Παλιοψάθα

 

ΠΑΛΙΟΨΑΘΑ

«Και η πατρίς κατάντησε η παλιοψάθα των ατίμων», Μακρυγιάννης βέβαια, με τόσην αγάπη τον περιέβαλε η γενιά του τριάντα, θαύμασαν το γνήσιο γράψιμο, τον άνθρωπο που γρατσούνισε το χαρτί και κόλλησε πάνω του την ψυχή του, μεγάλοι θαυμαστές, Θεοτοκάς, Σεφέρης, τίποτε όμως και κανένας δεν μένει χωρίς να ακούσει και τα της αμάξης από τους αντίπαλους, μα αυτός; «αλαζών, τοκιστής, φιλοχρήματος, να προβάλλει μόνο τον εαυτό του, θρησκόληπτος», και άλλα ηχηρά παρόμοια, μη και σήμερα το ίδιο δεν γίνεται ή καλύτερα πάντα αυτά δεν γίνονταν, οι Ρουμελιώτες με τους Μοραΐτες, οι πολιτικοί με τους στρατιωτικούς, οι Βενιζελικοί κι οι βασιλικοί, δεξιοί κι αριστεροί, Μακαριακοί και Γριβικοί, ενωτικοί ανθενωτικοί, και δεν έχει τελειωμό, ακόμα και για το ποιος είναι ο εχθρός μας οι Τούρκοι ή οι αντίπαλοι Έλληνες ή Κυπραίοι, ή Κύπριοι, ή Ελληνοκύπριοι ή Έλληνες της Κύπρου, με το διάβολο ή χωρίς, με τον ζωγράφο ή με τον μουσικό!

Οπότε, ανάλογα με το παρελθόν, την οικογένεια, την ανατροφή, την ψυχοσύνθεση, την πολιτική τοποθέτηση, την ας πούμε μόρφωση, τοποθετείται ο καθένας αναλόγως. Μάλλον δεν πρέπει να είναι ανησυχητικό. Αυτή είναι και πρέπει να είναι η ζωή. Ο καθείς και τα όπλα του, είπε, ο καθείς και τις απόψεις του.

Ο Τούρκος όμως είναι Τούρκος και αυτό δεν πρέπει να το λησμονούμε ή να το παραβλέπουμε. Παίζοντας στην παλιοψάθα, μην την χάσουμε κι αυτήν!

ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

 

Ανδρέας Γεωργιάδης, ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, επιλεγμένα ποιήματα, έμμετρη απόδοση

Εκδόσεις Γερμανός

Ο Ανδρέας Γεωργιάδης είναι ένας από τους πιο παραγωγικούς πνευματικούς εργάτες στην ποίηση, ιδιαίτερα τη σατιρική, στις μεταφράσεις από αρχαία ελληνικά έργα και στη μελέτη.

Παλατινή ή Παλατίνη Ανθολογία. Τα ποιήματα, χωρισμένα σε ενότητες, επιδεικτικά επιγράμματα, σκωπτικά, ερωτικά, προτρεπτικά και τέλος από την Στράτωνος Παιδική Μούσα, είναι από τα πιο δύσκολα γλωσσικά κείμενα, γιατί οι λέξεις επιλέγονται από τους επιγραμματοποιούς  ως φορείς ιδιαιτέρου βάρους και αίγλης, λακωνικά αποδίδουν τα νοήματα και απαιτούν στην εκφορά τους αυστηρή τεχνική, φανερή και αφανή.

Ο Ανδρέας Γεωργιάδης πολλά ως τώρα μας πρόσφερε με τη μετάφραση του Αισώπου, δεικνύοντας  ιδιαίτερη αγάπη στο μύθο, τη σάτιρα και την αρχαία σοφία.

Στην Παλατινή Ανθολογία του παραθέτει και τη δική του έμμετρη απόδοση και το αρχαίο κείμενο, ώστε να αλληλοσυμπληρώνονται και το νόημα να φωτίζεται ολόπλευρα. Παραμένει πιστός στο πνεύμα και στο νόημα, και βασικά στο μέτρο, ως ποιητής όμως επιτρέπει στον εαυτό του και ελεύθερη την απόδοση, για να μεταδοθεί στον αναγνώστη το μήνυμα αναλυτικά.

Αποδεδειγμένη και η αγάπη του ποιητή στην αρχαιότητα και η ποιητική του αξία. Σημασία έχει πως με το έργο του μας υπενθυμίζει τις ρίζες του πολιτισμού μας, τις ομορφιές και τον πλούτο, εμμένοντας με πίστη σ’ αυτές σε καιρούς χαλεπούς, γι’ αυτό θερμά τα ευχαριστήρια.

Στέλιος Παπαντωνίου

Γιώργος Πετούσης

 

Γιώργος Πετούσης, Άρβυλα νούμερο 52, πέντε διηγήματα

Σειρά Πεζογραφίας ΣΠΕΚ, Σύνδεσμος Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου, αρ. 6

Εκδόσεις Αρχύτας, Αθήνα 2020

 

Ένα ωραίο βιβλιαράκι με ζωγραφιές της Αρετής Πετούση, περιλαμβάνει πέντε διηγήματα, με χαιρετισμό της έκδοσης από την Πρόεδρο του Συνδέσμου Πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου.

Το πρώτο διήγημα με τίτλο «Οι κουρούπεττοι και η γυμνή τσιγγάνα» μας μεταφέρει στη δεκαετία του ΄50, σύνηθες τότε φαινόμενο οι τσιγγάνοι, σε πόλεις και χωριά, κατασκήνωναν σ’ έναν τόπο κι άρχιζαν τις δουλειές που μόνο αυτοί ήξεραν, να καλλικώνουν γαϊδούρια, να γανώνουν χάλκινα αγγεία, να σου λεν την τύχη κι άλλα, που ζωντανεύει με την πένα του ο Γιώργος Πετούσης, κι εμείς φέρνουμε στη μνήμη παρόμοιες σκηνές, σε χωριά ή έξω από τα τείχη της Λευκωσίας.

