Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου 2016

Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε...

Έχουμε πολύ δρόμο, ώσπου να πεθάνουμε ελεύθεροι
Στέλιου Παπαντωνίου

Αλήθεια, γιατί δεν μιλούν σήμερα με τους όρους των παλαιών, «ελευθερία ή θάνατος, νυν υπέρ πάντων ο αγών» και αναμασούν τα ποσά που θα κερδίσει κατά κεφαλήν ο Έλλην της Κύπρου;
Η ελευθερία είναι πολυπρόσωπη όπως και η σκλαβιά. Κι όταν ελέγετο εκείνο «το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ΄ελεύθερον το εύψυχον» ετίθετο προϋπόθεση και θεμελιός της ελευθερίας και της ευτυχίας του ανθρώπου η ευψυχία, το θάρρος, η γενναία ψυχή, η αντιμετώπιση των κινδύνων και όχι η γονυκλισία ή η πολιτική επίκλησή τους ως δείγμα θάρρους!
Αμέσως βέβαια, με χίλιες γλώσσες κρένει: Πήγαινε εσύ, γέρο, να πολεμήσεις, ρίξε τους στη θάλασσα. (μεταξύ μας, και να μη μιλούσε κανείς για πολεμικούς κινδύνους, πάλι τα ίδια θα άκουγε, γιατί ό, τι ονομάζεται σήμερα επιχείρημα,  είναι μονότονο κομματικό σύνθημα: Ρίξε τους στη θάλασσα!) Κι έτσι γελοιοποιείται και η ευψυχία και η ελευθερία ενώ  το επίπεδο κατέρχεται στην αγέλη των χοίρων και βόσκει.
Για να φτάσουμε σ’ αυτό το επίπεδο έγιναν πολλοί αγώνες, ιδιαίτερα από κόμματα και κομματικές νεολαίες, που δίδασκαν και διδάσκονταν τη δική τους εκδοχή της Ιστορίας, και καθοδηγούσαν επαγρυπνούντες, μήπως τα παιδιά πηδήξουν έξω από το μαντρί. Καταλληλότατες ήταν και οι «δημοκρατικές» ατάκες, της τελευταίας μόδας, η φιλία και συνεργασία με το σύνοικο, απαξάπαντες βαφτίστηκαν «αδελφοί μας», θυμάμαι σε μια συγκέντρωση τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο που εξέφραζε τη άγνοιά του αν ήταν «αδελφοί μας» αλλά η κατά διαταγήν του κόμματος φωνή του λαού σκέπαζε και τις αρχιεπισκοπικές αντιρρήσεις.
Εκτός όμως των ενδοκομματικών, και στις διάφορες θέσεις στα σχολεία, ιδιαίτερα κατά την περίοδο των μαθητικών εκλογών, ο κομματικός βραχίων επενέβαινε οφθαλμοφανώς, τόσον ώστε μερικοί γυμνασιάρχες ήξεραν από την προηγούμενη χρονιά ποιον τους ετοίμαζαν για πρόεδρο του σχολείου, οπότε, αν επρόκειτο για αναγνωρισμένο ανατροπέα των πάντων, του ‘ ριχναν καμιά αποβολάρα με μείωση διαγωγής, ώστε να μη δικαιούται μετοχής στις εκλογές.
Άλλα τα ανώνυμα φαξ, από κομματικά γραφεία, που καθόριζαν πότε θα γίνουν απεργίες, πότε συγκεντρώσεις, πότε τσιμουδιά, ανάλογα με τις κομματικές αποφάσεις. Τα πάντα εν γνώσει του Υπουργείου Παιδείας, αλλά σκότος επέπιπτε και φόβος επεκράτει. Και ποιος αναλαμβάνει ευθύνες σε τέτοιους τόπους και τέτοιους καιρούς!!!
Με όλα τα πιο πάνω θέλω να πω πως για χρόνια ετοιμαζόταν η εθελοδουλία, που βλέπουμε τώρα μπροστά μας να υψώνει ανάστημα. Εκπληκτικόν. Κάποτε μερικοί δικοί μας υπερασπίζονται τους Τούρκους περισσότερο από τους ίδιους τους Τούρκους. Κάτι παρόμοιο τολμώ να πω πως ένιωσα όταν άκουσα τον Υπουργό μας των Εξωτερικών να  εξηγεί πως δεν μπορούν να φύγουν αμέσως από την Κύπρο τα τουρκικά στρατεύματα! Αυτή όμως είναι δουλειά του υπουργού των Εξωτερικών της Κύπρου ή της Τουρκίας; Συμπερασματικά, η ελευθερία και η ευψυχία ξεγράφτηκαν προ καιρού από το λεξιλόγιο πολλών, όχι χωρίς κόπο και πρόγραμμα, γι’ αυτό τα πάντα μετριούνται με το χρήμα.
Το πνεύμα δεν έπνευσε κατά Κύριον αλλά κατά μαμμωνά. ‘Εχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε, ώσπου να πεθάνουμε άνθρωποι ελεύθεροι!!!


Τρίτη 6 Δεκεμβρίου 2016

Η Αϊσιέ

Η Αϊσιέ
Ήρτεν πάλε η Αϊσιέ. Να μου δώκεις, λαλεί μου, τες τρεις κάμαρες να μηνίσκω εγιώ τζι ο άντρας μου.
Μα εσείς δκυο είσαστιν, λαλώ της, γιατί τρεις κάμαρες;
Για διάς μου τες, για βάλλω φόκον της μιας. Έτο τζιαι το πετρόλαον, έτα τζιαι τα σπίρτα. Ίντα να κάμω; Έδωκα της τες.
Περνά λλίος τζιαιρός,
Μες στες κάμαρές σου εν να μπαίνουν τζι οι συγγενείς μου, λαλεί μου, έρκουνται τζιαι τανούν μου στες δουλειές.
Μα νταλως γίνεται, λαλώ της. Για εσυφφωνήσαμεν, τζι έπκιαες παραπάνω κάμαρες!
Για αφήννεις τους, λαλεί μου, για κόβκω σου τα δεντρά ούλλα που την αυλήν, κάμνω σου την του παρπερκού!
Ίντα να κάμω, άφησά τους να μπαινοβκαίννουν στο σπίτι μου, σαν να ’ταν δικόν τους, ξένοι αδρώποι!
Περνά λλίος τζιαιρός,
Πάμεν στην τράπεζαν, λαλεί μου, να μου γυρίσεις τα μισά ριάλια πάνω μου!
Τζιαι γιατί, λαλώ της. Ετσάππισες για επότισες εσού; Εγιώ ετράβησα τα κάστια του Γριστού για να κάμω τούτα τα ριάλια.
Για τα μισά, λαλεί μου, για σφάγγω ούλλα τα κτηνά σου, να μεν σου μείνει πετεινός!
Ίντα μ που ταν να κάμω; ‘Εδωκά της τζια τα μισά ριάλια.
Περνά λλίος τζιαιρός,
Ξέρεις, λαλεί μου, οι συγγενείς μου εν να μείνουν μαζί μου, γρειάζουμαι τζι άλλες κάμαρες!
Μα νταν μπου γίνεται δαμαί, λαλώ της! Εν αδικίες τούτα ούλλα!
Για διάς μου τζι άλλες κάμαρες, για βάλλω τημ μάνα μου τζια κκοτσιανιάζει τες κάμαρες πάνω της. Ξέρεις ίν τα φάουσα ένι.
Έμεινα ξιστιτζιή. Τζιαι λαλώ το τωρά των κοπελλουδκιών, μα νομίζω εν να επαναστατήσουν εναντίον μου. Εν αντέχουν τέθκοιες αδικίες!
Στέλιος Παπαντωνίου

Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2016

Στα χαρτώσια της Κυπρουλλούς

-Στα χαρτώσια της Κυπρουλλούς εν να ρτετε χαρώ σας;
-Τζιαι ποιον παίρνει θκεια Νικολού; 
-Του Ακκιντζί την κόρην!
-Μα ντα, εν κόρες που χαρτώννετε; Ελείψαν τα κοπέλλια;
-Μα ν τζι εν τωρά που μάχουνται να μου την καταστρέψουν.
Που το πενήντα αρτζιέψασιν, εβάλαν την στ’ αμμάτιν.
Είν τα Κουτσιούκ, είν τα Ντεκτάς, είντα Ταλάτ τζι Ερόγλου
Τζι ήρτεν τωρά Λεμεσιανόν κοπέλλιν
Ήβρεν με μες στον καβενέν πο’ ψηννα τους καφέδες,
Τζιέρνα ποτζιεί τζιέρνα ποδά
Πάμεν τζιαι στον μακρύδρομον, πάμεν τη Σαλαμίνα
Πίννουμεν μιαν, πίννουμεν δκυο, πεντέξι ζιβανίες,
Εκάλαρεν με τζι έδωκα το λον μου (λον τ’ αδρώπου!!!)
Να ξεμπερτέφκω πκιον, κανεί, να δώσω όσα να δώσω
Γιατί με τους κουβαλητούς, με τους σιεπέττους, τες φωνές
Με όρνιθες κοτόπουλα, σημαίες τζι αγριάδες
Έκαμε με τζι εσιάστησα τζι αλλα λαλώ, άλλα κάμνω!
Εφέραν μου τζιαι προξενιά καμπόσοι αμερικάνοι 
τζιαι οηέδες των αστρών, του φεγγαρκού της Κίνας,
έιντε ποτζιεί, έιντε ποδά, εσπάσαν τη κκελλέ μου.
Τζι όσοι με ξέρουν: 
-Άλλαξε, λαλούν μου, το επάγγελμα
Κλείσε ολάν τον καβενέν
Άννοιξε κομμωτήριον, για παρπερκόν, κουρείον.
Κανεί ξιουρίσματα, ψευτιές, έλα στα σύγκαλά σου!
Τώρα που βάλλει μιαν μπουτσιάν 
ο Ερτογάν ούλλην Τουρτζιάν
Εσού εν ν άψεις κάρβουνα 
στη σούβλαν να σε ψήσει
Κοτόπουλλον νηστήσιμον, για σιοιρινόν αρνίσιον;
Εν ώρα τωρά να χαρτωθεί η μιτσιά
Οξά ακούς του φούλλι!
Άτε σιόρ
Αν είσιες στην κκελλέν πελάν, ούτε ππαράν, με πππούλλιν!
Φιρί φιρί με υπογραφήν, την κόρην σου τουρτζιεύκεις!
Φέρε στην τζιεφαλήν σου νουν. Σκέφτου την κοπελλούαν!

