ΡΗΝΑ
ΚΑΤΣΕΛΛΗ, ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ, ΚΥΠΡΟΣ 74
Την
φαντάζομαι όταν άκουσε από χείλη αξιωματικού ελλαδίτη “Πολύ καλή η κορούλα σας,
έχει έξυπνα μάτια σαν του κ. Παπαδόπουλου” εννοώντας τον δικτάτορα Γεώργιο
Παπαδόπουλο, εκείνον, κι η Ρήνα το κατέγραψε, λέω τέτοιες μέρες μόνο στα γραφτά
της Ρήνας Κατσελλή θα ξαναζήσω την εποχή, έστω κι αν κέντρο της ζωής της ήταν η
Κερύνεια, παρακολουθούσε όμως τα πάντα, είχε ήδη διαμορφώσει κώδικα αξιών,
μπορούσε να υπερασπιστεί ιερά και όσια, κι έτσι καταφεύγω στο βιβλίο της “Πρόσφυγας
στον τόπο μου”, που με μεταφέρει στις μέρες εκείνες, με τη χούντα να κυβερνά,
με τους αξιωματικούς εδώ να καταγράφουν σε γαλάζιο τους δικούς τους, πράσινο
τους έτσι κι έτσι και κόκκινο τους κομμουνιστές, κι οι οπαδοί τους
εοκαβητατζήδες να πλουτίζουν, να κρατούν δέσμια τη μητρόπολη Κερύνειας με τον γραμματέα της υπερεξουσιαστή και του
ίδιου του μητροπολίτη.
“Ειδικά στις αρχές του 1974 γίνονταν γύρω
μας πολλά παράξενα πράγματα. Βλέπαμε συμπολίτες μας να θέλουν να μονοπωλήσουν
την ελληνικότητά μας φωνάζοντας σε κάθε περίσταση «ένωση ένωση!» ενώ παράλληλα
το υλικό τους βιοτικό επίπεδο ανέβαινε όσο και ο φανατισμός τους.
Δεκαεφτάχρονοι μαθητές αυθαδείαζαν στους καθηγητές τους. Είχαν τα πορτοφόλια
τους γεμάτα χρήματα, ενώ βιοπαλαιστές με ορισμένο μισθό αποκτούσαν ξαφνικά
οικόπεδα, διαμερίσματα, πολυέξοδες πολυτέλειες και ανέσεις.»
Παρακολουθεί το
εκκλησιαστικό ζήτημα, την καθαίρεση των μητροπολιτών που εναντιώθηκαν στον
Μακάριο και τον καθαίρεσαν, την ενθρόνιση νέου μητροπολίτη, απειλητικές
επιστολές κυκλοφορούν.
Ακολουθεί το
κεφάλαιο ΙΙ Ιντερμέδιο απάνθρωπης ηλιθιότητας και οδύνης – 15 Ιουλίου 1974
Στην Κερύνεια,
στο δωμάτιό της στο πατρικό σπίτι, αρχίζει να γράφει, αφού προηγουμένως
αναφέρεται σε όλα τα χαρακτηριστικά εκείνης της μέρας, ο ραδιοφωνικός σταθμός
καταλαμβάνεται, εμβατήρια και ανακοινώσεις, η Εθνική Φρουρά ανέλαβε την εξουσία
για να αποφευχθεί εμφύλιος σπαραγμός, και το αλησμόνητο εκείνης της ημέρας «ο
Μακάριος είναι νεκρός».
«Ακούω τα
εμβατήρια περιμένοντας την επόμενη ανακοίνωση και γράφω ψύχραιμα. «Ποιος πάει
για το καλύτερο ο Θεός το ξέρει. » Μικρά πιόνια για να κερδηθεί το παιχνίδι της
Παγκόσμιας Ανοησίας. Πόσες μάνες θα κλάψουν! Τι θα απογίνουμε; Δεν ξέρω. Εκείνο
που έχει σημασία είναι να μη χάσουμε την αξιοπρέπειά μας. Μέσα στη μικρότητα να
κρατήσουμε την ταυτότητά μας: Έλληνες Κύπριοι με αξιοπρέπεια 40 αιώνων. Δεν λέω
τίποτε άλλο. Η καρδιά μου είναι σφιγμένη κόμπο.»
Στη Μητρόπολη ο Μητροπολίτης
ετοιμάζεται να φύγει, ένα τανκ χτύπησε, ο πρώτος φαντάρος που αρνήθηκε να ρίξει
εναντίον της σκοτώθηκε από τους αξιωματικούς του, οι νέοι που έτρεξαν να σώσουν
τη Μητρόπολη διαλύθηκαν, τις κόρες που ήταν εκεί τις πήραν στον αστυνομικό
σταθμό, γυναικόπαιδα στο φρούριο της Κερύνειας ετοίμαζαν συλλαλητήριο αλλά απειλήθηκαν
με πυρ εναντίον τους, το δάσος του Προφήτη Ηλία και της Γομαρίστρας καιγόταν.
