Κυριάκου Ευθυμίου, Κυρτός Αλατοπώλης

Στέλιου Παπαντωνίου, 

Κυριάκου Ευθυμίου Κυρτός Αλατοπώλης

Η ποιητική συλλογή του Κυριάκου Ευθυμίου Κυρτός Αλατοπώλης, Εκδόσεις Εντευκτηρίου με επιτυχημένο εξώφυλλο Άγγελου Μακρίδη (2015) που προεικονίζει άριστα το περιεχόμενο, με το μαύρο φόντο και τον αινιγματικό χαρακτήρα του παιχνιδιού ψιλόλιγνου γκριζωπού ανδρός, το σχοινάκι περασμένο τέσσερις φορές στους καρπούς των δυο χεριών με το ανάλογο δέσιμο που περιμένει τη λύση, ένας άνθρωπος μπροστά στο θάνατο και στη σιωπή, που αποδέχεται την αρχή και το τέλος, το παιγνιώδες του μυστηρίου και την ανάγκη έκφρασής του, χωρίζεται σε πέντε μέρη: Μυροφόρες Μαρτίου, Ασάλευτη λύπη, Μεταξωτά σεντόνια, Κυρτός Αλατοπώλης, Δίκαιη λύπη

Με προμετωπίδα «Το φεγγάρι φωτίζει τρυφερά τ’ακατάληπτο∙

                                  ένα σώμα αμίλητο με τα μάτια κλειστά.»

σταματούμε στο φεγγάρι με τις δυο όψεις, η μια φωτίζει η άλλη σκοτεινή, το ακατάληπτο μυστήριο της ζωής και του θανάτου περισσότερο εδώ, αμίλητο σώμα με κλειστά μάτια, θάνατος, σιωπή, όλα στοιχεία που υποβόσκουν  ως πρώτη ύλη στη συλλογή.

Οι Μυροφόρες του Μαρτίου παραπέμπουν στο θάνατο, στον επιτάφιο, με πρώτο ποίημα «Γυρισμός» μια στροφή στον ένδον κόσμο, ανεξιχνίαστο, με τη μοίρα απαράγραπτη, με την ανάγκη να κατέλθει στο βάθος της συνείδησης και να εξιχνιάσει. Η ανάγκη του ποιητή να εκφραστεί είναι κοπιώδης, ο ύπνος ως ύπνος ή ως θάνατος θα δώσει τέλος στην ανθρώπινη έκφραση, στην ελπίδα του ανθρώπου να ζήσει ελεύθερος μέσα σε ένα τόπο με τη νεκρή του ζώνη να επαναλαμβάνει τα σκοτάδια και τις πληγές. Εδώ βασιλεύει ο θάνατος, η μνήμη αδυνατεί να συλλάβει τις μορφές. Μόνη η ανθρώπινη φωνή μπροστά στο άρρητο, στην ενοχή και στο φόβο μπορεί να εξορκίσει το κακό. Μέσα στο σκοτάδι οι εφιάλτες απομακρύνουν τον ύπνο, το φως όμως μπορεί να φέρει άλλα μεγάλα δεινά, και ποιος να ξεπλύνει την ντροπή. Η ψυχή παράγει, ο ποιητής έλκεται στην πηγή της πληγής του, στο αιώνιο είναι. Στο τέλος ο άνθρωπος συμφιλιώνεται με το θάνατο, με τη ζωή του, με τον εαυτό του και η έξοδος ακολουθεί ήρεμη, φιλοσοφημένη.

Ο Κυριάκος Ευθυμίου στο πρώτο μέρος της ποιητικής του συλλογής Κυρτός Αλατοπώλης κατήλθε στα βάθη του είναι, συνέλαβε τις αιώνιες αρχές της ζωής και του θανάτου κι εξήλθε συμφιλιωμένος με την αλήθεια και τον εαυτό του.

Ασάλευτη λύπη: Η συνειδητοποίηση της ενοχής και η ανατροπή της ζωής, που κάποτε πίστευε στη δύναμή της, μεγαλώνει ως ένα όριο από τον ίδιο τον ποιητή, όπως ο θάνατος που τρέφουμε μέσα μας και περιμένει να μας θερίσει. Μέσα στα όριά του ο άνθρωπος συλλαμβάνει την ύπαρξή του ως φυσικό από τη μια γεγονός συνοδευμένο όμως από το λυπηρόν της υπάρξεως.

Μεταξωτά σεντόνια: Στην ενότητα δεσπόζει η διαλεκτική της πραγματικότητας και της φαντασίας, της ταυτότητας και ετερότητας, της ελευθερίας και του φόβου, του παρελθόντος και του παρόντος, του θανάτου και του έρωτα της ζωής, της σιωπής και του λόγου, του παρόντος κόσμου και του αιωνίου της ψυχής.

Ως φιλόλογος θα ήθελα να ερμηνεύσω το ποίημα Έκθεση Ιδεών ως εκφράζον με λακωνικότητα, πίκρα και γνώση την εικόνα που παρουσιάζουν οι μαθητικές εκθέσεις ιδεών: εξωπραγματικές ιδέες, παλαιολιθικές, με χαρακτηριστικό της γραφής την επαναληπτική πρόσθεση.

Συγκινητικός ο Επιτάφιος για τους μεγάλους στην ηλικία που δεν έπαψαν να είναι παιδιά.

