ΕΠΙΤΑΦΙΩΝ ΕΠΤΑ ΘΥΜΙΑΜΑΤΑ
Του Στέλιου Παπαντωνίου
Το Λεύκωμα εικόνων με τίτλο «Επιταφίων Επτά Θυμιάματα» είναι
καρπός συνεργασίας πολλών, πρώτα του συλλαβόντος την ιδέα κ. Στέλιου
Γεωργαλλίδη, διευθυντή της εταιρείας που το χρηματοδότησε και εξέδωσε, της Κεντρικής
Ασφαλιστικής Εταιρείας, που δεν είναι λίγες οι φορές που χρηματοδότησε
λευκώματα καλλιτεχνών, και ακολούθως των πρωτεργατών, του Στέλιου Παπαντωνίου
που έγραψε τα κείμενα, του Πέτρου Παπαπέτρου (Πιν) που ανέλαβε την καλλιτεχνική
επιμέλεια, της P.A.P GRAPHICS LTD τον σχεδιασμό, των
μεταφραστών Ανδρέα Παπαπέτρου στα αγγλικά, Μάξιμου Τσιπένκο στα ρωσικά, των
φωτογράφων Ανδρέα Μανώλη και Θωμά Κωστή, και άλλων πολλών που με την αγάπη τους
στην ιδέα και στην πραγματοποίησή της συνεργάστηκαν συντονισμένα για να
παραχθεί το εξαίσιο αποτέλεσμα.
Είναι δύσκολο να γράφει κανένας για έργο στο οποίο συνέβαλε,
αν όσα γράφει δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Στην περίπτωσή μας όπως
υπάρχει το έργο, το λεύκωμα, που μπορεί
να χρησιμοποιηθεί ως τεκμήριο των λόγων.
Πρόκειται για ένα έργο 175 σελίδων, πλούσιο σε φωτογραφίες
από διάφορες εκκλησίες της εντός των τειχών Λευκωσίας, την ημέρα του Επιταφίου,
Μεγάλη Παρασκευή, με ποιητικά και πεζά κείμενα αναφερόμενα στην ημέρα, στις
προηγούμενες και στις ακολουθούσες, αρχής γενομένης από την Κυριακή του Τελώνου
και Φαρισαίου όταν αρχίζει το Τριώδιον με έμφαση στη Μεγάλη Βδομάδα και
ιδιαίτερα τη Μεγάλη Παρασκευή, ως την ημέρα της Πεντηκοστής και του Αγίου
Πνεύματος, μια περίοδο 120 ημερών, του ενός τρίτου του εκκλησιαστικού έτους.
Αφετηρία του λευκώματος στάθηκαν οι εμπειρίες του κ. Στέλιου
Γεωργαλλίδη και οι παιδικές μνήμες από την ενορία του αγίου Σάββα τη Μεγάλη
Παρασκευή με τους προσκυνητές να έρχονται κατά κύματα στην εκκλησία για να
προσκυνήσουν τον επιτάφιο. Η επιστροφή στις ρίζες και στον παιδικό παράδεισο,
στα εκκλησιαστικά έθιμα της Λευκωσίας, συγκίνησαν και τους πρωτεργάτες που
είχαν και έχουν παρόμοιες εμπειρίες. Το υλικό έπρεπε να δομηθεί έτσι ώστε να
ανταποκρίνεται στον αριθμό εφτά, γι’ αυτό και αδρομερώς μπορώ να πω πως
συνελήφθη η ιδέας μιας ομάδας φίλων που επισκέπτεται εφτά επιταφίους, σε εφτά
εκκλησιές και σε κάθε επίσκεψη βλέπει, ακούει, συζητά, θυμάται, κρίνει. Ύστερα
από ένα πρόλογο μικρό και περιεκτικό ακολουθεί η γενική θεώρηση της μακράς
εκκλησιαστικής περιόδου. Στο κείμενο με τίτλο Επιτάφιος Πρώτος γίνεται αναφορά
στις απαρχές του κόσμου και του μυστηρίου του θανάτου και της ζωής, στις
αρχαίες θρησκείες που εμπνεύστηκαν από τον θαμμένο σπόρο που ανασταίνεται την
άνοιξη, στον δεύτερο επιτάφιο γίνεται προσπάθεια σύλληψης της σημασίας του
αριθμού εφτά, κι εδώ, για να μη είναι το κείμενο εγκυκλοπαιδικό, κατατίθεται σε
ποιητικά σύνολα. Στον Επιτάφιο τρίτο, διερχόμεθα το Τριώδιον από Τελώνου και
Φαρισαίου, Ασώτου, στον τέταρτο γίνεται αναφορά στην Κυριακή της Απόκρεω και
των σχετικών εθίμων, στην Τσικνοπέμπτη και το Ψυχοσάββατον, την Κυριακή της
Τυρινής, με μνήμες από την Ιστορία της Κύπρου. Στον πέμπτο επιτάφιο, ενώ
συνεχίζεται η φανταστική επίσκεψη της παρέας στις διάφορες εκκλησίες, ερχόμαστε
στην Καθαρά Δευτέρα, τα έθιμα και τις εκκλησιαστικές ακολουθίες των ημερών,
προηγιασμένες, Χαιρετισμούς στη Θεοτόκο. Στον έκτο επιτάφιο αρχίζουν οι
Κυριακές των Νηστειών, ως την Μεγάλη Παρασκευή το πρωί με την αποκαθήλωση. Το
κύριο μέρος βρίσκεται στον Επιτάφιο Έβδομο, με την όλη τελετουργία του
επιταφίου και τα σχετικά έθιμα και εγκώμια. Από τη μια τα κείμενα, από την άλλη
εικόνες με όλο το σεβασμό στον επιτάφιο και στον Αθάνατο Κύριο. Ακολουθεί μια
σειρά από εικόνες από διάφορες εκκλησίες της Λευκωσίας κατά την ημέρα εκείνη, ο
Θρήνος της Παναγίας, η Προφητεία Ιεζεκιήλ, και τέλος, σε λευκές σελίδες η πρώτη
ανάσταση ως την Δευτέρα του αγίου Πνεύματος με τον εν Κύπρω κατακλυσμό.
Το όλο λεύκωμα κατατίθεται ως στοιχείον πολιτισμού και
τεκμήριο της θρησκευτικότητας του λαού μας. Ευχαριστίες.
