Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2016

Στώμεν καλώς

Στώμεν καλώς
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Κάπου ο άνθρωπος έχει χαθεί μέσα στον ερντογανικό τρόμο του. Τόσοι και τόσοι τσουβαλιάζονται στις φυλακές , γιατί αύριο να μη βρεθεί κι αυτός αντάμα με τους δήθεν αντιφρονούντες, αν δεν εκτελεί επακριβώς τα παραγγέλματα του πατισάχ! Για το καλό παιδί της Λεμεσού λέω, τον Ακκιντζί, που καππάκωσε το απάνω χέρι, και τώρα, κατευθυνόμενος κατευθύνει τις συνομιλίες, σε πόσα τραπέζια θα κάτσουν, σε ποιο χρόνο και σε ποιο φέρετρο ή θέρετρο. Αυτά παθαίνουμε σαν το λιμπούρι  βγάλει φτερά.
Μα κι από καθέδρας να μας κάνει μάθημα! Εμείς που χάσαμε, λέει, στον πόλεμο, χάσαμε και τα εδάφη μας και να το χωνέψουμε, κι η τουρκική αφήγηση πάει καπνό! Τους στερήσαμε τόσα χρόνια τα δικαιώματα, τώρα να πληρώσουμε και μια ζωή να πληρώνουμε ειδ΄άλλως… Εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας απειλές: ή κάνεις αυτό που σου λέω ή ακολουθεί, τη μια η προσάρτηση, την άλλη το σχέδιο β, την άλλη σου στέλλω μερικές χιλιάδες παράνομους και τους μετατρέπεις σε χρήστες, μια ζωή απειλές, που από καιρό αποτελούν οδοδείχτες για την μελλοντική μας συνεργασία στην ομοσπονδία της παραμυθένιας ειρήνης και της αγαστής συνεργασίας, όλα σε εισαγωγικά.
Όπως και με τα παιδιά στη μπανιέρα, που τα σκότωσε ο πατέρας τους αλλά ο Ντεκτάς τα χρησιμοποίησε εναντίον μας ως φονιάδων, κι όπως τη δική μας πια εκδοχή κανείς δεν την αποδέχεται, γιατί φρόντισαν εκείνοι να καταγραφτεί και στα πανεπιστημιακά τους συγγράμματα, έτσι και την από το 1950 σχεδιασμένη ανακατάληψη της Κύπρου από την Τουρκία την παρουσιάζουν με το δικό τους φακό: τους κυνηγήσαμε δήθεν, τους κλέψαμε την Κυπριακή Δημοκρατία, τους έσωσε η ειρηνευτική επιχείρηση -εισβολή, αποκατέστησε το δίκαιο, το νερό της ειρήνης θα μοιραστεί σε όλους, εκείνοι οι φιλειρηνικοί κι εμείς οι φιλοπόλεμοι, όποιος θέλει πιστεύει, ή πιστεύει ό τι του συμφέρει.
Ξεχνάμε τις οργανωμένες προσπάθειες Ντεκτάς να μετακινήσει τους οθωμανούς της Κύπρου και να τους ενώσει σε θύλακες, ξεχνάμε τις δολοφονίες των δικών του κατά διαταγή Ντεκτάς, ξεχνάμε τα όπλα που κουβαλούσε με το Ντενίς το 1959, την τρομοκρατία στον ίδιο τον πληθυσμό του με την ΤΜΤ, την προβοκάτσια,  τη σωτηρία της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους Έλληνες του νησιού, τις καταδίκες του ΟΗΕ εναντίον τις Τουρκίας και τα παραγγέλματα να μην αναγνωριστεί το αποσχιστικό καθεστώς των, ξεχνάμε πως η νομική υπηρεσία των ΗΕ θεώρησε παράνομη κάθε ρήτρα για στρατιωτική επέμβαση κράτους εναντίον άλλου, και –δυστυχώς- έχουν πολλοί αποδεχτεί, ακόμα και ανάμεσα στους Έλληνες της Κύπρου, την τουρκική αφήγηση, που οδηγεί τον τόπο στην πλήρη τουρκοποίηση.

Αν δεν έχουμε αντιληφθεί πως βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού και πως όλες οι πνευματικές δυνάμεις του τόπου πρέπει να αντικρύσουν την αλήθεια και να τη διαδώσουν, υπόχρεοι απέναντι στην Ιστορία του τόπου και απέναντι στις μελλούμενες γενιές, άδικα τα αίματα που χύθηκαν για τη λευτεριά, άδικες οι θυσίες. Αν έχουμε  τόσο μεταλλαχτεί, ώστε να νομίζουμε πως γεννηθήκαμε για να αναπτύξουμε την οικονομία του τόπου και μόνη, τότε ας επέλθει η άλυσις, η δήθεν λύση αλλά διάλυση. Στώμεν καλώς. Ο άνθρωπος γεννιέται για να γίνει ελεύθερος.

Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016

Ανδρεανή Ηλιοφώτου

ΑΝΔΡΕΑΝΗ ΗΛΙΟΦΩΤΟΥ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
Έκδοση Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου
Κυρίες και κύριοι,
Χωρίς κανένα ενδοιασμό ανέλαβα να παρουσιάσω το βιβλίο της Ανδρεανής Ηλιοφώτου «Φιλοσοφικά και Λογοτεχνικά Δρώμενα», γιατί τη συγγραφέα γνωρίζω χρόνια πολλά, αφού υπήρξαμε συνάδελφοι φιλόλογοι στο Γυμνάσιο Παλουριώτισσας, και από τότε χωρίς καμιά προσπάθεια -γιατί ήταν ολοφάνερη- αναγνώρισα την αξία της ως φιλολόγου, φιλοσοφούσης, λογοτέχνιδας, ανθρώπου συνελόντι ειπείν με πνευματικά ενδιαφέροντα και προπάντων ευθυκρισία και παρρησία.
Όπως γράφει στο εισαγωγικό της σημείωμα, «Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι φύσεως συλλεκτικής: μια επιλογή εργασιών που έχουν προκύψει πρωτίστως από τις δραστηριότητες της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου και δευτερευόντως από την ενεργό συμμετοχή στις εβδομαδιαίες συγκεντρώσεις της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου.» Το βιβλίο προβάλλει Κύπριους δημιουργούς, φιλοσόφους και λογοτέχνες, κριτικές παρουσιάσεις αξιόλογων λογοτεχνικών έργων, ενώ το τελευταίο μέρος με την επιγραφή «Σύντομες Μαρτυρίες σε Μεγάλα Θέματα» περιέχει έξι δοκίμια και δυο άρθρα.
Περαίνει γράφοντας: Επειδή όλες οι εργασίες υπήρξαν αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης που απαίτησε χρόνο και κόπο, κρίναμε άξιο να τις συγκεντρώσουμε σ’ αυτό τον τόμο, προσφορά στους Κύπριους δημιουργούς αλλά και τους μελετητές της Λογοτεχνίας μας.»