Στέλιος Παπαντωνίου

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2016

Αίγλης Καμμίτση, Η εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες

Στέλιος Παπαντωνίου
Αίγλης Καμμίτση, «Η Εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες»
Το βιβλίο της Αίγλης Καμμίτση «Η Εικόνα της Κύπρου μέσα από τους Γάλλους Λογοτέχνες του 19ου αιώνα,  Διατριβή Σύγχρονης Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Ορλεάνης 1988-1989» εκδόσεις Ιωλκός, είναι ένα αισθητικά άρτιο έργο που μας διανοίγει δρόμους στη Γαλλική Λογοτεχνία στη σχέση της με την Κύπρο.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου αποτελεί το γαλλικό κείμενο και το δεύτερο μέρος το ελληνικό, σε γλώσσα ρέουσα και ανθηρή.
Το περιεχόμενο του βιβλίου, εύληπτο και ενδιαφέρον, μας οδηγεί στην πρόσληψη του αρχαίου μεσαιωνικού και νεότερου κόσμου από τα λογοτεχνήματα Γάλλων που αναφέρθηκαν στην Κύπρο, όπως ο Σατωβριάνδος, ο Λαμαρτίνος, ο Μπερανζέ, ο Λεκόντ ντε Λιλ, ο Ρεμπώ, ο Πιέρ Λουί. Στο τέλος του βιβλίου στο Παράρτημα αποδίδονται στη νεοελληνική του Μπερανζέ «Το κρασί της Κύπρου» και του Αλμπέρ Καμύ «Το Ελληνόπουλο».
Το έργο της Αίγλης Καμμίτση, δομημένο σωστά, πλήρες γνώσεων από αρχαιοτάτων χρόνων και σύγχρονων μεθόδων λογοτεχνικής ανάλυσης, μας ταξιδεύει στο χρόνο περισσότερο και στις αντιλήψεις των ανθρώπων, ποιητικά δοσμένες.
Αποτελεί για μας αφόρμηση για μελέτη της Γαλλικής Λογοτεχνίας αλλά και για τη συγγραφέα εφαλτήριο για άλλες παρόμοιες εργασίες, που συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και κουλτούρα, τομείς στους οποίους καταφανώς υστερούμε, υπάρχουν όμως άνθρωποι, όπως η Αίγλη Καμμίτση, που μπορούν να συμβάλουν στην πλήρωση του κενού.
Στον Πρόλογο η συγγραφέας εκφράζει τη χαρά της, όταν συναντά σε έργα Γάλλων αναφορές στο νησί μας, ιδιαίτερα των ρομαντικών, στους οποίους περιορίζει αναγκαστικά την έρευνά της.
Στην Εισαγωγή της εξηγεί πως , παρόλη την αναφορά σύγχρονων Γάλλων στην Κύπρο του 29ου αιώνα, το πνεύμα του 19ου την ελκύει περισσότερο, γι’ αυτό και η μελέτη του.
Η Κύπρος αναφέρεται
1.       Από τους Ρομαντικούς Σατωβριάνδο και Λαμαρτίνο, στο οδοιπορικά τους από τα ταξίδια στην Ανατολή, καθώς και στους «Μάρτυρες» του Σατωβριάνδου
2.       Στο μακροσκελές ποίημα του Μπερανζέ (Βερανζέρου) «Ο Οίνος της Κύπρου»
3.       Στην ποίηση του Λεκόντ ντε Λιλ
4.       Στην ποίηση του Πιέρ Λουίς «Τα Τραγούδια της Μπιλίτης».
Η Αίγλη Καμμίτση διερευνά τη σημασία που έχει η Κύπρος ως πηγή έμπνευσης των Γάλλων ποιητών, μια ανακάλυψη του εαυτού μας, όπως τον βλέπουν οι Γάλλοι. Στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις, στα μυθιστορήματα και στην ποίηση δεσπόζει η εικόνα της Κύπρου ως γενέτειρας της Αφροδίτης. Εμβαθύνοντας στο έργο των πιο πάνω γνωρίζει καλύτερα και γενικότερα τον πολιτισμό που ανάθρεψε τα ποιητικά αυτά αναστήματα και διαλευκαίνει έννοιες ποιητικής και φιλολογίας.

Γι’ αυτό μια επαφή με το έργο της Αίγλης Καμμίτση αποβαίνει πολυεδρικά κερδοφόρο γι α τον αναγνώστη.

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2016

Κώστα Αρμεύτη, Ο Αιχμάλωτος του Τώρα

Στέλιου Παπαντωνίου
Κώστα Αρμεύτη, Ο Αιχμάλωτος του Τώρα, μυθιστόρημα
Σκέψεις ίσως κάθε μέρα να κάνουμε ή σπάνια, ό τι να ναι έρχεται και φεύγει, χάνεται. Ο Κώστας Αρμεύτης όμως στο μυθιστόρημά του «Ο Αιχμάλωτος του Τώρα» κατορθώνει να αποδείξει και πάλι την αξία της γραφής, καταθέτοντας τις σκέψεις με τις ενέργειες-πράξεις του. Αθανατίζει το μέρος της ζωής του που αποφάσισε να καταγράψει και τους προβληματισμούς του για τον άνθρωπο, ξεκινώντας από τον εαυτό του και συναντώντας τους άλλους, τους αναγνώστες του.
«Ο Αιχμάλωτος του Τώρα» είναι καταγραφή ψυχής. ‘Ενας άνθρωπος που αποφασίζει τη μοναξιά για να συναντήσει τον εαυτό του. Η λεπτομερής καταγραφή σκέψεων και πράξεων στην ερημιά ελκύουν τον αναγνώστη που γίνεται κοινωνός και συνοδοιπόρος στην αποκάλυψη εαυτού. Εδώ σημασία έχει το κάθε τι. Λεπτομέρεια δεν υπάρχει, γιατί όλα είναι ουσιώδη. Το νήμα ξετυλίγεται, όπως η ζωή, όπως η σκέψη. Η προσωπική φιλοσοφία συνυπάρχει με την αντικειμενική, προβληματισμοί υπαρξιακής αποδοχής, στη σύζευξή τους με αποστάγματα ξένης φιλοσοφίας.
Το βιβλίο, εκτός από τον καμβά της ζωής που ξετυλίγεται και πλέκεται, εμπεριέχει μια προβληματική, θεμελιακά ερωτήματα και απόπειρες απαντήσεων, γνήσιο προβληματισμό. Νησίδες ποιητικής καταγραφής μαρτυρούν τη σχέση του συγγραφέα με την ποίηση.
Η προσπάθεια ενός ανθρώπου να γράψει βιβλίο γίνεται βιβλίο. Σημασία έχει πως η θέληση για συγγραφή βρίσκεται συνεχώς στο νου του συγγραφέα-ήρωα του μυθιστορήματος κι αυτή απελίσσεται στο μυθιστόρημα που πλέκεται και συναρτάται με απλά γεγονότα της καθημερινής ζωής, απλά και ουσιώδη, γιατί είναι η ίδια η ουσία της ζωής. Τον άρτον ημών τον επιούσιον.
Στο τέλος επιβεβαιώνουμε πως η σκέψη συνυπάρχει με τις ενέργειες και πως τα ανθρώπινα έργα δεν είναι μόνο τα μηχανικά, αλλά κι αυτά που μπορούν να μετατραπούν σε αφορμήσεις σκέψεων. Με ιστό τον εαυτό του συνυφαίνει όλους κι όλα γύρω του, απλώνοντάς τα λογικά στις σελίδες του βιβλίου του.
Ξεκινώντας από ερωτηματικά ριζιμιά και πίστεις, όπως την ύπαρξη νοήματος σε κάθετι χτίζει το πνευματικό του οικοδόμημα προβληματίζοντας και προβληματιζόμενος.
Ο τόπος, σημαντικός στην όλη εξέλιξη των σκέψεων και σχετικών ενεργειών κι η φιλοσοφία για το χρόνο ή η συνειδητή προσπάθεια απαλλαγής από αυτόν και επίτευξη ζωής στην έξω χρόνου αιωνιότητα μεταφέρουν νοητικά στις άλλες πραγματικότητες, έστω και στιγμιαία.
Ένας άνθρωπος που γράφει είναι βέβαιο πως προβληματίζεται και για το γράφειν, για τις σχολές σκέψης και αφήγησης, και μπορεί να δίνει νέες διαστάσεις στον ρεαλισμό-έστω.
Οι αναδρομές στο παρελθόν φωτίζουν παλιότερες σελίδες της ζωής του, ως επί το πλείστον όμως κυρίαρχο ρόλο παίζει το παρόν, έστω κι αν οι διαστάσεις του χρόνου αποτελούν για το συγγραφέα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, φιλοσοφικό μάλλον.
Οι διαστάσεις του υπάρχειν περνούν διαφοροτρόπως μέσα στο κείμενο, μέσω των προβληματισμών του συγγραφέα, που πιστεύει στη σοβαρότητα της εργασίας του.
Με έξυπνες χιουμοριστικές πινελιές –αξιοπρόσεκτες- το βιβλίο δείχνει να είναι μια γνήσια αυτοβιογραφία. Χωρίς προσπάθεια απόκρυψης, το έργο, ρεαλιστικό, φιλοσοφικό  και ποιητικό, ένα κράμα αλλά γνήσιο, μοιάζει τους ανθρώπους. Κάποτε ζωγραφική ποιητική γραφή, ουδέποτε όμως πεζολογική φλυαρία.
Όσο κι αν δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως πρόκειται για μυθιστόρημα, ελκύει τον αναγνώστη η πρωτοτυπία, οι περιπέτειες ενός συγγραφέα. Είναι βέβαιο πως ενδιαφέρει το βιβλίο τούτο τον μελετητή της λογοτεχνίας, της ψυχολογίας του λογοτέχνη, της προβληματικής της συγγραφής.
Μπορεί κανείς να αντιτείνει πως χρονικά δεν υπερβαίνει το παρόν, όμως η λογοτεχνικότητα δεν λείπει. Και ακόμα η έλξη του βιβλίου, το θέμα, το τι μέλλει γενέσθαι ή πού καταλήγει μια τόση και τέτοια προσπάθεια. Ένα μεγάλο κέρδος, το ότι ο συγγραφέας βρέθηκε κοντά στη φύση και συνέλαβε ουσιαστικές αλήθειες για την προσφορά της στον άνθρωπο, που σήμερα έχει τόσο απομακρυνθεί από αυτήν.

Εκείνος έζησε κι εμείς συζούμε και εμπλουτίζουμε την ύπαρξή μας με το βιβλίο του.

