ΜΟΝΑ
ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ
ΟΔΟΣ
ΚΟΥΜΑΝΔΑΡΙΑΣ
ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
ΔΙΠΛΕΣ
ΖΑΡΙΕΣ
Στο πρώτο
διήγημα φιλοσοφημένη, συγκροτημένη, πονεμένη γραφή, με τα απαραίτητα λιτά λόγια
και τις λακωνικές, μεστές νοημάτων φράσεις, σε μια σφιχτοδεμένη και ευγενική
γραφή. Πέρα από τις προσωπικές τύχες των επί μέρους ανθρώπων, εκφράζει τον
Πανελλήνιο καημό, τη μοίρα του προσφυγικού ελληνισμού, μικρασιατικού και
κυπριακού.
Ο ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΣ ΚΑΙ Η ΣΤΟΛΗ ΤΟΥ
Πυκνός και
ποιητικός λόγος, κοφτός, επικοινωνεί με τον αναγνώστη και αναλύει τα ουσιώδη,
δίνοντας την πρέπουσα σημασία και αποκαλύπτοντας την αξία των μικρών πραγμάτων.
Τα παράλληλα της Ιστορίας δεν σταματούν.
ΦΕΝΤΟΡ Ο
ΕΝΝΑΤΟΣ
Ερώτημα και
ύστερα μακρός λόγος, περιγραφικός, εναλλασσόμενος με ποικίλες συντάξεις και
περιόδους. Ηχητικές εικόνες, οπτικές, οσφρητικές. Βουκολική σκηνή,
παραδεισένιος τόπος, και αίφνης το αστραπόβροντο: «Πατρίδα είναι εκεί, όπου
έχει κάποιος τα βιβλία του». Κι η διείσδυση στα εσώτερα του ανθρώπου. «Τι είναι
πιο πραγματικό και τι πιο φανταστικό από την πραγματικότητα;» Στο τέλος, με την
ομορφιά που λυτρώνει, κι η οδύνη. Το ξαναγράφω: «Μονάχα ένα φοβάμαι, να είμαι
ανάξιος της οδύνης μου, ανάξιος των μαρτυρίων μου.»
ΟΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Παραστατικότατη
περιγραφή, ζωντανή σκηνή, και μια μεγάλη αλήθεια που διατρέχει το μικρό μαγαζί
κι έρχεται ως τις καρδιές μας, ως τις συλλήψεις του αιωνίου των προγόνων μας,
ως τη μεγάλη χαρά της Μόνας Σαββίδου Θεοδούλου, που επαναβεβαιώνει βιωματικά
όσα ξέρει για τη λογοτεχνία.
ΤΟ ΤΑΤΟΥΑΖ
Μπαίνουμε
τώρα στους κραδασμούς της γραφής, στις στριγγλιές της μάνας του νεαρού που
δέχτηκε να κάμει τατουάζ, στα μπουντρούμια της ψυχής του πατέρα που μετρά στο
βάθος του χρόνου την επιπολαιότητα. Στο τέλος η περιπέτεια, η ανατροπή των
ονείρων ή η τίσις, κατά την του χρόνου τάξιν.
ΤΟ ΜΗΛΟ
Η Τέχνη ανεβάζει
πάνω από την πραγματικότητα, ανεβάζει στον κόσμο της, εφόσον ο καλλιτέχνης είναι καλλιεργημένος και δύναται. Από τη
δημιουργία της ατμόσφαιρας ως τους συμβολισμούς, ένας κόσμος καλλιτεχνικός
αιωρείται εορταστικός στο διήγημα και αθανατίζει.
Ο ΑΝΕΣΤΙΟΣ
ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ
Κι έτσι
ενώνεται η Τέχνη με τη ζωή, βρίσκει το περιβάλλον ο ανδριάντας, η φαντασία
αναπαράγει στιγμές, η σκέψη φιλοσοφεί, ο άνθρωπος φεύγει, η τέχνη μένει.
Γονιμοποιός
η δύναμη της γραφής της Μόνας, κεντρίζει δικές μας ευαισθησίες κι έτσι συμπληρώνουμε
τη δική μας ζωή με τη δική της πείρα.
ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ
Ένα δυνατό
διήγημα για όσους έχουν ήδη ολοκληρωμένη γνώση του τι εστί τέχνη, των αγώνων
γι’ αυτήν, των απαραίτητων προτύπων, της ώθησης για τα ψηλότερα.
Να έχεις
μπροστά σου το πορτρέτο άλλου μεγάλου ή – όπως έγραφε κάποτε ο Στασινόπουλος-
να έχεις δίπλα σου μια κενή καρέκλα και να βλέπεις εκεί συνεχώς τον απαιτητικό
πατέρα σου-.
ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ
Διείσδυση. Ένδον
σκάπτει ο λόγος ως μίτος της Αριάδνης, με αρχή μέση και τέλος, πάνω από τα
παρόντα συγκεκριμένα συλλαμβάνει τον άνθρωπο, γιατί μπορεί, εισχωρώντας στον ένα να γράφει για
όλους. Η προσφορά της ευαίσθητης ενδοσκόπησης και του τεχνίτη του λόγου πυκνού,
μεστού, αιώνιου.
Ο ΦΟΒΟΣ
Κι ένα
διήγημα καθαρή ποίηση. Το λέει από μόνο του στο τέλος «Οι λέξεις -δεν είν’ η
πρώτη φορά- σε κάνουν συγγραφέα των φόβων σου.»
ΤΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ
Τέχνη, εις
σε καταφεύγω, αν το είπε κάπως έτσι ο ποιητής, κι ο ανθρώπινος πόνος
ξεπερνώντας τα μουγκρητά, προσπαθεί να χαϊδέψει ένα άγαλμα, ίσως λυτρωθεί κι η
ψυχή του αγαπημένου νεκρού. Μα η ζωή , οι απαιτήσεις και οι γραφειοκρατικές
διαδικασίες. Η λύτρωση αναβάλλεται, όταν
δεν εξαρτάται από τον ίδιο, τον
απαιτούντα τη λύτρωση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΙΚΑ
Όταν κάποιος
θέλει κάτι με όλη τη δύναμη της ψυχής
του, όλα συνωμοτούν στο να το επιτύχει.
ΤΟ ΚΟΝΣΕΡΤΟ
ΤΟΥ ΑΡΑΝΧΟΥΕΘ
Τα μοναδικά
δώρα που δέχεται ο δάσκαλος από τους μαθητές του: αισθητική- πνευματική
ανταπόδοση.
Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ
Μόνο ένας δάσκαλος
μπορεί να καταλάβει ομοιοπαθητικώς.
ΟΔΟΣ
ΚΟΥΜΑΝΔΑΡΙΑΣ
Ο παλιός
κόσμος που τον ζήσαμε, ο καινούργιος που γνωρίζουμε ή που δεν ξέρουμε. Και όλη
η συλλογή διηγημάτων «Οδός Κουμανδαρίας». Εξ όνυχος τον λέοντα.
Η ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ
Πολύ ζωντανή
η αίσθηση. Ίσως όσοι επισκεπτόμαστε μουσεία να έχουμε αυτή την αίσθηση. Ο
φύλαξ, ίσως για μας ο αστυφύλαξ της βρετανικής αυτοκρατορίας ή γενικότερα, το
προπατορικόν αμάρτημα.
ΜΙΑ ΚΗΔΕΙΑ
ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ
Γιατί δεν
είναι ποίημα;
ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ
ΑΠΩΛΕΙΕΣ
Οδός άνω και
κάτω μία και η αυτή.
ΚΡΑΤΗΣΑ ΤΑ
ΚΛΕΙΔΙΑ
Ένα γράμμα
για το σπίτι. Οι ξεριζωμένοι ξέρουν καλύτερα.
Τι είναι η
ευαισθησία δεν ξέρω, παρά μόνο από βιώματά μου. Αυτή όμως φαίνεται στη γραφή κι
από αυτήν προσπαθώ να συλλαβίσω τη δύναμή της. Γιατί δίνει ρυθμό στο λόγο,
επιλέγει τις λέξεις και τις σοφιλιάζει έτσι, που να μη μπορούσαν να συνταιριάξουν
αλλιώς. Στα διαστήματά τους, όπως στα μουσικά, αναδύονται ήχοι, δονούνται ευαίσθητες χορδές ,
του συγγραφέα, του κειμένου, του
αναγνώστη.
Η δύναμη του
λόγου που αποκαλύπτει όχι μόνο νοήματα, το ελάχιστο: Εκείνο τα άληπτο. Το ανέκφραστο.
Εκείνο που διακρίνει τον καλλιτέχνη από τον πεζολόγο, πεζοδρόμο, μηχανικό των σιδηροδρομικών
λέξεων.
Κι η τέχνη
αυτή δεν προήλθεν εκ του μηδενός. Ο θησαυρός των γνώσεων, των εσωτερικών κραδασμών
από την επαφή με τα έργα της Τέχνης, ένα ζέον ύδωρ ζων εντός της Μόνας και αυτή
ανακυκλώνει, αναπλάθει, δημιουργεί.
Ταπεινός
θαυμαστής
Στέλιος
Παπαντωνίου
Τα λέει καλύτερα η ίδια στο «Πώς γράφεται ένα διήγημα».