Αυτό το βιβλίο της ήταν για μένα εν πρώτοις διδακτικό της μεθόδου σύλληψης και παρουσίασης της ουσίας των μελετωμένων βιβλίων. Η ανασκαφή και εμβάθυνση στο περιεχόμενο, η διάκριση των θεμελιωδών νοημάτων και η αποτύπωση σχεδόν λακωνική, συνιστά συγγραφική της αρετή, δείγμα του φιλοσοφικού και επιστημονικού της ήθους. Γιατί εδώ είναι αναγκαία η διεισδυτική κριτική δύναμη, συμπτυγμένη με τη γνώση και την κατανόηση και προπάντων την αισθητική συγκίνηση, που δεν χαρίζεται , αλλά καλλιεργείται με τη μελέτη. Η συγγραφέας των κειμένων για τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία με καθαρά και αυστηρά πνευματικά κριτήρια μελισσοειδώς συλλέγει και καλολογικώς αποδίδει τα καίρια.

Ως επί το πλείστον η Ηλιοφώτου έχει μπροστά της ακροατήριο, το οποίο λαμβάνει υπόψη, σέβεται, και προπάντων διά του καλλιεργημένου λόγου της ανάγει εις ύψος. Επικοινωνεί άνετα, κοινωνός και του βιβλίου που παρουσιάζει και των ερωτηματικών των ακροατών ή αναγνωστών της.
Η συγγραφέας, με επικεντρωμένη την προσοχή αφορμάται από το υπό εξέταση βιβλίο, και αποτυλίγει σκέψεις και κρίσεις. Η σοβαρότης της μελέτης της και η αγάπη και σεβασμός προς το έργο και τον αναγνώστη ή ακροατή είναι και η σφραγίδα της σημαντικότητας και γνησιότητας του έργου της.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται μελετήματα σε φιλοσοφικά και λογοτεχνικά θέματα. Σκέφτομαι μόνο πως η δική μου παρουσίαση θα είναι κατά το πλατωνικό όχι «τρίτον τι από της αληθείας» αλλά τέταρτον, αφού θα είναι παρουσίαση παρουσιάσεων. Θυμίζω πως « Το μίμημα που κατασκευάζει ο ζωγράφος είναι απομίμηση ενός αντικειμένου, το οποίο, με τη σειρά του, μιμείται την Ιδέα στην οποία μετέχει. Η διπλή απόσταση που απέχει το μίμημα του ζωγράφου από την αλήθεια είναι τρίτον τι.» Οπότε, για την περίπτωσή μας,  πρώτον η ιδέα, δεύτερον το μελετώμενο έργο, τρίτον οι κρίσεις της Ηλιοφώτου και τέταρτον οι δικές μου κρίσεις επί των κρίσεων.
Η κριτική αποτίμηση του έργου ενός λογοτέχνη ή φιλοσόφου είναι  μια δημιουργική πράξη, αφού ο μελετητής  προϋποτίθεται πως είναι πλήρης γνώσεων και έχει εξασκηθεί στη σύλληψη του πυρήνα  του έργου, περιεχομένου και τρόπου έκφρασής του, ώστε να μεταδίδει και στον αναγνώστη του τα κύρια και να βοηθά τον άπειρο στο πείραν λαμβάνειν  του έργου. Με την περιουσία και την ευαισθησία της η Ηλιοφώτου διακρίνει τις φωτεινές ατραπούς του έργου που μελετά και τις ακολουθεί, για να τις διανοίξει και στους άλλους.
Ως πρώτα μελετήματά της ταξινομεί τα φιλοσοφικά. Θα παρουσιάσω πολύ σύντομα  τέσσερα.





Στο πρώτο δοκίμιό της «Η ζήτηση του Αγαθού στον Πλάτωνα, το σωκρατικό πρότυπο»  επιτέλεσε τον άθλο. Μεθοδικά, με γνώση και επίγνωση , με τη φιλοσοφική της σκευή, την υπομονή και το οργανωτικό της πνεύμα συνέλαβε την ουσία της πλατωνικής φιλοσοφίας και την συνέπτυξε σε λίγες σελίδες.  Εδώ θαυμάζουμε ένα πνεύμα που μπορεί πυρηνικά να περιλάβει την ουσία της πλατωνικής φιλοσοφίας, πράγμα όχι μόνο θαυμαστό αλλά και σπάνιο. Και μόνο τούτο το δοκίμιο να συνέγραφε, θα ήταν θεοδώρητο.
Στο δεύτερο κείμενο του τόμου «Μνήμη Γιάννη Κουτσάκου: Πνευματοκρατία και Μετριοφροσύνη» συναρτά το σύγχρονο δάσκαλο Γιάννη Κουτσάκο με το πρότυπο του Σωκράτη. Στις σελίδες εκτίθενται χαρακτηριστικά του μακαριστού Κουτσάκου εις θεωρίαν και πράξη, σημάδια της ζωής του στην πνευματική ζωή του τόπου, ως ζωντανού φιλοσόφου και δασκάλου. Η Ηλιοφώτου παραθέτει δειγματοληπτικά ψηφίδες του έργου του, ως η διδακτορική του διατριβή. Άλλο έργο είναι το μνημειώδες «Η Αποξένωση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη». Εκεί η Ηλιοφώτου όχι μόνο επιμένει στα κύρια σημεία αλλά μετέχει και η ίδια του προβληματισμού. Η αναφορά του Κουτσάκου στους μεγάλους Κάντιο και Σαίρεν Κήρκεγκαρτ επαναφέρει στο νοητικό μας προσκήνιο το μέγεθος των συλλήψεων και καταθέσεών τους στην Παγκόσμια Πνευματική Τράπεζα.
Το τρίτο κείμενο του βιβλίου αποτελεί παρουσίαση του βιβλίου «Αυτός έφα! Πυθαγόρας ο Σάμιος» της Βέρας Κορφιώτη. Αρχίζει με γενική θεώρηση και αξιολόγηση του έργου, που χαρακτηρίζει ως μνημειώδη μυθιστορηματική πραγματεία, προχωρεί στις φιλοσοφικές αναζητήσεις της Βέρας Κορφιώτου και στην αναμέτρησή της με τον ισόθεο Πυθαγόρα.
Τέταρτον, στο δοκίμιο με τον τίτλο «Λογοτεχνία, Γλώσσα και Σύγχρονη Επιστήμη» φιλοσοφεί με τη γλώσσα ως έκφραση της ανθρώπινης πνευματικότητας και τη σχέση της με τον άνθρωπο δημιουργό, αφού «το ύφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος». Με τον Βίτγκενστάιν «τα όρια του κόσμου μου  είναι τα όρια της γλώσσας και της λογικής μου» συμπεραίνει πως η φιλοσοφία μετατρέπεται σε γλωσσική ανάλυση. Κυρίως παρατηρεί πως, παρά τη γλωσσική σύγχρονη πενία, άλλες διεθνείς προσπάθειες για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ενισχύουν την πίστη στην αξία της, ιδιαίτερα η χρήση της στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και η διαπίστωση ξένων πως πρόκειται για νοηματική άνευ ορίων γλώσσα.      



