Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου, Πανσέληνος, Ποίηση, Αρμίδα
(με χαρακτικά
του Γιώργου Α. Κωνσταντίνου)
Η Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου στην ποιητική της σύνθεση Πανσέληνος
μας εισάγει στο πανάρχαιο δράμα, στην τραγωδία με τον μύθο, την Ιστορία, τη
σύγχρονη κυπριακή τραγωδία του πολέμου του ΄74, με τα πάθη και τα λάθη μας, στα
ίχνη του Αισχύλου που συνδυάζει άμεσα τη μάθηση με τα παθήματα, ο παθός μαθός,
με φόντο το ιστορικό βάθος του τόπου μας από τη γέννησή
του,
με τη θρησκευτική ποίηση, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τον
ελληνικό χριστιανικό πολιτισμό μας,
έχοντας παραστάτη με την τέχνη του τον μαθητή της γιώργο Κωνσταντίνου
που με τα χαρακτικά του συνέζευξε τα έργα του με την
ποίηση της δασκάλας του.
Με προμετωπίδα «Το βουνό είναι ο τρίτος σου πνεύμονας»
εισαγόμαστε στην ποίηση του Πενταδαχτύλου και του βάρους του στην ψυχολογία
μας,
με όλο εκείνο τον γεωλογικό, μυθολογικό, ιστορικό,
θρησκευτικό πλούτο.
Τα νεκρά παιδιά μας στον Πενταδάχτυλο, οι αγνοούμενοι, τα
πάθη και η δοκιμασία,
άραγε θα την αντέξουμε, θα συνεχίσουμε τη ζωή ύστερα από
το μεγάλο κακό;
Τι σημαίνει το βουνό είναι ο τρίτος σου πνεύμονας;
Σωματικοί πνεύμονες, οι ικανοί να μας δίνουν το
απαραίτητο οξυγόνο, πνευματικός τρίτος πνεύμονας, ο Πενταδάκτυλος,
κατακαλυμμένος από την Τουρκική λαίλαπα, ασφυξία
πνευματική.
Είναι τόσα τα θησαυροφυλάκιά του,
η παρουσία των προγόνων μέσω των έργων τους,
η ευλογία και ομορφιά της φύσης, η φανέρωση του ιερού,
στις χαράδρες του οι θυσιασμένοι, για τη διαφύλαξη του
χαρακτήρα του.
Η συνομιλία της ποιήτριας με το
φεγγάρι, η Σαπφώ και η σελάνα,
το φεγγάρι ως ο θείος οφθαλμός ος
τα πάνθ’ ορά,
είδε στις διάφορες φάσεις του τον
Πενταδάχτυλο
και τον ξέρει καλύτερα από τον
καθένα.
Η σελήνη καλείται από την
ποιήτρια να συντηρήσει στα πετρώματά του
την ιστορία και το δράμα μας, τον
αρχαιότατο πολιτισμό μας,
που δέχτηκε την βάρβαρη επίθεση
και με το μισοφέγγαρο αναιρεί και
παραποιεί το θεϊκό φεγγάρι.
Το μισοφέγγαρο ως ψευδές και
παραχαραγμένο μας πληγώνει
όπως το ίδιο το αίμα των
παλικαριών μας στις χαράδρες του.
Δοκιμασία και δοκιμή της δύναμής
μας αποτελεί το κακό
με το οποίο πρέπει να παλαίψουμε.
Φεγγάρι, φύλαξε τα λόγια μου. Η
σκιά, η σκουριά, η σήψη, τα λάθη, το πάθος,
δοκιμάζουν την αντοχή μας
δοκιμάζουν τα φτερά μας.
Οξειδωμένο και πανώλεθρο το βουνό
σκοτεινά σ’ αντενίζει, ξενητεμένο χωρίς ξενητειά.
Σπαράγματα βλέπεις του χρόνου να
εκτοξεύονται μηνύματα σημαίας αλλότρια.
Αθέατες οι φωλιές των αετών.
Έχεις μόνο τον Άγιο Ιλαρίωνα να σου γνέφει
και τους μάρτυρες της Καντάρας να
κάνουν σινιάλο. Από το ύψος της ταπεινοφροσύνης.
