείμενα, με λογικά και λεκτικά παράδοξα που ελκύουν τον αναγνώστη γιατί καταδεικνύουν την προσπάθεια του ποιητή να αδράξει την αλήθεια και να την εκφράσει στο συγκλονισμό και στην αντιφατικότητά της.

Οδυσσέας, Αντιγόνη και Περσεφόνη, από τα βάθη της κοινής ελληνικής παράδοσης και ψυχοσύνθεσης, με τους αρχέγονους συμβολισμούς, οπλίζουν τη σύγχρονη ποιητική προβληματική για την παρούσα και μελλοντική πορεία του κόσμου μας και για την εις βάθος αναζήτηση της αυτογνωσίας.

Στέλιος Παπαντωνίου

τα ελληνικά μας

 

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΑς

Στη ζωή μου στάθηκα πολύ τυχερός, γιατί από τα οκτώ μου χρόνια άρχισα να αναγινώσκω στην εκκλησία της γειτονιάς μου, τον άγιο Κασσιανό, όλα τα κείμενα του εσπερινού, των αποδείπνων και του όρθρου, με αποτέλεσμα πολύ εύκολα να τα έχω αποστηθίσει. Επειδή εκεί χρησιμοποιούσαμε βιβλία με γραφή παλαιότερη και όχι τη σύγχρονη των τυπογραφείων- φαινόταν σαν χειρόγραφη- νόμιζα πως έτσι θα είναι και τα βιβλία των Αρχαίων που θα χρησιμοποιούσαμε στο σχολείο ήδη από την α΄γυμνασίου. Και βεβαίως απογοητεύτηκα όταν είδα πως τα γράμματα ήταν τα παγκοίνως γνωστά. Είχα όμως αρκετή προπαιδεία στη γλώσσα την ελληνική, αφού τα κείμενα της εκκλησίας ήταν βοηθητικά.

Στο Γυμνάσιο, τον καιρό μας, γύρω στη δεκαετία του πενήντα, διδασκόμαστε εφτά ώρες Αρχαία και τρεις ώρες Νέα Ελληνικά, στα οποία και παίρναμε πιο μικρό βαθμό. Αξιομακάριστοι ο Αχιλλέας Τζάρτζανος με τη Γραμματική και το Συντακτικό του και ο Γεώργιος Ζούκης με το Αναγνωστικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, υπέροχα βιβλία που κανένας από τους μας παλιούς δεν καταλαβαίνει γιατί τα αντικατέστησαν.

Δευτέρα τάξη αρχίζαμε με Ξενοφώντα, Κύρου Ανάβαση, ύστερα Ελληνικά, και Λυσία ή άλλο ρήτορα στην Τρίτη, στην Τετάρτη μπαίναμε σε Θουκυδίδη και Όμηρο, Πέμπτη έκτη Θουκυδίδη και τραγωδίες, πάντα στην έκτη τον Περικλέους Επιτάφιο. Κείμενα πολλά και καλά, ένα γερό θεμέλιο για τη γνώση και της Νέας Ελληνικής.

Όλα αυτά από την Τρίτη Γυμνασίου μου άνοιξαν το δρόμο της φιλολογίας για την οποία ποτέ δεν μετανιώνω.

Μαρία Σταυροπούλου Οικονομίδου Το Νυφικό

 Μαρία Σταυροπούλου Οικονομίδου, Το Νυφικό, εκδόσεις Ηλία Επιφανίου

Και η γιαγιά, σαν καλή δασκάλα, συνεχίζει την ιστορία και την κοινωνική προβληματική στα εγγόνια, με αφήγηση και διαλόγους και προπάντων με περιπέτειες πολλές. Μια νεανική νουβέλα με διδακτικό ιστορικοκοινωνικό χαρακτήρα. Ευκαιρία να μάθουν οι νέοι την Ιστορία του τόπου τους, τον αγώνα της ΕΟΚΑ, προ πάντων όμως τα της τουρκικής εισβολής και τις επιπτώσεις της σε οικογενειακό επίπεδο, και μάλιστα τις οικογένειες των πλουσίων της εποχής στην Κερύνεια και αλλού.