Η Ανδρεανή Ηλιοφώτου μπορεί να ασχολείται και να παρουσιάζει τέτοια βιβλία γιατί έχει το φιλοσοφικό υπόβαθρο και την κλασσική παιδεία, δεινή φιλόλογος, διαπλέει τη θάλασσα της γνώσης, εξαγνιζόμενη και εξαγνίζουσα, γιατί κάθε εμβάπτιση στα νάματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού αποτελεί και του συγγραφέα και δική μας αναβάπτιση και εξαγνισμό.
Είδα τέσσερα δοκίμιά της ως τώρα και αναφέρθηκα σ’ αυτά ως φιλοσοφικά. Θα σταθώ όμως παρακάτω σε ορισμένους περιεκτικούς και εκπληκτικούς προλόγους της, για να καταδείξω τη σημασία της γενικής θεμελίωσης ενός μελετήματος από την αρχή, πώς κατορθώνει δηλαδή να εισαγάγει πνευματικά και να καθοδηγήσει τον αναγνώστη από τα γενικώς ισχύοντα στα ειδικά.

Στο κείμενό της «Η αφηγηματική δημιουργία του Γιώργου Χαριτωνίδη» γράφει
«Ο άνθρωπος ριζώνει στον τόπο κι ο τόπος αναπλάθει το άνθρωπο`  τούτο το αδιάσπαστο δέσιμο συνιστά τον χωρόχρονο που περιέχει, ορίζει και κατέχει την ύπαρξή μας. Κι όταν το περιέχον, ο χωρόχρονός μας, βρεθεί στη δίνη της Ιστορίας, τότε το περιεχόμενο, η ψυχή, ζει καταστάσεις οριακές: την ανάγκη και τη βία του πολέμου, τον τρόμο, το αδόκητο και το ανόητο της απειλής του θανάτου, το βάσανο του μαρτυρικού πόνου, τον εξευτελισμό του ανθρώπου αλλά και τη λυσσαλέα ενστικτώδη αντίδραση της επιβίωσης.  Πιστεύουμε πως αυτά τα λίγα δίνουν το στίγμα της αφηγηματικής δημιουργίας του Γιώργου Χαριτωνίδη.»
Πρόκειται για έναn εμπλουτισμένο παραγωγικό συλλογισμό, από το γενικό στο μερικό, που βοηθά τη συγγραφέα να καταθέσει τις σκέψεις της περιβεβλημένες  με την πραγματικότητα κι εμάς να τοποθετηθούμε λογικά. Μπορούμε να πούμε μάλιστα πως οι πρόλογοι αποτελούν και τον προϊδεασμό για το τι θα ακολουθήσει.

Ένας από τους εντυπωσιακούς προλόγους της είναι ο απτόμενος του έργου των Γ. Κεχαγιόγλου-Λ. Παπαλεοντίου «Ιστορία της Νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας», που αρχίζει με το «Προκειμένου να χαρακτηρίσει κανείς την Ιστορία της νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας αρκούν δύο λέξεις: σύγχυση και αυθαιρεσία.» Και παρακάτω ακολουθεί κάτι αποκαλυπτικό της προσωπικότητας και της ριζικής της λογικής ανάπτυξης, όταν μεταλαμβάνει έργων άλλων, αλλά  και της σθεναρής θέσης της ως προέδρου της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου.

Γράφει: «Εμείς φυσικά δεν είμαστε πανεπιστημιακοί θεωρητικοί της Τέχνης, βασιζόμαστε μόνο σε κάποιες αυτονόητες αρχές κρίσης κι αξιολόγησης της λογοτεχνίας  α) ότι το όλον προηγείται του μέρους και β) ότι η Τέχνη- η τέχνη του λόγου στην περίπτωσή μας-  ως ελεύθερη πνευματική δημιουργία δεν υπείκει ούτε στην ιδεολογία ούτε στην πολιτική ούτε στη στράτευση.   Γιατί αν υποταχθεί σ’ αυτές τις συμβατικότητες, προδίδει τον εαυτό της και μεταλλάσσεται σε προπαγάνδα.»
Υπερασπιζόμενη τους Έλληνες της Κύπρου λογοτέχνες γράφει: «Ως Πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου προβαίνω σ’ αυτές  τις γενικές παρατηρήσεις για ένα σύγγραμμα που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής κι επιβράβευσης, δείγμα κι αυτό της παραποίησης των καιρών μας και της άκριτης αποδοχής της όποιας αυθεντίας.»
Τι φανερώνουν όσα προηγήθηκαν; Πως και τη δύναμη και το θάρρος της γνώμης είχε να υπερασπιστεί την ελληνικότητα των λογοτεχνών που παραμελήθηκαν από το υπό κρίση βιβλίο, αλλά και να εκφράσει τις σκέψεις της μη πτοούμενη από τίτλους και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Μια άλλη εισαγωγή, υπομιμνήσκει και το φιλοσοφικώς θεάσθαι της Ηλιοφώτου. Γράφει για την Ποιητική Δημιουργία της Ιουλίας Παχνιώτου: «Στον τόπο μας, όπου η Ιστορία τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει καταγράψει τρομερές απώλειες- εδαφικός ακρωτηριασμός, απώλειες ανθρώπων, οικονομική κατάρρευση-    αφθονεί η ποιητική δημιουργία.  Από τον αυτοσχέδιο λαϊκό ποιητή ως τον συγκροτημένο πνευματικό δημιουργό, πολλοί επιχειρούν να δώσουν σε λόγο ποιητικό ιδιότυπο, όλα όσα βιώνουν και νιώθουν μέσα στην καθημερινότητά τους, την προσωπική του ο καθένας αλήθεια, αν θέλετε. Και συνεχίζει παραθέτοντας τον κλασικό, ολοκληρωμένο και διαχρονικό ορισμό του Αριστοτέλη για την ποίηση. Έτσι συμπεραίνει: «Η ποίηση, λοιπόν, ανασυνθέτοντας και μεταστοιχειώνοντας την πραγματικότητα, την ανάγει στην περιοχή του πρέποντος και του δέοντος, που είναι εκφάνσεις του μέτρου, υπερβαίνοντας έτσι το απτό και συγκεκριμένο προς το ιδεατό, το τέλειο και αιώνιο με απώτερο στόχο να οδηγήσει τις ψυχές των ανθρώπων στην αρετή.»
Τόπος, χρόνος, πρόσωπα, έργα, πάθη της φυλής, αναγωγή από τα κάτω προς τα άνω, συγχώνευση του νέου με το φιλοσοφείν των αρχαίων επιτυγχάνουν την αναρρίχηση στις βαθμίδες του πνεύματος και την καθοδηγημένη  συμπόρευση των μετεχόντων.


