Τετάρτη 23η Ιουνίου 2021
Παλιά Αρχιεπισκοπή - Καθεδρικός Ναός Αγίου Ιωάννη
Για το βιβλίο «Κρυφοί ανέμοι» του Στέλιου Παπαντωνίου.
ΟΜΙΛΙΑ: Λάζαρος Α. Μαύρος
ΔΙΑΒΑΣΑ με την προσοχή που αρμόζει, το κείμενο που έγραψε σε αυτό το βιβλίο ο Στέλιος Παπαντωνίου. Μαζί με όσα άλλα σπουδαία και συνάδοντα, ο ίδιος επέλεξε εδώ να ανθολογήσει από παλαιοτέρων τα κείμενα. Και όσα άλλα, μαστορικά συνταίριασε, από τους ύμνους και τις προσευχές που ως «Θυμίαμα Ενώπιόν Σου» ο ίδιος ψάλλει κάθε Κυριακή, γιορτές κι εσπερινούς, απ’ το δεξί ψαλτήρι τα’ Αγίου Κασσιανού του. Εδώ πιο κάτω, στ’ ακραίο φυλάκιο του 1ου λόχου του 213 Τάγματος της Εθνικής μας Φρουράς απέναντι απ’ τα πολυβολεία του Αττίλα.
ΠΡΟΣΗΛΩΘΗΚΑ με την ίδια προσοχή στις φωτογραφίες, στους συγκλονιστικούς ζωγραφικούς πίνακες και στα σκίτσα, με τα οποία ο Πέτρος Παπαπέτρου (ο καλός μας ΠΙΝ) επινόησε για να εκπονήσει τούτο το λεύκωμα των 90 σελίδων.
Και:
ΕΧΟΝΤΑΣ μεταλάβει ξανά, στις 17 τελευταίες σελίδες του, για πολλοστή φορά, ολόκληρο το αριστούργημα της διαιωνιζόμενης μας υπόστασης, το οποίο στιχούργησε στην «Εννάτη Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου», ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης, με τους Κρυφούς Ανέμους του στον πρώτο κιόλας στίχο του, που έγινε τίτλος του βιβλίου,
ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΙ την ευχέρεια της
δικής σας ανοχής και οικειότητας,
απόψε, φίλες και φίλοι, ώστε να δραπετεύσω από τα στενά καθήκοντα της συνήθους βιβλιοπαρουσίασης.
Για να απλωθώ νακκουρίν σε τούτον εδώ τον συγκεκριμένο χώρο, όπου βρισκόμαστε απόψε. Μέσα στης Χώρας τα στενά, στης Χώρας τα καντούνια.
Σε περισσότερες όμως εποχές.
Με κέντρο αυτόν τον χώρο.
Μέσα αλλά και έξω από τα κείμενα του βιβλίου.
Εξαιτίας αυτού του χώρου.
Κι εξαιτίας των 200 χρόνων από τότε.
Κι εξαιτίας του "πάλαι τζιαιρόν Δευτερογιούνην".
ΜΕ ΥΠΟΚΙΝΗΣΕ γι’ αυτή μου την επιλογή πρώτη, η 1η παράγραφος των «Προλογικών» του βιβλίου που έγραψε ο Στέλιος Παπαντωνίου. Σας διαβάζω τα λόγια του:
«Διερωτάται κανείς ποια είναι τα πραγματικά γεγονότα: αυτά που φέρνουν στην επιφάνεια οι ιστορικοί, ύστερα από έρευνες και μελέτες, που έχουν όμως την προσωπική ή κομματική – το χειρότερο – σφραγίδα στον τρόπο παρουσίασης, ή αυτά που βρίσκονται στον άλλο καμβά, στην ψυχή μας, στην οποία είναι ήδη καταγραμμένα με ανεξίτηλα χρώματα και λεπίδια, όπως τα έχουμε στην φαντασία, όπως κυλούν στο αίμα, με το πρώτο άκουσμα ποιημάτων ή σημαδιακών κειμένων, που διαφυλάσσονται μια για πάντα στο νου στην καρδιά, όπως κι αν ονομάσει κανείς τον εσωτερικό μας κόσμο»... έγραψε ο Παπαντωνίου.
ΣΤΟΝ δικό μου λοιπόν τον καμβά: Στην ψυχή, στον νου, στην καρδιά και στη μνήμη, με ανεξίτηλα τα χρώματα και, ιδίως, με τα φρικτά λεπίδια, θα σας μιλήσω.
