τσικνοπέμπτη

 

ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ

Σαν τέτοια μέρα ήτανε, πριν καμιά τριανταριά χρόνια, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο δούλευε στο φουλ, τότε που γίνονταν οι δάσκαλοι καθηγητές κι οι καθηγητές δάσκαλοι, ο τοίχος με τα προγραμματισμένα σεμινάρια ασφυκτικά γεμάτος, Πέμπτη τόσες του μηνός σεμινάριο στη Λεμεσό, στο Λανίτειο, φορτώνουμε το αυτοκίνητο τα υλικά, φυλλάδια και άλλα, κατεβαίνουμε ωραίοι ωραίοι, μένουν έκπληκτοι μερικοί συνάδελφοι που μας βλέπουν, μα πού ζείτε, στη Λεμεσό σεμινάριο Τσικνοπέμπτη; Μα αυτή τη μέρα θα παρελάσει στην πόλη ο βασιλιάς καρνάβαλος, -πού να ξέρουμε, δεν το υπολογίσαμε, -καλύτερα μην περιμένετε, -δεν γίνεται, αφού ήρθαμε και η ώρα είναι καθορισμένη, θα μείνουμε ως τις τρεις.

Και βεβαίως δεν ήρθε κανένας.

Μεταξύ μας, δεν θυμάμαι να ήταν καμιά σπουδαία μέρα στα παλιά η Τσικνοπέμπτη, οι σήκωσες μάλιστα, αφού μας έμεινε στη θύμηση και εκείνη με τον θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου, σήκωσες, Καθαρή Δευτέρα, μάλιστα, με όλα τα παλιά.

Η τσικνοπέμπτη μας ήρθε μάλλον από Αθήνα, όταν έκλειναν τα πανεπιστήμια καμιά βδομάδα, κι εμείς στην Πλάκα και στα γύρω, με πολλή διασκέδαση της εποχής. Κι έτσι να μην είναι, ψάχνουμε να βρούμε τρόπους να διασκεδάσουμε, αλλά από νηστείες μάλλον μεσάνυχτα, γιατί μετά από όλα αυτά αρχίζουν οι νηστείες κι όποιος αντέξει πέρα από την καθαρά Δευτέρα.

Οι φιλόλογοι δεν ξεχνούν πως πρώτος που αγαπούσε την τσίκνα ήταν οι Ποσειδώνας, από τους πρώτους στίχους της Οδύσσειας, πήγε να απολαύσει εκατόμβη, βόδια και αρνιά στο βωμό να τσικνώνουν, να χαρεί το κορμί του. Αυτός μάλλον δεν ήξερε από νηστείες.

“θεοὶ δ' ἐλέαιρον ἅπαντες
νόσφι Ποσειδάωνος· ὁ δ' ἀσπερχὲς μενέαινενα 20
ἀντιθέῳ Ὀδυσῆϊ πάρος ἣν γαῖαν ἱκέσθαι.
ἀλλ' ὁ μὲν Αἰθίοπας μετεκίαθε τηλόθ' ἐόντας,
Αἰθίοπας, τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν,
οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονος, οἱ δ' ἀνιόντος,
ἀντιόων ταύρων τε καὶ ἀρνειῶν ἑκατόμβης.
ἔνθ' ὅ γε τέρπετο δαιτὶ παρήμενος·

Κι οι θεοί τον συμπονούσαν όλοι,
εξόν τον Ποσειδώνα· αυτός βαριά ήταν χολωμένος
με το Δυσσέα το θεϊκό, στον τόπο του πριν φτάσει.
Βρισκόταν στους Αιθίοπες ο Ποσειδώνας τότες,
που ζούνε μοιραστοί μακριά στου κόσμου τις ακρούλες,
στου Ηλιού το βούλημα οι μισοί, στ΄ ανάβλεμμά του οι άλλοι,
για να δεχτεί εκατοβοδιά από ταύρους και κριάρια.
Εκεί γλυκοξεφάντωνε.» Καλές Κνίσες.

Λεμύθου

 

ΛΕΜΥΘΟΥ

Μια και τέλειωσες το πανεπιστήμιο, άντε να περιμένεις να ‘ρθει η σειρά σου, οι μόνοι που διορίζονταν αμέσως και δεν χρειάζονταν ούτε στρατό να παν, ή μόνο έξι μήνες, ήταν οι φυσικοί και φυσιογνώστες, οι  λοιποί «οπλίτες» τότε έπρεπε να περιμένουν δυο χρόνια τουλάχιστον, μηδενικά μπροστά στους σημερινούς που περιμένουν και είκοσι και διορισμό δεν βλέπουν.