Συμπληρώνω το σχετικό με τους προλόγους της μέρος της ομιλίας μου με το Αριστοτελικό  μέρος του αποσπάσματος για το βιβλίο της Αντιγόνης Μοδέστου «Το κόστος της ζωής», μυθιστόρημα. Γράφει: «Δεν δεχόμαστε ως σκοπό της τέχνης ούτε τη διδαχή ούτε τη στράτευση’  η τέχνη είναι ο χώρος της ατέρμονης ελευθερίας. Ισχύει πιστεύουμε ακόμη ο κλασικός ορισμός περί ποιητικής τέχνης του Αριστοτέλη: η κάθαρση των παθημάτων της ψυχής, διά φόβου και ελέου και πιο απλά η αισθητική απόλαυση του τερπνού μετά του ωφελίμου.» Όπου η επίκληση στην Ποιητική του Αριστοτέλους οπλίζει την κριτικό με τη διαυγή ματιά του κλασσικού.
Δειγματοληψία των προλόγων της Ανδρεανής Ηλιοφώτου έδειξε τη γλαφυρότητα του λόγου και τη συνεκτική δύναμή της, βαθιά φιλοσοφικός λόγος μετά κάλλους και αρμονίας, αδάμαντες αισθητικής θεμελίωσης των κρίσεών της.

Από μια άλλη οπτική γωνία, μια ανθολόγηση μόνο των φιλοσοφικών αναφορών στα δοκίμιά της αποδεικνύει πως η Ηλιοφώτου είναι άριστη γνώστης της φιλοσοφίας και όχι μόνο της αρχαίας ελληνικής. Για παράδειγμα βρίσκουμε αναφορές στο Διογένη το Λαέρτιο, τον Πλάτωνα και το Σωκράτη, ως προελέχθη, τον Πυθαγόρα και τους σοφιστές, τον Αριστοτέλη και ιδιαίτερα στην Ποιητική του, όπως και στο Λογγίνο, με το Περί ύψους έργο του αισθητικής, τον Έγελο και τον Κήρκεγκαρντ, τον Καντ και τον Χουάιτχεντ, τον Βίτγκενστάιν αλλά και τους τραγικούς, αρχαίους και νεότερους, ως και στο Θουκυδίδη και τη σύγχρονη Ιστορία ’  μια βαθιά και πλατιά αναφορά των διδαγμάτων ή παρατηρήσεών τους με γνώση, κατανόηση και εφαρμογή στη σύγχρονη λογοτεχνική ή φιλοσοφική παραγωγή.

Μια άλλη πτυχή που δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητη είναι η τοποθέτησή της στα πολιτικά δρώμενα και η έκφραση της αγωνίας της για την τύχη αυτού του τόπου, κάτι όμως που θα μας έπαιρνε μακριά. Η Ηλιοφώτου είναι ενεργός πολίτης μετέχουσα των κοινών, χρηστή και όχι απράγμων, κατά το Θουκυδίδειον.


 Το μέρος του βιβλίου που επιγράφεται «Σύντομες μαρτυρίες σε μεγάλα θέματα» περιλαμβάνει δοκίμια για τις αξίες του ελληνισμού και την παγκοσμιοποίηση, τον ανελέητο αυτοκαταστροφικό μας κόσμο, την κατάρρευση των θεσμών και τη θεσμοθετημένη ειρήνη, τη χρεοκοπία των ιμπεριαλιστικών ιδεολογημάτων του 20 ου αιώνα και τη σύγχρονη αμφισβήτηση, τη στάθμη του διαλόγου, την υπανάπτυξη της κυπριακής κοινωνίας των πολιτών και το πλαίσιο συντήρησης, και τέλος, τη διεθνή πολιτική.
Περιεκτικότατοι οι τίτλοι, ομολογούν το σοβαρό ενδιαφέρον και τη μέριμνα της Ηλιοφώτου για τη σύγχρονη πραγματικότητα, κοινωνική και πολιτική, που εδράζεται δυστυχώς στην ανυπαρξία των αρχών που ο πνευματικός άνθρωπος αναμένει να λειτουργούν στον κόσμο.
Με ερείσματα σε μεγάλους ιστορικούς, φιλοσόφους, αποστόλους, υποστηρίζει τους διαλογισμούς της που καταλήγουν πάντοτε στην ομολογημένη μετά πάθους αγάπη της στην αιώνια Ελλάδα, στον κόσμο των αρχών, των αξιών, των Ιδεών, γι’ αυτό και βδελύσσεται τα ενάντια, την παγκόσμια και εντόπια σήψη.

Τελειώνω με έναν επίλογό της που συμπυκνώνει μέγα μέρος της ουσίας της αλλά και εκφράζει πολλούς από μας.
Γράφει: «Προσπάθησα στο σύντομο χρονικό διάστημα που μου δινόταν, να δώσω μια συνοπτική εικόνα των πραγμάτων. Το βιβλίο δεν είναι σύγγραμμα μιας ανάγνωσης, είναι βιβλίο αναφοράς. Προσωπικά νιώθω περηφάνια και χαρά μεγάλη που ανήκω όπως όλοι μας στο ευλογημένο γένος των Ελλήνων, αφού έχει καταθέσει τέτοιους αδαπάνητους πνευματικούς θησαυρούς στην ανά τους αιώνες περιπέτεια του ανθρώπου. Η της φιλοσοφίας παραμυθία στάθηκε στη ζωή μου επαγγελία ουράνια και ιατρεία ψυχής και συνείδησης.»

Ευχαριστώ

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2016

Γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;

Γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Πόσες φορές να διαλαλήσει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας πως, αν δεν κάμει έμπρακτα βήματα για λύση η Τουρκία, το κυπριακό δεν λύεται; Γιατί λοιπόν έχουν ακόμα πολλοί την εντύπωση πως η λύση - όποια και να’ ναι, εις βάρος μας-  εξαρτάται από τον Ακκιντζί και τον Αναστασιάδη; Ως τώρα η δική μας πλευρά ακολουθεί κατά πόδας τις επιφοιτήσεις Ακκινζί καθοδηγούμενου κατ’ ευθείαν από τον Ερντογάν: πάμε Μοντ Πελεράν για να συζητήσουμε το εδαφικό, διακόπτουμε, ερχόμαστε, ξαναπάμε, και η γραμμή της Τουρκίας ουδόλως αλλάζει, το ίδιο άτεγκτη. Ούτε χάρτη είδαμε, ούτε υποχώρηση, αντίθετα κατηγορούν εμάς για μαξιμαλισμό. Κι εμείς περιμένουμε την καλή θέληση, που δεν υπάρχει και δεν φαίνεται, αντίθετα άλλα φανερώνει η συρμή του φιδιού: ένα Ερντογάν να αμφισβητεί διεθνείς συνθήκες, τη Λωζάνη, να ονειρεύεται και πάλι μια Οθωμανική Αυτοκρατορία, να διακηρύσσει πως έχει επεκτατικές βλέψεις σε γειτονικές του χώρες, κι όμως να αφήνεται ανενόχλητος. Αυτεπαγγέλτως δεν επεμβαίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να τον ανακαλέσει σε τάξη, τον τόσο με Χίτλερ όμοιο, κι η Ευρώπη σε σκέψη.
Κι ενώ η Τουρκία συνεχίζει το χαβά της, κάθε φορά που αρχίζουν συνομιλίες για τη λύση του κυπριακού, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας υποβιβάζεται σε κοινοτάρχη, ισότιμο του παράνομου, κάτι που έχει αντίκτυπο όχι μόνο στη διεθνή σκηνή αφού οι περισσότεροι βλέπουν και σε χάρτες και πληροφορούνται με πολλά και διάφορα μέσα  πως στην Κύπρο υπάρχουν δυο κρατίδια, αλλά και στα μυαλά πολλών ελληνοκυπρίων η εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας φθείρεται, αφού την βλέπουν ως ένα κρατίδιο, ισότιμο του ψευδοκράτους, τεθνεώσα, ενώ καλλιεργούν μέσα τους όσα η τουρκική προπαγάνδα έχει ως τώρα διασπείρει. Μερικές φορές μάλιστα είναι οφθαλμοφανέστατη η φιλοτουρκική στάση πολλών και το ανθελληνικό τους μένος,   ιδιαίτερα τελευταία με τη μελετημένη στάση Κοτζιά στο θέμα των εγγυήσεων και τις δηλώσεις Τσίπρα για συμμετοχή σε διεθνή διάσκεψη μόνο για να καταργηθούν οι εγγυήσεις σε νέα διευθέτηση του κυπριακού.
Αντί να χαιρετιστεί η ελληνική στάση, κατακρίνεται, ενώ η Τουρκία παραμένει στο απυρόβλητο, λογικά ανεξήγητα πράγματα. Με μια Ερντογανική Τουρκία να ονειρεύεται την ανασύσταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι ένα πιόνι της Άγκυρας στην Κύπρο, όπως κι αν ονομάζεται, λύση δεν βλέπουμε, εκτός αν έχουμε αποφασίσει να δώσουμε λύση, την όποια λύση, αλλά αυτό θα είναι η μέγιστη μας πλάνη, γιατί έτσι διαγράφουμε κάθε τι νόμιμο που πετύχαμε με την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάθε συμφωνία που υπογράψαμε με εταιρείες και γειτονικά μας κράτη για την εκμετάλλευση του φυσικού μας πλούτου και μετατρέπουμε το κάθε παράνομο κατασκεύασμα του ψευδοκράτους σε νόμιμο, από τους ένοπλους τις χιλιάδες, ως τους έποικους τις χιλιάδες.

Ας μην επιρρίπτουμε λοιπόν συνεχώς ευθύνες στην πλευρά μας για την όποια αποτυχία στις συνομιλίες, κι ας αντιληφθούμε τα σχέδια του Ερντογάν και τα από το 1950 της Τουρκίας εναντίον της Κύπρου. Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως πρέπει να υποτάξουμε και την ελεύθερη Κύπρο στην Τουρκία με την υπογραφή μας, γιατί δήθεν έτσι θα διασώσουμε την Κατεχόμενη γη μας, αλλά –δυστυχώς για πολλούς- όλα αυτά καλούν σε εγρήγορση και ετοιμότητα για τη διαφύλαξη της ελευθερίας μας και της αξιοπρέπειάς μας. Δυστυχώς έχουμε να διανύσουμε δρόμο στερήσεων και αγώνα. Κακή λύση όμως του κυπριακού θα έχει επιπτώσεις και σε μας και στα παιδιά και στα εγγόνια μας και σ’ όλο το ελληνικό έθνος. Η Τουρκία δεν φαίνεται να είναι έτοιμη για επίδειξη καλής θέλησης εμπράκτως. Τα δε λόγια της, μέσω Ερντογάν, μάλλον αρπακτικά είναι παρά φιλικά και ειρηνικά. Οπότε γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Λύση άλυσις διάλυση

Λύση άλυσις διάλυση
Του Στέλιου Παπαντωνίου
Φυσιολογικά, όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται κοντά στη λύση ενός προβλήματός του νιώθει ευτυχής, γιατί ελευθερώνεται από βάρος, κάποτε δυσβάστακτο. Από του Προέδρου της Δημοκρατίας και των πέριξ κύκλων του κυκλοφορεί τελευταία πως ως το τέλος του χρόνου η λύση του κυπριακού θα είναι τετελεσμένο γεγονός. Άρα θα έπρεπε οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας να νιώθουν ευδαίμονες, αφού θα απαλλάσσονταν από τον τουρκικό ζυγό που επιβλήθηκε στα σκλαβωμένα εδάφη μας, οι πρόσφυγες θα ήταν έτοιμοι για επιστροφή, οι διάφορες υπηρεσίες θα έκαμναν τους προϋπολογισμούς τους για τη λύση και τις αναγκαίες υποδομές, τα σχολεία θα ετοίμαζαν τους μαθητές για τη νέα ζωή με την επάνοδο στα σπίτια μας. Δεν μιλώ για τους φοιτητές, γιατί αυτοί είναι ανύπαρκτοι στην πολιτική ζωή του τόπου και αμέτοχοι στο μεγάλο μας εθνικό πρόβλημα.
Αντί όμως όλων τούτων, κατήφεια παρατηρείται σε μεγάλο μέρος του ελληνικού κυπριακού λαού, προβληματισμός, φόβος και αγωνία μπροστά σ’ ένα άγνωστο, για το οποίο ευθύνονται εξολοκλήρου οι κυβερνώντες, αφού δεν διαφωτίζουν το λαό για τις εξελίξεις που ακούν πως υπάρχουν αλλά δεν ξέρουν ακριβώς ποιες είναι, για τις συγκλίσεις που ακουστά τις έχουν αλλά δεν τις έχουν ψηλαφίσει. Σκοτεινή νεφέλη επικάθηται. Η Βουλή συζητά το κυπριακό πριν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαφωτίσει για τις εξελίξεις  τους αρχηγούς των κομμάτων, στη δυσκολότερη καμπή το εθνικό συμβούλιο δεν συγκαλείται από τον υπεύθυνο, που προτιμά τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις, ακόμα κι αυτή τη στιγμή που έπρεπε να ομονοούμε δεν το μπορούμε, αφού οι πολλοί ζούμε στην άγνοια κι ο καθένας ζει με το νεφέλωμά του. Το χειρότερο μάλιστα είναι πως όλα όσα η δική μας πλευρά διαλαλεί διαψεύδονται αμέσως από τον τουρκοκύπριο εκπρόσωπο του Ακκιντζή, ο οποίος φαίνεται πως δεν νικά μόνο στις καππακωτές αλλά και κατευθύνει την ατζέντα και καθορίζει χρόνους και πράγματα.
Επειδή έχουμε ήδη διαψευστεί πολλάκις, γι’ αυτό και δεν έχουμε και πολλή εμπιστοσύνη σε όσα η επίσημη πλευρά μας διαλαλεί. Μην πούμε πως καταντήσαν μερικοί ο βοσκός ο ψεύτης. Αλλά κάπως έτσι  νιώθουμε. Ακόμα και οι διακηρύξεις από επίσημα ελληνικά στόματα δεν μας καθησυχάζουν, γιατί ξέρουμε πως εύκολα μεταβάλλεται το ναι σε όχι και το όχι σε ναι. Η επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα μπορεί να μας χαροποίησε φιλολογικά,  ακούσαμε όμως και τις απόψεις και απαντήσεις του στα ερωτήματα για τα κατοχικά στρατεύματα της Τουρκίας στην Κύπρο, που δεν ήταν παρά υπεκφυγές. Η μόνη που άρχισε δειλά να εκφράζεται τελευταία, η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις δηλώσεις για την κατάσταση στην Τουρκία και με τις ειδοποιήσεις πως πρόκειται για ένα μη φιλελεύθερο κράτος, οδηγούν κάπως τα θέματα στη σωστή τους θέση. Γιατί και πάλι προβάλλουν σ’ εμάς το ερώτημα, «είστε βέβαιοι πως με τη λύση του κυπριακού η Τουρκία θα ξεκουμπιστεί από την Κύπρο ή μήπως μέσω του ψευδοκράτους θα την εισαγάγετε μέσα στην καρδιά της Ευρώπης και έτσι θα επεμβαίνει στην ευρωπαϊκή πολιτική με τα βέτο των τουρκοκυπρίων!»