Γι’ αυτόν τον χώρο.
Γι’ αυτήν την αυλή.
Την γειτονιά και την ενορία τ’ Αγιαννιού.
Για όλα τούτα εδώ τα κτήρια όπου
συναχτήκαμε απόψε, η δική μου αναφορά.
Τήδε.
Ενταύθα.
Δαμαί, με άλφα ιώτα.
Στο κέντρο των νεότερων αιώνων της ύπαρξης και της υπόστασής μας:
Της Ρωμιοσύνης πο ‘ν’ φυλή συνότζιαιρη του κόσμου.
Της Ρωμιοσύνης η οποία δεν έπαψε ποτέ να προσεύχεται:
«Θεέ μου, τζιαί ξησκλάβωσε την άχαρην φυλήν μας,
Θεέ μου, τζιαί στερέωννε τους λας που πολεμούσιν»...
ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ στην αυλή του καθεδρικού ναού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Στην αυλή εδώ της παλαιάς Αρχιεπισκοπής που υπήρχε από πριν το 1821.
Δίπλα μας και η καινούργια που κτίστηκε το 1959.
Βρισκόμαστε απέναντι από την Ελληνική Σχολή (νυν Παγκύπριο Γυμνάσιο) την οποία ίδρυσε το 1812, εννιά χρόνια πριν τον κρεμάσουν οι Τούρκοι, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός. Και στην υπόγεια της Κρύπτη, έκρυβε από τους Τούρκους Κατακτητές ο Κυπριανός, τους φιλοξενούμενους του: Τους μυστικούς απεσταλμένους της Φιλικής Εταιρείας. Για την προετοιμασία της συνδρομής της Κύπρου στην Επανάστασή μας του Εικοσιένα.
ΕΔΩ που καθόμαστε απόψε, φίλες και φίλοι, από αυτά εδώ τα σκαλοπάτια της παλιάς Αρχιεπισκοπής κατέβηκε εκείνο το πρωί του Σαββάτου 9η Ιουλίου 1821 ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, όταν τον συνέλαβαν οι Τούρκοι ασκερλήδες (στρατιώτες) του Μουσελλίμ-αγά. Και τον πήρανε, εδώ πιο κάτω, στο Σαράγιο του κέντρου της παλιάς Λευκωσίας.
Εκεί τον απαγχόνισαν.
Το βράδυ της ίδιας μέρας,
από τον κλώνον μιας Συκαμιάς.
Δίπλα στον πλάτανο, κάτω από τον οποίο αποκεφάλισαν την ίδια ώρα, τους μητροπολίτες Κυρηνείας Λαυρέντιο, Κιτίου Μελέτιο και Πάφου Χρύσανθο. Μαζί και τον βοσκό Δημήτριο από τον Άγιο Ιωάννη Μαλούντας, που τον έγραψαν οι ιστορικοί και τα στιχούργησε ο Βασίλης Μιχαηλίδης.
ΕΔΩ, σ’ αυτήν την αρχαιότερη εκκλησιά τ’ Αγιαννιού μπήκε εκείνο το πρωί, "π’ άρτζιεψεν πκιόν το Σάββατον να πικροξημερώννει", Εννιά του μηνός, τζιαιρόν Δευτερογιούνην, πριν τον συλλάβουν οι Ασκερλήδες του Οθωμανού διοικητή της υπόδουλης Κύπρου, Κουτσιούκ Μεχμέτ, ο Τζιυπριανός.
«Τζι επήεν τζι εγονάτισεν ομπρός της Παναΐας
τζιαί κάτι εψουψούρισεν τζι ευτύς εκλαμουρίστην»...
****
ΠΡΕΠΕΙ να σας πω, αγαπητές φίλες και φίλοι, ότι και του λόγου μου είμαι εκ γενετής Αγιαννιώτης. Ανακρίβεια. Όχι μόνο εκ γενετής μου. Αλλά και εκ γενετής της μακαρίτισσας της μάνας μου. Και της μάνας της μάνας μου. Και δεν ξέρω πόσο ακόμη πιο πίσω. Δυο στενά πιο κάτω γεννήθηκε το 1931 η μάνα μου κι εφημέριος τ’ Αγιαννιού ήταν τότε ο θείος της ο παπά Μιχαήλ Φοινικαρίδης. Που είχε πρώτα υπηρετήσει το 1921 εφημέριος στον καθεδρικό ναό της Κερύνειας μας τον Αρχάγγελο. Από εκεί και ένας εκ μητρός προ-παππούς μου.