Κάθε γενιά ζει τα δικά της, χαρακτηριστικά της εποχής και του τόπου, κοινές παραστάσεις και εμπειρίες. Η γενιά μας ίσως να είναι η ευτυχέστερη από αυτή την άποψη, γιατί ζήσαμε και το άροτρο και τον αυτοματισμό, τα ηλεκτρονικά και αφάνταστα, την εποχή που έσβησε μια για πάντα, ζει όμως στις μνήμες των ποιητών και πεζογράφων που μας παρουσιάζουν σελίδες ζωής με το έργο τους, μεταφέροντάς μας στο γραφικό εκείνο παρελθόν.

Ο Γιώργος Πετούσης είναι παρών στο διήγημα, σωματικά και πνευματικά, με τα ήθη της εποχής, και τις ηθικές αρχές με τις οποίες μεγάλωσε αυτός κι η γενιά μας, με τις θρησκευτικές βάσεις της αγωγής, προπάντων το ρόλο αξιομνημόνευτων φίλων. Ζωντανός λόγος, παραστατικός, βιωματικές εμπειρίες που μεταφέρονται με τη λογοτεχνία και τέρπουν τον αναγνώστη, που παρακολουθεί κινηματογραφικά και με τη φαντασία την όλη υπόθεση να εξελίσσεται μπροστά του, αφού το παρελθόν γίνεται αναγνωστικό παρόν.

Το δεύτερο διήγημα «Το αναπάντεχο που έκρυβε το δώρο» διεκτραγωδεί τα πάθη των Μικρασιατών που κατέφυγαν στη Λεμεσό, και ειδικά μιας οικογένειας γειτονικής στο συγγραφέα. Οι πρόσφυγες αυτοί, σε μια κρουαζιέρα στη Σμύρνη επισκέφτηκαν το χωριό τους και στο σπίτι τους βρήκαν, όπως αποκαλύπτεται εκ των υστέρων, το χαμένο μικρό παιδί τους, νοικοκύρη του σπιτιού, σωσμένο από τούρκο γείτονα. Βάσανα, πόνοι και καημοί, στο τέλος η ανατροπή κι η χαρά. Η αφήγηση ευθύγραμμη, τα συμβαίνοντα κυλούν ομαλά. Η Ιστορία δυστυχώς για μας επαναλαμβάνεται, γιατί βιώσαμε την προσφυγιά και το διωγμό, τη δυστυχία του κατατρεγμένου και αγνοούμενου. Γνώστης ο Γιώργος Πετούσης και της Ιστορίας και μικρών προσωπικών, οικογενειακών ιστοριών, μελετητής και λογοτέχνης, προσφέρει στον αναγνώστη γνώση και τέρψη με το έργο του.

‘Αρβυλα νούμερο 52. Τα πάθη του ελληνισμού δεν έχουν τέλος. Το 1974 το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή πλήγωσε κατάβαθα την Κύπρο, με τους νεκρούς και αγνοουμένους, την προσφυγιά και την ανέχεια, την ανεργία και τη γενική δυστυχία, με τον ψυχικό κάματο. Ιστορίες αγνοουμένων και νεκρών, ταφής λειψάνων, έβλεπαν τακτικά το φως της δημοσιότητας, ενώ οι οικογένειες των πεσόντων ανέβαιναν το δικό τους Γολγοθά, όπως η οικογένεια της ηρωίδας, με αγνοούμενο τον αδελφό. Οι σχέσεις των ανθρώπων μέσω του πόνου, η ανθρωπιά κι η φιλαλληλία, το δέσιμο μέσω της κοινής δυστυχίας αλλά και της ελπίδας, φανερώνουν μερίδα της κυπριακής κοινωνίας, με την ανθρωπιά και την κοινωνική αλληλεγγύη. Η έξοδος από την τραγωδία είναι το θάψιμο των λειψάνων, ελαχίστων έστω, για να διαλυθεί ο σκληρός γρανίτης που πιέζει την καρδιά. Μέσα από το διήγημα παρακολουθούμε και ζούμε το διπλό δράμα, του πεσόντος και αγνοουμένου της κυπριακής ιστορίας.

Ο παπα- Γιώρκης,  ένα πραγματικό γεγονός προς τα τέλη της Τουρκοκρατίας. Η Ιστορία στον τόπο μας είναι ακόμα ζωντανή, γιατί οι άνθρωποι φέρουν στη μνήμη στιγμές συγκλονιστικές που έζησε ο τόπος και στάθηκαν μάρτυρες οι πρόγονοί τους της θηριωδίας και απανθρωπίας των τυράννων. Η αφήγηση με πολλή κυπριακή ζωντανή διάλεκτο, σκηνοθεσία και ηχητικά, ζωντάνεμα της φύσης και των ανθρώπων μιας εποχής, όταν οι πασάδες κι οι αγάδες πατούσαν την τιμή και την περιουσία των σκλαβωμένων, υπήρχαν όμως και τα γενναία αντρόγυνα που αντιστέκονταν στην προσβολή. Ο συγγραφέας πετυχαίνει την ανάπλαση των σκηνών και την μετάδοση των συναισθημάτων στον αναγνώστη, που παρακολουθεί σαν ξετύλιγμα τραγωδίας τα επεισόδια, οδηγούμενος στην έξοδο με την κάθαρση, ηθική, θρησκευτική, ανθρώπινη.