Όσο για τη διαφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι δηλώσεις του Προέδρου της δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικές για την ύπαρξή της. Κι όμως ορκίστηκε πίστη στο σύνταγμά της και στους συνάδοντας αυτώ νόμους.   

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2016

Έτσι κι αλλιώς

Έτσι κι αλλιώς
Θα ζω ανάμεσα σε μια μεγάλη μάζα αερίων
Μ’ ένα πολυκέφαλο τέρας
Μόνο ο δήμαρχος θα μου ζητά για τα σκουπίδια
Κι εγώ θα σπεύδω να πληρώσω
Γιατί θα με δικάζουν τόσοι δικαστές
Ομοσπονδιακοί
Της συμπολιτείας
Της ανύπαρκτης κρατικής μου οντότητας
Της επιτροπής για τη διάσωση
Της επιτροπής για την παιδεία
Της επιτροπής φορτοεκφορτώσεων.
Έτσι κι αλλιώς
Η ζωή μου αλλάζει
Βίος αβίωτος

Οὐ βιωτός ἀνθρώπῳ.

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2016

Στέλλας Σπύρου

Στέλλας Σπύρου, «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης»

Κυρίες και κύριοι,
Η Στέλλα Σπύρου γνωρίζει να τιμά διπλά και τριπλά πρώτον ζητώντας μου να της παρουσιάσω το βιβλίο , «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης» 
Δεύτερον Την επομένη της γιορτής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, πολιούχου της Κερύνειας
Και τρίτον στο νάρθηκα της εκκλησίας του Αγίου Κασσιανού.

Τη Στέλλα Σπύρου ξέρετε καλύτερα ίσως από μένα. Πριν καμιά δεκαριά χρόνια είχα και πάλι την τιμή να παρουσιάσω το έργο της σε συνέδριο για τους λογοτέχνες της Κερύνειας και έτσι είχα την ευλογία να εμβαθύνω σ’ αυτό,  ποιητικό και πεζό μεστό Κερύνειας και να θαυμάσω τον άνθρωπο που αφιέρωσε όλη τη ζωή στην πόλη του, ενεργός πολίτης, καλή καγαθή, γνήσια Κερυνειώτισσα.
Η Στέλλα έχει το χάρισμα της μνήμης. Χαράχτηκαν με κάθε λεπτομέρεια όλα τα κερυνειώτικα τόσο βαθιά στην ψυχή της, ώστε οι χρόνοι κι οι καιροί να μη σβήνουν αλλά να χαράζουν με το μόχθο της την κερυνειώτικη ζωή ανεξίτηλα και πυρίκαυστα.
Τοπία, ομορφιές, εποχές του χρόνου, γιορτές και πανηγύρια, αθλητικοί αγώνες, ανθεστήρια, εκθέσεις. Αστραφτερά προπάντων πρόσωπα με τα ευλογημένα από τη βάφτιση ελληνικά χριστιανικά ονόματά τους. Φτωχοί πλούσιοι, με τα χαρακτηριστικά τους, το  άρωμα και την ανθρωπιά τους.
Δεν θα΄θελα κατ’ουδένα λόγο να θεωρήσω τη Στέλλα καταγραφέα μιας ζωής που πέρασε και δεν θα ξανάρθει. Η γραφή της δεν είναι σφραγίδα σε ληξιαρχική πράξη  θανάτου. Αντίθετα, η διείσδυση στον παρελθόντα παράδεισο από τον οποίο βίαια εκτοπιστήκαμε προοιωνίζει και την επάνοδο σ’ αυτόν. Αυτό απαιτεί η κυκλική θεώρηση της Ιστορίας του ανθρώπου και αυτό επιτάσσει η πίστη μας, ο ακλόνητος βράχος της ως τώρα επιβίωσης του ελληνισμού στις πατρογονικές μας εστίες.
Πρώτα λοιπόν, ο λόγος για τη Στέλλα, τον ακάματο εργάτη του πνεύματος, την Κερυνειώτισσα,  της πραγματικής και ιδανικής  Κερύνειας.

Δεύτερον, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, χτες, επί πτερύγων του οποίου ζούσε η Κερύνεια.  
Αρχάγγελος συμπαραστάτης στον ίδιο το Θεό με το «Στώμεν καλώς», πρόσταγμα και προς τους αγγέλους του αλλά και προς εμάς τους κλυδωνιζομένους και κλονιζομένους.
Αρχάγγελος του θανάτου, ως ο ψυχοπομπός  Ερμής της ομηρικής ποίησης.  Σημάδια των θαυμάτων και θαυμαστών του, από το θεμέλιωμά του στην άλλη τουρκοκρατία (1860) ως το ανύψωμα του καμπαναριού του με τους ιστορικούς μαστόρους και ζωντανούς ακόμα στην ιστορική μνήμη ιερείς του.
Για τον Αρχάγγελο είχε γράψει η Στέλλα το ποίημα
Ολόλευκος στέκει σε βράχο οχυρό / Ο Αρχάγγελος /Με καμπαναριό λυγερό,/ Την Εικόνα του από τη Σύμη φέρνει/ Καϊκι φτερωτό,
Την προσκυνούν πουλιά, δελφίνια, θαλασσοπόροι,
Ευλογεί εωθινά, εσπερινούς, εορτές εθνικές,
Γάμους, μνημόσυνα,/ Το 74 η θάλασσα αφηνιάζει, ο ουρανός ραγίζει,
Την Κερύνεια σκεπάζει πάντα/ Γράφει με την άκρη των πτερύγων του,
Η Μνήμη, αυτή Μόνον,/Τη σιωπή της λησμονιάς καταλυεί,
Την αδικία συντρίβει,/Ελευθερία θα σημάνει η καμπάνα του,
Τη μέρα που εορτάζει,
8 Νοεμβρίου, στη σύναξη των Αρχαγγέλων.