Εδώ επίσης, σ’ αυτήν την εκκλησιά, ήταν επίτροπος τ’ Αγιαννιού, από το 1959 ως τον θάνατό του το 2014, ο πατέρας μου, απ’ τον Αγρό. Τον είχε παντρέψει το 1952 με τη μάνα μου ο εφημέριος Παπάντωνης Ερωτοκρίτου.
Ο ιερέας που μόνος και φρουρούμενος από τους ένοπλους Εγγλέζους δημίους, τέλεσε στα Φυλακισμένα Μνήματα, από τον Μάιο του 1956 ως τον Νοέμβριο του 1958 τις οκτώ νεκρώσιμες ακολουθίες των 13 ηρώων της ΕΟΚΑ, τέσσερις κηδείες εννέα Απαγχονισθέντων και τέσσερις των τεσσάρων πεσόντων σε μάχες. Και απέναντι το Γυμνάσιό μας.
***
ΑΠΟ τα σκαλιά αυτά πάλι εδώ,
της παλιάς Αρχιεπισκοπής (δεν υπήρχε ακόμα η νέα) κατέβηκε εκείνη την Παρασκευή 9η Μαρτίου 1956 της ΕΟΚΑ ο ηγέτης του αγώνα Εθνάρχης Μακάριος που τον συνέλαβαν οι Εγγλέζοι του Χάρντινγκ και τον έστειλαν εξορία στις Σεϋχέλλες με τον Κυρηνείας Κυπριανό, τον Παπάσταυρο της Φανερωμένης και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη.
Υπάρχει και μία τότε φωτογραφία που κατέβαινε τα σκαλοπάτια και μαζί του, ανάμεσα σε άλλους, και οι υπάλληλοι της Αρχιεπισκοπής, οι μακαρίτες Πέτρος Χατζηπέτρου και Χριστάκης Αγαπίου της γειτονιάς μας ενορίτες.
****
ΕΔΩ σε αυτήν την εκκλησιά - είχε τότε ακόμη και ένα παλιό κτήριο με κεραμίδια στην είσοδο της αυλής της - υποδέχθηκε ο λαός τους αντάρτες, για την πρώτη δοξολογία με τη λήξη του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ.
****
ΕΔΩ δίπλα, στην καινούργια Αρχιεπισκοπή, επέστρεψε από την εξορία, μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου την Κυριακή1η Μαρτίου 1959 ο Μακάριος.
Μυριάδες ενθουσιώδους λαού, απ’ όλη της Κύπρο, μαζεμένοι σε όλους τους πέριξ δρόμους και πλατείες, τον άκουγαν να αναφωνεί από εκεί ψηλά στην δυτική βεράντα της, το θριαμβικό «νενικήκαμεν αδελφοί».
****
ΕΔΩ, 11 χρόνια αργότερα, από την απέναντι ταράτσα της Σεβερείου Βιβλιοθήκης του Παγκυπρίου Γυμνασίου πολυβόλησαν την Κυριακή 8 Μαρτίου 1970 το ελικόπτερο του Προέδρου Μακαρίου οι επίδοξοι δολοφόνοι του. Κυριακή που θα πήγαινε στον Μαχαιρά για το 13ο ετήσιο Μνημόσυνο του Αυξεντίου.
Και τον έσωσε, με εκπληκτική αιφνίδια προσγείωση εκεί δίπλα, στο οικόπεδο απέναντι από το αρχοντικό του δραγομάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, πυροβολημένος στην κοιλιά, ο Ελλαδίτης πιλότος του ελικοπτέρου ταγματάρχης Πυροβολικού Ζαχαρίας Παπαδογιάννης.
****
ΕΔΩ σε αυτούς τους χώρους
έγινε την αποφράδα Δευτέρα 15η Ιουλίου 1974
του προδοτικού πραξικοπήματος,
η αποτρόπαια αδελφοκτόνα, εμφύλια Μάχη της Αρχιεπισκοπής. Ξανά Τζιαιρόν Δευτερογιούνην.
