|
Οι δείχτες κοκαλιάσανε κι αυτοί στην
ίδια ώρα. Κόκκαλο έγιναν οι δείχτες των ρολογιών, αργοκίνητοι, Όλα αργούν πολύ να τελειώσουνε το
βράδυ, όσο κι αν τρέχουν γρήγορα οι μέρες και τα χρόνια. Έχει όμως κανείς και τις διασκεδάσεις του,
δεν μπορείς να πεις· απόψε λ.χ. σε τρία θέατρα πρεμιέρα. Ενώ στη
Θεσσαλονίκη λέει, τώρα δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται.
Μην αγιάζουμε όμως και την κατοχή. Εγώ,
συλλογίζομαι το γέρο συμβολαιογράφο του τελευταίου πατώματος, με το σκοτωμένο
γιο, που δεν τον είδα ούτε και σήμερα. Έχει μήνας να φανεί. Ο θάνατος
μεγάλων και μικρών, η πίκρα. Στο
λιμάνι τα μπορντέλα παραγεμίσανε από το πλήρωμα των καινούριων αντιτορπιλικών
κι οι μάρκες πέφτουνε γραμμή. Τι μάρκες τι μάρκα. Μπορντέλα εδώ,
γυναίκες του δρόμου, Η θερμάστρα
κουρασμένη τόσα χρόνια έμεινε πάλι φέτος σε μια τιμητική διαθεσιμότητα.
Ψύχρα, φτώχια, ανέχεια. «Το
πολυαγαπημένο μας αγγελούδι (εδώ θα μπει το όνομα, που για τώρα δεν έχει
σημασία), ετών 8 κτλ. κτλ.» Να κι ένας τόπος που αξίζει να σε ρωτούν,
και ποιο ρόλο παίζουν τα σημεία της στίξης; Κι αν δεν έχεις διαβάσει
εφημερίδα, αγγελτήρια θανάτου, πού να καταλάβεις!! Στην οδό Αιγύπτου (πρώτη πάροδος δεξιά)
τα κορίτσια κοκαλιασμένα περιμένανε απ’ ώρα τον Ισπανό με τα τσιγαρόχαρτα. Να
ο στίχος, παίζει το ρόλο του, σου δίνει ευκαιρία να συγκρίνεις κατοχή με
δικτατορία, τότε στην ίδια οδό, τώρα υψώνεται η τράπεζα και τα λοιπά, Κι εγώ ο ίδιος δεν το πιστεύω αλλά
προσπαθώ να σε πείσω οπωσδήποτε, πως αυτό το πράγμα στη γωνιά ήτανε κάποτε
σαν κι εσένα. Με πρόσωπο και με κεφάλι. Τώρα άρα μια άμορφη μάζα. Οσονούπω έστω σε λίγο,
όμως, ας τ’ ομολογήσουμε, ο καιρός διορθώνεται και νά που στο διπλανό κέντρο
άρχισαν κιόλας οι δοκιμές. Αύριο είναι Κυριακή. Και στον Φίλιππο το
γκαρσόνι στο καφενείο, δεν σταματά η ζωή, και θέατρα δουλεύουν και εστιατόρια
και καφενεία και κεντράκια.
Σιγά σιγά αδειάσανε οι δρόμοι και τα
σπίτια, μη μου πείτε πως δε σας θυμίζει τον παππού Καβάφη,
στο περιμένοντας τους βαρβάρους, όμως
ακόμη κάποιος έμεινε και τρέχει να προφτάσει Και ρυθμικά χτυπήσανε μια μια οι
ώρες κι ανοίξανε πόρτες και παράθυρα μ’ εξαίσιες αποκεφαλισμένες μορφές. Τόσος
θάνατος! Ύστερα ήρθανε τα λάβαρα, οι
σημαίες κι οι φανφάρες κι οι τοίχοι γκρεμιστήκανε απ’ τις άναρθρες κραυγές.
Φωνές διαδηλώσεις Πτώματα ακέφαλα χορεύανε τρελά και τρέχανε σα μεθυσμένα όταν βαρούσανε οι
καμπάνες, Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!
Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.
Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!
Μπορούμε
έτσι να δούμε τη Θεσσαλονίκη, αλλά προπάντων να λάβουμε υπόψη τη σημείωση πως
έχουμε δυο χρονικά επίπεδα, την κατοχή και τη δικτατορία, καλό είναι να
ξέρεις και λίγη ιστορία, μην τα συγχύζεις, και να προσέξεις και τα δυο
επίπεδα τα νοηματικά, άλλο τι λέει κι άλλο τι εννοεί. Κυριολεκτικά
καταλαβαίνεις το πρώτο νοηματικό επίπεδο, που υποκρύπτει όμως το δεύτερο. Το
πρώτο επίπεδο είναι η βιτρίνα, αυτήν που ήθελαν να διακηρύσσουν οι
δικτάτορες, όλα ωραία, άνοδος βιοτικού επιπέδου, τουρισμός, τράπεζες, ο
καθένας πραγματοποιεί το όνειρό του να έχει το δικό του αυτοκίνητο,
τροχοφόρο, λέει, άλλο λέει άλλο υπονοεί, αφού τροχοφόρο είναι και το τανκ ή
θωρακισμένο. Άμα τα ξεχωρίσεις τα επίπεδα, καλά το καταλαβαίνεις το ποίημα.