Είναι μια Σχολή στα βουνά εκεί ψηλά, έχεις ακουστά τη Λεμύθου; όχι πού; κάτω από τον Πρόδρομο και; Είναι ένα συμβούλιο εδώ στο κέντρο της χώρας που κάνει τους διορισμούς, εσείς του Παγκυπρίου ξέρετε τον Σωκράτη τον Ευαγγελίδη που μπαίνει στις τάξεις και σας φέρνει καραμέλλες και γραμματόσημα, ναι, αυτός είναι στην επιτροπή, κάτι ήξερε κι ο πατέρας, και βρέθηκα στη Λεμύθου, με πέτρες στο νεφρό εκείνες τις πρώτες μέρες, αλλά δεν γίνεται τα «ψάρια» όπως τα λέν στον στρατό πρέπει να βρίσκονται στα νερά τους από την πρώτη μέρα, έτσι κι έγινε.

Να είναι καλά ένας ξάδελφος με πήρε εκεί, υπήρχε στο σχολείο οικοτροφείο, να μείνουμε μέχρι να βρούμε σπίτι κάτω στο χωριό, στους διαδρόμους να πηγαινοέρχομαι να περάσει ο πόνος, δόξα τω Παναγάθω, σε λίγες μέρες καλά, βρήκα και σπίτι κάτω, με συγκάτοικο θεολόγο, μακαριστό τώρα, είχε καινούργιο αυτοκίνητο, Σαββατοκυρίακα στη χώρα. Τις μέρες με χιόνι, σαν τώρα, άλλος κόσμος εκεί πάνω, δεν πέρασε χρονιά που να μην έχουν δυστύχημα οι συνάδελφοι με το αμάξι τους.

Κόσμος καλός, μαθητές υπάκουοι, καλά παιδιά της υπαίθρου, με σεβασμό και αλληλοεκτίμηση, ως τώρα με πολλούς τα βρίσκουμε στο φέιζπουκ, η δουλειά πολλή, πρώτη χρονιά, διάβασμα πολύ αλλά και εκδηλώσεις με θεατράκια και χορωδίες, ήταν καιρός του Άξιον Εστί των Ελύτη Θεοδωράκη, κάθε μέρα πριν πάμε στο σχολείο να το ακούμε και να το αποστηθίζουμε, μοναδική εμπειρία, με το μαγνητόφωνο εκείνο με τα μεγάλα καρούλια.

Το μεσημέρι στο εστιατόριο της Σχολής, ο διευθυντής πάντα προετοιμασμένος για συζήτηση σε συγκεκριμένο θέμα του, εκείνος το ήξερε εκείνος μονολογούσε, εμείς ψελλίζαμε κάτι, ευτυχώς ήρθε επιθεωρητής φιλολογικών, παρακολουθεί, κατεβαίνει και του λέει, έχεις δυο φιλολόγους μοναδικούς, ο άλλος ήταν ο Γιαγκουλλής, φίλος και συνάδελφος με τα ενδιαφέροντά του και το τρέξιμό του ένα γύρο τα χωριά, ανέβηκε η μετοχή μας.

Καφενείο δεν είχα χρόνο να πάω, με τη σόμπα των ξύλων και τους καπνούς, ήταν ένα κέντρο ως μαθητική εστία, εκεί βρίσκονταν τα παιδιά και έπαιζαν και κοινωνικοποιούνταν, κάναμε εκεί κανένα γλέντι, αλλά τις νύχτες του χειμώνα μάλλον βρισκόμαστε σε σπίτια συναδέλφων με το τζάκι, τα λουκάνικα, τον παστουρμά και το κρασάκι ή τη ζιβάνα της περιοχής, αξέχαστα.

Την άνοιξη άλλος κόσμος, την ένιωθες πολύ περισσότερο από την πόλη, άνθιζαν οι σπαλαθκιές, ήταν και τα παιδιά άλλες ανοίξεις, κι όταν άρχιζαν τα κλήματα να ξυπνούν, άκουγες που μεγάλωναν τα κλαριά κι απλώνονταν, ενώ τα αηδόνια πράγματι ξεψυχούσαν τα βράδια.  

Ένα χρόνο δυο χρόνια, τράβα στο καλό!

ΛΟΓΟΣ

 

ΛΟΓΟΣ

Κι αφού λένε οι ποιητές πως τα πάντα με τη γλώσσα γίνονται, με τις λέξεις, με το λόγο, έτσι κι εγώ αρπάζω το αμάξι και ξεκινώ για το σπίτι στη Μόρφου, μυρίζουν ωραία οι πορτοκαλιές, τα κουνέλια τρέχουν εδώ κι εκεί πεταχτούλικα, είναι χωριστά οι κότες, και το νεράκι τρέχει καθαρό έξω από το σπίτι, παρέκει το λεγόμενο τρεχούμενο νερό, που έδωσε και το όνομα στη γειτονιά, κοντά στα Γυμνάσια.