Τρίτον, Σε ίση μοίρα για μένα τίθεται η τιμητική επιλογή του νάρθηκα της εκκλησίας του αγίου Κασσιανού, μιας εκκλησιάς χτισμένης το 1854, πέντε έξι χρόνια πριν από την εκκλησία σας, Κερυνειώτες.
Η ενορία, πρώτα, του αγίου Κασσιανού αποτελεί μικρογραφία της Ιστορίας της Κύπρου από το 1955. Οι πρώτες επιθέσεις των γειτόνων τουρκοκυπρίων εναντίον του αγίου Λουκά που απέχει γύρω στα τριακόσια μέτρα από εδώ, το κάψιμο του ναού, το κάψιμο του σωματείου Ολυμπιακός Λευκωσίας, καταστροφές περιουσιών, αδικοθανατώσεις κατά διαταγήν και σχέδιο της Τουρκίας, οι γονιοί μας πολιτοφύλακες τότες κι ύστερα εμείς φρουροί στα κεραμίδια και στις τρύπες των φυλακίων το ‘63 και τέλος το 1974.
Η σωτηρία έστω και αυτού του μικρού καλυκιού στο χάρτη της Λευκωσίας αποτελεί το θαύμα του αγίου μας και των παιδιών της γειτονιάς που αγωνίζονταν πράγματι για βωμούς και εστίες.
Εδώ ζούμε την τουρκική επεκτατική καταστροφική μανία, το ξέφτισμα της παιδικής και εφηβικής μας ηλικίας, ένας πολυπληθής  κόσμος, πολύβουο μελίσσι, τι σας τα λέω όμως εσάς, ανθρώπων που ζήσατε και πάθατε!  
Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί. Αλλά έπρεπε να σας ιστορήσω λίγο τη γειτονιά μου, μα προπάντων την εκκλησιά μου, που υψώνεται προπύργιο Ορθοδοξίας και Ελληνισμού και να σας χτυπήσω με όλη την ευγένεια την πόρτα της μνήμης και της συγκριτικής σας δύναμης. Να μας έρχεστε στον άγιο Κασσιανό. Κάνει σε όλους καλό. Ο μητροπολίτης Κερύνειας διετέλεσε ψάλτης εδώ για χρόνια.
Μακρά τα προλογικά, μα επιβεβλημένα. Ας έρθω τώρα στον τίτλο του βιβλίου και στον όρο μνήστρα και αρραβών.

Ο όρος «μνῆστρον» (το) και στον πληθυντικό «τά μνῆστρα» στην εκκλησιαστική και λειτουργική γλώσσα είναι συνώνυμος του όρου αρραβών. Σημαίνουν και οι δυο την αμοιβαία υπόσχεση συνάψεως γάμου και τα δώρα που ανταλλάσουν μεταξύ τους οι μνηστευόμενοι και ιδίως τους δακτύλιους αρραβώνες, τα δαχτυλίδια.

Τα δαχτυλίδια δίνονται και φοριούνται από το μνηστήρα και τη μνηστή σαν σημείο και απόδειξη της υπόσχεσης που έδωσαν για την τέλεση του μελλοντικού γάμου τους. Η λέξη μνήστρον έχει αρχαιοελληνική προέλευση· προέρχεται από το ρήμα «μνάομαι» που σημαίνει μνηστεύομαι. Η λέξη αρραβών έχει ληφθεί από τις σημιτικές γλώσσες και σημαίνει κυρίως προκαταβολή ή εγγύηση για εξασφάλιση συμφωνίας. Λίγα λεξιλογικά.

Έρχομαι στο βιβλίο. Αποτελείται από τρία μέρη,
τον πρόλογο,
τις αγγελίες - περίπου 200 σελίδες-  και
τις φωτογραφίες άλλες 120 σελίδες.  
Το γράψιμο της Στέλλας διακρίνεται. Λυρικό, προσωπικό και λογικότατο. Στον Πρόλογο, σε ένα συνδυασμό λυρικού και επιστημονικού λόγου αρχίζει με το ποίημά της
Της Κερύνειας οι νύμφες/Αγκαλιές γιασεμιά κρατούν,
Μοσχοβολούν οι εκκλησιές,/Οι ψαλμωδίες, οι ευχές ,
Όταν όλα ευλογούνται,/Της κυρά θάλασσας οι νύμφες
Αναδύονται,/Και χορεύουν στην ακτή
Ντυμένες γιασεμιά.
Ο Πρόλογος περιλαμβάνει σε κύρια σημεία τα εξής
τη ρήση πως η περιπλάνηση στις ωχρές σελίδες των εφημερίδων αποτελεί μια μυσταγωγία
πως αναβλύζουν από τον κλειδωμένο χρόνο ανθηρές ειδήσεις
κι ο ερευνητής ανασύρει τα πέπλα, ψηλαφεί ίχνη στο χρόνο
Το ταξίδι αυτού του βιβλίου διατρέχει τις ευ-αγγελίες, αγγελίες των μνήστρων και των γάμων των παλαιών γηγενών, Κερυνειωτών και Κερυνειωτισσών, των γεννηθέντων αμφοτέρων εν Κυρηνεία, των παρεπιδημούντων , των νεήλυδων, των αποδήμων, των επαναπατρισθέντων και των νεοτέρων
Παρατηρεί πως η λογία γλώσσα ήταν πλήρης μουσικότητας
Καταγράφει τα επίθετα και επαγγέλματα που προηγούνται των ονομάτων
Επίσης τα συνηθέστερα προσδιοριστικά των νέων, «κάλλιστος, άριστος, φιλοπρόοδος, φιλόπονος, φιλομαθής»                ενώ των νεανίδων  «περίσεμνος, χαριεστάτη, ενάρετος, πολύφερνος, (η προικισμένη)  καλλιπάρειος (με ωραίες παρειές) » (από Ομήρου)
Φιλόλογος ούσα παρατηρεί πως το ύφος και η γλώσσα των αγγελιών απλοποιείται μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο με το σύνηθες «έδωσαν αμοιβαίαν υπὀσχεσιν γάμου»
Απαραίτητη η παράθεση των εφημερίδων από τις οποίες άντλησε τις πληροφορίες της για τις αγγελίες γάμων στην Κερύνεια. Συνολικά ερευνήθηκαν 21 εφημερίδες. ΄Αξιος ο μισθός της.
Ακολουθούν οι εκκλησίες στις οποίες τελούνταν το μυστήριο του γάμου, οι αρχιεπίσκοποι, μητροπολίτες, και άλλοι ιερωμένοι που τους τέλεσαν.

