Κρυφοί ανέμοι.
Ο Στέλιος Παπαντωνίου στον πρόλογό του λιτού αφιερωματικού τόμου «κρυφοί ανέμοι», ο οποίος φέρει τον επίτιτλο: από την εννάτη Ιουλίου του Βασίλη Μιχαηλίδη, γράφει εκθέτοντας με σαφήνεια το σκεπτικό δια του οποίου συνέλαβε και οργάνωσε την ύλη του βιβλίου:
τα πραγματικά γεγονότα, αυτά που βρίσκονται στον άλλο καμβά, στην ψυχή μας, στην οποία ήδη είναι καταγραμμένα με ανεξίτηλα χρώματα και λεπίδια, όπως τα ζούμε στη φαντασία, όπως κυλούν στο αίμα, με το πρώτο άκουσμα ποιημάτων ή σημαδιακών κειμένων, που διαφυλάσσονται μια για πάντα στο νου, στην καρδιά, όπως κι αν ονομάζει κανείς τον εσωτερικοί μας κόσμο.
Ο Σ.Π. κινείται σε ένα κόσμο στον οποίο η συλλογική μνήμη των ανθρώπων εξακολουθεί να τους συνδέει αναμεσό τους, διαμέσου του ζωντανού φορτίου της Ιστορίας. Είμαστε παλιοί, μοιάζει να σιγοψιθυρίζει, φέρουμε την Ιστορία στη ράχη και τη ζωή μας, έχουμε ποιήματα, τραγούδια, κοντάκια, αμανέδες και χορούς τα οποία αποκαλύπτουν την συνοχή και την προέλευσή μας. Ίσως να ψιθυρίζει ως Δάσκαλος στους όχι και τόσο νεοφανείς ανθέλληνες: ακούστε την λαλιά και το βηματισμό του Τόπου…
Σκηνοθετεί ένα έργο στο οποίο η Γένεση της νεότερης ιστορίας μιλά με συναξάρι:
Έλα Χριστέ, βοήθα μου με τους αγίους μαρτύρους / τραγούδι για τον τόπο μας μεγάλο ν΄αρχινήσω/ τα κάστια της Κύπρου μας τα βάσανα μεγάλα/ στους χρόνους της αναβροχιάς και της αναμπουμπούλας.
Εστία του έργου είναι Η εννάτη Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία [Κύπρου] – ένα έργο το οποίο είχε την λαμπρή τύχη να περάσει στο στόμα των προγόνων μας σαν τα δημοτικό τραγούδι.
Θυμούμαι την γιαγιά Αφροδίτη και την ξαδέρφη της Ελένη τις Κερυνειώτισσες να απαγγέλλουν με τον τρόπο των παλιών αοιδών:
«Αντάν αρτζιέψαν οι κρυφοί ανέμοι τζι εφυσούσαν
τζι αρκίνησεν εις την Τουρτζιάν να κρυφοσυνεφκιάζη
τζιαι που τες τέσσερεις μερκές τα νέφη εκουβαλούσαν,
ώστι να κάμουν τον τζιαιρόν ν’ αρτζιεύκη να στοιβάζη,
είσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου το κρυφόν της
μεσ’ στους ανέμους τους κρυφούς είσιεν το μερτικόν της.
τζι αντάν εφάνην η στραπή εις του Μοριά τα μέρη
τζι εξάπλωσεν τζι ακούστηκεν παντού η πουμπουρκά της,
τζι ούλλα ξηλαμπρατζιήσασιν τζιαι θάλασσα τζιαι ξέρη
είσιεν σγιαν είχαν ούλοι τους τζι η Τζιύπρου τα κακά της.»
Μαθαίνω εσχάτως ότι υπάρχει κλάδος της Ιστορικής επιστήμης ο οποίος ασχολείται με τις Επαναστάσεις. Καλό είναι να έχουν υπόψην τους την πρόσληψη του Βασίλη Μιχαηλίδη για τους κρυφούς ανέμους της προετοιμασίας του Αγώνα. Άλλωστε δεν έμειναν και πολλά πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας τα οποία να μην δύνανται να χειραγωγηθούν μέσω της μελέτης τους – ίσα ίσα, οι Επαναστάσεις και η Αυτοκτονία, γλίτωσαν.
Η σύνθεση συγκροτείται μέσω σύνθετης ζύμωσης – σύναξης με πρόσωπα του παρελθόντος – πολλοί μετέχουν της συνέλευσης: Βασίλης Μιχαηλίδης, Συναξαριστής, Γιώργος Σεφέρης και μέσω αυτού Νεόφυτος ο Έγκλειστος, Άγνωστος με το θρήνο της Αλώσεως, Γεώργιος Κηπιάδης με το έργο του: Απομνημονεύματα των κατά το 1821 εν τη νήσω Κύπρω τραγικών σκηνών (1888), Αλέξανδρος Υψηλάντης επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό (1820), Πλάτων μέσω της αναφοράς στον διάλογο Κρίτων αλλά και ο ίδιος ο Όμηρος.
Ναι, ό Όμηρος ∙ εισέρχεται αβίαστα η αναφορά στον Βασίλη Μιχαηλίδη / Κκίορογγλους ως αντιστοιχία του αρχετύπου Ποιητή του έπους: Όμηρος / Έκτορας.
Φωτογραφίες, τα ευφάνταστα σκίτσα του Πέτρου Παπαπέτρου (Πίν) τα οποία παραπέμπουν στον Αλμπέρ Ουντερζό (εικονογράφο του Αστερίξ), έργα, πίνακες, κειμήλια – κτήρια, πλαισιώνουν το κείμενο – την έκδοση επιμελήθηκε άρτια ο Πέτρος Παπαπέτρου.
Τον Στέλιο Παπαντωνίου τον συνάντησα δια ζώσης, βία καμιά δεκαριά φορές τα τελευταία 45 χρόνια, τον Πέτρο Παπαπέτρου, νεοπαλιό γείτονα στην οδό Κλήμεντος άλλες δέκα. Κι όμως οι υπόγειες διαδρομές, τα νήματα της Ιστορίας μας συνδέουν.
Όσο για τον χορηγό του τόμου Στέλιο Γεωργαλλίδη της Κεντρικής Ασφαλιστικής – μέρες που είναι και πλησιάζει η μέρα του Αγίου Πνεύματος, τον θυμούμαι με το στραβό υπομειδίαμα - λες και ήταν χθες - να τρέχει φορτωμένος δοχεία με νερό ενώ «πολεμούσαμε» η κάτω με την πάνω γειτονιά της οδού Κλήμεντος το 1973.
Άξιο έργο, το βιβλίο – εξαιρετική υπόμνηση των δεσμών μας σε αυτό το ακραίο όριο του Ελληνισμού – εκπληκτικό για να μυήσει εφήβους και νέους στον πανηγύρι της Πατρίδας – το 2021. Το βιβλίο έχει την χάρη να χορεύει σαν μπαλαρίνα – όταν ζεις ως θεατής τον χορό δεν αναγνωρίζεις τον κόπο και τον ιδρώτα που προϋποτίθεται.
Η Κύπρος – θα το δούμε μέχρι το τέλος του 2021, μετέχει σοβαρά και με μεστό τρόπο στα 200 χρόνια – όπως λέμε στα γλέντια, να πεθάνει ο Χάρος (και οι εχθροί της ζωής και της Ελευθερίας).
Μπράβο
. Χάρη Ν. Σπανού. 23 Μαΐου 2021.