- Όπως τους αλληλοσφαγέντες στην Εφτάπυλη αρχαία Θήβα, Πολυνείκη και Ετεοκλή. Αδελφούς της Αντιγόνης και της Ισμήνης, γιούς του Οιδίποδα και της μάνας του της Ιοκάστης, που ανήξερη κι εκείνη έγινε ομόκλινη και σύνευνη του γιού της, των τραγωδιών του αρχαίου μας Σο0φοκλή. Αλληλοσφαγέντες οι αδελφοί Πολυνείκης και Ετεοκλής για την εξουσία. Ποιος απ’ τους δυό θα έπαιρνε τον θρόνο των Θηβών…
- Δικοί μας φίλοι προσωπικοί, συμμαθητές και τότε συστρατιώτες μας, αλληλοπυροβολούμενοι την αποφράδα 15η μηνός Δευτερογιούνη του ολέθριου 1974.
ΤΩΡΑ που θα φεύγετε, σταθείτε λίγο στην μαρμαρένια προτομή του Εθνομάρτυρα Κυπριανού δίπλα στην έξοδο της αυλής.
Βρισκόταν, η προτομή, την αποφράδα εκείνη Δευτέρα του ‘74, στη γωνιά της Αρχιεπισκοπής. Στη συμβολή της οδού Αγίου Ιωάννου, με την Κοραή και την Ζήνωνος Κιτιέως. Απέναντι από το τότε και νυν σαντουιτσίδικο του Πέτρου Πέτσα. Θα δείτε πυροβολημένο ένα μέρος του μαρμάρου του Εθνομάρτυρα Τζιυπριανού. Από αδελφοκτόνο βόλι του πραξικοπήματος.
Ανηφορίστε την οδό Κοραή ως το Μνημείο της Κυπριακής Επανάστασης του 1955 επί του τείχους της Λευκωσίας.
- Δεν είχαν γίνει ακόμη τότε τα αποκαλυπτήριά του. Περίμενε τυλιγμένο με τα λευκά σεντόνια.
- Την αποφράδα 15η Ιουλίου 1974, όμως, οι αδελφοκτόνες σφαίρες των πολυβόλων τρύπησαν ακριβώς στο αριστερό στήθος, κατευθείαν στην καρδιά της, το μπρούντζινο άγαλμα της Ελευθερίας.
- Στο κούτελο και αλλού πυροβολημένα, με ανεξίτηλες έκτοτε τρύπες από τις σφαίρες της 15ης Ιουλίου 1974, τα άλλα αγάλματα κληρικών και λαϊκών του Μνημείου.
- Πηγαίνετε να τα δείτε από κοντά προσεχτικά.
- Θα εντοπίσετε τις τρύπες των πυροβολισμών της αποφράδας.
- Είναι εκεί, φρικιαστικά ανεξίτηλα λεπίδια: 47 ήδη οι Δευτερογιούνηδες. Εκεί:
Απέναντι από το σπίτι όπου, σε ενοικιαζόμενο δωμάτιο διέμενε από τα μαθητικά του χρόνια ως τη σύλληψή του από τους Εγγλέζους ο ήρωας της ΕΟΚΑ Μάρκος Δράκος. Ο οποίος, αφού δραπέτευσε με τους συναγωνιστές του από τις αγγλικές φυλακές του Κάστρου της Κερύνειας μας, έγινε αρχηγός της Ανταρτικής Ομάδας Ουρανός της ΕΟΚΑ στον Κύκκο και 24χρονος θυσιάστηκε μαχόμενος 18η Ιανουαρίου 1957 στην Ευρύχου.
****
ΑΥΤΑ και πλήθος άλλα παραπλήσια, στα βιώματά μας:
Στις μνήμες, στον καμβά, στην ψυχή, στον νου και στην καρδιά, με ανεξίτηλα τα χρώματα και ιδίως τα φρικτά λεπίδια, των ενοριτών τ’ Αγιαννιού...
ΣΤΑ πλουσιότατα ράφια της Σεβερείου Βιβλιοθήκης του απέναντι Παγκυπρίου Γυμνασίου, ήταν κι ένα μικρό βιβλίο.
Ο κατά Λεωκράτους λόγος του αρχαίου Λυκούργου.
Δεν ήταν όμως στη διδακτέα μας ύλη. Δυστυχώς.
Είχε στις σελίδες του και τον όρκο των αρχαίων Αθηναίων εφήβων.
Τον όρκο που έδιναν ότι γίνονταν πλέον πολίτες - οπλίτες της πρωτογέννητης αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας.