Ωραία η τζαμαρία αυτές τις μέρες, με τον ήλιο να παίζει ανάμεσα στα σύννεφα, και μια θέα καταπράσινη, λεμονιές πορτοκαλιές μανταρινιές, να χορεύει το μάτι με τα χρώματα.

Είναι όμως ωραία και μια κάθοδος στη γειτονιά, εκεί στα δημοτικά, στην εκκλησία του αγίου Γεωργίου, το μικρό ξωκλήσι με τη μεγάλη εικόνα του αγίου, από τη μια το αρρεναγωγείο, από την άλλη το παρθεναγωγείο, διάλειμμα βγήκαν όλοι, φωνές αντηχούν, τα αγόρια έτοιμα για την τάπια, εκεί να κάμουν γυμναστική, ενώ οι κόρες στην αυλή του σχολείου τους τρέχουν και γελούν.

Μόλις βραδιάσει θα μυρίσουν τα σουβλάκια της Βασιλούς του Μιλτή, θα σταθούμε γραμμή να περιμένουμε να έρθει η ώρα μας, διπλωμένα στην πίτα, στο βουτυρόχαρτο, κι ας ακούεται ο μουεζίνης από τον μιναρέ, ευτυχώς δεν ανακαλύψαν ακόμα τα μεγάφωνα, τον αντέχεις!

Απέναντι στον Πενταδάχτυλο το Βουνό, ο παππούς θα κάθεται εκεί έξω να βλέπει τα φώτα της Λευκωσίας, ένα μαγικό χαλί να τρεμοπαίζουν τα ηλεκτρικά.

Όποτε θες σταματάς.

αιδώς

 

ΑΙΔΩΣ

Αναίδεια σημαίνει την έλλειψη ντροπής, αδιάντροπος, αναιδής, ποδκιάντροπος. Κι εδώ μιλώ για την αναίδεια των Τούρκων. Είναι ένας ξενομερίτης, που βρίσκεται στη φυλακή, γιατί εκμεταλλεύεται περιουσίες ελληνοκυπρίων στα Κατεχόμενα, τον άρπαξαν, χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί  χίλια δυο να ελευθερωθεί. Διάβαζα σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης πληρωμένη του διαφήμιση, που υποστηρίζει πως γιατροί από την Αγγλία επιβεβαιώνουν πως είναι άρρωστος και πρέπει να ελευθερωθεί, αλλά το χειρότερο,  αναρτά φωτογραφία εφημερίδας των Κατεχομένων, που διερωτάται μήπως είναι καιρός να ζητήσουν οι κλέφτες των περιουσιών μας καταδίκη των Ελλήνων της Κύπρου που κατακρατούν και εκμεταλλεύονται τουρκοκυπριακές περιουσίες στο “νότο”.

Και ευτυχώς, είπαν πολλοί να τον σχολιάσουν και να τον στολίσουν για τη σύλληψη της ιδέας. Εδώ φτάσαμε, εδώ αφήσαμε την αναίδεια να προχωρήσει, μη αρπάζοντας από το λαιμό τους άρπαγες και ληστές των περιουσιών μας, να ζητούν την καταδίκη μας, γιατί δήθεν τους αδικούμε και εκμεταλλευόμαστε τις περιουσίες τους εδώ, στις ελεύθερες περιοχές.  Θα έρθει μέρα που θα μας καλούν να πληρώσουμε τα έξοδα της εισβολής! Ξαναείδαμε το έργο.

Κατά τα άλλα, όσα έχουν αρπάξει, καλά αρπαγμένα. Εκμεταλλεύονται κάθε σπιθαμή γης, δεχτήκαμε στις συνομιλίες να τους πληρώνουμε τα έξοδα ανέγερσης των πολυκατοικιών τους, αφήσαμε κατά μέρος την καταδίκη των Όραμς τότε, που καλούνταν να γκρεμίσουν το σπίτι αφού έκτισαν σε ξένη περιουσία παρανόμως, αφήνουμε να αρπάζουν και να κτίζουν, και τώρα που για πρώτη φορά αρχίζει το κυνήγι των σφετεριστών, απαντούν με τη μεγαλύτερη αναίδεια.