Στο ποίημα Ναυάγιο φαίνεται να υπάρχει μια θεία δικαιοσύνη που καταποντίζει δίκαια τους λαθεύοντας, αυτούς που διέψευσαν τα όνειρα και τις προσδοκίες τους.

Ο Αλατοπώλης, πρώτο συνθετικό άλας και δεύτερο πωλώ, πωλεί αλάτι, το αλάτι από τη θάλασσα, μήτρα της ζωής άρα και του θανάτου, το άλας αλμυρό, θλιβερό, δάκρυ, κλάμα αλλά και συντηρητικό και φάρμακο στις πληγές του ποιητή, κυρτού από τα χρόνια και τα βάσανα, πιο κοντά στραμμένου στη γη από την οποία προήλθαμε και στην οποία επιστρέφουμε. Ζωή, θάνατος, πληγή, ποίηση, αυτά εν ολίγοις συνθέτουν την έννοια του Κυρτού Αλατοπώλη.

Στο ποίημα Κυρτός Αλατοπώλης διαφαίνεται ένας κρυφός πόνος, μια πληγή από λάθη,  μια πανάρχαια βαθιά πίκρα  σε μια παιδική- ευαίσθητη ψυχή, όπως η έννοια της αγωνίας , του προπατορικού αμαρτήματος, το αόριστο λάθος ή πάθος, η συγκλονιστική έλλειψη.

Η συντριβή παρουσιάζεται στο ποίημα Νυχτοφάναρο ως μοιραίο λάθος, ένα δυστύχημα που οδηγεί στο θάνατο, θέμα του οποίου και το επόμενο ποίημα, Αντίπερα. Η μετάβαση από τη μια ζωή στην άλλη και ίσως το μάταιο της πίστης σε μετά θάνατο ζωή. Η ταραχή μπροστά στο θάνατο, η προσπάθεια γνώσης του και η αδυναμία σύλληψής του, με μόνη τη βεβαιότητα πως ό, τι γεννιέται πεθαίνει, δίνεται στο ποίημα Καταιγίδα.

Θα ‘θελα γι’ αυτό το ποίημα να γράψω περισσότερα. Γενικά πρώτα για τα ποιήματα που αποτελούν από μόνα τους γρίφους ή σε σφιγγοειδή λόγο λακωνικό και μεστό, που καλεί ως δελφικό ρητό να εισέλθει ο αναγνώστης στα ενδότερα, που είναι ουσιαστικά και αποτελούν κάποτε τις μεγάλες και απλές αλήθειες, αφού απλούς ο λόγος της αληθείας έφυ.

Ξεκινώ από την αρχή πως έχω απέναντί μου ένα ποίημα, πως ένας άνθρωπος αισθάνθηκε βαθύτατα κάτι σπάνιο ίσως και μόχθησε να το εκφράσει. Τίτλος, Καταιγίδα, βροντές, αστραπές σκίζουν τον ουρανό, βρέχει, φυσά. Νύχτα, νύχτα παράφορη νύχτα. Είναι άνθρωπος που το γράφει, επαναλαμβάνει και επιτείνει. Παράφορη, γεμάτη μυστήρια, άλογη, ανεξήγητη, καθ’ υπερβολήν. Σκοτάδι, άγνοια, θάνατος. Σε όχθη παραποτάμιας ξενιτιάς. Ο ποταμός, σύμβολο ζωής, διαβαίνει, ταξιδεύει, ποτίζει ζωοδότης, στις όχθες του αποβιβάζονται, επιβιβάζονται ως του άδη, ξένο, παράδοξο η ξενιτιά κι ο θάνατος. Η καταιγίδα ξέσπασε μες στις ραγισματιές. Ήδη η ζωή έχει υποστεί τις πληγές της. Το χτύπημα με την καταιγίδα καταστρέφει έτι περαιτέρω. Πιάστηκες απ’ το φίδι. Ο όφις της γνώσεως, ο πρωτόγονος διάβολος, μπορεί να δώσει λύση; Ή οι λύσεις είναι γνωσιολογικές και άχρηστες για την ψυχή; Ίσως αυτά τα ερωτήματα να μην απασχολούν πολλούς. Η μήτρα όμως της ζωής γνωρίζει πως ό, τι γεννιέται πεθαίνει.

Πολλές φορές το αντίστροφο είναι το αληθινό. Κι εδώ στο ποίημα Φτερά, συλλαμβάνεται αυτή η αλήθεια πως η άβυσσος χρειάζεται για να την ανέβεις, εκεί ψηλά που είναι, «φτερά ναυαγού καμένα την ώρα της γέννησης.»

Όπου η ποίηση του Κυριάκου Ευθυμίου βρίσκει το κλειδί της. Ο άνθρωπος είναι γεννημένος για να συλλαμβάνει αυτά που συλλαμβάνει και να τα εκφράζει όπως τα εκφράζει. Από αυτή την άποψη θεωρώ τον Κυριάκου Ευθυμίου ως ένα από τους πιο βαθυστόχαστους ποιητές μας που με λόγο βαθύ, επιλεκτικό, σφιχτοπλεγμένο, αποκαλύπτει εις βάθος μελέτη της ψυχής και της ποίησης και υπέρμετρο σεβασμό τους.