Και έλεγε τα εξής:
«Οὐ καταισχυνῶ τὰ ὅπλα τὰ ἱερὰ,
οὐδ' ἐγκαταλείψω τὸν παραστάτην ὅτῳ ἂν στοιχήσω·
ἀμυνῶ δὲ καὶ ὑπὲρ ἱερῶν καὶ ὁσίων
καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν.
καὶ τὴν πατρίδα οὐκ ἐλάσσω παραδώσω,
πλείω δὲ καὶ ἀρείω ὅσης ἂν παραδέξωμαι.
καὶ εὐηκοήσω τῶν ἀεὶ κραινόντων ἐμφρόνως
καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἰδρυμένοις πείσομαι
καὶ οὕστινας ἂν ἄλλους τὸ πλῆθος ὁμοφρόνως ἰδρύσηται
καὶ ἂν τις ἀναιρῇ τοὺς θεσμοὺς ἢ μὴ πείθηται οὐκ ἐπιτρέψω,
ἀμυνῶ δὲ καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν.
καὶ ἱερὰ τὰ πάτρια τιμήσω.
ἵστορες τούτων Ἄγλαυρος, Ἐνυάλιος,
Ἄρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αὐξώ, Ἡγεμόνη».
ΔΕΝ μας τον δίδασκε όμως η Παιδεία μας.
ΔΕΝ μόρφωνε τις νέες γενιές για το άθλημα της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας.
Ώστε έγκαιρα κι εμείς, και οι πριν από εμάς, να αντιληφθούμε, να κατανοήσουμε, ν’ αφομοιώσουμε, ως τρόπο του συλλογικού μας βίου ίδίως το δεύτερο μέρος του όρκου που έλεγε:
«καὶ εὐηκοήσω τῶν ἀεὶ κραινόντων ἐμφρόνως
καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἰδρυμένοις πείσομαι
καὶ οὕστινας ἂν ἄλλους τὸ πλῆθος ὁμοφρόνως ἰδρύσηται
καὶ ἂν τις ἀναιρῇ τοὺς θεσμο
ὺς ἢ μὴ πείθηται οὐκ ἐπιτρέψω,
ἀμυνῶ δὲ καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν»...
ΚΑΙ, ούτε κοπίαζε η Παιδεία να μεταλαμπαδεύσει στις νέες γενιές, σαν προστατευτικό κράνος και σαν αλεξίσφαιρο γιλέκο, ως ζώνη ασφαλείας και αυτοπροστασίας, την ελληνική σοφία για την αρχέγονη και αρχέκακη της φυλής, φρικτότερη μας εμφύλια πανούκλα.
- Παρ’ ότι την είχε φωτίσει πληρέστατα, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, με το Γ-82 της Ξυγγραφής του ο Θουκυδίδης, γράφοντας για τους εμφυλίους πόλεμους από τα Κερκυραϊκά του 427 προ Χριστού.
- Όπως και στα Απομνημονεύματα του ο Μακρυγιάννης, για τα παρόμοια του 1821 μετά Χριστόν.
- Ώστε κάθε ελληνική γενιά να εννοήσουμε και πρωτίστως να αποτρέπουμε τα περί εμφυλίων πολέμων και εμφυλίων παθών, φρικτότερα λεπίδια.
- Παρόντα στη μνήμη, στον καμβά, στον νου και την καρδιά και των ενοριτών τ’ Αγιαννιού.
Δεμένα στη συνέχεια της ιστορίας αυτής της γειτονιάς, αυτής της αυλής, για την οποία μαζευτήκαμε απόψε.
Από τους Κρυφούς Ανέμους του Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, ως την εθνική μας καταστροφή του 1974.
Και όσα έκτοτε υποφέρουμε.
ΜΑΣ ΤΑ ΕΙΠΕ, στ’ όρομάν του, δαμαί πιο κάτω, με τον Εθνομμάρτυρα Κυπριανό, «στη συκαμμιάν τζιαμαί πόν το Σαράγιο», προτού μας φύγει, φέτος το Μεγάλο Σάββατο πριν 55 μέρες ο αγαπημένος μας Μιχάλης Πασιαρδής.
Πριν να βάλουν την συρτοθηλιάν
εις τον λαιμόν του Τζιυπριανού του:
«Έθελα τζιείν’ την σταλαμήν κοντά του να βουρήσω
τζι’ όσα γινήκαν ύστερα να του τα μολοήσω.