 Η φαλάκρα. Θέλουμε δε θέλουμε αποτελεί πρόβλημα για πολλούς, χάνουν κάτι δικό τους, νιώθουν την απώλεια σαν αλλαγή καταστροφική της προσωπικότητάς τους, χάνουν την αυτοπεποίθηση. Ο συγγραφέας, παρατηρητής της ζωής και των ανθρώπων, περιγράφει, αφηγείται, ζωντανεύει με τον λόγο, τον παρακολουθούμε στα ταξίδια και στις παρέες του, όλη στο τέλος η συλλογή των διηγημάτων ήταν μια περιδιάβαση στην Ιστορία μας και στους καιρούς ανθρώπων σύγχρονων και περασμένων. Με την ανάγνωση των διηγημάτων ο αναγνώστης κερδίζει πείρα ζωής, σε τελευταία ανάλυση: αυτογνωσία.

Στέλιος Παπαντωνίου

Μυριάνθη Παναγιώτου- Παπαονησιφόρου

 

Μυριάνθη Παναγιώτου- Παπαονησιφόρου

Ως άνεμος καματερός, ποίηση

Εκδόσεις Γερμανός

 

Πολυφωνικά ποιήματα του ελληνικού μύθου, της Ιστορίας των παθών μας, της μεστής πείρας, του πυκνού παρελθόντος και της νοσταλγίας τόπων και καιρών, του ονείρου και των οραμάτων, της μέρας και της άυπνης νύχτας, με πλήρη τον χρόνο, τις στιγμές, και τον τόπο όμορφο κατά γην και κατά θάλασσαν.

Διαλεχτό λεξιλόγιο, εικόνες πλούσιες, παρθενικές, που μεταφέρουν ζωή, χρώματα και σχήματα, ήχους, οσμές και ανάερες μνήμες. Ο  χρόνος κυλά, αποδοχή της παρόδου του, στέρεη και στωική, αξιοπρεπής. 

Ελεύθερος στίχος, μουσικός, αλλά και αγάλματα ποιημάτων χυμένα στα παλιά μέτρα και τις ομοιοκαταληξίες. Η ποιήτρια ξέρει την τέχνη και μπορεί.

Η ευαισθησία της ευγενική, αφήνει στον αναγνώστη τη διαύγεια των εικόνων και συναισθημάτων, τη θαλπωρή των χρόνων και της πείρας, τη φιλοσοφία του ποιητή και της ποίησης.

Στέλιος Παπαντωνίου

δυσκολα

 

ΔΥΣΚΟΛΑ

Είναι δύσκολα αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αυτές τις μέρες, μια στην Κύπρο μια στην Ελλάδα, απόγευμα Σαββάτου, αναγκάστηκα να πάρω το δρόμο από άγιο Κασσιανό προς άνοιγμα Κολοκάση, παντοπωλείο αγίου Αντωνίου (η συνήθης διαδρομή μου λεωφόρος Λάρνακας διαπλατύνεται) από το παλιό μας γήπεδο του Παγκυπρίου στο τείχος νέοι πολλοί, μα έχουμε τόσους νέους, ως είκοσι πέντε χρόνων, με τις μάσκες τους, δεν λέω με τις αποστάσεις τους, πήγαιναν, κατάλαβα πως διαλυόταν η συγκέντρωση διαμαρτυρίας τους, ήσυχοι, μπορεί να έβγαιναν και από συναυλία ή να πήγαιναν, έτσι μάθαμε τις διαμαρτυρίες από το ‘74, μια δυο κιθάρες, τραγουδιστής τραγουδίστρια και το ρίχναμε στη διαμαρτυρία, κάποτε καθισμένοι στο έδαφος και κινούμενοι δεξιά αριστερά κατά το ρυθμό, ζευγάρια-  ζευγάρια, φίλοι-  φίλες, τα βλέπαμε και στα σχολεία, τραγούδι να είναι και κιθάρα, κάποτε φέρναμε και από την Ελλάδα φίρμες και μεγάλους τραγουδιστές, έπιανε τόπο περισσότερο η διαμαρτυρία μας φαίνεται, ο τραγουδιστής τσέπωνε, αφιλοκερδώς έλεγαν, μακάρι, αλλά αυτή η νοοτροπία επικράτησε στις διαμαρτυρίες, κι όταν ήταν εναντίον το ψευδοκράτους, κάπου εκεί έξω από τα τείχη κατά Λήδρα Πάλας μεριά κάποτε ξενυχτούσαν καθισμένοι, ψήνανε τα λουκάνικα και τους παστουρμάδες, κάτι τέτοιο δεν είδα, άκουσα μόνο, κι αυτά γίνονταν αν επέτρεπε το κόμμα, γιατί αυτό αποφάσιζε, έτσι θα διαμαρτυρηθείτε, κι έστελλε απανταχούσα στα εκπαιδευτήρια, και περίμενε ο πρόεδρος του σχολείου που διαβλέπαμε από τον προηγούμενο χρόνο ποιον μας ετοίμαζαν, και ήταν οργανωμένα, αν έλεγε το κόμμα «καθίστε στα αυγά σας»,  κάθονταν, και ήταν πατριωτικό καθήκον τους με ολοκληρωμένες αποδεικτικές προτάσεις της ορθότητας της απόφασής τους, «αρχίζουν συνομιλίες, μην τους τα κάνουμε ρημαδιό».

Θέλω να πω, άλλα διδάσκαμε εμείς στο σχολείο, αλλά ήταν ένα κάποιες άλλες αίθουσες διδασκαλίας  που άλλα τους δίδασκαν, κάποτε στο 1977 περίπου με έστησαν οι καλές μου μαθήτριες στον τοίχο κυριολεκτικά, προσπαθώντας να μου αποδείξουν πως υπήρχε πολίτευμα και χώρα παράδεισος αλλά δεν τους τα διδάσκουμε αυτά τα πράματα, τους τα είπε ο θείος τους, βρε παιδιά ανθρώπινα κατασκευάσματα θα είναι, θα έχουν κι αυτά το λάθος τους, μα δεν έχουν λάθος, κύριε, καταλαβαίνετε; Παράδεισος!!!