Αφήνουμε τους εποίκους να ριζώνουν και για ανθρωπιστικούς λόγους δεν τους εκδιώκουμε, αύριο θα είναι περισσότεροι, αφού ανεχτήκαμε να έχουν και δικαίωμα ψήφου, που λαμβάνουμε υπόψη,  αφήνουμε τον Τατάρ να μας καταγγέλλει  στον ΓΓ του ΟΗΕ γιατί ζητούμε ελευθερία διακίνησης σε ορισμένα σημεία των οποίων βασανίζονται οι κάτοικοι λόγω οδοφραγμάτων, δεχόμαστε δικαιολογία τους τα στρατόπεδα και τα στρατεύματα εισβολής, δεν διαμαρτυρόμαστε γιατί 40000 τούρκοι στρατιώτες βρίσκονται στον τόπο μας πενήντα τόσα χρόνια, ο ίδιος ο Τατάρ και ο σουλτάνος του υπερβαίνουν κάθε ψήφισμα του ΟΗΕ, κάθε απόφαση και σεβασμό των πλαισίων διαπραγμάτευσης, ζητούν ανατροπή των αποφάσεων του Σ.Α., εισηγούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αλλάξει τον τρόπο λήψεως αποφάσεων γιατί δεν μας αναγνωρίζουν δήθεν, είμαστε ανύπαρκτοί, καλούν  το παγκόσμιο να τουρκοποιηθεί και να σκέφτεται με τουρτζίσιμο νου, αντί να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο, κι εμείς εκεί: “συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν”. Αλλά δεν μας ανακοινώνουν πού, ποιες και πόσες υποχωρήσεις έχουμε ως τώρα κάμει, ώστε και αυτή η λεγόμενη “διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία” να είναι στο τέλος λύση δύο κρατών. Το πολύ να παρουσιαζόμαστε ένα κράτος στα διεθνή φόρα, γιατί καμιά χώρα δεν δέχεται ένα νησί του ενός εκατομμυρίου να έχει δύο ψήφους επί παντός διεθνούς θέματος. Θα εμφανίζεται η Κύπρος ως μία, αλλά θα είναι δύο, ή μία, στην οποία την νικώσα θα έχει πάντα η μειοψηφία, διότι χωρίς τη δική της συγκατάθεση δεν θα γίνεται τίποτε, δηλαδή θα παραμένουμε υποχείριο της Τουρκίας αιωνίως.

Χίλιες φορές επαναλαμβάνουμε, “το θέμα μας είναι η εισβολή της Τουρκίας, η κατοχή των εδαφών μας”, πρόφαση ήταν πως επενέβη για να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη το 1974, φενάκη πως ήρθε να σώσει τους τουρκοκυπρίους.

Ο καθένας μας σκέφτεται το μέλλον του τόπου, τι παραδίδουμε στα παιδιά μας, ποιους κινδύνους διατρέχει η νέα γενιά. Ένα μέλλον αβέβαιο, το οποίο δεν συνειδητοποιούμε, γιατί φοβόμαστε να το ομολογήσουμε και στους εαυτούς μας. 

Στέλιος Παπαντωνίου

 

Νίκου Ορφανίδη, Αλεξάνδρου Ανάβασις, πεζογράφημα

Έτσι χαρακτηρίζει ο Νίκος Ορφανίδης το καινούργιο γραπτό του, όπου το πεζογράφημα ανεβάζει σε κόσμους πέραν τόπου και χρόνου, πέραν των ποιητικών ορίων, γιατί κινείται στην αιωνιότητα της οποίας μετέχει και ο συγγραφέας και οι αναγνώστες του, μαζί στα αγαπημένα αναγνώσματα από το δημοτικό ως το εξατάξιο γυμνάσιο, με τους αγαπημένους συγγραφείς του ελληνισμού, από αρχαιοτάτων χρόνων ως το βυζάντιο και την σήμερον, να περιδιαβάζει σε τόπους του μύθου και του μύρου και της πραγματικότητας με φαντασία ή καλύτερα με τα φτερά του λογισμού και του ονείρου, ούτε ο Ξενοφών απουσιάζει ούτε ο χρυσορρήμων Χρυσόστομος ούτε ο Ηράκλειος ούτε ο Φώτης Κόντογλου με το μαντρί του, να διαπερνά ο λόγος του την εισβολή και την αιχμαλωσία, την δραπέτευση και την ανάβαση στα ύψη της Παναγίας του Σουμελά, να συνεορτάζει με τους κρυπτοχριστιανούς και τους ζώντας και τεθνεώτας, πατριάρχες και μοναχούς και να κατεβαίνει στην Κύπρο να αναβαίνει στον Πενταδάκτυλο και στο χωριό του των παιδικών του χρόνων, κατάβαση καταβύθιση  και ανέβασμα, μια περιδιάβαση στην ψυχή του συγγραφέα, στους μύχιους πόθους του και της ρωμηοσύνης, με τους καημούς και τις πίκρες της, τις μεγάλες ώρες της που αθανατίζονται στα λογοτεχνικά της έργα απο ψυχωμένους συγγραφείς, όπως ο ίδιος. Ένα ελκυστικό έργο, χωρίς κανένα εμπόδιο, τα πάντα εν και εν χαρά και εν αγαλλιάσει και εν πίκρα και πόνω, αναβάσεις εις τα όρη και τα υψηλά του πνεύματος και της αγάπης του Χριστού, χαρά στον που το έγραψε και που το διαβάζει.

