ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ «ΝΟΜΑΔΑΣ, Α΄ Η ΕΞΟΔΟΣ» [ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ]
Μια πρώτη ανάγνωση που τέλειωσα του έργου, λέω να βάλω κάτω μερικές
θεμελιώδεις του και βασικές γραμμές, να το γνωρίσει κι ο κόσμος ευρύτερα, τόσοι
που τον παρακολουθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο Φιλελεύθερο κάθε
Κυριακή. Αδρές γραμμές, περιληπτικές.
Η αλήθεια πως ο τίτλος είναι λίγο μπελαλίδικος, τι σημαίνει
νομάδας, και γιατί να διαλέξει ο Στέφανος αυτό τον τίτλο; Νομαδικός λαός, αυτός
που τριγυρνά από τόπο σε τόπο, όπως ένας νομάδας, έτσι νιώθει ο συγγραφέας, το αισθάνεται,
το βιώνει και το αντιλαμβάνονται κι οι
αναγνώστες, ο άνθρωπός μας μπαίνει στο τρένο, στο καράβι, στο αυτοκίνητο και
κινά για ξένους τόπους κι άλλα μέρη, κι όμως στενή δεν του στεκόταν η Πενταλιά,
μ’ ένα τέτοιο ανοιχτό τοπίο, εκεί ψηλά ν’ αγναντεύει τα γύρω χωριά και τη νύχτα
τον έναστρο ουρανό, ίσως αυτό –λέω- να στάθηκε η αιτία, η απλωσιά κι ο άγνωστος
κόσμος των αστεριών, της γνώσης, της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της
ψυχολογίας, των ξένων γλωσσών, της ποίησης, της μουσικής, της πολιτικής τέχνης
και δράσης, αυτός -με λίγα λόγια και φτωχά για την πραγματικότητα του Στέφανου-
ο κόσμος βγαίνει από το μυθιστόρημα. Ο κοσμογύριστος Οδυσσέας,
με τις γνώσεις και τις περιπέτειές του, με τις Κίρκες και τους Κύκλωπες, και
την καμιά Ιθάκη ή μόνο την Κύπρο, που δε φεύγει από το νου του όσο κι αν της ξεφεύγει,
όσο κι αν απομακρύνεται δεν της ξεκολλά, γι’ αυτό και γράφει καθημερινά, και
Κυριακάτικα, να είναι σε επαφή με την άλλη αγάπη του, τον τόπο του, εκτός από
την ποίηση, τις επιστήμες και τέχνες.
Αν μάλιστα οι χρόνοι αναγνώστη και συγγραφέα συμπίπτουν έστω
και λιγάκι, και οι τόποι μας, τότε έχουμε να διαβάζουμε και να ξαναζούμε μαζί
του, τα κοινά μαθητικά χρόνια μας τον καιρό του αγώνα της ΕΟΚΑ, ο ένας στην
Πάφο ο άλλος στη Λευκωσία, την κοινή φοιτητική ζωή στην Αθήνα, ένα χρόνο πάνω
ένα κάτω, γνώριμα μονοπάτια που περπατήσαμε. Είναι όμως κι άλλα, που δεν
ξέρουμε και μαθαίνουμε, το βιβλίο είναι ένας κόσμος πλούσιος σε εμπειρίες,
γνώσεις, απόλαυση αισθητική σε διάφορες στιγμές και σελίδες του.
Τι είναι όμως το βιβλίο αυτό; Αυτοβιογραφία, μυθιστόρημα,
μυθιστορία, χρονικό, καλά να πάθει όποιος προσπαθεί να βρίσκει ταμπελίτσες και
να ταξινομεί τα σύγχρονα βιβλία, που δεν ξεχωρίζουν την ποίηση από την
πεζογραφία, το ένα είδος ή το άλλο, αυτά είναι για όσους νιώθουν στήριγμα της
γνώσης τους όρους, δεν λαμβάνουν όμως υπόψη πως όρος είναι και περιορισμός, και
πώς να περιορίσεις τον Νομάδα!