Και βεβαίως έχουν οι νέοι μας το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, μακάρι να το βλέπαμε χρόνια τώρα, όταν φτιάξαμε πανεπιστήμιο ανάμεσα στις άλλες ψευδαισθήσεις ήταν πως οι φοιτητές μας θα ήταν οι μπροστάρηδες στον αγώνα εναντίον της τουρκικής αυθαιρεσίας και της αδικίας, χάθηκε ο Παναγής, μην τον είδατε παιδιά, έγινε το πανεπιστήμιο, άλλου παπά ευαγγέλια. Μακάρι οι νέοι μας να είναι ευαίσθητοι στην αδικία, μακάρι να έχουν αρχές , μακάρι να αγωνίζονται γι’ αυτές, μακάρι. Βαθιά μου είμαι άπιστος, φοβάμαι πάλι πως άλλος δάκτυλος κινεί τα νήματα και τα παιδιά τα χρησιμοποιεί, καλά μη φωνάζετε, τους φόβους μου και τις αμφιβολίες μου εκφράζω, δικαιούμαι κι εγώ, που μόνο εχθρό ξέρω τον τούρκο που καταπατά την πατρίδα μου, ξερίζωσε ανθρώπους και πολιτισμό, απειλεί κατά ξηράν θάλασσαν και αέρα. Και τ’ άλλα τα βλέπω και τα ανέχομαι γιατί δυστυχώς έτσι συνήθισα. Μακάρι οι νέοι να μην είναι ανεκτικοί, όχι όμως να μην βλέπουν οι ίδιοι και να τους δείχνουν άλλοι τι να προσέχουν.

Το άλλο, αυτό με τα μεγάλα ονόματα των καλλιτεχνών, και δεν με ενδιαφέρει η ερωτική ζωή κανενός,  αλλά εδώ είναι ευκαιρία να διακρίνουμε το ηθικό , δηλαδή το κακό ή καλό που πράττει κάποιος. Αφού εκμεταλλεύεται ο κάποιος τον συνάνθρωπό του και τον χρησιμοποιεί ως αντικείμενο, τότε η πράξη του είναι ανήθικη. Όχι το είδος του έρωτα αλλά η  χρήση του άλλου. Ο άνθρωπος είναι σκοπός αυτός καθεαυτόν, δεν χρησιμοποιείται ως μέσον, ο Κάντιος μου το δίδαξε.

Και τώρα; Ισχύουν τα καντιανά ηθικά και στην πρώτη περίπτωση; Αν χρησιμοποιήθηκε ο άνθρωπος ως μέσο για επίτευξη άλλου σκοπού, τότε πρόκειται περί ανηθικότητας. Αν όχι, τότε να χαιρόμαστε ανεξάρτητα ελεύθερα υπεύθυνα παιδιά.

συγχυστικά

 συγχυστικά

Με πολλά ασχολούνται πολλοί αυτές τις μέρες, ενός δε εστί χρεία, λέει το ευαγγέλιο.

Πρώτη η πανδημία, επηρεάζει τη ζωή όλων, αφού από αυτήν εξαρτάται η ζωή κι ο θάνατος. Συνηθίσαμε πια στις ταχείες διαγνώσεις ή ράπιτ τεστ, ελληνικά, κι ύστερα περίμεναν να πάρουν θέση στα δελτία ειδήσεων τα εμβόλια, κι εδώ είχαμε γνώμη, να γίνουν να μη γίνουν, αυτό μας κάνει, το άλλο απορρίπτουμε, επί παντός επιστητού, ώσπου το πήραμε απόφαση, πτωχοί εμείς δεν έχουμε την πολυτέλεια της επιλογής, ό τι μας προσφέρει η πατρίς!

Ήρθαν όμως κι οι διαδηλώσεις, ως εδώ και μη παρέκει, και μάλιστα στην κυπριακή το σήμα κατατεθέν, σφραγίς κομματικής τοποθέτησης, να δείξουμε πως δεν ανεχόμαστε άλλο την ημισέληνο στον Πενταδάκτυλο, τον Τούρκο να διαφεντεύει τη ζωή μας, τους έποικους και τον Τατάρ, ως εδώ, στοπ, άλλο ελληνικό αυτό!

Και μας συγχύζουν! Είναι πράγματα αυτά; Ποια; Να απαγορεύονται οι διαδηλώσεις; Ζήτω η ελευθερία από τον τουρκικό ζυγό, καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή!

Τι καλοί οι εγγλέζοι! Μας συνήθισαν και στα κέρφιου και στις διαδηλώσεις, στα δακρυγόνα, στο ξύλο, στα συρματοπλέγματα! Από μικροί τα μάθαμε! Δεν μας αγγίζουν και πολύ, όμως όπως τα κυνηγετικά μυριζόμαστε, συγχυζόμαστε προς στιγμή από κομματική σκόνη πιπέρι, φταρνιζόμαστε, πρόσεχε, αύριο το μπόλι σου, μην ξεχνάς, Δεν Ξεχνώ. Κι αυτός που εφεύρε το σύνθημα, ξέχασε!

Άλλη σύγχυση, η πενταμερής, με μας, χωρίς εμάς, μην ξεχνάς, δεν ξεχνώ! Το Ισραήλ θα μας στείλει πολλούς τουρίστες. Πολύ καλή δουλειά έκαμε ο υπουργός των εξωτερικών και ο πρόεδρος της χώρας.

Κανένας δεν μας συγχύζει! Ας τους να νομίζουν!!!