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2016

Στώμεν καλώς

Στώμεν καλώς
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Κάπου ο άνθρωπος έχει χαθεί μέσα στον ερντογανικό τρόμο του. Τόσοι και τόσοι τσουβαλιάζονται στις φυλακές , γιατί αύριο να μη βρεθεί κι αυτός αντάμα με τους δήθεν αντιφρονούντες, αν δεν εκτελεί επακριβώς τα παραγγέλματα του πατισάχ! Για το καλό παιδί της Λεμεσού λέω, τον Ακκιντζί, που καππάκωσε το απάνω χέρι, και τώρα, κατευθυνόμενος κατευθύνει τις συνομιλίες, σε πόσα τραπέζια θα κάτσουν, σε ποιο χρόνο και σε ποιο φέρετρο ή θέρετρο. Αυτά παθαίνουμε σαν το λιμπούρι  βγάλει φτερά.
Μα κι από καθέδρας να μας κάνει μάθημα! Εμείς που χάσαμε, λέει, στον πόλεμο, χάσαμε και τα εδάφη μας και να το χωνέψουμε, κι η τουρκική αφήγηση πάει καπνό! Τους στερήσαμε τόσα χρόνια τα δικαιώματα, τώρα να πληρώσουμε και μια ζωή να πληρώνουμε ειδ΄άλλως… Εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας απειλές: ή κάνεις αυτό που σου λέω ή ακολουθεί, τη μια η προσάρτηση, την άλλη το σχέδιο β, την άλλη σου στέλλω μερικές χιλιάδες παράνομους και τους μετατρέπεις σε χρήστες, μια ζωή απειλές, που από καιρό αποτελούν οδοδείχτες για την μελλοντική μας συνεργασία στην ομοσπονδία της παραμυθένιας ειρήνης και της αγαστής συνεργασίας, όλα σε εισαγωγικά.
Όπως και με τα παιδιά στη μπανιέρα, που τα σκότωσε ο πατέρας τους αλλά ο Ντεκτάς τα χρησιμοποίησε εναντίον μας ως φονιάδων, κι όπως τη δική μας πια εκδοχή κανείς δεν την αποδέχεται, γιατί φρόντισαν εκείνοι να καταγραφτεί και στα πανεπιστημιακά τους συγγράμματα, έτσι και την από το 1950 σχεδιασμένη ανακατάληψη της Κύπρου από την Τουρκία την παρουσιάζουν με το δικό τους φακό: τους κυνηγήσαμε δήθεν, τους κλέψαμε την Κυπριακή Δημοκρατία, τους έσωσε η ειρηνευτική επιχείρηση -εισβολή, αποκατέστησε το δίκαιο, το νερό της ειρήνης θα μοιραστεί σε όλους, εκείνοι οι φιλειρηνικοί κι εμείς οι φιλοπόλεμοι, όποιος θέλει πιστεύει, ή πιστεύει ό τι του συμφέρει.
Ξεχνάμε τις οργανωμένες προσπάθειες Ντεκτάς να μετακινήσει τους οθωμανούς της Κύπρου και να τους ενώσει σε θύλακες, ξεχνάμε τις δολοφονίες των δικών του κατά διαταγή Ντεκτάς, ξεχνάμε τα όπλα που κουβαλούσε με το Ντενίς το 1959, την τρομοκρατία στον ίδιο τον πληθυσμό του με την ΤΜΤ, την προβοκάτσια,  τη σωτηρία της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους Έλληνες του νησιού, τις καταδίκες του ΟΗΕ εναντίον τις Τουρκίας και τα παραγγέλματα να μην αναγνωριστεί το αποσχιστικό καθεστώς των, ξεχνάμε πως η νομική υπηρεσία των ΗΕ θεώρησε παράνομη κάθε ρήτρα για στρατιωτική επέμβαση κράτους εναντίον άλλου, και –δυστυχώς- έχουν πολλοί αποδεχτεί, ακόμα και ανάμεσα στους Έλληνες της Κύπρου, την τουρκική αφήγηση, που οδηγεί τον τόπο στην πλήρη τουρκοποίηση.

Αν δεν έχουμε αντιληφθεί πως βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού και πως όλες οι πνευματικές δυνάμεις του τόπου πρέπει να αντικρύσουν την αλήθεια και να τη διαδώσουν, υπόχρεοι απέναντι στην Ιστορία του τόπου και απέναντι στις μελλούμενες γενιές, άδικα τα αίματα που χύθηκαν για τη λευτεριά, άδικες οι θυσίες. Αν έχουμε  τόσο μεταλλαχτεί, ώστε να νομίζουμε πως γεννηθήκαμε για να αναπτύξουμε την οικονομία του τόπου και μόνη, τότε ας επέλθει η άλυσις, η δήθεν λύση αλλά διάλυση. Στώμεν καλώς. Ο άνθρωπος γεννιέται για να γίνει ελεύθερος.

Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016

Ανδρεανή Ηλιοφώτου

ΑΝΔΡΕΑΝΗ ΗΛΙΟΦΩΤΟΥ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
Έκδοση Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου
Κυρίες και κύριοι,
Χωρίς κανένα ενδοιασμό ανέλαβα να παρουσιάσω το βιβλίο της Ανδρεανής Ηλιοφώτου «Φιλοσοφικά και Λογοτεχνικά Δρώμενα», γιατί τη συγγραφέα γνωρίζω χρόνια πολλά, αφού υπήρξαμε συνάδελφοι φιλόλογοι στο Γυμνάσιο Παλουριώτισσας, και από τότε χωρίς καμιά προσπάθεια -γιατί ήταν ολοφάνερη- αναγνώρισα την αξία της ως φιλολόγου, φιλοσοφούσης, λογοτέχνιδας, ανθρώπου συνελόντι ειπείν με πνευματικά ενδιαφέροντα και προπάντων ευθυκρισία και παρρησία.
Όπως γράφει στο εισαγωγικό της σημείωμα, «Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι φύσεως συλλεκτικής: μια επιλογή εργασιών που έχουν προκύψει πρωτίστως από τις δραστηριότητες της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου και δευτερευόντως από την ενεργό συμμετοχή στις εβδομαδιαίες συγκεντρώσεις της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου.» Το βιβλίο προβάλλει Κύπριους δημιουργούς, φιλοσόφους και λογοτέχνες, κριτικές παρουσιάσεις αξιόλογων λογοτεχνικών έργων, ενώ το τελευταίο μέρος με την επιγραφή «Σύντομες Μαρτυρίες σε Μεγάλα Θέματα» περιέχει έξι δοκίμια και δυο άρθρα.
Περαίνει γράφοντας: Επειδή όλες οι εργασίες υπήρξαν αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης που απαίτησε χρόνο και κόπο, κρίναμε άξιο να τις συγκεντρώσουμε σ’ αυτό τον τόμο, προσφορά στους Κύπριους δημιουργούς αλλά και τους μελετητές της Λογοτεχνίας μας.»

Αυτό το βιβλίο της ήταν για μένα εν πρώτοις διδακτικό της μεθόδου σύλληψης και παρουσίασης της ουσίας των μελετωμένων βιβλίων. Η ανασκαφή και εμβάθυνση στο περιεχόμενο, η διάκριση των θεμελιωδών νοημάτων και η αποτύπωση σχεδόν λακωνική, συνιστά συγγραφική της αρετή, δείγμα του φιλοσοφικού και επιστημονικού της ήθους. Γιατί εδώ είναι αναγκαία η διεισδυτική κριτική δύναμη, συμπτυγμένη με τη γνώση και την κατανόηση και προπάντων την αισθητική συγκίνηση, που δεν χαρίζεται , αλλά καλλιεργείται με τη μελέτη. Η συγγραφέας των κειμένων για τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία με καθαρά και αυστηρά πνευματικά κριτήρια μελισσοειδώς συλλέγει και καλολογικώς αποδίδει τα καίρια.

Ως επί το πλείστον η Ηλιοφώτου έχει μπροστά της ακροατήριο, το οποίο λαμβάνει υπόψη, σέβεται, και προπάντων διά του καλλιεργημένου λόγου της ανάγει εις ύψος. Επικοινωνεί άνετα, κοινωνός και του βιβλίου που παρουσιάζει και των ερωτηματικών των ακροατών ή αναγνωστών της.
Η συγγραφέας, με επικεντρωμένη την προσοχή αφορμάται από το υπό εξέταση βιβλίο, και αποτυλίγει σκέψεις και κρίσεις. Η σοβαρότης της μελέτης της και η αγάπη και σεβασμός προς το έργο και τον αναγνώστη ή ακροατή είναι και η σφραγίδα της σημαντικότητας και γνησιότητας του έργου της.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται μελετήματα σε φιλοσοφικά και λογοτεχνικά θέματα. Σκέφτομαι μόνο πως η δική μου παρουσίαση θα είναι κατά το πλατωνικό όχι «τρίτον τι από της αληθείας» αλλά τέταρτον, αφού θα είναι παρουσίαση παρουσιάσεων. Θυμίζω πως « Το μίμημα που κατασκευάζει ο ζωγράφος είναι απομίμηση ενός αντικειμένου, το οποίο, με τη σειρά του, μιμείται την Ιδέα στην οποία μετέχει. Η διπλή απόσταση που απέχει το μίμημα του ζωγράφου από την αλήθεια είναι τρίτον τι.» Οπότε, για την περίπτωσή μας,  πρώτον η ιδέα, δεύτερον το μελετώμενο έργο, τρίτον οι κρίσεις της Ηλιοφώτου και τέταρτον οι δικές μου κρίσεις επί των κρίσεων.
Η κριτική αποτίμηση του έργου ενός λογοτέχνη ή φιλοσόφου είναι  μια δημιουργική πράξη, αφού ο μελετητής  προϋποτίθεται πως είναι πλήρης γνώσεων και έχει εξασκηθεί στη σύλληψη του πυρήνα  του έργου, περιεχομένου και τρόπου έκφρασής του, ώστε να μεταδίδει και στον αναγνώστη του τα κύρια και να βοηθά τον άπειρο στο πείραν λαμβάνειν  του έργου. Με την περιουσία και την ευαισθησία της η Ηλιοφώτου διακρίνει τις φωτεινές ατραπούς του έργου που μελετά και τις ακολουθεί, για να τις διανοίξει και στους άλλους.
Ως πρώτα μελετήματά της ταξινομεί τα φιλοσοφικά. Θα παρουσιάσω πολύ σύντομα  τέσσερα.