Το σημαντικό στο βιβλίο είναι οι περιπέτειες. Λέει ο Αριστοτέλης: Εἰσὶ δὲ τῶν μύθων οἱ μὲν ἁπλοῖ οἱ δὲ πεπλεγμένοι· …Λέγω δὲ ἁπλῆν μὲν πρᾶξιν ἧς γινομένης ὥσπερ ὥρισται συνεχοῦς καὶ μιᾶς ἄνευ περιπετείας ἢ ἀναγνωρισμοῦ ἡ μετάβασις γίνεται, πεπλεγμένην δὲ ἐξ ἧς μετὰ ἀναγνωρισμοῦ ἢ περιπετείας ἢ ἀμφοῖν ἡ μετάβασίς ἐστιν… Ἔστι δὲ περιπέτεια ἡ εἰς τὸ ἐναντίον τῶν πραττομένων μεταβολὴ.

Δεν είναι λοιπόν μια απλή ιστορία αλλά πεπλεγμένη με τέχνη και με ανατροπές που καθορίζουν και το ρυθμό της αφήγησης και την αγωνία του αναγνώστη. Αφού Νυφικό, άρα γάμος, άρα ανατροπές όχι σε ένα αλλά σε δυο γάμους, γιατί εκτός από τη γιαγιά πρωταγωνιστούν και οι εγγονές. Αξίζει να διαβαστεί.

Καλοτάξιδο!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΣΕΡΤΗΣ

 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΣΕΡΤΗΣ

Δεν είχα ανάγκη το διαδίκτυο για να θυμηθώ το φίλο μου Γιώργο Ξενοφώντος Σέρτη, αύριο  το μνημόσυνό του, αιωνία είναι η μνήμη του, ένας χρόνος πέρασε, “διάλεξε βρε μερικά χρονογραφήματά σου από κάθε εποχή, από τις διάφορες εφημερίδες που εξέδωσες ή στις οποίες εργάστηκες και δώσε να τα εκδώσουμε”, ούτε να διανοηθεί, όλα ήταν παιδιά του, κανένα χρονογράφημα δεν ήταν καλύτερο από τα άλλα, όλα ήταν παιδιά του, αυτή ήταν η απάντηση.

Όσοι τον ζήσαμε όσοι τον διαβάζουμε λέμε Σέρτης και αμέσως αντιλαμβανόμαστε, μας κεντά, είναι η μυρουδιά κι η γεύση του σέρτικου τσιγάρου, η βαριά με νόημα κουβέντα, ο πυκνότατος και λακωνικός λόγος με τα αποσιωπητικά του, η ειδική εκείνη επανάληψη, ο Αμίαντος, ο Άη Γιώργης, οι μέρες της εισβολής και της φυγής από τον παράδεισο, τα παιδιά, οι μαθητές του, η Ειρήνη, προπάντων όμως η Κύπρος, αυτός ο πολυβασανισμένος τόπος και η πεποίθηση πως μόνο με αντρειά και λεβεντιά θα πάει μπροστά, ίδιος εκείνος. Μνήμη αιωνία.

τριών Ιεραρχών

 

ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Αν είναι δυνατόν, οι ευαισθησίες μας, οι πολιτικές μας τοποθετήσεις, οι κομματικές προτιμήσεις να μετατίθενται και στη γιορτή των Τριών Ιεραρχών. Δεν πέρασε πολύς καιρός, καμιά πενηνταριά χρόνια, που οι χουντικοί της Αθήνας εκμεταλλεύτηκαν τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό κι οι λοιποί θεώρησαν χρέος τους να αρνηθούν τον  όρο, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, αντίθετα οι διαφορές ελληνισμού και χριστιανισμού είναι τεράστιες, ορθό κι αυτό αλλά και παραδεκτό το ότι οι Τρεις Ιεράρχες, Βασίλειος, Γρηγόριος και Χρυσόστομος, μετέχοντες της ελληνικής και της χριστιανικής παιδείας και παράδοσης, ζώντας τα προβλήματα της εποχής τους, όρθωσαν το ανάστημα και παραδέχτηκαν πως η ελληνική παιδεία μπορεί να συμβιβαστεί με την χριστιανική και να δώσει ένα λαμπρό πολιτισμό, τον ελληνοχριστιανικό, με κέντρο τον Άνθρωπο, την αγάπη, τη δικαιοσύνη. Άνθρωποι που μελετούσαν και προβληματίζονταν σε υψηλά θέματα χριστιανικής θεολογίας και όχι μόνο.