Φύλαξε τη σιωπή που κυοφορεί τον
επερχόμενο Λόγο.
Ο Λόγος αρχαιότατος, εν αρχή ην,
και θα συνεχίσει να υπάρχει και
να εκφράζει την αλήθεια και το δίκαιο και την ομορφιά.
Κι ο λόγος απαιτεί να μην
ξεχνούμε και να μη αποδεχόμαστε την αδικία.
Ο Πενταδάχτυλος είναι το ίδιο το
σώμα του πόνου μας.
Και της μνήμης μας.
Γιατί είναι η ιστορία μας, τα
τραγούδια μας, το φυσικό μας περιβάλλον.
Να σ’ ενδιαφέρει βαθύτερα το
ανθρώπινο σώμα, αλλά και τα κόκκαλα, τα
όστρακα, τα ορυκτά.
Της προϊστορικής εποχής απομεινάρια
μιας θάλασσας που υποχώρησε μπρος στη ανάδυση
της ακριτικής οροσειράς.
Πρώτα πρώτα το βουνό είναι ο
τόπος, η φύση, ο χρόνος
αλλά και το γιγάντειο προσωπείο
του πόνου.
Η ταύτισή μας με το βουνό θα μας
οδηγήσει στην αυτογνωσία
αλλά και στην αναγκαία πίστη
για τη συνέχιση της Ιστορίας και
της ταυτότητάς μας.
Φύλαξε την αξία των συμβόλων.
Θυγατέρες της Σοφίας η Πίστη, η
Αγάπη κι η Ελπίδα.
Φύλαξε τη Σοφία, την υπομονή.
Τις κόρες και τους γιους του
νησιού. Να προσμένεις.
Αποκομμένες οι Παναγίες του
Πενταδάχτυλου από αυτές του Τροόδους
δεν παύουν να είναι οι εικόνες
των μεγάλων ζωγράφων μας
που φανερώνουν την ενότητα του
ελληνισμού και του χριστιανικού κόσμου.
Ο κυρ Μανουήλ Πανσέληνος από το
Άγιον Όρος,
ο Φώτης Κόντογλου από το Αϊβαλί,
ο Θεοφάνης ο Κρής, ο Μιχαήλ
Αστραπάς απ’ τη Θεσσαλονίκη και την Οχρίδα
δείχνουν με το πινέλο
αγιογράφοι- αγάλματα δείχνουν με
τη γραφίδα τους
το Μοναστήρι του Χρυσοστόμου στο
Βουφαβέντο
και της Κανακαριάς την εκκλησιά.
Τούτο εξάλλου φανερώνουν τα
ονόματα αγίων,
τη συνέχεια του αρχαίου με τον
Βυζαντινό πολιτισμό.
Η αγία Σίβυλλα, ο άγιος Πλάτων, ο
άγιος Θουκυδίδης, ο άγιος Σόλων,
ο άγιος Διογένης δίπλα στη ρίζα
Ίεσσαί, στο Μήλον το Εύοσμον
και το Ρόδον το Αμάραντον, σε
κατά μέτωπον στάση περιμένουν τη σάλπιγγα,
βουβοί στα τοξοθόλιά τους.
Ο άγιος Χρυσόστομος με το
μοναστήρι και το απολυτίκιό του δίνει εικόνες και λέξεις στο ποίημα
χαρακτηριστικές.
Το στόμα σου πυρσός. Σύμφωνα
με το απολυτίκιο του αγίου.
Προπάντων όμως το βουνό
Κρατεί στα σπλάχνα του Νάρκες,
όλμους, οβίδες από το θράσος των πολεμίων
και του διχασμού.
Είναι ο μαύρος κρατήρας των
αδήλωτων νεκρών κι ο χρυσός των αγνοουμένων.
Το βουνό είναι η αποκάλυψη των
ορίων μας.
Μεγάλος ο πόνος, μεγάλο όμως και
το αίτημα της δικαιοσύνης,
για το άλμα που αναμένει η ψυχή, για το όνειρο
που πρέπει να πραγματοποιηθεί.