Στο πρώτο δοκίμιό της «Η ζήτηση του Αγαθού στον Πλάτωνα, το σωκρατικό πρότυπο»  επιτέλεσε τον άθλο. Μεθοδικά, με γνώση και επίγνωση , με τη φιλοσοφική της σκευή, την υπομονή και το οργανωτικό της πνεύμα συνέλαβε την ουσία της πλατωνικής φιλοσοφίας και την συνέπτυξε σε λίγες σελίδες.  Εδώ θαυμάζουμε ένα πνεύμα που μπορεί πυρηνικά να περιλάβει την ουσία της πλατωνικής φιλοσοφίας, πράγμα όχι μόνο θαυμαστό αλλά και σπάνιο. Και μόνο τούτο το δοκίμιο να συνέγραφε, θα ήταν θεοδώρητο.
Στο δεύτερο κείμενο του τόμου «Μνήμη Γιάννη Κουτσάκου: Πνευματοκρατία και Μετριοφροσύνη» συναρτά το σύγχρονο δάσκαλο Γιάννη Κουτσάκο με το πρότυπο του Σωκράτη. Στις σελίδες εκτίθενται χαρακτηριστικά του μακαριστού Κουτσάκου εις θεωρίαν και πράξη, σημάδια της ζωής του στην πνευματική ζωή του τόπου, ως ζωντανού φιλοσόφου και δασκάλου. Η Ηλιοφώτου παραθέτει δειγματοληπτικά ψηφίδες του έργου του, ως η διδακτορική του διατριβή. Άλλο έργο είναι το μνημειώδες «Η Αποξένωση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη». Εκεί η Ηλιοφώτου όχι μόνο επιμένει στα κύρια σημεία αλλά μετέχει και η ίδια του προβληματισμού. Η αναφορά του Κουτσάκου στους μεγάλους Κάντιο και Σαίρεν Κήρκεγκαρτ επαναφέρει στο νοητικό μας προσκήνιο το μέγεθος των συλλήψεων και καταθέσεών τους στην Παγκόσμια Πνευματική Τράπεζα.
Το τρίτο κείμενο του βιβλίου αποτελεί παρουσίαση του βιβλίου «Αυτός έφα! Πυθαγόρας ο Σάμιος» της Βέρας Κορφιώτη. Αρχίζει με γενική θεώρηση και αξιολόγηση του έργου, που χαρακτηρίζει ως μνημειώδη μυθιστορηματική πραγματεία, προχωρεί στις φιλοσοφικές αναζητήσεις της Βέρας Κορφιώτου και στην αναμέτρησή της με τον ισόθεο Πυθαγόρα.
Τέταρτον, στο δοκίμιο με τον τίτλο «Λογοτεχνία, Γλώσσα και Σύγχρονη Επιστήμη» φιλοσοφεί με τη γλώσσα ως έκφραση της ανθρώπινης πνευματικότητας και τη σχέση της με τον άνθρωπο δημιουργό, αφού «το ύφος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος». Με τον Βίτγκενστάιν «τα όρια του κόσμου μου  είναι τα όρια της γλώσσας και της λογικής μου» συμπεραίνει πως η φιλοσοφία μετατρέπεται σε γλωσσική ανάλυση. Κυρίως παρατηρεί πως, παρά τη γλωσσική σύγχρονη πενία, άλλες διεθνείς προσπάθειες για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ενισχύουν την πίστη στην αξία της, ιδιαίτερα η χρήση της στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και η διαπίστωση ξένων πως πρόκειται για νοηματική άνευ ορίων γλώσσα.      



Η Ανδρεανή Ηλιοφώτου μπορεί να ασχολείται και να παρουσιάζει τέτοια βιβλία γιατί έχει το φιλοσοφικό υπόβαθρο και την κλασσική παιδεία, δεινή φιλόλογος, διαπλέει τη θάλασσα της γνώσης, εξαγνιζόμενη και εξαγνίζουσα, γιατί κάθε εμβάπτιση στα νάματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού αποτελεί και του συγγραφέα και δική μας αναβάπτιση και εξαγνισμό.
Είδα τέσσερα δοκίμιά της ως τώρα και αναφέρθηκα σ’ αυτά ως φιλοσοφικά. Θα σταθώ όμως παρακάτω σε ορισμένους περιεκτικούς και εκπληκτικούς προλόγους της, για να καταδείξω τη σημασία της γενικής θεμελίωσης ενός μελετήματος από την αρχή, πώς κατορθώνει δηλαδή να εισαγάγει πνευματικά και να καθοδηγήσει τον αναγνώστη από τα γενικώς ισχύοντα στα ειδικά.

Στο κείμενό της «Η αφηγηματική δημιουργία του Γιώργου Χαριτωνίδη» γράφει
«Ο άνθρωπος ριζώνει στον τόπο κι ο τόπος αναπλάθει το άνθρωπο`  τούτο το αδιάσπαστο δέσιμο συνιστά τον χωρόχρονο που περιέχει, ορίζει και κατέχει την ύπαρξή μας. Κι όταν το περιέχον, ο χωρόχρονός μας, βρεθεί στη δίνη της Ιστορίας, τότε το περιεχόμενο, η ψυχή, ζει καταστάσεις οριακές: την ανάγκη και τη βία του πολέμου, τον τρόμο, το αδόκητο και το ανόητο της απειλής του θανάτου, το βάσανο του μαρτυρικού πόνου, τον εξευτελισμό του ανθρώπου αλλά και τη λυσσαλέα ενστικτώδη αντίδραση της επιβίωσης.  Πιστεύουμε πως αυτά τα λίγα δίνουν το στίγμα της αφηγηματικής δημιουργίας του Γιώργου Χαριτωνίδη.»
Πρόκειται για έναn εμπλουτισμένο παραγωγικό συλλογισμό, από το γενικό στο μερικό, που βοηθά τη συγγραφέα να καταθέσει τις σκέψεις της περιβεβλημένες  με την πραγματικότητα κι εμάς να τοποθετηθούμε λογικά. Μπορούμε να πούμε μάλιστα πως οι πρόλογοι αποτελούν και τον προϊδεασμό για το τι θα ακολουθήσει.

Ένας από τους εντυπωσιακούς προλόγους της είναι ο απτόμενος του έργου των Γ. Κεχαγιόγλου-Λ. Παπαλεοντίου «Ιστορία της Νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας», που αρχίζει με το «Προκειμένου να χαρακτηρίσει κανείς την Ιστορία της νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας αρκούν δύο λέξεις: σύγχυση και αυθαιρεσία.» Και παρακάτω ακολουθεί κάτι αποκαλυπτικό της προσωπικότητας και της ριζικής της λογικής ανάπτυξης, όταν μεταλαμβάνει έργων άλλων, αλλά  και της σθεναρής θέσης της ως προέδρου της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου.

Γράφει: «Εμείς φυσικά δεν είμαστε πανεπιστημιακοί θεωρητικοί της Τέχνης, βασιζόμαστε μόνο σε κάποιες αυτονόητες αρχές κρίσης κι αξιολόγησης της λογοτεχνίας  α) ότι το όλον προηγείται του μέρους και β) ότι η Τέχνη- η τέχνη του λόγου στην περίπτωσή μας-  ως ελεύθερη πνευματική δημιουργία δεν υπείκει ούτε στην ιδεολογία ούτε στην πολιτική ούτε στη στράτευση.   Γιατί αν υποταχθεί σ’ αυτές τις συμβατικότητες, προδίδει τον εαυτό της και μεταλλάσσεται σε προπαγάνδα.»
Υπερασπιζόμενη τους Έλληνες της Κύπρου λογοτέχνες γράφει: «Ως Πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου προβαίνω σ’ αυτές  τις γενικές παρατηρήσεις για ένα σύγγραμμα που έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής κι επιβράβευσης, δείγμα κι αυτό της παραποίησης των καιρών μας και της άκριτης αποδοχής της όποιας αυθεντίας.»
Τι φανερώνουν όσα προηγήθηκαν; Πως και τη δύναμη και το θάρρος της γνώμης είχε να υπερασπιστεί την ελληνικότητα των λογοτεχνών που παραμελήθηκαν από το υπό κρίση βιβλίο, αλλά και να εκφράσει τις σκέψεις της μη πτοούμενη από τίτλους και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Μια άλλη εισαγωγή, υπομιμνήσκει και το φιλοσοφικώς θεάσθαι της Ηλιοφώτου. Γράφει για την Ποιητική Δημιουργία της Ιουλίας Παχνιώτου: «Στον τόπο μας, όπου η Ιστορία τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει καταγράψει τρομερές απώλειες- εδαφικός ακρωτηριασμός, απώλειες ανθρώπων, οικονομική κατάρρευση-    αφθονεί η ποιητική δημιουργία.  Από τον αυτοσχέδιο λαϊκό ποιητή ως τον συγκροτημένο πνευματικό δημιουργό, πολλοί επιχειρούν να δώσουν σε λόγο ποιητικό ιδιότυπο, όλα όσα βιώνουν και νιώθουν μέσα στην καθημερινότητά τους, την προσωπική του ο καθένας αλήθεια, αν θέλετε. Και συνεχίζει παραθέτοντας τον κλασικό, ολοκληρωμένο και διαχρονικό ορισμό του Αριστοτέλη για την ποίηση. Έτσι συμπεραίνει: «Η ποίηση, λοιπόν, ανασυνθέτοντας και μεταστοιχειώνοντας την πραγματικότητα, την ανάγει στην περιοχή του πρέποντος και του δέοντος, που είναι εκφάνσεις του μέτρου, υπερβαίνοντας έτσι το απτό και συγκεκριμένο προς το ιδεατό, το τέλειο και αιώνιο με απώτερο στόχο να οδηγήσει τις ψυχές των ανθρώπων στην αρετή.»
Τόπος, χρόνος, πρόσωπα, έργα, πάθη της φυλής, αναγωγή από τα κάτω προς τα άνω, συγχώνευση του νέου με το φιλοσοφείν των αρχαίων επιτυγχάνουν την αναρρίχηση στις βαθμίδες του πνεύματος και την καθοδηγημένη  συμπόρευση των μετεχόντων.


Συμπληρώνω το σχετικό με τους προλόγους της μέρος της ομιλίας μου με το Αριστοτελικό  μέρος του αποσπάσματος για το βιβλίο της Αντιγόνης Μοδέστου «Το κόστος της ζωής», μυθιστόρημα. Γράφει: «Δεν δεχόμαστε ως σκοπό της τέχνης ούτε τη διδαχή ούτε τη στράτευση’  η τέχνη είναι ο χώρος της ατέρμονης ελευθερίας. Ισχύει πιστεύουμε ακόμη ο κλασικός ορισμός περί ποιητικής τέχνης του Αριστοτέλη: η κάθαρση των παθημάτων της ψυχής, διά φόβου και ελέου και πιο απλά η αισθητική απόλαυση του τερπνού μετά του ωφελίμου.» Όπου η επίκληση στην Ποιητική του Αριστοτέλους οπλίζει την κριτικό με τη διαυγή ματιά του κλασσικού.
Δειγματοληψία των προλόγων της Ανδρεανής Ηλιοφώτου έδειξε τη γλαφυρότητα του λόγου και τη συνεκτική δύναμή της, βαθιά φιλοσοφικός λόγος μετά κάλλους και αρμονίας, αδάμαντες αισθητικής θεμελίωσης των κρίσεών της.

Από μια άλλη οπτική γωνία, μια ανθολόγηση μόνο των φιλοσοφικών αναφορών στα δοκίμιά της αποδεικνύει πως η Ηλιοφώτου είναι άριστη γνώστης της φιλοσοφίας και όχι μόνο της αρχαίας ελληνικής. Για παράδειγμα βρίσκουμε αναφορές στο Διογένη το Λαέρτιο, τον Πλάτωνα και το Σωκράτη, ως προελέχθη, τον Πυθαγόρα και τους σοφιστές, τον Αριστοτέλη και ιδιαίτερα στην Ποιητική του, όπως και στο Λογγίνο, με το Περί ύψους έργο του αισθητικής, τον Έγελο και τον Κήρκεγκαρντ, τον Καντ και τον Χουάιτχεντ, τον Βίτγκενστάιν αλλά και τους τραγικούς, αρχαίους και νεότερους, ως και στο Θουκυδίδη και τη σύγχρονη Ιστορία ’  μια βαθιά και πλατιά αναφορά των διδαγμάτων ή παρατηρήσεών τους με γνώση, κατανόηση και εφαρμογή στη σύγχρονη λογοτεχνική ή φιλοσοφική παραγωγή.