Μας φτάνει πως έχουμε να κάμουμε με
ένα βιβλίο που έχει ταυτότητα, συνέπεια, πλούτο γνώσεων, ποίηση και πεζογραφία,
απομνημονεύματα και επιστολές, χρονικά, ψυχολογικές, κοινωνιολογικές, πολιτικές
αναλύσεις, σκέψεις, ενέργειες, πράξεις, συναισθήματα και βιώματα,
προβληματισμούς, ταξίδια κάποτε στο άγνωστο και στην προβληματίζουσα μοίρα.
Αν ξετυλίγουμε το κουβάρι
χρονολογικά, θα αρχίσουμε από την παιδική ηλικία στην Πενταλιά, τους γονείς και
δασκάλους, τη ζωή στο χωριό, τις πρώτες αναζητήσεις, κι ύστερα στο Κολλέγιο
στην Πάφο, μια ζωή που ανοίγει παράθυρα, γνωριμίες με εξ Ελλάδος καθηγητές του
καιρού εκείνου, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, ο αγώνας του 55-59, η συμμετοχή σ’
αυτόν και η εκδίπλωση της συμμετοχής στα κοινά με τα πρώτα διαβάσματα και τις
αριστερές πολιτικοοικονομικές καταβολές. Και οι συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου.
Κι ύστερα η απόφαση για σπουδές, να
τον κυνηγά η φτώχεια μα να μην τα βάζει κάτω, κι η Αθήνα με τις αγάπες της, τις
σπουδές, τον κόσμο της δεκαετίας του εξήντα με την πολιτιστική κίνηση και τους
πνευματικούς ανθρώπους που γνώρισε εν πολλοίς μέσω συνεντεύξεων που τους
ζητούσε, υπακούοντας ταυτόχρονα στη δημοσιογραφική του κλίση. Τραυματικό
γεγονός ο θάνατος της αδελφής του, κι ύστερα το Παρίσι κι οι αντιδικτατορικές συζητήσεις και
αναποτελεσματικές ενέργειες με όλα τα
γνωρίσματα της ελλαδικής ουρανοπορείας και θεωρητικολογίας, με πρόσωπα όμως που
σφράγισαν την εποχή.
Αν όμως δεν πάρουμε τη χρονική γραμμή, θ’
αναζητήσουμε στο βιβλίο τον βιολογικό
πρωταγωνιστή, την οικονομική κατάστασή του, της οικογένειας και των τόπων της
ζωής του, την κοινωνική του ζωή και τις κοινωνιολογικές του αναλύσεις, τα
πολιτικά πράγματα στην Κύπρο και στην Ελλάδα από το 1955 και εξής, με τις
τοποθετήσεις και τις αναλύσεις του, το συναισθηματικό του κόσμο και τις
ιστορικές του γνώσεις, την επιστημονική πολυμέρεια και τα ερείσματα των
σκέψεων, προβληματισμών και ενεργειών του, το ήθος και την ηθικότητά του, τα
καλλιτεχνικά του ενδιαφέροντα και τάλαντα, την ποιητική του και ρητορική του, τις
μεταφυσικές του αγωνίες, χωρίς το Θεό.
Όλα αυτά αποδεικνύουν για μια ακόμα
φορά το πλούσιο του βιβλίου, ένα υλικό που κατά το δυνατόν τιθασεύεται με την
τάξη, αλλά και πάλι κάτι διαφεύγει. Λέει κι ο Σεφέρης, το χαρτί σου επιστρέφει
αυτό που είσαι. Καθρέφτης του συγγραφέα είναι το βιβλίο του. Καλό διάβασμα όσοι θα το διαβάσετε,
αν δεν το έχετε ήδη κάνει.
Στέλιος Παπαντωνίου