Κι αν έχουμε χάσει πολλοί τον
Πενταδάχτυλο από τα μάτια μας, η ποιήτρια καλεί το
Φεγγάρι μου , διαπέρασε το
θάμπος, ελευθέρωσε εσύ, θεράπων ιατρός, τα αιχμάλωτα μάτια μας
να βλέπουν το βουνό.
Κατά το αρχαίον, Νους ορά και
νους ακούει.
Και σ ’ένα κρεσέντο δραματικής
κραυγής όπως στους Πέρσες του Αισχύλου ο χορός,
Και τέλος- τέλος έστω, φόρεσε προσωπίδα να ιερουργήσεις.
Να διευκολύνεις την κατανόηση του
δράματος.
Φόρεσε στρίγγλα στο πρόσωπό σου
όχι για να μεταμφιεστείς, αλλά
για ν’ αποκτήσεις δύναμη αρχέγονης προσευχής,
όπως σε παράσταση μυστηρίων και
παθών.
Προσωπείο από πέτρα. Λίθινο
προσωπείο.
Εξορκιστής γίνε του Μινώταυρου.
Να φέρεις, Προσωπιδοφόρε, με τη
νυχτερινή σου τελετή
τη λειτουργία της ειρήνευσης το
χαίρε των μυροφόρων
Ύστερα από κάθε σταύρωση
περιμένουμε πάντα την ανάσταση,
ύστερα από κάθε χειμώνα την
άνοιξη,
ύστερα από κάθε σκλαβιά την
ελευθερία.
Μόνο όμως η αθωότητα και η καθαρή
ψυχή μπορούν να συλλάβουν τα μηνύματα αυτά και να τα βιώσουν,
στήριγμα του αγώνα για
αποκατάσταση του δικαίου και λύτρωση.
Η σύνθεση τελειώνει με την
αποστροφή στο φεγγάρι
και επιστροφή στην παιδική
λευκότητα
κατά το φεγγαράκι μου λαμπρό:
«Προστάτευε το βουνό
και φέγγε μου
να ξαναπερπατήσω στο βουνό.»
Η δομή του έργου παραπέμπει σε αρχαία τραγωδία ή στη θεία
λειτουργία, με ιδιαίτερη
έμφαση στην είσοδο και την έξοδο του χορού, στον κομμό, συνδυασμένα με τις επικλήσεις
και δεήσεις με αναφορές σε αγίους και μάρτυρες, ιδιαίτερα στον άγιο Χρυσόστομο
και στο απολυτίκιό του, αφού η μονή του δεσπόζει της
νότιας περιοχής του βουνού.
Να έρθουμε όμως και στον στολισμό της σύνθεσης.
Θαυμαστό και μέγιστο ρόλο παίζουν στην όλη έκδοση τα
χαρακτικά του Γιώργου Α. Κωνσταντίνου με τη βυζαντινή και κυπριακή τους
σφραγίδα, και
όχι μόνο τη θεματική τους σύνδεση με τον ποιητικό λόγο.
Ο γιώργος Κωνσταντίνου είναι ένας ταλαντούχος νέος, με
ποιητική και καλλιτεχνική φλέβα, με έργα χαρακτικής που φέρουν ήδη χαρακτήρα
ελληνικότητας και βυζαντινής χροιάς, άνθρωπος που συλλαμβάνει με την ευαισθησία
του και αποδίδει εντέχνως τα νοήματα, χαραγμένα με τα λεπίδια της τέχνης του.
Μαθητής της Μόνας στο Σχολείο στη Λεμεσό, με τα χαρακτικά
του έδεσε κάλλιστα με το όλο έργο μεταφέροντας όχι μόνο τόπο και χρόνο αλλά και
ιδέες και συναισθήματα, ένα πραγματικά εκρηκτικό μείγμα. Ευτυχής συγκυρία.
Η ποιητική συλλογή της Μόνας Σαββίδου Θεοδούλου με τα
χαρακτικά του γιώργου Κωνσταντίνου
έχει ήδη πάρει τη θέση της στην κυπριακή λογοτεχνία,
ως μάρτυρας ενός ογκώδους και βαρύτατου πολιτισμού,
πυκνού πόνου, αυτογνωσίας, σκλαβιάς και πόθου ελευθερίας.
Στέλιος Παπαντωνίου