Τον καιρό τους δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, αλλά και με τους οπαδούς του καθενός, μεγάλη η αντιπαλότητα, ποιος είναι ο μεγαλύτερος, ποιος ο λαμπρότερος, ευτυχώς βρέθηκε ο Ιωάννης Μαυρόπους επίσκοπος Ευχαΐτων που συνέζευξε τους τρεις, καθορίζοντας την εορτή των Τριών Ιεραρχών, κι οι τρεις γιορτάζουν μέσα στο Γενάρη, μη μαλλιοτραβιούνται οι χριστιανοί ποιος ο καλύτερος.

Στα μαθητικά μας χρόνια όλοι ήξεραν να ψάλλουν το απολυτίκιό τους, το διδασκόμαστε στο σχολείο και το ψάλλαμε είτε σε κοινή συγκέντρωση είτε σε ενδοτμηματικό εορτασμό, και βέβαια ο εκκλησιασμός ήταν απαραίτητος έστω και υποχρεωτικός, στον εσπερινό προπάντων και στη θεία λειτουργία.

Το απολυτίκιό τους αντάξιο των υψηλών λόγων τους, ένα δείγμα ρητορικής της εποχής.

Απολυτίκιο των Τριών Ιεραρχών.

Τους τρεις μεγίστους φωστήρας, της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας· Βασίλειον τον μέγα, και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι· πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν· αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.

ενδοχολική βία

 Σε πέντε πυλώνες θα στηριχθεί η πάταξη της ενδοσχολικής βίας, κάπως έτσι τα λέει το φύλλο, το υπουργείο, το παιδαγωγικό, κι αρχίζει ένας καταρράκτης λόγων με κάμποσους ακαταλαβίστικους όρους, μένουμε ενεοί, σε λίγο όλα στο σχολείο θα κυλούν μέλι γάλα, θα ξεριζωθεί η βία, τόσο εύκολο, και τα παιδιά δεν θα ασχημονούν, δεν θα κτυπούν το ένα το άλλο, έμεινα έκπληκτος όταν είδα μαθητή της τρίτης γυμνασίου να πηδά ένα μέτρο ψηλά και να κτυπά με το ένα πόδι συμμαθητή του που βρισκόταν μπροστά του, στο τέλος του χρόνου, λέω να κάμουμε απολογισμό, τρία προβλήματα είχαμε φέτος στο σχολείο, τον ΑΒ τον ΓΔ και τον ΕΖ. Στο τέλος, τα προβλήματα στο σχολείο έχουν όνομα, τρεις ή τέσσερις μαθητές ή μαθήτριες, δεν είναι κάτι γενικό η βίαιη συμπεριφορά, όλοι τους ξέρουν, σ’ αυτούς τους μετρημένους  πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, εκτός αν δεν το επιτρέπουν... τα προσωπικά δεδομένα

ΝΙΚΟΥ ΟΡΦΑΝΙΔΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ

 

Νίκου Ορφανίδη, Αλεξάνδρου Ανάβασις, πεζογράφημα

Έτσι χαρακτηρίζει ο Νίκος Ορφανίδης το καινούργιο γραπτό του, όπου το πεζογράφημα ανεβάζει σε κόσμους πέραν τόπου και χρόνου, πέραν των ποιητικών ορίων, γιατί κινείται στην αιωνιότητα της οποίας μετέχει και ο συγγραφέας και οι αναγνώστες του, μαζί στα αγαπημένα αναγνώσματα από το δημοτικό ως το εξατάξιο γυμνάσιο, με τους αγαπημένους συγγραφείς του ελληνισμού, από αρχαιοτάτων χρόνων ως το βυζάντιο και την σήμερον, να περιδιαβάζει σε τόπους του μύθου και του μύρου και της πραγματικότητας με φαντασία ή καλύτερα με τα φτερά του λογισμού και του ονείρου, ούτε ο Ξενοφών απουσιάζει ούτε ο χρυσορρήμων Χρυσόστομος ούτε ο Ηράκλειος ούτε ο Φώτης Κόντογλου με το μαντρί του, να διαπερνά ο λόγος του την εισβολή και την αιχμαλωσία, την δραπέτευση και την ανάβαση στα ύψη της Παναγίας του Σουμελά, να συνεορτάζει με τους κρυπτοχριστιανούς και τους ζώντας και τεθνεώτας, πατριάρχες και μοναχούς και να κατεβαίνει στην Κύπρο να αναβαίνει στον Πενταδάκτυλο και στο χωριό του των παιδικών του χρόνων, κατάβαση καταβύθιση  και ανέβασμα, μια περιδιάβαση στην ψυχή του συγγραφέα, στους μύχιους πόθους του και της ρωμηοσύνης, με τους καημούς και τις πίκρες της, τις μεγάλες ώρες της που αθανατίζονται στα λογοτεχνικά της έργα απο ψυχωμένους συγγραφείς, όπως ο ίδιος. Ένα ελκυστικό έργο, χωρίς κανένα εμπόδιο, τα πάντα εν και εν χαρά και εν αγαλλιάσει και εν πίκρα και πόνω, αναβάσεις εις τα όρη και τα υψηλά του πνεύματος και της αγάπης του Χριστού, χαρά στον που το έγραψε και που το διαβάζει.