Μια άλλη πτυχή που δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητη είναι η τοποθέτησή της στα πολιτικά δρώμενα και η έκφραση της αγωνίας της για την τύχη αυτού του τόπου, κάτι όμως που θα μας έπαιρνε μακριά. Η Ηλιοφώτου είναι ενεργός πολίτης μετέχουσα των κοινών, χρηστή και όχι απράγμων, κατά το Θουκυδίδειον.


 Το μέρος του βιβλίου που επιγράφεται «Σύντομες μαρτυρίες σε μεγάλα θέματα» περιλαμβάνει δοκίμια για τις αξίες του ελληνισμού και την παγκοσμιοποίηση, τον ανελέητο αυτοκαταστροφικό μας κόσμο, την κατάρρευση των θεσμών και τη θεσμοθετημένη ειρήνη, τη χρεοκοπία των ιμπεριαλιστικών ιδεολογημάτων του 20 ου αιώνα και τη σύγχρονη αμφισβήτηση, τη στάθμη του διαλόγου, την υπανάπτυξη της κυπριακής κοινωνίας των πολιτών και το πλαίσιο συντήρησης, και τέλος, τη διεθνή πολιτική.
Περιεκτικότατοι οι τίτλοι, ομολογούν το σοβαρό ενδιαφέρον και τη μέριμνα της Ηλιοφώτου για τη σύγχρονη πραγματικότητα, κοινωνική και πολιτική, που εδράζεται δυστυχώς στην ανυπαρξία των αρχών που ο πνευματικός άνθρωπος αναμένει να λειτουργούν στον κόσμο.
Με ερείσματα σε μεγάλους ιστορικούς, φιλοσόφους, αποστόλους, υποστηρίζει τους διαλογισμούς της που καταλήγουν πάντοτε στην ομολογημένη μετά πάθους αγάπη της στην αιώνια Ελλάδα, στον κόσμο των αρχών, των αξιών, των Ιδεών, γι’ αυτό και βδελύσσεται τα ενάντια, την παγκόσμια και εντόπια σήψη.

Τελειώνω με έναν επίλογό της που συμπυκνώνει μέγα μέρος της ουσίας της αλλά και εκφράζει πολλούς από μας.
Γράφει: «Προσπάθησα στο σύντομο χρονικό διάστημα που μου δινόταν, να δώσω μια συνοπτική εικόνα των πραγμάτων. Το βιβλίο δεν είναι σύγγραμμα μιας ανάγνωσης, είναι βιβλίο αναφοράς. Προσωπικά νιώθω περηφάνια και χαρά μεγάλη που ανήκω όπως όλοι μας στο ευλογημένο γένος των Ελλήνων, αφού έχει καταθέσει τέτοιους αδαπάνητους πνευματικούς θησαυρούς στην ανά τους αιώνες περιπέτεια του ανθρώπου. Η της φιλοσοφίας παραμυθία στάθηκε στη ζωή μου επαγγελία ουράνια και ιατρεία ψυχής και συνείδησης.»

Ευχαριστώ

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2016

Γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;

Γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Πόσες φορές να διαλαλήσει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας πως, αν δεν κάμει έμπρακτα βήματα για λύση η Τουρκία, το κυπριακό δεν λύεται; Γιατί λοιπόν έχουν ακόμα πολλοί την εντύπωση πως η λύση - όποια και να’ ναι, εις βάρος μας-  εξαρτάται από τον Ακκιντζί και τον Αναστασιάδη; Ως τώρα η δική μας πλευρά ακολουθεί κατά πόδας τις επιφοιτήσεις Ακκινζί καθοδηγούμενου κατ’ ευθείαν από τον Ερντογάν: πάμε Μοντ Πελεράν για να συζητήσουμε το εδαφικό, διακόπτουμε, ερχόμαστε, ξαναπάμε, και η γραμμή της Τουρκίας ουδόλως αλλάζει, το ίδιο άτεγκτη. Ούτε χάρτη είδαμε, ούτε υποχώρηση, αντίθετα κατηγορούν εμάς για μαξιμαλισμό. Κι εμείς περιμένουμε την καλή θέληση, που δεν υπάρχει και δεν φαίνεται, αντίθετα άλλα φανερώνει η συρμή του φιδιού: ένα Ερντογάν να αμφισβητεί διεθνείς συνθήκες, τη Λωζάνη, να ονειρεύεται και πάλι μια Οθωμανική Αυτοκρατορία, να διακηρύσσει πως έχει επεκτατικές βλέψεις σε γειτονικές του χώρες, κι όμως να αφήνεται ανενόχλητος. Αυτεπαγγέλτως δεν επεμβαίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών να τον ανακαλέσει σε τάξη, τον τόσο με Χίτλερ όμοιο, κι η Ευρώπη σε σκέψη.
Κι ενώ η Τουρκία συνεχίζει το χαβά της, κάθε φορά που αρχίζουν συνομιλίες για τη λύση του κυπριακού, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας υποβιβάζεται σε κοινοτάρχη, ισότιμο του παράνομου, κάτι που έχει αντίκτυπο όχι μόνο στη διεθνή σκηνή αφού οι περισσότεροι βλέπουν και σε χάρτες και πληροφορούνται με πολλά και διάφορα μέσα  πως στην Κύπρο υπάρχουν δυο κρατίδια, αλλά και στα μυαλά πολλών ελληνοκυπρίων η εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας φθείρεται, αφού την βλέπουν ως ένα κρατίδιο, ισότιμο του ψευδοκράτους, τεθνεώσα, ενώ καλλιεργούν μέσα τους όσα η τουρκική προπαγάνδα έχει ως τώρα διασπείρει. Μερικές φορές μάλιστα είναι οφθαλμοφανέστατη η φιλοτουρκική στάση πολλών και το ανθελληνικό τους μένος,   ιδιαίτερα τελευταία με τη μελετημένη στάση Κοτζιά στο θέμα των εγγυήσεων και τις δηλώσεις Τσίπρα για συμμετοχή σε διεθνή διάσκεψη μόνο για να καταργηθούν οι εγγυήσεις σε νέα διευθέτηση του κυπριακού.
Αντί να χαιρετιστεί η ελληνική στάση, κατακρίνεται, ενώ η Τουρκία παραμένει στο απυρόβλητο, λογικά ανεξήγητα πράγματα. Με μια Ερντογανική Τουρκία να ονειρεύεται την ανασύσταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι ένα πιόνι της Άγκυρας στην Κύπρο, όπως κι αν ονομάζεται, λύση δεν βλέπουμε, εκτός αν έχουμε αποφασίσει να δώσουμε λύση, την όποια λύση, αλλά αυτό θα είναι η μέγιστη μας πλάνη, γιατί έτσι διαγράφουμε κάθε τι νόμιμο που πετύχαμε με την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάθε συμφωνία που υπογράψαμε με εταιρείες και γειτονικά μας κράτη για την εκμετάλλευση του φυσικού μας πλούτου και μετατρέπουμε το κάθε παράνομο κατασκεύασμα του ψευδοκράτους σε νόμιμο, από τους ένοπλους τις χιλιάδες, ως τους έποικους τις χιλιάδες.

Ας μην επιρρίπτουμε λοιπόν συνεχώς ευθύνες στην πλευρά μας για την όποια αποτυχία στις συνομιλίες, κι ας αντιληφθούμε τα σχέδια του Ερντογάν και τα από το 1950 της Τουρκίας εναντίον της Κύπρου. Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως πρέπει να υποτάξουμε και την ελεύθερη Κύπρο στην Τουρκία με την υπογραφή μας, γιατί δήθεν έτσι θα διασώσουμε την Κατεχόμενη γη μας, αλλά –δυστυχώς για πολλούς- όλα αυτά καλούν σε εγρήγορση και ετοιμότητα για τη διαφύλαξη της ελευθερίας μας και της αξιοπρέπειάς μας. Δυστυχώς έχουμε να διανύσουμε δρόμο στερήσεων και αγώνα. Κακή λύση όμως του κυπριακού θα έχει επιπτώσεις και σε μας και στα παιδιά και στα εγγόνια μας και σ’ όλο το ελληνικό έθνος. Η Τουρκία δεν φαίνεται να είναι έτοιμη για επίδειξη καλής θέλησης εμπράκτως. Τα δε λόγια της, μέσω Ερντογάν, μάλλον αρπακτικά είναι παρά φιλικά και ειρηνικά. Οπότε γιατί οι χαρούλες και οι εντυπώσεις;

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Λύση άλυσις διάλυση

Λύση άλυσις διάλυση
Του Στέλιου Παπαντωνίου
Φυσιολογικά, όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται κοντά στη λύση ενός προβλήματός του νιώθει ευτυχής, γιατί ελευθερώνεται από βάρος, κάποτε δυσβάστακτο. Από του Προέδρου της Δημοκρατίας και των πέριξ κύκλων του κυκλοφορεί τελευταία πως ως το τέλος του χρόνου η λύση του κυπριακού θα είναι τετελεσμένο γεγονός. Άρα θα έπρεπε οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας να νιώθουν ευδαίμονες, αφού θα απαλλάσσονταν από τον τουρκικό ζυγό που επιβλήθηκε στα σκλαβωμένα εδάφη μας, οι πρόσφυγες θα ήταν έτοιμοι για επιστροφή, οι διάφορες υπηρεσίες θα έκαμναν τους προϋπολογισμούς τους για τη λύση και τις αναγκαίες υποδομές, τα σχολεία θα ετοίμαζαν τους μαθητές για τη νέα ζωή με την επάνοδο στα σπίτια μας. Δεν μιλώ για τους φοιτητές, γιατί αυτοί είναι ανύπαρκτοι στην πολιτική ζωή του τόπου και αμέτοχοι στο μεγάλο μας εθνικό πρόβλημα.
Αντί όμως όλων τούτων, κατήφεια παρατηρείται σε μεγάλο μέρος του ελληνικού κυπριακού λαού, προβληματισμός, φόβος και αγωνία μπροστά σ’ ένα άγνωστο, για το οποίο ευθύνονται εξολοκλήρου οι κυβερνώντες, αφού δεν διαφωτίζουν το λαό για τις εξελίξεις που ακούν πως υπάρχουν αλλά δεν ξέρουν ακριβώς ποιες είναι, για τις συγκλίσεις που ακουστά τις έχουν αλλά δεν τις έχουν ψηλαφίσει. Σκοτεινή νεφέλη επικάθηται. Η Βουλή συζητά το κυπριακό πριν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαφωτίσει για τις εξελίξεις  τους αρχηγούς των κομμάτων, στη δυσκολότερη καμπή το εθνικό συμβούλιο δεν συγκαλείται από τον υπεύθυνο, που προτιμά τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις, ακόμα κι αυτή τη στιγμή που έπρεπε να ομονοούμε δεν το μπορούμε, αφού οι πολλοί ζούμε στην άγνοια κι ο καθένας ζει με το νεφέλωμά του. Το χειρότερο μάλιστα είναι πως όλα όσα η δική μας πλευρά διαλαλεί διαψεύδονται αμέσως από τον τουρκοκύπριο εκπρόσωπο του Ακκιντζή, ο οποίος φαίνεται πως δεν νικά μόνο στις καππακωτές αλλά και κατευθύνει την ατζέντα και καθορίζει χρόνους και πράγματα.
Επειδή έχουμε ήδη διαψευστεί πολλάκις, γι’ αυτό και δεν έχουμε και πολλή εμπιστοσύνη σε όσα η επίσημη πλευρά μας διαλαλεί. Μην πούμε πως καταντήσαν μερικοί ο βοσκός ο ψεύτης. Αλλά κάπως έτσι  νιώθουμε. Ακόμα και οι διακηρύξεις από επίσημα ελληνικά στόματα δεν μας καθησυχάζουν, γιατί ξέρουμε πως εύκολα μεταβάλλεται το ναι σε όχι και το όχι σε ναι. Η επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα μπορεί να μας χαροποίησε φιλολογικά,  ακούσαμε όμως και τις απόψεις και απαντήσεις του στα ερωτήματα για τα κατοχικά στρατεύματα της Τουρκίας στην Κύπρο, που δεν ήταν παρά υπεκφυγές. Η μόνη που άρχισε δειλά να εκφράζεται τελευταία, η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις δηλώσεις για την κατάσταση στην Τουρκία και με τις ειδοποιήσεις πως πρόκειται για ένα μη φιλελεύθερο κράτος, οδηγούν κάπως τα θέματα στη σωστή τους θέση. Γιατί και πάλι προβάλλουν σ’ εμάς το ερώτημα, «είστε βέβαιοι πως με τη λύση του κυπριακού η Τουρκία θα ξεκουμπιστεί από την Κύπρο ή μήπως μέσω του ψευδοκράτους θα την εισαγάγετε μέσα στην καρδιά της Ευρώπης και έτσι θα επεμβαίνει στην ευρωπαϊκή πολιτική με τα βέτο των τουρκοκυπρίων!»