Θεσσαλονίκη, Μέρες τοῦ 1969 μ.Χ.
Στὴν ὁδὸ Αἰγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά! Τώρα ὑψώνεται τὸ μέγαρο τῆς
Τράπεζας Συναλλαγῶν Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως.
Καὶ τὰ παιδάκια δὲν μποροῦνε πιὰ νὰ παίξουνε ἀπὸ τὰ τόσα τροχοφόρα ποὺ
περνοῦνε.
Ἄλλωστε τὰ παιδιὰ μεγάλωσαν, ὁ καιρὸς ἐκεῖνος πέρασε ποὺ ξέρατε
Τώρα πιὰ δὲ γελοῦν, δὲν ψιθυρίζουν μυστικά, δὲν ἐμπιστεύονται,
Ὅσα ἐπιζήσαν, ἐννοεῖται, γιατὶ ᾔρθανε βαριὲς ἀρρώστιες ἀπὸ τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιῶτες,
Θυμοῦνται τὰ λόγια τοῦ πατέρα: ἐσὺ θὰ γνωρίσεις καλύτερες μέρες
Δὲν ἔχει σημασία τελικὰ ἂν δὲν τὶς γνώρισαν, λένε τὸ μάθημα οἱ ἴδιοι στὰ
παιδιά τους
Ἐλπίζοντας πάντοτε πὼς κάποτε θὰ σταματήσει ἡ ἁλυσίδα Ἴσως στὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν τους ἣ στὰ
παιδιὰ τῶν παιδιῶν τῶν παιδιῶν τους.
Πρὸς τὸ παρόν, στὸν παλιὸ δρόμο ποὺ λέγαμε, ὑψώνεται ἡ Τράπεζα Συναλλαγῶν
- ἐγὼ συναλλάσσομαι, ἐσὺ συναλλάσσεσαι, αὐτὸς συναλλάσσεται-
Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως
-ἐμεῖς μεταναστεύουμε, ἐσεῖς μεταναστεύετε, αὐτοὶ μεταναστεύουν-
Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει, ἔλεγε κι ὁ Ποιητὴς
Ἡ Ἑλλάδα μὲ τὰ ὡραῖα νησιά, τὰ ὡραῖα γραφεῖα, τὶς ὡραῖες ἐκκλησιὲς
Ἡ Ἑλλὰς τῶν Ἑλλήνων.
Κι όμως θεωρούν καλύτερο να δείτε παράλληλα τον Πατρίκιο
με τον Αναγνωστάκη. Ας είναι.
ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ «Στίχοι, 2», Αύγουστος 1957- συλλογή Μαθητεία
1963
Στίχοι που κραυγάζουν στίχοι που ορθώνονται τάχα σαν
ξιφολόγχες
στίχοι που απειλούν την καθεστηκυία τάξη και μέσα στους λίγους
πόδες τους κάνουν ή ανατρέπουν την επανάσταση, άχρηστοι, ψεύτικοι,
κομπαστικοί, γιατί κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα κανένας
στίχος δεν κινητοποιεί τις μάζες.
(Ποιες μάζες; Μεταξύ μας τώρα – ποιοι σκέφτονται τις μάζες; Το
πολύ μια λύτρωση ατομική, αν όχι ανάδειξη.) Γι’ αυτό κι εγώ δε γράφω πια για
να προσφέρω χάρτινα ντουφέκια
όπλα από λόγια φλύαρα και κούφια. Μόνο μιαν άκρη της αλήθειας
να σηκώσω να ρίξω λίγο φως στην πλαστογραφημένη μας ζωή. Όσο μπορώ, κι όσο
κρατήσω.
ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ Επίλογος
Κι όχι αυταπάτες προπαντός.Το πολύ πολύ να τους
εκλάβεις σα δυο θαμπούς προβολείς μες στην ομίχλη Σαν ένα δελτάριο
σε φίλους που λείπουν με τη μοναδική λέξη: ζω.
«Γιατί», όπως πολύ σωστά είπε κάποτε κι ο φίλος μου ο
Τίτος, «Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες Κανένας στίχος σήμερα
δεν ανατρέπει καθεστώτα.»
Έστω. Ανάπηρος,
δείξε τα χέρια σου. Κρίνε για να κριθείς.
|