Στέλιος Παπαντωνίου

ονειρικο γράμμα

 

ΟΝΕΙΡΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ

Στέλιος Παπαντωνίου

Πολύ θα ήθελα να γράψω ένα κείμενο γεμάτο χαρά, καμπάνες να χτυπούν γιατί επιστρέφουμε στα σπίτια μας, να ανάβουν τα φώτα, να διαγράψω όσα έζησα πενήντα χρόνια τώρα και παραπάνω ακόμα, αφού τα βάσανά μας άρχισαν από το 1958, στη γειτονιά μου τουλάχιστον με το κάψιμο του Ολυμπιακού και του αγίου Λουκά στη Λευκωσία, αλλά, λέω, να τα διαγράψω, πως ήταν ένα κακό όνειρο και πέρασε, και το πραξικόπημα και η εισβολή και ο Κίσιγκερ και η χούντα των Αθηνών,να γράψω ένα κείμενο χωρίς τουρκικά ονόματα αξιωματούχων που κάθε νύχτα ουρλιάζουν στην τηλεόραση ή με τη φαλάκρα τους προσωποποιούν την άρνηση και την υποταγή στο σουλτάνο τους, να κατέβουμε στο σπίτι χωρίς τίποτε, όπως τότε που φύγαμε, πιστεύαμε πως φεύγουμε για λίγες ώρες άντε μια δυο μέρες, όλα θα τέλειωναν τόσο γρήγορα και δεν τέλειωσαν...και συνεχίζονται.

Κι αντί τούτου, περιμένουμε πότε θα συνομιλήσουν οι ηγέτες για άνοιγμα οδοφραγμάτων, είναι πολλοί που στριμώχνονται στα οδοφράγματα, όσο αυξάνει η τιμή της βενζίνης τόσο και περισσότεροι, και δεν τους χωρούν οι τόποι, έκαμαν τρίτη λωρίδα λέει ο τάταρος και τώρα μόνο η Μια Μιλιά αν ανοίξει θα τους λύσει το πρόβλημα, πολλά έχουν να κερδίσουν οι έμποροι των εθνών, άλλο άνοιγμα δεν επιτρέπουν, στρατιωτικές ζώνες παντού, μόνο εμείς δεν μπορούμε να έχουμε στρατιωτικές ζώνες, μας απαγορεύουν ακόμα και την άμυνα.

Κι ερχόμαστε στο άλλο μεγάλο, εκείνοι πάνοπλοι, πάνω από τριάντα χιλιάδες στρατιώτες, μια μιλούν για στρατιωτικά αεροδρόμια και αεροπλάνα, μια για  λιμάνια, δεν μπορούν να ζήσουν, λέει ο τάταρος χωρίς την προστασία της μάνας τους, κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τον ακούμε, να υπακούμε, να κατανοούμε τους φόβους τους, τους δικούς μας δεν τους ακούει κανείς δεν μας αντιλαμβάνονται, μια μειοψηφία στον τόπο μας, εμείς η πλειονότητα του 80% .

Κάποτε μάλιστα μάς τιμώρησαν οι αμερικανοί με εμπάρκο όπλων, να μην αγοράσουμε να μην εφοδιαστούμε, να μην αντιδράσουμε στο σφαγιασμό μας, από το 1821 άρχισε με τους δεσποτάδες, αλλά πολύ αρέσει στους τούρκους να σφάζουν τραγιά.