Στέλιος Παπαντωνίου

Νίκου Ορφανίδη, Αλεξάνδρου Ανάβασις

Το ουρανοβάμον έργο του Νίκου Ορφανίδη Αλεξάνδρου Ανάβασις με δεύτερο μέρος την Νικοδήμου Μοναχού επιστροφή και κεφάλαια Στο βουνό της Παναγίας στον Πενταδάκτυλο, Εμείς στο κάστρο ψηλά Στην πατρίδα μου την Κυθρέα, στη μονή της Παναγίας της Πλατανιώτισσας, εκεί στα κάστρα και Οριστική αναχώρηση, είναι ό, τι καλύτερο έχω διαβάσει και με έχει συνταράξει, γιατί περιέχει όσα αγάπησα και έζησα και ονειρευόμουν, ξεκινώντας από τα πάθη της πατρίδας, τη σταύρωσή της αλλά προ πάντων τον εξαγνισμό της και την απελευθέρωση από κάθε κακό, των ανθρώπων της και του τόπου μας. Ένας αγιασμός των πάντων, απαραίτητος, αναγκαίος, επιτακτικός, κατηγορική προσταγή,  με ψυχές καθαρές και αρρύπωτα  χείλη, πέρα από τον χρόνο και τον τόπο, ένα καθαρτήριο, ολική εκ βάθρων κάθαρση, γιατί πολύ το κακό, το φονικό, η αδικία. Βαριά μέσα μας η ατμόσφαιρα, η ψυχή, μαυρίλα η κατοχή και η τουρκίλα, και μόνο μια στροφή στην αγιότητα μπορεί να μας σώσει, την ψυχή μας να σώσουμε, καθαρή να παραδώσουμε.

Στο τέλος και πάλι, θείο δώρο η γλώσσα, αποκαλυπτική, δημιουργική,  γιατί με αυτήν ποιεί ο άνθρωπος κόσμους και ανασταίνει νεκρούς, ζωοποιεί απαξάπαντα τα όντα, φτάνει να τα έχει μέσα του ως μνήμες, πόθους, γνώσεις, συναίσθημα και ο Νίκος Ορφανίδης έχει μέσα του πολλή γνώση, μνήμη, συγκίνηση, ευαισθησίες και προπάντων δημιουργική δύναμη. Ο Θεός να τον φυλάει.

Στέλιος Παπαντωνίου

ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ- ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΦΩΤΕΙΝΗ, ΘΕΑΤΡΙΚΟ

 Εὐρυδίκη Περικλέους -Παπαδοπούλου, ΦΩΤΕΙΝΗ, θεατρικό 

Τὸ 1922 μαυροφορεὶ μὲ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ καὶ τὸ 1974 μὲ τὴν καταστροφὴ τῆς Κύπρου, μὲ τὴν κατάληψη τοῦ ἑνὸς τρίτου σχεδὸν τοῦ νησιοῦ ἀπὸ τοὺς Τούρκους, χωρὶς νὰ παραμερίζουμε τὸ ρόλο τῶν Ἑλλήνων τῆς χούντας, τῆς Ἀμερικῆς καὶ τῆς Ἀγγλίας, ὅπως καὶ στὴ Μικρὰ Ἀσία. 

Ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή, πενῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ στὴν Κύπρο, ἑβδομῆντα χρόνια ἀπὸ τὴν ἔναρξη τοῦ ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ ἀγῶνα τῆς ΕΟΚΑ γιὰ ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα. Ὅλα ἀλληλένδετα στὴν Ἱστορία μας καὶ στὴν ψυχοσύνθεσή μας, δὲν εἶναι παρελθόν, ἀφοῦ μποροῦν νὰ γίνονται παρὸν μέσῳ τῆς τέχνης τοῦ θεάτρου, ἐφόσον ὑπάρχει κατευθύνων νοῦς καὶ παλλόμενη καρδιά, καὶ εὐτυχῶς ὑπάρχει, τῆς Εὐρυδίκης Περικλέους -Παπαδοπούλου. 