ΛΕΙΒΑΔΙΑ ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ

 Μιχαήλ Αγαπίου

ΛΕΙΒΑΔΙΑ ΠΙΤΣΙΛΙΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

τόπος- ζωή-ιστορίες- άνθρωποι

Λεμεσός 2020

Ακούει κανείς για βιβλία για μικρά χωριά και νομίζει πως πρόκειται για βιβλιαράκια, κι όμως ο Μιχαήλ Αγαπίου μάς ξάφνιασε με το μεγάλων διαστάσεων από κάθε άποψη βιβλίο του για το αγαπημένο του χωριό, τα Λειβάδια Πιτσιλιάς. Ένα πλουσιότατο σε προσωπική και οικογενειακή συμμετοχή βιβλίο, με δοσμένη ολόκληρη την ψυχή του στο έργο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και λεπτομέρειες ζωής, αλησμόνητης για όσους την έζησαν, με ανθρώπους που αθανατίζονται, ένα μνημόσυνο πραγματικό στους ανθρώπους της υπαίθρου με τα γνήσια χαρακτηριστικά του Κυπρίου του 19ου και 20ού αιώνα.

Άρχισα να το διαβάζω, να το χαίρομαι και να το απολαμβάνω, και θαυμάζω τη συμμετοχή, γιατί ο κ. Αγαπίου δεν γράφει ούτε παραθέτει άψυχα αντικειμενικά στοιχεία για το χωριό του, παρά μόνο τα περνά όλα μέσα από τον εαυτό του και μας έρχονται γραμμένα όλα από την καρδιά. Έτσι ζωντανεύουν και αναπαριστώνται, ώστε ο αναγνώστης να βιώνει, να παρακολουθεί και να ζει πρόσωπα και καταστάσεις, ιδιαίτερα οι αναγνώστες και γνώστες προσώπων και πραγμάτων. Κι αυτά χάρη στο ταλέντο της αφήγησης που ολοφάνερο παρουσιάζεται στο βιβλίο.

«Πάντα πλήρη θεών» υποστηρίζουν οι πανθεϊστές. Αλλά ο κ. Αγαπίου αποδεικνύει με το έργο του πως τα πάντα είναι πλήρη ανθρώπων, αφού κάθε σπιθαμή γης είναι ποτισμένη με ιδρώτα ή φέρει τα ονόματα που ο άνθρωπος έδωσε σε φυτά, ζώα, αντικείμενα και τόπους. Κι όταν βλέπει κανείς σε φωτογραφίες τον συγγραφέα μέσα στα πιθάρια και στ' αμπέλια με τα παιδιά, κι όλη την οικογένεια να απολαμβάνουν τη ζωή στο χωριό, έχει άλλη αίσθηση του βιβλίου, πως είναι μια ιστορία και ένα ζωντανό παραμύθι για τη ζωή στα Λειβάδια της Πιτσιλιάς, κι ανάμεσά τους κυκλοφορεί κι αναπνέει κι ο αναγνώστης.

Παπούτσια κι ενδυμασίες, μαστόροι και μαστόρσες, το κάθε εργαλείο και η χρήση και το ονομαστικό του, ένας τεράστιος πλούτος λέξεων, θησαυρός αντίστοιχων πραγμάτων, εργαλείων, μέσων, κατασκευών. Ο κατασκευαστής άνθρωπος κοντά στη γη και στη φύση, να υπηρετεί τον εαυτό, την οικογένεια και το σύνολο, με τη συνεργασία και την αλληλεγγύη.

Ολοζώντανες ιστορίες με πρωταγωνιστές συγχωριανούς, με διαλόγους και αφηγηματική δεινότητα μεταφέρουν στα παλιά. Ορθότατη θεωρείται η καταγραφή και ονομαστική αναφορά σε ανθρώπους της εποχής, σε δασκάλους και μαθητές, σπουδασμένους του χωριού, που τίμησαν την οικογένεια και τον τόπο τους. Μεγάλη περηφάνια, αλλά και ευκαιρία σύγκρισης, πώς ήταν τότε τα πράγματα και πώς εξελίχτηκαν, ως σήμερα.

Συγκινητική και ανταπόδοσης πλήρης η αναφορά στο Θεόδουλο Καλλίνικο που συνέδεσε την τέχνη και την ανθρωπιά του με τα Λειβάδια. Το παρελθόν ξαναγίνεται με το βιβλίο παρόν, κι η ζωή επανέρχεται με τις λεπτομέρειες και τα στολίδια της εμπλουτίζοντας τα βιώματά μας.

Ιερείς, γιορτές και πανηγύρια, με τους πλανόδιους σ’ όλα τα γύρω χωριά, περπατητοί ή με τα ζώα για τον Κύκκο ή άλλα προσκυνήματα, «θύμησες ανεξίτηλες».

Γειτονικοί οικισμοί, γιορτές στην εκκλησιά με το πεντάρτι και τα συνήθη, μια ζωή εκκλησιαστική επαναλαμβανόμενη από γενιά σε γενιά, κι αλοίμονό του που διανοείται να τα παραβεί.

Ο Αγαπίου έχει όμως και την ευρύτητα του πνεύματος και τις γνώσεις να μιλήσει και για το σήμερα και για το χτες, να συγκρίνει τον τόπο μας με τα ξένα, βαθύτατα πιστός Έλλην Χριστιανός.

Η τουρκοκρατία, η αγγλοκρατία, μια ιστορική περιδιάβαση, μέσα από τις γνώσεις και τα βιώματα, ως τον αγώνα της ΕΟΚΑ, σ΄ ένα χωριό και μια περιοχή που πολλά πρόσφεραν στον αγώνα.

