ΛΙΛΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ
ΑΝΔΡΩΝ… Διηγήματα. Μετάφραση
David Connolly,
Μελάνι
Η ποιήτρια ό τι και να γράψει παραμένει ποιήτρια.
Τη συλλογή των διηγημάτων της Ανδρών η Λίλη Μιχαηλίδου εισάγει με προλογικό
σημείωμα για να γνωρίζουμε το έναυσμα για τη συγγραφή και τη χρονολογική
ταξινόμησή τους.
Στη συλλογή περιλαμβάνονται τα διηγήματα: Το χαμόγελό του,
Μυστηριακό μεθύσι, Έντονη μυρωδιά κολόνιας, Παρατεταμένο λυκόφως, Γυάλινος
δίσκος, Κληματίδες μέχρι το χώμα, Εκείνος, Είδα στα μάτια του…, Όψη
αποδημητικού πουλιού, Αναπάντεχο ξύπνημα, Αποκατάσταση, Με προορισμό την ουτοπία,
«Τούτο εστί το σώμα μου», Κεραυνοβόλα, Μολυβένια σκιά, Ερωτηματικό, Η κατάθεση.
Το αναλυτικό προλογικό σημείωμα φανερώνει πως κάθε διήγημα
είχε την αφόρμησή του από ένα ανδρικό πρόσωπο, συγγενικό, φιλικό ή και άγνωστο,
που όμως συγκίνησε και χαράχτηκε στη μνήμη, για να αποδοθεί σε λογοτεχνική
φόρμα, μέσα από τους διαρκείς πειραματισμούς της συγγραφέως, από την κλασική ως
τη σουρρεαλιστική γραφή.
Παραστατικότατη στην
εξωτερική περιγραφή των προσώπων της,
διεισδυτική στην ψυχή των ηρώων της, με ακροάματα και θεάματα, εικόνες
οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές προπάντων, με ερμηνευτικά σχόλια των πραγμάτων
και προσώπων, μεταφέρει είτε στην Κύπρο των παλαιών ημερών, του ήθους των
ανθρώπων, με τις αγροτικές εργασίες και τη γυμνή τους συνάφεια με τη φύση και
το σύμπαν, με την πραότητα και αγαθότητα που εξέπεμπαν, τον πόθο της χαμένης
πατρίδας, είτε στον έξω κόσμο, μια διαρκής ταξιδιώτης,
στη γνωριμία της με άλλους, λογοτέχνες, άγνωστους ανθρώπους στο εξωτερικό ή
πρόσφυγες από το εξωτερικό. Προσπαθώντας να διεισδύσει στην ψυχολογία των άλλων
αποκαλύπτει τον ίδιο τον εαυτό της, πάντα συγκρατημένη και επιφυλακτική.
Στο διήγημα Το
Χαμόγελό του ζωγραφίζει με περισσή αγάπη τον παππού με το μικρό και μεγάλο
του σύμπαν, την αυτάρκεια και σοφία των
ανθρώπων, στο Μυστηριακό μεθύσι τον
άνθρωπο του χωριού με τα πάθη, τις κακουχίες, μια γραφή με συγκίνηση,
κατανόηση, διείσδυση στο εσωτερικό των ανθρώπων, στο Έντονη μυρωδιά κολόνιας την τελετουργία στο λουτρό ενός
ξεριζωμένου, με έντονη την οσφρητική δύναμη της συγγραφέως στο διήγημα.
Μέτοχος του κόσμου που παριστάνει ή αντανακλά, δίνει στο Παρατεταμένο λυκόφως τη γνωριμία της με
μεγάλους ομότεχνους, με ένα λόγο στρωτό, ευγενισμένο, ποιητικό. Στο Γυάλινο δίσκο παρακολουθεί ένα ερωτύλο
βιβλιοπώλη, πάντα με συμπάθεια στον άνθρωπο, με καταγραφή σημαδιακών στιγμών
της ζωής. Στο διήγημα Κληματίδες μέχρι
το χώμα και μόνο από τον τίτλο αναπλάθουμε το τοπίο, τον πόθο ενός πρόσφυγα
να δει το σπίτι του στην τουρκοκρατούμενη γη μας, ένα επεισοδιακό έργο, ενώ με
το Εκείνος, με πολλή τέχνη στη
επανάληψη του «εκείνος κοιμάται» αντιτίθενται η ολοήμερη εργασία της σύγχρονης
γυναίκας σε αντίθεση με τον άντρα, ένα έργο μεταξύ ποίησης, σκέψεων και
ψυχογραφίας μιας ζωής ανάμεσα στο όνειρο, τα σχέδια και την πραγματικότητα.
Στο Είδα στα μάτια
του, σε ένα ταξίδι μέσα στα
μάτια ενός ανδρός, βλέπει το χρόνο και τον τόπο, πρόσωπα και πράγματα,
διεισδύει στην ψυχή των ανθρώπων, ανιχνεύει, αναλύει, κατονομάζει εσωτερικές
καταστάσεις ως άλλος ανατόμος, όχι της επιστήμης αλλά της ευαισθησίας, και καλλιεπώς εκφράζει τα ευρήματα ή
διαισθήματα.
Σε όλα τα διηγήματα προηγείται μότο, εισαγωγικό στο πνεύμα
και στο κλίμα του διηγήματος, μια διαδρομή από τον έξω κόσμο στο εσωτερικό των
ηρώων και της συγγραφέως.
Σύγχρονα προβλήματα του τόπου και των ανθρώπων μας,
καθημερινές σκηνές, η έννοια του αμαρτήματος που παρακολουθεί υποδορίως τη
δημιουργό, σενάρια απλά αλλά ποιητικά δοσμένα, με το υπερφυσικό στοιχείο, τη
φαντασία, τη γνώση.
Από το κλασικό ευγενικό γράψιμο ως το μεθυσμένο
σουρρεαλιστικό, για να αποδοθούν πρόσωπα και καταστάσεις ανάλογες, όλα αυτά που
οδηγούν πάντα στο αναπάντητο ερώτημα «ποια είναι αυτή η δύναμη της ψυχής που
ωθεί στη συγγραφή και την καθοδηγεί ως το τέλος;»
Η σύγχρονη αφηγηματολογία παρέχει αρκετά όπλα για να
χρησιμοποιηθούν από τους αναλυτές αφηγημάτων, διακρίσεις και ονοματολογίες,
κανένα όμως από αυτά δεν χρησιμοποίησα θεωρώντας τα ψυχρά νυστέρια, ατελέσφορα.
Η ποιήτρια και πεζογράφος Λίλη Μιχαηλίδου συνεχίζει το
καρποφόρο έργο της.