Σύλληψη τῆς ὑπόθεσης τοῦ ἔργου, δομή, ἐξέλιξη, δέση κορύφωση καὶ λύση, μὲ τὴν Ἑλληνικὴ Ἱστορία τοῦ παρελθόντος καὶ τοῦ παρόντος παροῦσα, τὸ ἔργο λαμβάνει χώρα στὴν Κύπρο τοῦ ἀγῶνα ἐναντίον της ἀγγλοκρατίας, μὲ πρωταγωνιστὲς ποὺ ἔζησαν τὴ μικρασιατικὴ καταστροφὴ ἢ τὴν καταστροφὴ τῆς Σμύρνης καὶ τῆς Προύσας, μὲ ἀπογόνους ποὺ φέρουν μέσα τους τὰ στίγματα τῆς οἰκογενειακῆς καὶ ἐθνικῆς ζωῆς, εἴτε Ἕλληνες εἴτε Ἀρμένιοι εἶναι, τῆς ἴδιας μοίρας λαοί, τοῦ κατατρεγμοῦ ἀλλὰ καὶ τοῦ ριζωμοῦ σὲ ξένα μέρη, ἐν προκειμένῳ στὴν Κύπρο, στὴ Λάρνακα. 

Δὲν εἶναι ὅμως μόνο ἡ ὑπόθεση τοῦ ἔργου ποὺ ἐνδιαφέρει καὶ ἑλκύει τὸν θεατή, ἀλλὰ καὶ ἡ ὅλη δημιουργία τοῦ κλίματος, συναισθηματικὴ φόρτιση, συγκρούσεις, ἀνοδικὲς καὶ καθοδικὲς στιγμές, γιὰ νὰ ὁδηγήσουν στὸ τέλος στὴ λύση, τὴ λύση τοῦ προβλήματος, τὴν ἀναγνώριση, τὴ γνώση τῆς ἀλήθειας, γιατί ὑπάρχει ἀποχρῶν λόγος, ἡ ἀγάπη τῶν δυὸ νέων, τοῦ Ἀρὰμ καὶ τῆς Εὐαγγελίας. 

Ἡ ἐγγονὴ τῆς Φωτεινῆς Εὐαγγελία φέρει τὸ ὄνομα τοῦ μαχαιρωμένου στὴ Σμύρνη ἀπὸ τοὺς Τούρκους παπποῦ της. 

Στὸν νεαρὸ Ἀράμ, φωτογράφο, ποὺ ἀγαπᾶ τὴν Εὐαγγελία, ἔδωσε τὸ ὄνομα ὁ παπποῦς τοῦ Ναρέκ, φίλτατος μὲ τὸν Ἀράμ, ἀγαπημένο τῆς Φωτεινῆς, ποὺ δὲν πρόλαβε νὰ τὴν παντρευτεῖ. 

Ὅλο τὸ αἴνιγμα συμπυκνώνεται σὲ ἕνα μενταγιὸν ἢ ἐνώτιο- ὅταν βρεθεῖ τὸ ταίρι του- ἀφόρμηση γιὰ τὴν ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας καὶ ὤθηση γιὰ τὴν εὕρεσή της. Λύση καὶ κάθαρση τῶν προσωπικῶν παθῶν καὶ φόβων, φανέρωση τῶν μυστικῶν τῆς γιαγιᾶς καὶ ἐλπίδα γιὰ τὸ μέλλον τῶν νέων, οἱ ὁποῖοι ὅμως δὲν λησμονοῦν τὴν Ἱστορία της Μικρασίας, Ἀρμένιοι καὶ Ἕλληνες, ἀναμιγμένοι τώρα σὲ ἄλλον ἀγῶνα, τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Κύπρου ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους. 

Ἡ Εὐρυδίκη Περικλέους -Παπαδοπούλου ὡς μουσικὸς κατέχει τὴ δύναμη τῆς μουσικῆς καὶ τοῦ στίχου, μὲ μέτρο μὲν ἀλλὰ μὲ ἀπελευθέρωση τῶν λέξεων καὶ τοῦ περιεχομένου τους, ὥστε νὰ δημιουργεῖται τὸ ἀνάλογο κλίμα, μικρασιάτικο καὶ ἐρωτικό, μὲ τὸν πόνο καὶ τὸν πόθο τῆς πατρίδας. 

Σημασία ἔχει τὸ ὅλον, καὶ αὐτὸ εἶναι ποὺ σφραγίζει τὴν ψυχὴ τοῦ θεατῆ, ἀκροατῆ, ἀναγνώστη. 