Όσο για τη διαφύλαξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι δηλώσεις του Προέδρου της δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικές για την ύπαρξή της. Κι όμως ορκίστηκε πίστη στο σύνταγμά της και στους συνάδοντας αυτώ νόμους.   

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2016

Έτσι κι αλλιώς

Έτσι κι αλλιώς
Θα ζω ανάμεσα σε μια μεγάλη μάζα αερίων
Μ’ ένα πολυκέφαλο τέρας
Μόνο ο δήμαρχος θα μου ζητά για τα σκουπίδια
Κι εγώ θα σπεύδω να πληρώσω
Γιατί θα με δικάζουν τόσοι δικαστές
Ομοσπονδιακοί
Της συμπολιτείας
Της ανύπαρκτης κρατικής μου οντότητας
Της επιτροπής για τη διάσωση
Της επιτροπής για την παιδεία
Της επιτροπής φορτοεκφορτώσεων.
Έτσι κι αλλιώς
Η ζωή μου αλλάζει
Βίος αβίωτος

Οὐ βιωτός ἀνθρώπῳ.

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2016

Στέλλας Σπύρου

Στέλλας Σπύρου, «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης»

Κυρίες και κύριοι,
Η Στέλλα Σπύρου γνωρίζει να τιμά διπλά και τριπλά πρώτον ζητώντας μου να της παρουσιάσω το βιβλίο , «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης» 
Δεύτερον Την επομένη της γιορτής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, πολιούχου της Κερύνειας
Και τρίτον στο νάρθηκα της εκκλησίας του Αγίου Κασσιανού.

Τη Στέλλα Σπύρου ξέρετε καλύτερα ίσως από μένα. Πριν καμιά δεκαριά χρόνια είχα και πάλι την τιμή να παρουσιάσω το έργο της σε συνέδριο για τους λογοτέχνες της Κερύνειας και έτσι είχα την ευλογία να εμβαθύνω σ’ αυτό,  ποιητικό και πεζό μεστό Κερύνειας και να θαυμάσω τον άνθρωπο που αφιέρωσε όλη τη ζωή στην πόλη του, ενεργός πολίτης, καλή καγαθή, γνήσια Κερυνειώτισσα.
Η Στέλλα έχει το χάρισμα της μνήμης. Χαράχτηκαν με κάθε λεπτομέρεια όλα τα κερυνειώτικα τόσο βαθιά στην ψυχή της, ώστε οι χρόνοι κι οι καιροί να μη σβήνουν αλλά να χαράζουν με το μόχθο της την κερυνειώτικη ζωή ανεξίτηλα και πυρίκαυστα.
Τοπία, ομορφιές, εποχές του χρόνου, γιορτές και πανηγύρια, αθλητικοί αγώνες, ανθεστήρια, εκθέσεις. Αστραφτερά προπάντων πρόσωπα με τα ευλογημένα από τη βάφτιση ελληνικά χριστιανικά ονόματά τους. Φτωχοί πλούσιοι, με τα χαρακτηριστικά τους, το  άρωμα και την ανθρωπιά τους.
Δεν θα΄θελα κατ’ουδένα λόγο να θεωρήσω τη Στέλλα καταγραφέα μιας ζωής που πέρασε και δεν θα ξανάρθει. Η γραφή της δεν είναι σφραγίδα σε ληξιαρχική πράξη  θανάτου. Αντίθετα, η διείσδυση στον παρελθόντα παράδεισο από τον οποίο βίαια εκτοπιστήκαμε προοιωνίζει και την επάνοδο σ’ αυτόν. Αυτό απαιτεί η κυκλική θεώρηση της Ιστορίας του ανθρώπου και αυτό επιτάσσει η πίστη μας, ο ακλόνητος βράχος της ως τώρα επιβίωσης του ελληνισμού στις πατρογονικές μας εστίες.
Πρώτα λοιπόν, ο λόγος για τη Στέλλα, τον ακάματο εργάτη του πνεύματος, την Κερυνειώτισσα,  της πραγματικής και ιδανικής  Κερύνειας.

Δεύτερον, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, χτες, επί πτερύγων του οποίου ζούσε η Κερύνεια.  
Αρχάγγελος συμπαραστάτης στον ίδιο το Θεό με το «Στώμεν καλώς», πρόσταγμα και προς τους αγγέλους του αλλά και προς εμάς τους κλυδωνιζομένους και κλονιζομένους.
Αρχάγγελος του θανάτου, ως ο ψυχοπομπός  Ερμής της ομηρικής ποίησης.  Σημάδια των θαυμάτων και θαυμαστών του, από το θεμέλιωμά του στην άλλη τουρκοκρατία (1860) ως το ανύψωμα του καμπαναριού του με τους ιστορικούς μαστόρους και ζωντανούς ακόμα στην ιστορική μνήμη ιερείς του.
Για τον Αρχάγγελο είχε γράψει η Στέλλα το ποίημα
Ολόλευκος στέκει σε βράχο οχυρό / Ο Αρχάγγελος /Με καμπαναριό λυγερό,/ Την Εικόνα του από τη Σύμη φέρνει/ Καϊκι φτερωτό,
Την προσκυνούν πουλιά, δελφίνια, θαλασσοπόροι,
Ευλογεί εωθινά, εσπερινούς, εορτές εθνικές,
Γάμους, μνημόσυνα,/ Το 74 η θάλασσα αφηνιάζει, ο ουρανός ραγίζει,
Την Κερύνεια σκεπάζει πάντα/ Γράφει με την άκρη των πτερύγων του,
Η Μνήμη, αυτή Μόνον,/Τη σιωπή της λησμονιάς καταλυεί,
Την αδικία συντρίβει,/Ελευθερία θα σημάνει η καμπάνα του,
Τη μέρα που εορτάζει,
8 Νοεμβρίου, στη σύναξη των Αρχαγγέλων.

Τρίτον, Σε ίση μοίρα για μένα τίθεται η τιμητική επιλογή του νάρθηκα της εκκλησίας του αγίου Κασσιανού, μιας εκκλησιάς χτισμένης το 1854, πέντε έξι χρόνια πριν από την εκκλησία σας, Κερυνειώτες.
Η ενορία, πρώτα, του αγίου Κασσιανού αποτελεί μικρογραφία της Ιστορίας της Κύπρου από το 1955. Οι πρώτες επιθέσεις των γειτόνων τουρκοκυπρίων εναντίον του αγίου Λουκά που απέχει γύρω στα τριακόσια μέτρα από εδώ, το κάψιμο του ναού, το κάψιμο του σωματείου Ολυμπιακός Λευκωσίας, καταστροφές περιουσιών, αδικοθανατώσεις κατά διαταγήν και σχέδιο της Τουρκίας, οι γονιοί μας πολιτοφύλακες τότες κι ύστερα εμείς φρουροί στα κεραμίδια και στις τρύπες των φυλακίων το ‘63 και τέλος το 1974.
Η σωτηρία έστω και αυτού του μικρού καλυκιού στο χάρτη της Λευκωσίας αποτελεί το θαύμα του αγίου μας και των παιδιών της γειτονιάς που αγωνίζονταν πράγματι για βωμούς και εστίες.
Εδώ ζούμε την τουρκική επεκτατική καταστροφική μανία, το ξέφτισμα της παιδικής και εφηβικής μας ηλικίας, ένας πολυπληθής  κόσμος, πολύβουο μελίσσι, τι σας τα λέω όμως εσάς, ανθρώπων που ζήσατε και πάθατε!  
Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί. Αλλά έπρεπε να σας ιστορήσω λίγο τη γειτονιά μου, μα προπάντων την εκκλησιά μου, που υψώνεται προπύργιο Ορθοδοξίας και Ελληνισμού και να σας χτυπήσω με όλη την ευγένεια την πόρτα της μνήμης και της συγκριτικής σας δύναμης. Να μας έρχεστε στον άγιο Κασσιανό. Κάνει σε όλους καλό. Ο μητροπολίτης Κερύνειας διετέλεσε ψάλτης εδώ για χρόνια.
Μακρά τα προλογικά, μα επιβεβλημένα. Ας έρθω τώρα στον τίτλο του βιβλίου και στον όρο μνήστρα και αρραβών.

Ο όρος «μνῆστρον» (το) και στον πληθυντικό «τά μνῆστρα» στην εκκλησιαστική και λειτουργική γλώσσα είναι συνώνυμος του όρου αρραβών. Σημαίνουν και οι δυο την αμοιβαία υπόσχεση συνάψεως γάμου και τα δώρα που ανταλλάσουν μεταξύ τους οι μνηστευόμενοι και ιδίως τους δακτύλιους αρραβώνες, τα δαχτυλίδια.

Τα δαχτυλίδια δίνονται και φοριούνται από το μνηστήρα και τη μνηστή σαν σημείο και απόδειξη της υπόσχεσης που έδωσαν για την τέλεση του μελλοντικού γάμου τους. Η λέξη μνήστρον έχει αρχαιοελληνική προέλευση· προέρχεται από το ρήμα «μνάομαι» που σημαίνει μνηστεύομαι. Η λέξη αρραβών έχει ληφθεί από τις σημιτικές γλώσσες και σημαίνει κυρίως προκαταβολή ή εγγύηση για εξασφάλιση συμφωνίας. Λίγα λεξιλογικά.