Κι ήρθε ώρα, κανείς δεν ξέρει αν ήρθε και μένει ή ήρθε και φεύγει με τον φευγάτο πρόεδρο των ΗΠΑ, ήρθε ώρα να συμμαχήσουμε, να γίνουμε εταίροι , επίφοβο όνομα, με την υπερδύναμη, άντε να προλάβουμε να εξοπλιστούμε έστω αμυντικά, να νιώσουμε πως μπορούμε να καθυστερήσουμε τον θάνατό μας, κι όμως οι φωνές δυνατές και από μέσα και απ’ έξω, μην ξεχνάτε τον Κίσιγκερ, μάλιστα, μην παρασύρεστε από τις κομματικές σας τοποθετήσεις, μάλιστα, έστε έτοιμοι, για τί;...

Και προσπαθούμε να πείσουμε τούρκους  και ρωμηούς πως δεν είμαστε πολεμοχαρείς, πως την ειρήνη αγαπούμε, πως της τραγουδούμε τραγούδια ειρηνικά καθισμένοι στο πάτωμα και γερμένοι ο ένας στον άλλο λικνιζόμενοι, αντί να διαδηλώνουμε και να ρίχνουμε πέτρες, δεν μας πιστεύουν, λέει, ετοιμαζόμαστε για πόλεμο κι οι αμερικανοί πρέπει να πάρουν πίσω τις αποφάσεις τους. Μπορούμε να προκαλέσουμε και παγκόσμιο πόλεμο; Θεέ και Κύριε, τόση δύναμη η Κύπρος!

Κι αντί να μιλώ για τον Καραβά και τη Λάπηθο, τον άγιο Γεώργιο και του Μόρφου, το Βουνό και το Συγχαρί και την Κερύνεια, μιλώ και πάλι για ανοίγματα οδοφραγμάτων, για διάδοχο τουρκοκαθορισμένο της ανύπαρκτης σχεδόν τουρκοκυπριακής κοινότητας, για χαλαρή διζωνική, για σχεδόν δύο κράτη, για εποίκους που αυξάνονται και πληθύνονται κονικλοειδώς, και καταλαμβάνουσι την πατρώα γην, στην οποία ονειρεύομαι πως επιστρέφω.

Και δεν χτυπούν καμπάνες, μια που χτύπησαν κάποτε μας έμειναν να μας ρεζιλεύουν για την ευήθεια και αφέλεια, -εμπιστεύεστε βρε τους αμερικάνους;- και φώτα δεν ανάβουν παρά μόνο στον Πενταδάχτυλο, να πληρώνουμε το ρεύμα για να φωτίζονται τα τουρκικά μπαΐράκια και να μας εκστομίζουν το μισητό πως περηφανεύονται γιατί είναι τούρκοι, κι εμείς ψάχνουμε στις Ιστορίες να βρούμε τι πρόσφερε αυτός ο λαός στον πολιτισμό, και επιβεβαιώνουμε πως εκτός από καταστροφή, τίποτε άλλο.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ

 ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ

Λες Ιωάννης Πρόδρομος, έδωσαν έμφαση οι ποιητές μας στην επαναστατικότητά του, τα ‘ βαλε με τον Ηρώδη και την Ηρωδιάδα, αυτή μαίνεται, ταράττεται, αφήσαμε όμως την ταπείνωσή του, Πήγαν, λέει το σημερινό ευαγγέλιο, και του είπαν, Μα αυτός που ήρθε προχτές και τον βάφτισες άρχισε ο ίδιος να βαφτίζει, και πολύς κόσμος πάει κοντά του. Αν δεν είναι δοσμένο άνωθεν, τους λέει, κανείς δεν μπορεί να βαφτίζει, κι Αυτός είναι μικρότερός μου αλλά μεγαλύτερος, Αυτός είναι πρώτος κι εγώ δεύτερος.

ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

 

ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

Έτσι να κατέβαινε από τον Ιορδάνη ποταμό με τα άγρια γένια και τα λιγδερά μαλλιά, με τη δερματίνη ζώνη του να την τραβά και ν’ αρχίζει μια σου και μια του, όλοι οι διατελέσαντες πρώην και νυν, εσείς που κρατάτε στα χέρια σας τις τύχες των ανθρώπων, μετανοείτε βρε, τι μασκαραλίκια αυτά, να τον περιμένετε να συνομιλήσετε, ποιον και με ποιον, τον υποτακτικό του σουλτάνου, τον γεσμαν τον  αχάπαρο, τον παπαγάλο της κακιάς ώρας, ή τον άλλο, ψαλιδισμένο γενάκι, χτενισμένο μαλλί,  που μας έρχεται σήμερα παράνομο κρατίδιο παράνομη επίσκεψη παράνομες σχέσεις, έκαμε η μύγα και τον κόσμον όλον, μέρα που είναι, κι ο Πρόδρομος φωνάζει, σταθείτε στα πόδια σας, βρείτε τον εαυτό σας, την αξιοπρέπειά σας, ντραπείτε τον εαυτό σας και τους προγόνους σας, πάψτε πια τα ραγιαδίστικα, Ελλάδα και Κύπρος, δείτε κατάματα τον οχτρό, ανοίγει στόμα και καταβροχθίζει, γαλάζια η δική μας πατρίδα και την οικειοποιείται, το Αιγαίο μοιράζει σαν δικό του, την Κύπρο καταπατά και βρομίζει, πενήντα χρόνια τώρα, ανοίξτε μάτια ανοίξτε αφτιά και στόμα να μιλήσετε και χέρια να σφίξετε γροθιές, ως πότε παλικάρια...