Υπενθυμίζει πως τις νύμφες συνόδευαν  καθ’ οδόν προς την εκκλησίαν ο μουσικός Αλέξανδρος Γεωργιάδης, βιολί, Γεώργιος Κιάμηλος, βιολί, Ξενής Λιονταρής, λαούτο. Το βιβλίο σημειώνω πως αφιερώνεται στη μνήμη των γονέων της και στους μουσικούς που έδεσαν τις νότες της μουσικής τους με τους γάμους της εποχής.
Τελειώνει με τους τόπους στους  οποίους δέχονταν τα συγχαρητήρια, τις ράπτριες που έραβαν τα νυφικά, τις κομμώτριες, τις κατασκευάστριες στεφάνων, τους φωτογράφους και την αφιέρωση του βιβλίου στην οποία προαναφερθήκαμε.
Είναι πράγματι ένας πλούσιος Πρόλογος που αποτυπώνει ακριβώς και γλαφυρά το περιεχόμενο του βιβλίου.

Το δεύτερο μέρος, το κύριο σώμα του βιβλίου,  περιλαμβάνει φωτογραφίες και τα προσκλητήρια ή ανακοινώσεις στις εφημερίδες. Η Στέλλα κρίνει αισθητικά φωτογραφίες , πρόσωπα που έρχονται από έναν άλλο κόσμο, μέσα από το σύννεφο του χρόνου, στέκονται μπροστά μας. Η ζωή κι ο θάνατος αντάμα, αφού πολλοί ήδη ανήκουν στον άλλο κόσμο, ή και στην ίδια τη ζωή η συνύπαρξη ζωής και θανάτου στις ανακοινώσεις: «Λυπούμενοι ότι, ένεκεν πένθους, δεν δύνανται να δεχθώσιν τώρα επισκέψεις.»
Περιγραφές προσώπων, στιγμών, ενδυμάτων, κι οι ευχές:  « Όλβιον συζυγικόν  βίον, όλβιον και εν ευτεκνία, τα συγχαρητήριά μας στον ανταλλάξαντα δακτύλιον αρραβώνα, ημείφθησαν οι αρραβώνες, τα άνθη του υμεναίου ευχόμεθα να στέψωσι ταχέως τας κεφαλάς σας. (όλβιος =ο ευτυχής, υμέναιος =ο γάμος λέξεις της γλώσσας μας της μίας και αδιαίρετης.)
Ευφρόσυνοι οι γάμοι μετά της ευ ηγμένης της γνωστής πατριαρχικής οικογενείας
Οι νεόνυμφοι ανεχώρησαν εις τον εξοχικώτατον Καραβάν.»
Όλα βαλμένα με χρονολογική σειρά, αρραβώνες και γάμοι με αναφορά της εφημερίδας από την οποία η Στέλλα άντλησε την είδηση.
Στις σελίδες του βιβλίου οι ζωές των ζευγαριών, των οικογενειών τους, στις ευτυχέστερές τους στιγμές.
Η Κερύνεια έσφυζε από ζωή. Οι άνθρωποί της  σέβονταν τα ήθη και έθιμα, κλειστή κοινωνία,  αρραβώνες, γάμοι, πρόσωπα πολλά και διάφορα σε διαφορετικές ημερομηνίες, στην ίδια όμως κατάσταση: πρωταγωνιστές για μια μέρα ή περισσότερες, τις αλησμόνητες της ζωής τους, με τη σωματική και ψυχική ευφορία  και κούραση, τα χτυποκάρδια και τα όνειρα, κι ύστερα επιστροφή στην καθημερινότητα, κάθοδος στα γήινα.

Στο τρίτο μέρος, εισαγωγή κάνει μια ζωγραφιά με κάρβουνο της Στέλλας Σεκκίδου Παπαδημητρίου, μιας ταλαντούχου ζωγράφου. Μικρά σχέδιά της με μερρέχες, πετσετάκια, λουλούδια, δίσκους, αρραβώνες, βιολιά, στέφανα, ανθοδέσμες, και ωραιότατες ζωγραφιές εκκλησιών μέσα σε περίτεχνα πλαίσια κοσμούν το βιβλίο. Αποτυπώνονται στη μνήμη οι εικόνες με την Παναγία τη Χρυσοπολίτισσα,  σε απλή, καθαρή γραμμή. Υποβλητική η εκκλησιά του Κερυνειώτη Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο Άγιος Γεώργιος της Πάνω Κερύνειας σε διάφορους τόνους του μαύρου και γκρι σε πυκνό φύλλωμα δέντρων με λεπτουργική διάθεση.
Το τρίτο μέρος, λοιπόν, εισάγει ζωγραφιά της με ναό δεξιά και απρόσωπο ζεύγος νεονύμφων.  Ένα πέπλο ξεκινά από το κεφάλι της νύφης και απλώνεται ολόκληρο πίσω από τον γαμπρό ως τη μισή εκκλησιά. Η νύμφη σκεπάζει το γαμπρό: η αφανής προστασία.  
Το ερώτημα, γιατί η Στέλλα προβαίνει σ’ αυτή την έκδοση; Τι είναι τούτο το σαράκι που την κατατρώει και θέλει να διασώσει τις στιγμές της ζωής τόσων ζευγαριών;
Φυλλομετρώντας για άλλους λόγους τις εφημερίδες, μπορούμε να φανταστούμε πως είδε, εμπνεύστηκε, συνέλαβε τον στόχο και αποφάσισε την πραγματοποίησή του. Για μένα που δεν ξέρω τις οικογένειες της Κερύνειας πολλά ονόματα μπορεί να είναι κενά περιεχομένου. Για τη Στέλλα όμως και για σας, που θα έχετε το βιβλίο μαζί σας και  θα ανατρέχετε στις σελίδες του, ολόκληρη η ζωή στην Κερύνεια θα ξαναρχίζει από την αρχή. Μπορεί να μην έχετε ανάγκη από εικόνες και βιβλία για να θυμάστε. Το βιβλίο όμως είναι κτήμα εσαεί. Θα το πάρουν τα παιδιά, τα παιδιά των παιδιών σας, των παιδιών μας, και η Κερύνεια θα ζει στον αιώνα, στα σπίτια και στις καρδιές μας.
Το βιβλίο της Στέλλας Σπύρου «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης» θα θυμίζει την ευτυχία της ζωής που χρωστούμε όλοι στους εαυτούς μας, να μην τη  λησμονήσουμε και να την απαιτούμε. Δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονάμε. Το δίκαιο απαιτεί τη μοίρα της χαράς και της ευτυχίας για όλους. Κι η Κερύνεια απαιτεί να συνεχίσει να ζει ελληνικά, έστω κι αν προς το παρόν ζει συμβολικά μέσα στα βιβλία της Στέλλας Σπύρου.

Ευχαριστώ