Οι μεγάλες γιορτές, Χριστούγεννα, Θεοφάνεια και Μεγάλη Βδομάδα με αποκορύφωμα το Πάσχα, η κοινωνική ζωή με τους γάμους αλλά και τις κηδείες, με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό να συμβάλλει μοναδικά στην αφήγηση και αναβίωση, όλα συνταιριασμένα ανακαλούν στη μνήμη και στη ζωή τους πάντες και τα πάντα.

300 περίπου σελίδες σπαρταριστές ολοζώντανες, και ακολουθούν βιβλιογραφία και πηγές, ένας πλούτος εγγράφων ως το τέλος του βιβλίου, 668 σελίδες, με τις τελευταίες λέξεις του επιλόγου να σφραγίζουν το έργο και το ήθος του συγγραφέα: «Πίστη, Πατρίδα και Οικογένεια δέχονται σήμερα πόλεμο με κάθε μέσο, αυτά όμως είναι το στέρεο μέλλον μας.»

Και στην τελευταία σελίδα: ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ.

Στέλιος Παπαντωνίου

Μου αρέσει!

Σχόλιο

Κοινοποίηση

Κύριε, όχι μ' αυτούς

 

Κύριε, όχι μ’ αυτούς

Στην αρχή έλεγα, καλύτερα να ακούω αποτελέσματα εξετάσεων ράπιτ τεστ και για ατυχή θύματα του κορωνοϊού παρά να βλέπω τον Ερντογάν και τους άλλους τούρκους υπουργούς να ουρλιάζουν από τηλεοράσεως, να παίρνουν πόζες ανάλογα με την περίσταση, και είναι πράγματι τόσο απαίσιοι, το στομάχι σφίγγεται, κάθε βράδυ τα ίδια, κάθε βράδυ τα ίδια, αλλά στο τέλος δεν τα αποφεύγουμε. Τις τελευταίες εκπομπές της τηλεόρασης, στις ειδήσεις, ξαναβλέπεις έναν τούρκο πρόεδρο να βρυχάται, να κοροϊδεύει, ακούς να ανεβοκατεβάζει τη φωνή, να συμβουλεύει τους πάντες, με όλους ξεσπαθώνει, με δείχτη προτεταμένο, με τέσσερα δάχτυλα ενωμένα να χαιρετά, μπεχλιβάνης -παλαιστής, νταής -καυγατζής στις αλάνες και με τα μαγκόπαιδα της γειτονιάς πρωτοπαλίκαρο, και τον ακούς να σου λέει, «μόνο για δυο κράτη συνομιλούμε, δεν έχει άλλο», και λες, βρε ηλίθιο, θα σου υπογράψω εγώ να κάμεις κράτος στην πλάτη μου, στα σπίτια και στον πολιτισμό μου; κι ο αντιπρόεδρός του, «Αμμόχωστος τέλος, περαστικά σας», και βλέπεις τη Σαλαμίνα και λες, βρε ουρακοτάγκο, τι σχέση έχεις εσύ μ’ αυτά τα θεία μάρμαρα και τα αγάλματα, και ξέρεις πως είναι εισβολείς, δολοφόνοι, άρπαγες και κλέφτες, η αναίδεια κι η ύβρις στο κατακόρυφο, άνθρωποι που καταδυναστεύουν ακόμα και τον ίδιο τον λαό τους, τα βλέπεις, τα ακούς, τα διαβάζεις… Κύριε, όχι μ’ αυτούς…

γλωσσα

 ΓΛΩΣΣΑ

Τα βλοημένα, λέω, που δεν μπορώ να γράψω κι εγώ τα ωραία εκείνα που λεν οι ποιητές για την ελληνική γλώσσα, είμαι δημοτικό κι ερωτά ο δάσκαλος «τι σημαίνει στα λεωφορεία επάνω εκείνο το Λευκωσία Λακατάμια και τανάπαλιν;», και ψηλώνω το χέρι, και το ξέρω, κι ύστερα που χάθηκε στην εκκλησιά το Ωρολόγιον, άρχισα τον προοιμιακό από στήθους και ρωτούσε ο παπάς πού είναι το βιβλίο, κι ύστερα ο Πετρίδης ο Φρίξος βαθμολογούσε μόνο που του διαβάζαμε μετρικώς Όμηρο και τραγωδία, μα ύστερα ήρθε η Αθήνα, το Αθήνησι, και δεν καταλαβαίναμε τι έλεγαν τα συγγράμματα των σεβαστών, κι ανοίγαμε λεξικά για να διαβάσουμε βυζαντινή λογοτεχνία, ακόμα και Ιστορία του Παπασταύρου, κι ήρθε ο Λιδέλλος κι ο Σκώττος κι η Ιστορική Γραμματική του Σταματάκου, μαζί της κοιμόμασταν που λέει, κι οι εξετάσεις στο τέλος, φιλόλογοι είμαστε, τι ξέρεις απ’ έξω από τον… κι έπρεπε εσύ να είχες ήδη αποστηθίσει από όλους κάτι, κι η εγκυκλοπαίδεια και τα λεξικά παρά πόδας και υπό μάλης, για τα αρχαία, τα λατινικά, τα βυζαντινά, κι ακόμα στο γράψιμο ο Τωμαδάκης έκοβε αν δεν του ΄βαζες βαρεία, όχι μόνο οξεία και περισπωμένη- μικροπράματα.

Λέω ελληνική γλώσσα και μόνο έναν αγώνα έχω να θυμάμαι, τι σημαίνει, τι και πώς γραμματικά, τι και πώς συντακτικά, κι ύστερα το γράψιμο, άλλος αγώνας, μα αυτό ήθελα να πω; Αλήθεια λέω; Ή μήπως η συνήθεια κι η γλώσσα έχουν κι αυτές το δόλο τους; Και σβήσε και γράψε, και σβήσε και γράψε, τι να πω; Αυτό για μένα είναι η ελληνική γλώσσα, κι ακόμα να την μάθω, κάθε συγγραφέας και τη δική του, κάθε πράμα και το όνομά του, Θεγέ μου!!!