Στέλιος Παπαντωνίου 

Ανδρέας Χατζηχαμπής, Το δάκρυ της Περσεφόνης

 

Ανδρέας Χατζηχαμπής, Το δάκρυ της Περσεφόνης, Κέδρος

Με την ποιητική σύνθεση του Ανδρέα Χατζηχαμπή “Το Δάκρυ της Περσεφόνης” συμπληρώνεται η τριλογία ΑΡΧΑΙΑ ΒΡΟΧΗ που περιλαμβάνει και τις συνθέσεις “Οδυσσέας Αστέρης” και “Η Κραυγή της Αντιγόνης”. Η ποιητική πορεία της τριλογίας οδηγεί από το ατομικό στο ομαδικό- εθνικό και κλείνει με το παγκόσμιο, χωρίς να παραλείπονται στοιχεία των προηγουμένων προβληματισμών και συγκινήσεων. Απαραίτητος και εδώ ο Χορός των Ποιητών, συγγενής με το χορό της αρχαίας τραγωδίας, με τα πρόσωπα που εκπροσωπούν την κοινή γνώμη, τα παγκοίνως αποδεκτά λογικά και συναισθηματικά.

Έμφαση στην Περσεφόνη ως μυθολογική ύπαρξη που σχετίζεται με τον θάνατο και την ανάσταση της φύσης, τον χειμώνα και την άνοιξη, δίνεται στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, για το οποίο -βαθύς γνώστης- ο ποιητής πονεί ιδιαίτερα, συνειδητοποιώντας την παγκοσμιότητα του προβλήματος. Δεν παραλείπονται βέβαια και εδώ τα πάθη της πατρίδας, οι ηρωικοί αγώνες, η εισβολή με τους νεκρούς, αγνοουμένους και εγκλωβισμένους, και σε μια άλλη διάσταση η διαρκής και εναγώνια αναζήτηση του βάθους εαυτού, του φωτός και της θείας πηγής του.

Πλουσιότατος ποιητικός λόγος, μελετημένη δομή, με απόηχους από ποιητικά και θρησκευτικά κείμενα, με λογικά και λεκτικά παράδοξα που ελκύουν τον αναγνώστη γιατί καταδεικνύουν την προσπάθεια του ποιητή να αδράξει την αλήθεια και να την εκφράσει στο συγκλονισμό και στην αντιφατικότητά της.

Οδυσσέας, Αντιγόνη και Περσεφόνη, από τα βάθη της κοινής ελληνικής παράδοσης και ψυχοσύνθεσης, με τους αρχέγονους συμβολισμούς, οπλίζουν τη σύγχρονη ποιητική προβληματική για την παρούσα και μελλοντική πορεία του κόσμου μας και για την εις βάθος αναζήτηση της αυτογνωσίας.

Στέλιος Παπαντωνίου

τα ελληνικά μας

 

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΑς

Στη ζωή μου στάθηκα πολύ τυχερός, γιατί από τα οκτώ μου χρόνια άρχισα να αναγινώσκω στην εκκλησία της γειτονιάς μου, τον άγιο Κασσιανό, όλα τα κείμενα του εσπερινού, των αποδείπνων και του όρθρου, με αποτέλεσμα πολύ εύκολα να τα έχω αποστηθίσει. Επειδή εκεί χρησιμοποιούσαμε βιβλία με γραφή παλαιότερη και όχι τη σύγχρονη των τυπογραφείων- φαινόταν σαν χειρόγραφη- νόμιζα πως έτσι θα είναι και τα βιβλία των Αρχαίων που θα χρησιμοποιούσαμε στο σχολείο ήδη από την α΄γυμνασίου. Και βεβαίως απογοητεύτηκα όταν είδα πως τα γράμματα ήταν τα παγκοίνως γνωστά. Είχα όμως αρκετή προπαιδεία στη γλώσσα την ελληνική, αφού τα κείμενα της εκκλησίας ήταν βοηθητικά.

Στο Γυμνάσιο, τον καιρό μας, γύρω στη δεκαετία του πενήντα, διδασκόμαστε εφτά ώρες Αρχαία και τρεις ώρες Νέα Ελληνικά, στα οποία και παίρναμε πιο μικρό βαθμό. Αξιομακάριστοι ο Αχιλλέας Τζάρτζανος με τη Γραμματική και το Συντακτικό του και ο Γεώργιος Ζούκης με το Αναγνωστικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, υπέροχα βιβλία που κανένας από τους μας παλιούς δεν καταλαβαίνει γιατί τα αντικατέστησαν.