Παλικάρια!

το κοστούμι

 

Το κοστούμι

Το καταραμένο εκείνο ΄74 δεν το ξεχνούν όσοι το έζησαν.

Ήταν δεκαπενταύγουστο, άρχιζε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ήταν εκεχειρία, σταμάτησαν για λίγο οι Τούρκοι να προχωρούν, αν και όσα κατέλαβαν τα άρπαξαν αυτές τις μέρες, της εκεχειρίας, γίνονταν συνομιλίες, άντε να δούμε τι θα βγει, εκείνοι ανένδοτοι, από την ώρα που πάτησαν το πόδι στην Κύπρο, ένας αγώνας προδομένος, από τη χούντα και τους συνταγματαρχέους, στις πέντε το πρωί άρχισαν τα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν, μπήκαμε  στο αυτοκίνητο, στο ένα χέρι το μικράκι,  μόλις είχε γεννηθεί, παντρευτήκαμε το 73, γεννήθηκε την πρωταπριλιά του 74, και τώρα πρόσφυγες από τη μια μέρα στην άλλη.

Πρόσφυγες στην Κακοπετριά, ήταν κοντά το Γυμνάσιο Σολέας, εκεί διδάσκαμε, διανυχτερεύσαμε σ’ένα κέντρο της περιοχής, δίπλα μας κάσες με μήλα, ωραία η μυρωδιά τους και για πρόσφυγες, θα άνοιγαν όμως τα σχολεία, ένα κάτι να φορέσουμε έπρεπε να βρούμε, κατέβηκα στο Ζιετ, τέρμα Μακαρίου τότε, δώδεκα λίρες ένα κοστούμι, φτάνω γωνία κοντά στου Χατζησάββα, ένας Σεβαστίδης είχε στην προθήκη του ένα σακκάκι εξήντα τέσσερις λίρες, στάθηκα κι έκανα το λογαριασμό, γύρω στα πέντε κοστούμια μου άξιζε το σακάκι εκείνο, πράσινο καρό, της μόδας του καιρού, πάω σχολείο, τα παιδιά το πρώτο να πειράξουν, τι κουστουμιά αυτή κύριε!!! Αλλά καλοκαιρινό!

Κι ύστερα άρχισαν τα κρύα, ψηλά στα βουνά το χωριό, ήταν γύρω στα πρώτα Χριστούγεννα, κυκλοφόρησε πως στο κέντρο της Κακοπετριάς μοιράζουν ρούχα για τους πρόσφυγες, τα έφεραν δωρεές από το εξωτερικό, κόσμος πολύς, παίρνω ένα αδιάβροχο με σκούφο, στην τσέπη του ευχές από έναν ξένο, καλή χρονιά και τέτοια, χρειάστηκε και πολύ μάλιστα στις βροχερές εκείνες μέρες του χειμώνα.

 Ήταν όμως πολλοί μαθητές μας στα αντίσκηνα, έξω από το σχολείο, η δυστυχία εκεί μεγαλύτερη, μες στις λάσπες και στις βροχές, τα παιδιά επαναστατημένα, δεν μπορούσες εύκολα να τους μιλήσεις, ούτε και πολλές απαιτήσεις μπορούσαμε να έχουμε οι δάσκαλοι, ο άλλος στα αντίσκηνα κι εσύ να ζητάς δοτική και παρακειμένους…πέρασαν κι αυτά… μα έμειναν καρφωμένα στην ψυχή, δεν ξεχνώ, δεν μπορώ να ξεχάσω, δεν πρέπει να ξεχάσω.