Έρχομαι στο βιβλίο. Αποτελείται από τρία μέρη,
τον πρόλογο,
τις αγγελίες - περίπου 200 σελίδες-  και
τις φωτογραφίες άλλες 120 σελίδες.  
Το γράψιμο της Στέλλας διακρίνεται. Λυρικό, προσωπικό και λογικότατο. Στον Πρόλογο, σε ένα συνδυασμό λυρικού και επιστημονικού λόγου αρχίζει με το ποίημά της
Της Κερύνειας οι νύμφες/Αγκαλιές γιασεμιά κρατούν,
Μοσχοβολούν οι εκκλησιές,/Οι ψαλμωδίες, οι ευχές ,
Όταν όλα ευλογούνται,/Της κυρά θάλασσας οι νύμφες
Αναδύονται,/Και χορεύουν στην ακτή
Ντυμένες γιασεμιά.
Ο Πρόλογος περιλαμβάνει σε κύρια σημεία τα εξής
τη ρήση πως η περιπλάνηση στις ωχρές σελίδες των εφημερίδων αποτελεί μια μυσταγωγία
πως αναβλύζουν από τον κλειδωμένο χρόνο ανθηρές ειδήσεις
κι ο ερευνητής ανασύρει τα πέπλα, ψηλαφεί ίχνη στο χρόνο
Το ταξίδι αυτού του βιβλίου διατρέχει τις ευ-αγγελίες, αγγελίες των μνήστρων και των γάμων των παλαιών γηγενών, Κερυνειωτών και Κερυνειωτισσών, των γεννηθέντων αμφοτέρων εν Κυρηνεία, των παρεπιδημούντων , των νεήλυδων, των αποδήμων, των επαναπατρισθέντων και των νεοτέρων
Παρατηρεί πως η λογία γλώσσα ήταν πλήρης μουσικότητας
Καταγράφει τα επίθετα και επαγγέλματα που προηγούνται των ονομάτων
Επίσης τα συνηθέστερα προσδιοριστικά των νέων, «κάλλιστος, άριστος, φιλοπρόοδος, φιλόπονος, φιλομαθής»                ενώ των νεανίδων  «περίσεμνος, χαριεστάτη, ενάρετος, πολύφερνος, (η προικισμένη)  καλλιπάρειος (με ωραίες παρειές) » (από Ομήρου)
Φιλόλογος ούσα παρατηρεί πως το ύφος και η γλώσσα των αγγελιών απλοποιείται μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο με το σύνηθες «έδωσαν αμοιβαίαν υπὀσχεσιν γάμου»
Απαραίτητη η παράθεση των εφημερίδων από τις οποίες άντλησε τις πληροφορίες της για τις αγγελίες γάμων στην Κερύνεια. Συνολικά ερευνήθηκαν 21 εφημερίδες. ΄Αξιος ο μισθός της.
Ακολουθούν οι εκκλησίες στις οποίες τελούνταν το μυστήριο του γάμου, οι αρχιεπίσκοποι, μητροπολίτες, και άλλοι ιερωμένοι που τους τέλεσαν.

Υπενθυμίζει πως τις νύμφες συνόδευαν  καθ’ οδόν προς την εκκλησίαν ο μουσικός Αλέξανδρος Γεωργιάδης, βιολί, Γεώργιος Κιάμηλος, βιολί, Ξενής Λιονταρής, λαούτο. Το βιβλίο σημειώνω πως αφιερώνεται στη μνήμη των γονέων της και στους μουσικούς που έδεσαν τις νότες της μουσικής τους με τους γάμους της εποχής.
Τελειώνει με τους τόπους στους  οποίους δέχονταν τα συγχαρητήρια, τις ράπτριες που έραβαν τα νυφικά, τις κομμώτριες, τις κατασκευάστριες στεφάνων, τους φωτογράφους και την αφιέρωση του βιβλίου στην οποία προαναφερθήκαμε.
Είναι πράγματι ένας πλούσιος Πρόλογος που αποτυπώνει ακριβώς και γλαφυρά το περιεχόμενο του βιβλίου.

Το δεύτερο μέρος, το κύριο σώμα του βιβλίου,  περιλαμβάνει φωτογραφίες και τα προσκλητήρια ή ανακοινώσεις στις εφημερίδες. Η Στέλλα κρίνει αισθητικά φωτογραφίες , πρόσωπα που έρχονται από έναν άλλο κόσμο, μέσα από το σύννεφο του χρόνου, στέκονται μπροστά μας. Η ζωή κι ο θάνατος αντάμα, αφού πολλοί ήδη ανήκουν στον άλλο κόσμο, ή και στην ίδια τη ζωή η συνύπαρξη ζωής και θανάτου στις ανακοινώσεις: «Λυπούμενοι ότι, ένεκεν πένθους, δεν δύνανται να δεχθώσιν τώρα επισκέψεις.»
Περιγραφές προσώπων, στιγμών, ενδυμάτων, κι οι ευχές:  « Όλβιον συζυγικόν  βίον, όλβιον και εν ευτεκνία, τα συγχαρητήριά μας στον ανταλλάξαντα δακτύλιον αρραβώνα, ημείφθησαν οι αρραβώνες, τα άνθη του υμεναίου ευχόμεθα να στέψωσι ταχέως τας κεφαλάς σας. (όλβιος =ο ευτυχής, υμέναιος =ο γάμος λέξεις της γλώσσας μας της μίας και αδιαίρετης.)
Ευφρόσυνοι οι γάμοι μετά της ευ ηγμένης της γνωστής πατριαρχικής οικογενείας
Οι νεόνυμφοι ανεχώρησαν εις τον εξοχικώτατον Καραβάν.»
Όλα βαλμένα με χρονολογική σειρά, αρραβώνες και γάμοι με αναφορά της εφημερίδας από την οποία η Στέλλα άντλησε την είδηση.
Στις σελίδες του βιβλίου οι ζωές των ζευγαριών, των οικογενειών τους, στις ευτυχέστερές τους στιγμές.
Η Κερύνεια έσφυζε από ζωή. Οι άνθρωποί της  σέβονταν τα ήθη και έθιμα, κλειστή κοινωνία,  αρραβώνες, γάμοι, πρόσωπα πολλά και διάφορα σε διαφορετικές ημερομηνίες, στην ίδια όμως κατάσταση: πρωταγωνιστές για μια μέρα ή περισσότερες, τις αλησμόνητες της ζωής τους, με τη σωματική και ψυχική ευφορία  και κούραση, τα χτυποκάρδια και τα όνειρα, κι ύστερα επιστροφή στην καθημερινότητα, κάθοδος στα γήινα.

Στο τρίτο μέρος, εισαγωγή κάνει μια ζωγραφιά με κάρβουνο της Στέλλας Σεκκίδου Παπαδημητρίου, μιας ταλαντούχου ζωγράφου. Μικρά σχέδιά της με μερρέχες, πετσετάκια, λουλούδια, δίσκους, αρραβώνες, βιολιά, στέφανα, ανθοδέσμες, και ωραιότατες ζωγραφιές εκκλησιών μέσα σε περίτεχνα πλαίσια κοσμούν το βιβλίο. Αποτυπώνονται στη μνήμη οι εικόνες με την Παναγία τη Χρυσοπολίτισσα,  σε απλή, καθαρή γραμμή. Υποβλητική η εκκλησιά του Κερυνειώτη Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο Άγιος Γεώργιος της Πάνω Κερύνειας σε διάφορους τόνους του μαύρου και γκρι σε πυκνό φύλλωμα δέντρων με λεπτουργική διάθεση.
Το τρίτο μέρος, λοιπόν, εισάγει ζωγραφιά της με ναό δεξιά και απρόσωπο ζεύγος νεονύμφων.  Ένα πέπλο ξεκινά από το κεφάλι της νύφης και απλώνεται ολόκληρο πίσω από τον γαμπρό ως τη μισή εκκλησιά. Η νύμφη σκεπάζει το γαμπρό: η αφανής προστασία.  
Το ερώτημα, γιατί η Στέλλα προβαίνει σ’ αυτή την έκδοση; Τι είναι τούτο το σαράκι που την κατατρώει και θέλει να διασώσει τις στιγμές της ζωής τόσων ζευγαριών;
Φυλλομετρώντας για άλλους λόγους τις εφημερίδες, μπορούμε να φανταστούμε πως είδε, εμπνεύστηκε, συνέλαβε τον στόχο και αποφάσισε την πραγματοποίησή του. Για μένα που δεν ξέρω τις οικογένειες της Κερύνειας πολλά ονόματα μπορεί να είναι κενά περιεχομένου. Για τη Στέλλα όμως και για σας, που θα έχετε το βιβλίο μαζί σας και  θα ανατρέχετε στις σελίδες του, ολόκληρη η ζωή στην Κερύνεια θα ξαναρχίζει από την αρχή. Μπορεί να μην έχετε ανάγκη από εικόνες και βιβλία για να θυμάστε. Το βιβλίο όμως είναι κτήμα εσαεί. Θα το πάρουν τα παιδιά, τα παιδιά των παιδιών σας, των παιδιών μας, και η Κερύνεια θα ζει στον αιώνα, στα σπίτια και στις καρδιές μας.
Το βιβλίο της Στέλλας Σπύρου «Ἐν Κυρηνεία 1897-1974 Ηὐλογήθησαν τα μνῆστρα καλλίστου νέου μετά σεμνοπρεποῦς χαριεστάτης δεσποσύνης» θα θυμίζει την ευτυχία της ζωής που χρωστούμε όλοι στους εαυτούς μας, να μην τη  λησμονήσουμε και να την απαιτούμε. Δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονάμε. Το δίκαιο απαιτεί τη μοίρα της χαράς και της ευτυχίας για όλους. Κι η Κερύνεια απαιτεί να συνεχίσει να ζει ελληνικά, έστω κι αν προς το παρόν ζει συμβολικά μέσα στα βιβλία της Στέλλας Σπύρου.