Δευτέρα τάξη αρχίζαμε με Ξενοφώντα, Κύρου Ανάβαση, ύστερα Ελληνικά, και Λυσία ή άλλο ρήτορα στην Τρίτη, στην Τετάρτη μπαίναμε σε Θουκυδίδη και Όμηρο, Πέμπτη έκτη Θουκυδίδη και τραγωδίες, πάντα στην έκτη τον Περικλέους Επιτάφιο. Κείμενα πολλά και καλά, ένα γερό θεμέλιο για τη γνώση και της Νέας Ελληνικής.

Όλα αυτά από την Τρίτη Γυμνασίου μου άνοιξαν το δρόμο της φιλολογίας για την οποία ποτέ δεν μετανιώνω.

Μαρία Σταυροπούλου Οικονομίδου Το Νυφικό

 Μαρία Σταυροπούλου Οικονομίδου, Το Νυφικό, εκδόσεις Ηλία Επιφανίου

Και η γιαγιά, σαν καλή δασκάλα, συνεχίζει την ιστορία και την κοινωνική προβληματική στα εγγόνια, με αφήγηση και διαλόγους και προπάντων με περιπέτειες πολλές. Μια νεανική νουβέλα με διδακτικό ιστορικοκοινωνικό χαρακτήρα. Ευκαιρία να μάθουν οι νέοι την Ιστορία του τόπου τους, τον αγώνα της ΕΟΚΑ, προ πάντων όμως τα της τουρκικής εισβολής και τις επιπτώσεις της σε οικογενειακό επίπεδο, και μάλιστα τις οικογένειες των πλουσίων της εποχής στην Κερύνεια και αλλού.

Το σημαντικό στο βιβλίο είναι οι περιπέτειες. Λέει ο Αριστοτέλης: Εἰσὶ δὲ τῶν μύθων οἱ μὲν ἁπλοῖ οἱ δὲ πεπλεγμένοι· …Λέγω δὲ ἁπλῆν μὲν πρᾶξιν ἧς γινομένης ὥσπερ ὥρισται συνεχοῦς καὶ μιᾶς ἄνευ περιπετείας ἢ ἀναγνωρισμοῦ ἡ μετάβασις γίνεται, πεπλεγμένην δὲ ἐξ ἧς μετὰ ἀναγνωρισμοῦ ἢ περιπετείας ἢ ἀμφοῖν ἡ μετάβασίς ἐστιν… Ἔστι δὲ περιπέτεια ἡ εἰς τὸ ἐναντίον τῶν πραττομένων μεταβολὴ.

Δεν είναι λοιπόν μια απλή ιστορία αλλά πεπλεγμένη με τέχνη και με ανατροπές που καθορίζουν και το ρυθμό της αφήγησης και την αγωνία του αναγνώστη. Αφού Νυφικό, άρα γάμος, άρα ανατροπές όχι σε ένα αλλά σε δυο γάμους, γιατί εκτός από τη γιαγιά πρωταγωνιστούν και οι εγγονές. Αξίζει να διαβαστεί.

Καλοτάξιδο!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΣΕΡΤΗΣ

 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΣΕΡΤΗΣ

Δεν είχα ανάγκη το διαδίκτυο για να θυμηθώ το φίλο μου Γιώργο Ξενοφώντος Σέρτη, αύριο  το μνημόσυνό του, αιωνία είναι η μνήμη του, ένας χρόνος πέρασε, “διάλεξε βρε μερικά χρονογραφήματά σου από κάθε εποχή, από τις διάφορες εφημερίδες που εξέδωσες ή στις οποίες εργάστηκες και δώσε να τα εκδώσουμε”, ούτε να διανοηθεί, όλα ήταν παιδιά του, κανένα χρονογράφημα δεν ήταν καλύτερο από τα άλλα, όλα ήταν παιδιά του, αυτή ήταν η απάντηση.

Όσοι τον ζήσαμε όσοι τον διαβάζουμε λέμε Σέρτης και αμέσως αντιλαμβανόμαστε, μας κεντά, είναι η μυρουδιά κι η γεύση του σέρτικου τσιγάρου, η βαριά με νόημα κουβέντα, ο πυκνότατος και λακωνικός λόγος με τα αποσιωπητικά του, η ειδική εκείνη επανάληψη, ο Αμίαντος, ο Άη Γιώργης, οι μέρες της εισβολής και της φυγής από τον παράδεισο, τα παιδιά, οι μαθητές του, η Ειρήνη, προπάντων όμως η Κύπρος, αυτός ο πολυβασανισμένος τόπος και η πεποίθηση πως μόνο με αντρειά και λεβεντιά θα πάει μπροστά, ίδιος εκείνος. Μνήμη αιωνία.