Να πω γι’ όσα γινήκασιν στους γρόνους τους δικούς μας
π’ ο τόπος άψεν τζι’ έκρουσεν τζι’ ‘έν το χωρεί ο νους μας.
Τζ’ άκο, ‘νταλις ετσιάττισεν – μές στον Δευτερογιούνι
μήναν που μαρτυρήσετε, τότες άλλοι τζι’ εσούνι.
Σάν τόν εθώρουν, είε μμε, τζι’ ένεψεμ μου να φύω
τζι’ έπκιασαν που το νέψιμον, πως έμαθεν πριν λλίο.
Τότες εγιώνι στράφηκα τζι’ έκαμα τζιεί πως φέβκω
μα σκέφτηκα τον πόνον του τζι’ άρτζιεψα να του νέβκω
σαν να του λάλουν πως δαμαί, τζι’ όσα ‘κόμα τζι’ αδ δούμε
μα τζι’ αλοάρκαστα κακά, πάλ’ έν να κρατηθούμε»...
Το δαμαί με άλφα ιώτα.
Αιωνία η μνήμη σου Πασιαρδή μας.
ΔΕΝ ΣΑΣ ΕΙΠΑ λεπτομέρειες για το περιεχόμενο αυτού του σπουδαίου βιβλίου - λευκώματος. Θα το μελετήσετε, μόνος του ο καθένας κι η καθεμιά σας.
Για την έκδοσή του, πάντως, ευγνωμονούμε τον πρωταίτιο Στέλιο Γεωργαλλίδη.
Και την, ξανά και πάλιν, παραγωγικότατη δυάδα
Στέλιος Παπαντωνίου και Πέτρος Παπαπέτρου.
Με τους πίνακες και του αείμνηστου μας φίλου Γιώργου Μαυρογένη.
Εσείς θα το μελετήσετε. Και ο καθένας θα κρίνει το περιεχόμενό του.
Εγώ παρασύρθηκα από τον άλλο καμβά στην ψυχή μας.
Από τα λεπίδια στην καρδιά και στον εσωτερικό μας κόσμο.
Όπου αισθάνθηκα να με προσκαλεί από τα προλογικά του της 5ης σελίδας ο Στέλιος Παπαντωνίου, που τα έγραψε δίπλα στην φωτογραφία που έβγαλε ο Αντρέας μας ο Μανώλης και την επέλεξε ο Πέτρος Παπαπέτρου, με την πυροβολημένη προτομή του Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, το καμπαναριό τ’ Άη Γιάννη και τις δύο Αρχιεπισκοπές μας, παλιά και νέα.
Εγώ σας είπα τα δικά μου. Προσωπικά και Αγιαννιώτικα. Αρχαιότατα, αρχαία και νεότερα.
ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΑ σ’ εκείνα που έγραψε στη σελίδα 45 αυτού του βιβλίου πάλι ο Στέλιος ο Παπαντωνίου. Και ήταν η δεύτερη υποκίνηση για τα δικά μου λεπίδια.
Σας διαβάζω ξανά Παπαντωνίου:
«Η μοίρα της Κύπρου, ελληνική στην ιστορία, από τον καιρό του τρωικού πολέμου και πριν ακόμα, και κοντά στην Τουρκία γεωγραφικά, που ετοιμάζει επιθέσεις εναντίον της από τον καιρό που συνειδητοποίησε τη γεωγραφική θέση του νησιού και τη σημασία που έχει γι’ αυτήν. Παρ’ όλα αυτά, οι Έλληνες της Κύπρου, συνειδητοί ακόλουθοι της θεμελιακής προτροπής του Θουκυδίδη μην αποφεύγετε τους πολεμικούς κινδύνους, αφού «το εύδαιμον το ελεύθερον» (ευτυχισμένος είναι μόνο ο ελεύθερος) παλεύουν για την ελευθερία τους κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες και τη μοιραία γειτνίαση με την Τουρκία»…
Εσείς τώρα, φίλες και φίλοι,
αφού διαβάσετε το βιβλίο,
θα αποφανθείτε,
η κάθε μια κι ο κάθε ένας τα δικά σας.
Έτσι δεν είναι, άλλωστε, το κάθε μας βιβλίο;
Σας ευχαριστώ.
