Οι συναυλίες του Νέρωνα
του Στέλιου Παπαντωνίου
Καλά την είχε τότε ο Σεφέρης την ευκαιρία, να πάει στο Σούνιο, μέρα του Ευαγγελισμού, να εμπνευστεί από τους ασπαλάθους. Εμείς εδώ, να διαβάζουμε στις εφημερίδες ανακοινώσεις των καλλιτεχνών, αοιδών και τραγουδοποιών, διδάγματα περί δημοκρατίας και άλλα ηχηρά παρόμοια, μακριά από κομματική μέριμνα και καθοδήγηση, ενώ οι ασπάλαθοι φυλλορροούν ήδη, φθινόπωρο καιρό. Αλλά, πάλι με την άνοιξη, λέει κι ο ποιητής, αναμιμνησκόμενος και υπονοώντας δημοτικά τραγούδια για λευτεριά και ραγιάδες.
-Τι μπορεί να μου θύμισε το Νέρωνα εκείνο, λέω εγώ. Μια σελίδα στο βιβλίο του Νίκου Ζανόπουλου Η Μουσική στον Ελληνορωμαϊκό Κόσμο Από τον 3ο π.Χ. ως τα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνα. Το βράδυ βρήκα την περικοπή: "Ο νεαρός Νέρων είχε την ιδέα πως ήταν μεγάλος ποιητής, μεγάλος τραγωδός, μεγάλος αρματοδρόμος, μεγάλος παλαιστής και προπαντός μεγάλος τραγουδιστής…Διεκδικούσε το στεφάνι στους δημόσιους αγώνες με κάθε μέσο, με τη φοβέρα, με τη δωροδοκία και την οργανωμένη μισθωτή κλάκα. Πέντε χιλιάδες χειροδύναμοι πληβείοι είχαν εκπαιδευτεί από ειδικούς οργανωτές της κλάκας που είχαν έλθει γι’ αυτό το σκοπό από την Αλεξάνδρεια, για να χειροκροτούν. Αυτοί όλοι σκορπίζονταν στο θέατρο, για να δίνουν το σύνθημα των χειροκροτημάτων σε ορισμένα από τα πριν, σημεία της παράστασης, και ο ρυθμός των χειροκροτημάτων ήταν ανάλογος με την περίσταση.»
Όπως συμπεραίνει ο Νίκος Ζανόπουλος, «Όλα αυτά δείχνουν ένα πολιτισμό χαμηλού επιπέδου, όπου η ανθρώπινη συνείδηση δεν έχει ακόμη ξεπεράσει την επίδειξη και τη δημιουργία ψεύτικης εξωτερικής εντύπωσης. Αντί να επιδιώκεται η ικανοποίηση με την εσωτέραν εξύψωση, υπάρχει η συνεχής προσπάθεια της επιβολής του εγώ πάνω στους άλλους. Λείπει η αγάπη προς τη δικαιοσύνη και αλήθεια. Δεν αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα του καθενός, όσον αφορά τη συνδρομή του στην αρμονία του συνόλου. Δε θέλει ή αδυνατεί ο ένας καλλιτέχνης να παραδεχτεί ανοιχτά και ειλικρινά την αξία και τις αρετές ενός άλλου συναδέλφου του, κάτι που παρατηρείται σε πολιτισμούς που περνούν το ίδιο στάδιο με το ρωμαϊκό. Η τέχνη χάνει τη σοβαρότητά της και γίνεται φτηνό θέαμα.» Αυτά είκοσι αιώνες πριν.
Αν υπάρχει ομοιότητα με την εποχή μας ας κρίνει ο αναγνώστης, που καλείται να απαντήσει και στο ερώτημα: Πού και σε ποιον αιώνα ζούμε;