Ο Μακάριος είναι
ζωντανός, νέα κυβέρνηση αναλαμβάνει, έρευνες σε σπίτια από τους χουντικούς και
συλλήψεις μακαριακών συνεχίζονται. Τους φυλακίζουν στο κάστρο της Κερύνειας. Στα
νοσοκομεία πρυτανεύει η απανθρωπία.
Στη γραφή της
ολοφάνερος ο πόνος από τον εμφύλιο σπαραγμό και την αιματοχυσία. Ως άλλος
Σωκράτης δηλώνει, «ποτέ δε θα με πιάσει εθνικός μαζωχισμός που να με κάνει να
σκοτώσω πολιτικούς αντιφρονούντες ή αντιπάλους αδελφούς μου. Το νομίζω
εντιμότερο και ευκολότερο να σκοτωθώ από αυτούς.»
«Το καθαυτό
πραξικόπημα το έκαναν αξιωματικοί από την Ελλάδα που ήρθαν ειδικά για αυτό το
σκοπό μα ήταν αρκετοί για να κάνουν το κακό, για να μολύνουν τον τόπο… να
μολύνουν την Κύπρο που κουβαλεί πάνω της 42 αιώνων ζωντανό ελληνικό πολιτισμό.»
ΙΙΙ Αλλόφυλη
εισβολή
«Στο φρούριο τους
κρατούμενους τους είχαν κλειδωμένους και καυγάδιζαν αν έπρεπε να τους αφήσουν
ελεύθερους ή όχι. Αυτοί από τα κλειδωμένα κελιά φώναζαν να τους δώσουν όπλα να
πολεμήσουν τους τούρκους.»… «Τους άνοιξαν δυο ώρες μετά το πρώτο σφυροκόπημα των τουρκικών
αεροπλάνων. Βγήκαν από τα κελιά μισοπεθαμένοι από την τρομάρα και δεν ήξεραν τι
να κάνουν, πού να πάνε.»
Στο φρούριο «τα
αντιαεροπορικά ήταν λειψά. Κάποιος τους είχε αφαιρέσει εξαρτήματα- κυρίως σκόπευτρα-
οι ασύρματοι είχαν καταστραφεί ύστερα από μυστηριώδικη διαταγή.»
ΙV. Προσφυγιά 1974
Στο ξενοδοχείο
Ντόουμ είχαν καταφύγει 1800 «με φρουρά των Ηνωμένων Εθνών απ’ έξω. Πολλοί
πρόσφυγες έχουν καταφύγει στο χωριό Μπέλλα-παϊς, γυναίκες γέννησαν στους
κάμπους, παιδιά δεν έχουν γάλα, μεγάλοι πεινούν, εμείς εδώ πρέπει να
λογαριαζόμαστε από τους πιο τυχερούς.»
« ‘Ολο και
περισσότερο σκέφτουμαι τη βαλίτσα με τα ημερολόγια και τα άλλα πολύτιμα για
μένα χαρτιά που άφησα πίσω… Τόσος κόσμος
χάνεται και εγώ σκέπτομαι λίγα κουρελόχαρτα. Αν όμως χαθούν θα πληγωθώ
αφάνταστα. Θα πρέπει να λογαριάζουμαι κι εγώ από τους βαριά τραυματισμένους
ίσως ακρωτηριασμένους πνευματικά.»
«Τα σπίτια μας
στην Κερύνεια έχουν ήδη λεηλατηθεί από Τούρκους στρατιώτες και ντόπιους Τουρκοκύπριους…στέλνουν
με πλοία τα νοικοκυριά μας στην Τουρκία.»
«Θυμήθηκα την
περικοπή του Ευαγγελίου: «Θησαυρίζετε θησαυρούς εν τω ουρανώ, όπου ούτε σης
ούτε βρώσις αφανίζει και όπου κλέπται ου διορύσσουσι και κλέπτουσι.» Ναι, το
ζήτημα είναι να μην αφήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο να σκληρύνει ή να
ασκημίσει με τις αδικίες που μας κάνουν. Να μείνουμε και στην προσφυγιά μας
αξιοπρεπείς, να έχουμε πάντα τους ανιδιοτελείς στόχους μας, κι αν μας αδίκησαν, να μη γίνουμε εμείς άδικοι
κι αν μας λεηλάτησαν τα αγαθά μας να μη λεηλατήσουμε και εμείς την ψυχή μας από
ό τι καλό και αγαθό έχει.»
Εις μνημόσυνον
Ρήνας Κατσελλή.