ελαστικότητα

 ελαστικότητα

Και δεν ξέρω ποια ελαστικότητα έδειχνες εσύ όταν κρέμαζες ανθρώπους που πολεμούσαν για τη λευτεριά της πατρίδας τους, όταν βασάνιζες απάνθρωπα και πέθαιναν στα χέρια σου λεβεντονιοί, όταν έκλεινες μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης τόσους νέους, όταν φυλάκιζες, όταν καταδίωκες στα βουνά και στα λαγκάδια πολεμιστές της ελευθερίας τους που την είχες υποσχεθεί μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Ελαστικότητα ελαστικότητα, λάστιχο μας θέλετε να λυγίζουμε και να αποδεχόμαστε τα σχέδιά σας φανερά από πολλού, σύμμαχοι της Τουρκίας  και υπερασπιστές των αδικιών της, συνεργοί της, κανονικά δεν έπρεπε να σας δεχτούν γιατί επισκέπτεσθε ένα παράνομο μόρφωμα, γιατί υποστηρίζετε τα τετελεσμένα της εισβολής, τη διαίρεση του τόπου, για να έχετε εσείς τις βάσεις σας, τα παρατηρητήριά σας, άλλο που ετοιμάζατε και τη θαλάσσια ζώνη σας και τη δική σας ΑΟΖ και την εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου μας.

Οι αρχές δικαίου δεν έχουν ελαστικότητα, γιατί παύουν να είναι αρχές. Και η αρχή του ενός κράτους, της μίας εξουσίας, της μίας έδρας σε διεθνείς οργανισμούς δεν θα γίνουν δύο  για λόγους ευλυγισίας και ελαστικότητας, γιατί λάστιχο λάστιχο, μαριονέτες και καραγκιόζηδες δεν είμαστε και δεν  θα γίνουμε, γιατί έχουμε ένα κράτος, αυτό που είναι ήδη διεθνώς αναγνωρισμένο, την Κυπριακή Δημοκρατία και μόνο. Σεβαστείτε την. Κατά τα άλλα είστε… εγγυητές της!!!

ου θέλω αποθανείν

 

Ου θέλω αποθανείν

Στη Σίβυλλα δόθηκε από τον Απόλλωνα η δωρεά να ζει τόσα χρόνια όσους κόκκους άμμου είχε στην παλάμη. Δεν ζήτησε όμως νεότητα και ακμή, κι έτσι παρακολουθούσε μια ζωή την παρακμή της, ώσπου έφτασε να θέλει πολύ να πεθάνει, για να λυτρωθεί: «Αποθανείν θέλω». 

Αλλά ένας λαός, όπως τον κυπριακό,  παρά τα όσα παρακμιακά συμβαίνουν,   δεν θέλει να πεθάνει αλλά να εγερθεί και να ανανεώσει όλες εκείνες τις δυνάμεις που τον βοήθησαν ως τώρα να κρατιέται γερά από τις ρίζες του στη γη των προγόνων του. Κι αν ρωτήσουμε τον οποιονδήποτε Έλληνα, θα μας πει πως χειρότερη παρακμή και χειρότερος θάνατος από την τουρκοποίηση του τόπου δεν υπάρχει. Αυτός κι αν είναι ο πραγματικός θάνατος ενός πολιτισμού και ενός λαού ελληνικότατου.

Ο οχτρός παρανομεί και η παρανομία δεν έχει όρια. Ένα 18% του πληθυσμού του νησιού εξεγέρθηκε εναντίον του νόμιμου κράτους. Με τη βοήθεια της Τουρκίας ξερίζωσε κόσμο και κατάστρεψε πολιτισμό αιώνων. Διαίρεσε την Κύπρο στα δυο, κατέστρεψε ό τι διά συνθήκης η Τουρκία ορίστηκε να υπερασπίζεται. Έθεσε σε εφαρμογή οθωμανικά όνειρα και σχέδια χρόνων πολλών για επανάκτηση του νησιού, και  απαιτεί τώρα η αποσχισθείσα κοινότητα την αναγνώριση δικού της  κράτους με τόση αναίδεια, ώστε να διαλαλεί πως ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει δικαίωμα να μιλά για τη λύση του κυπριακού. Αλλά διεθνώς είναι γνωστό πως η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε δεκτή ολόκληρη στην Ευρώπη ως ένα κράτος, και δεν είναι δυνατόν οι Ευρωπαίοι να είναι τόσο άνοες, ώστε να αναγνωρίζουν ως κράτος κάθε μικρογειτονιά μιας μεγαλούπολής τους που επαναστατεί και αποκόπτεται από το κύριο και νόμιμο κράτος. Κι ύστερα  να ζητά ίση συμμετοχή στα όργανα της ΕΕ και του ΟΗΕ!

Μείναμε οι Έλληνες της Κύπρου με τη ΔΔΟ και τρέμαμε (εκείνοι που έτρεμαν) μην αλλάξουμε πορεία, μην επανατοποθετήσουμε το κυπριακό, μη ετούτο μη εκείνο, δεν θα αρέσει στους ξένους – σκασίλα μας. Κι οι αντίπαλοί μας διαγράφουν διεθνή  ψηφίσματα και αποφάσεις, απαιτούν και απαιτούν διαμοιρασμό των πάντων, δίκαιο λέμε εμείς, γιατί ήδη κατέχουν πολλαπλάσια του πληθυσμού τους. Κι εμείς ακολουθούμε. Αλλά και μένοντας στην ίδια θέση, της ΔΔΟ,  δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να εμμένουμε στις τουρκικές θέσεις. Κι αν εκείνοι οπισθοχωρήσουν, θα φαίνονται και συγκαταβατικοί. Κερδισμένοι σίγουρα θα είναι, εμείς όμως είμαστε χαμένοι και με τη ΔΔΟ και με τη λύση δύο κρατών και με συνομοσπονδία και με όποιο όνομα κι αν δώσουμε στη λύση που δεν θα είναι δική μας, αφού ήδη το 2004 δείξαμε τι απορρίπτουμε και τι αποδεχόμαστε.

Γι΄ αυτό, εφόσον κανένας δεν θέλει από μας αντιδημοκρατική, ανελεύθερη λύση, κι αφού το μόνο στήριγμά μας είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, κι αφού μόνο αυτήν έχουμε,  από αυτήν ας μείνουμε καλά γαντζωμένοι, την μόνη αναγνωρισμένη στην Κύπρο διεθνώς οντότητα. Οι παράνομοι ας επιστρέψουν στο νόμιμο κράτος, την Κυπριακή Δημοκρατία. Αλλ΄ αυτό πρέπει να έχουν τη δύναμη να τους το πουν και οι δικοί μας και οι ξένοι, Εγγλέζοι, Ευρωπαίοι, Οηέδες.

Στέλιος Παπαντωνίου 

πρέπει να φυλαγόμαστε πολύ τον καιρό μας

 

Πρέπει να φυλαγόμαστε πολύ τον καιρό μας’

Πρέπει να φυλαγόμαστε πολύ τον καιρό μας’ έτσι ακριβώς το είπε τότε, πέρασε κι ένας αιώνας, και σήμερα φυλαγόμαστε, δεν ξέρει κανείς από πού τού ‘ρχεται, ήταν έναν καιρό που άνοιγαν οι ξώπορτες των σπιτιών τα βράδια κι απλώναμε ένα σεντόνι στο πάτωμα, ή πάνω στο δόμα, δεν είχαμε ανάγκη το σεντόνι από κάτω, το σκεπαζόμαστε μη μας φαν τα κουνούπια, ήταν όμως τόσο γλυκιά η νύχτα, κι αν είχε φεγγάρι το ξενυχτούσαμε, συνομιλούσαμε ολονυχτίς, και πόσα δεν είχε να μας πει, και πόσα του λέγαμε, όλα τα μυστικά μας, κι αν ήταν αστέρια στον ουρανό, πάλι τα βρίσκαμε, το ταξίδι δεν τέλειωνε, κάτω ο φούρνος, στο βάθος το κοτέτσι, και παρέκει το γουρούνι με τη μυρουδιά του να χαίρεται, κάθε γουρούνι με τη μυρουδιά του χαίρεται, κι εμείς φυλαγόμαστε, όπως τότε, που δεν ξέραμε πούθε μας έρχονται οι βόμβες πούθε οι ναπάλμ, πούθε οι σφαίρες, το σπίτι κεντημένο με οβίδες, οι στύλοι των ηλεκτρικών γερμένοι μεθυσμένοι στο απέναντι παράθυρο, και τώρα προσέχουμε, φυλαγόμαστε από το γιο, από τα στελέχη του, από τις ξένες χώρες, όλα τα κακά απ΄ έξω μας έρχονται, κάποτε ήμαστε τρομερά μόνοι, καλοκάγαθοι χωρικοί του βουνού και του κάμπου, της ακροθαλασσιάς, και τώρα πάλι φυλαγόμαστε από το πάσα κακό, γιατί μας τυλίγει μαύρο σεντόνι μες στη βαθιά σκοτεινιά.

Ο ΣΥΜΕΩΝ

 

Ο ΣΥΜΕΩΝ

Πόσα χρόνια περίμενε ο Συμεών τον ερχομό του, ήταν βέβαιος πως θα έλθει μα δεν ήξερε πότε, ήταν βέβαιος πως θα τον αναγνώριζε, βαθιά μέσα του η πίστη: θα έλθει, ας τον δω κι ας πεθάνω. Και περνούν τα χρόνια και το αξιώθηκε, νυν απολύεις τον δούλον σου δέσποτα.

Και φοβάμαι πως δεν θα το αξιωθούμε πολλοί, πέρασαν χρόνια πολλά, ετοιμάζαμε τις βαλίτσες, ένας αέρας ήταν, μια και δυο, μείναμε στην άνετη προσωρινότητα, τα παιδιά μεγάλωσαν, έφεραν εγγόνια, οι πατεράδες, οι μανάδες μας πήγαν στο καλό χωρίς να δουν τα δέντρα που φύτεψαν και πότισαν με τον ιδρώτα τους.

Ο Συμεών φάνηκε πολύ τυχερός, η πίστη τον έσωσε, κι εμείς φθειρόμαστε στον σκεπτικισμό. Αύριο μεθαύριο η πενταμερής, και το χωριό το κατάστρεψαν, η εκκλησιά ερημώθηκε, στάβλοι και πολιτιστικά κέντρα έγιναν, σχολές χορού και ουρητήρια, κατάσκαψαν το σπίτι, έκλεψαν τα πορτοπαράθυρα, οι πληγές μένουν ανοιχτές, οι νεκροί μας θαμμένοι κάτω από τόνους μπογιά και άσφαλτο, στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα στήθια και στη κοιλιά της.

Ο Συμεών ήταν τυχερός, πολύ τυχερός, δεν είχε να κάμει με κανένα οθωμανό με κανένα τούρκο, αυτοί ήταν ανύπαρκτοι, ουρακοτάγκοι και τσίτες στα δέντρα. Όταν τον πήρε στα χέρια νυν απόλυσιν ζητώ, γιατί είδα τον σωτήρα, και ο σωτήρ ελευθερώνει, και διασώζει τον άνθρωπο. Αυτό να θυμούνται στην πενταμερή: ελευθερώνει και διασώζει τον άνθρωπο.