Ευχαριστώ 

Δευτέρα 31 Οκτωβρίου 2016

Χάρη Ν. Σπανού Διηγήματα

Χάρη Ν. Σπανού, Η Συνεδρία 1
Η Χάρη Σπανού στο αφήγημα Η Συνεδρία 1 αποκαλύπτει τα ενδότερα ενδιαφέροντα και προβλήματα όχι μόνο του εαυτού της αλλά και μιας σειράς ανθρώπων της Κύπρου της γενιάς της. Βιολογικά επικρατεί περισσότερο η σωματική ακινησία, δείγμα της εσωστρέφειας και της ενδοσκοπικής φύσης του έργου, ενώ στο τέλος η κίνηση της ηρωίδας στο δρόμο την επαναφέρει στη ζωή με την οποία καθαρμένη επανασυνδέεται.
Οικονομική πτυχή στο διήγημα δεν υπάρχει, αφού τα πρακτικά της ζωής έχουν διαγραφεί και απομένει το κύριο, η ψυχή του ανθρώπου. Τι ωφελήσει άνθρωπον εάν απωλέσει την ψυχήν αυτού;
Η κοινωνία μέσα στην οποία κινείται είναι πρώτο η οικογενειακή, προπάντων ο πατέρας από τον οποίο δύσκολα ελευθερώνεται, και το αγαπημένο πρόσωπο, ο έρως θάνατος, ο πόθος για ένωση με τον άλλο και η φριχτή απώλεια.
Η πολιτική πτυχή στο έργο αποτυπώνει ό, τι προβληματίζει τη Χάρη: «Και μετά το Όχι του δημοψηφίσματος του 2004 τι;» Αντιληπτόν άρα πως το έργο επεκτείνεται στους ευρύτερους προβληματισμούς για την ίδια την ύπαρξη του κυπριακού ελληνισμού που βρίσκεται στα κατάβαθα αλλά και στο πολύπλευρο των ενδιαφερόντων της.
Αναδρομές στο παρελθόν της μαθητικής ζωής, των σεφερικών προβληματισμών και των αλησμόνητων στίχων οδηγούν στο κέντρο του νοήματος και της σύλληψης με το «αγγελικό και μαύρο φως». Ζωή και θάνατος, χαρά και πόνος, όνειρο και πραγματικότητα, αποτελούν διαρκές έν, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος ζει, προσπαθεί να διακρίνει αλλά και αρέσκεται στην αδιάκριτη ενότητά τους, που με τη γραφή της αποδίδει καλώς λίαν.
Πρόκειται για ένα αφήγημα ψυχής, διείσδυσης και αποκάλυψης, εμβάθυνσης και γλωσσικής λογοτεχνικής απόδοσης που οδηγεί στην έξοδο, την ψυχική ελευθερία και κάθαρση.
Αισθητικά η μορφή – και τυπογραφικά- μελετημένη εκφράζει και συμπλέει με το περιεχόμενο. Ηθικά προβλήματα δεν επιβάλλονται, αντίθετα η συγγραφέας τα διέρχεται ως κόμβους ψυχής που προσπαθεί να λύσει. Η θρησκευτικότητα παρόλο που επίσημα απουσιάζει, ενυπάρχει σε μια μόνο λέξη, που αποτελεί όμως ουσιώδες στοιχείο του χριστιανισμού, «η χαρμολύπη» .
Μέσα σ’ αυτή τη χαρμολύπη η επιστήμη σιωπά, παρακολουθεί διακριτικά τον μίτο να ξετυλίγεται για να χαρεί μαζί με την ηρωίδα την έξοδο και επάνοδο στη ζωή.
Μια ενδιαφέρουσα γραφή ενός ενδιαφέροντος θέματος.

Χάρη Ν. Σπανού, Το σπίτι (διήγημα)
Ο τόπος, ο χρόνος και τα πρόσωπα, περιπλεγμένα στη ζωή αλλά και στο θάνατο, αποτελούν τον κύριο ιστό του κειμένου. Στη ζωή η συνάντηση με ένα σπίτι, αγνώστων άλλων στοιχείων παρά μόνο πως βρισκόταν στην καθημερινή διαδρομή για το σχολείο και μυστηριωδώς προσκαλούσε την ηρωίδα, γίνεται το κέντρο σύναξης μετά από ένα μνημόσυνο, του πρώην της ηρωίδας. Ο θάνατος προβληματίζει, ακολουθεί τα βήματα, ή τον ακολουθούν τα βήματα των ζώντων, θέτει τέρμα –νομίζουμε- στις σχέσεις, κάποτε όμως γίνεται η αιτία να επαναφέρει  στη μνήμη και να εμπλέξει  στα δίχτυα των ζώντων στοιχεία της παρελθούσας ζωής, ερωτικής.
Η πλέξη του κειμένου είναι επιδέξια, γιατί στον τόπο συναντώνται παλαιοί γνωστοί, ανακαλούν στη μνήμη, φανερώνονται αντικείμενα σημαδεμένα με μοναδικές στιγμές της ζωής του πρώην ζευγαριού. Η χρήση τους όμως προβληματίζει ή οδηγεί στη λύση: με την επιστροφή στον τάφο του νεκρού των φορτισμένων με εικόνες αλλοτινής ευδαιμονίας αντικειμένων, για να λήξει μια για πάντα μια ιστορία, ένα κεφάλαιο ζωής.
Η παράλληλη πορεία μιας μπόρας, παρακολουθεί τη διήγηση, θυμίζοντας εκείνους τους μεγάλους διηγηματογράφους με τη φύση στο προσκήνιο και παρασκήνιο να ερμηνεύει ψυχικές καταστάσεις και να φωτίζει τα γεγονότα, ανάλογα.
Μια μυστική χορδή ακούεται ή διαβλέπει κανείς συνεχώς στο διήγημα: η συγγραφέας που οδηγεί με υπομονή τα γεγονότα, την πλοκή, τις σκέψεις, τη φιλοσοφική αντιμετώπιση της ζωής και του θανάτου.
Αν με την πρώτη δεν συγκεντρώνεται στο διήγημα ο αναγνώστης, ας δοκιμάσει και δεύτερη. Θα ικανοποιηθεί διάβασμα από κεντημένο γράψιμο.


Άκου, τους χωρίζει ο χρόνος!

Άκου, τους χωρίζει ο χρόνος!
Του Στέλιου Παπαντωνίου
Δεν θέλει και πολλά ο άνθρωπος να διακρίνει τη δουλοπρεπή στάση από την του ελευθέρου ανθρώπου. Κατά μίμηση, παρότρυνση, ακολουθία, υποταγή στην Τουρκία αποφάσισαν κι οι κατοικούντες στις κατειλημμένες μας οικίες και εκμεταλλευόμενοι τις δικές μας περιουσίες μετά των κλεφταποδόχων εποίκων να μην ακολουθήσουν τις ευρωπαϊκές χώρες στην αλλαγή της ώρας από θερινή σε χειμερινή, στέλλοντας το μήνυμα πως αυτοί είναι της Τουρκίας ακόλουθοι και σ’ αυτήν και μόνο υπακούν, αποτελούν μιαν ανεξάρτητη οντότητα στην Κύπρο που δεν ακολουθεί την Κυπριακή Δημοκρατία και –γενικά- ζουν στον τούρκικο κόσμο τους.
Και αντί οι πολιτικοί και πολιτειακοί ηγήτορες αυτού του τόπου, Πρόεδρος της Δημοκρατίας και κομματάρχες (τινές εξ αυτών) να κακίσουν αυτή την απόφαση ως οπισθοδρομική και ως  μη συνάδουσα με τις διακηρύξεις τους για λύση του κυπριακού,  εξαποστέλλουν το πληρωμένο μήνυμα (κάποιοι πληρώθηκαν για να το σκεφτούν ή κάποιοι συσκέφτηκαν αφού μόνοι δεν σκέφτηκαν) «ο χρόνος μας χωρίζει μα η ελπίδα μας ενώνει.» Από μόνο του ένα δουλοπρεπές μήνυμα, κάμετε εσείς όπως σας λέει η Τουρκιά κι εμείς έχουμε τον τρόπο να σας καλύπτουμε! Αγάπες μου μεγάλες!!!
Δεν αξίζει βέβαια να ασχολείται κανένας με το πληρωμένο, αλλά βγάζει συμπεράσματα, όπως, άρα πριν την αλλαγή της ώρας δεν σας χώριζε τίποτε, ή ακολουθήστε και σεις την ώρα της Τουρκίας να μη σας χωρίζει τίποτε. Όσο για την ελπίδα, κακοπαθαίνει κι αυτή, όπως τόσες άλλες έννοιες, γιατί το παιχνίδι κατάληξε λεκτικό, όποιος συγχύσει τον άλλο με περισσότερες θολές έννοιες, λες δικαιώματα αλλά με ουρά, λες ελευθερία, σου λεν επανένωση, λένε επανένωση αλλά δεν θα είναι γιατί στο μεταξύ προκύπτει κάτι άλλο, λεν πάμε με τους χάρτες για το εδαφικό, όχι λέει, όλα στο τραπέζι, μια σύγχυση που θέλουν να απλωθεί στον κόσμο κατά αέρα, ξηρά και θάλασσα.

Ευτυχώς, λέω, καμιά φορά, που τα παιδιά μας δεν διαβάζουν εφημερίδες, δεν ακούν ειδήσεις, δεν ενδιαφέρονται για το πρόβλημα. Ειδ’ άλλως θα γίνονταν ως τώρα γιουσουφάκια, αφού γι’ αυτό τους ετοιμάζουν. Μη γένοιτο.

Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2016

Τα μεγάλα λόγια και οι αποφάσεις

Τα μεγάλα λόγια και οι αποφάσεις
του Στέλιου Παπαντωνίου

“Αυτή την ώρα δεν χρειάζονται τα μεγάλα λόγια, χρειάζονται οι μεγάλες αποφάσεις που θα πρέπει να λαμβάνονται με βάση πάντα το καλώς νοούμενο συμφέρον του συνόλου του λαού μας”. Αυτά είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα αποκαλυπτήρια, ποιων δε θυμάμαι, πολλά αποκαλυπτήρια γίνονται τελευταία, ίσως τα μόνα που μένουν στο κρυπτό είναι οι χάρτες και οι συγκλίσεις των «ηγετών». Το πόπολο, ο κυρίαρχος λαός, θα πληροφορηθεί την τελευταία στιγμή!
Αναφερόμενος σε  αποκαλυπτήρια, πλην των ημετέρων,  να μιλήσω και για αυτά του Ταλάτ ή του Ακκιντζί μια και τον Έρογλου τον ξέρουμε από καιρό. Ελληνοκύπριοι προσκαλούν τον πολέμαρχο του ’74 Ταλάτ, τον συνεργάτη και σύντροφο, να μιλήσει και μας λέει κατάμουτρα πως δεν μπορεί χωρίς εγγυήσεις της Τουρκίας, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τουρκική  αρβύλα. Κι ο Ακκιντζί  δεν μπορεί να ζει με τους ελληνοκύπριους,  μόνο 20% των «αλλοκοινοτητών» θα επιτρέπεται από τις «συνιστώσες στο νέο ομοσπονδιακό κράτος». Κι όταν πληθύνουν, ρωτά ο κόσμος, θα τους εξορίζετε, θα τους σκοτώνετε, θα τους στειρώνετε;  Μίλησε κι ο Έρογλου και συμβούλεψε τον Ακκιντζί: καμιά υποχώρηση! Στο τέλος πάλι θα φταίμε εμείς! Δυστυχώς τραγουδούν και οι δικοί μας πρώην και τέως, Βασιλείου και Χριστόφιας, πλήρως εναρμονισμένοι με τους ηγέτες των τουρκοκυπρίων, μην τους αποβάλουν από τη χορωδία! 
«Όλα κατοχυρωμένα τα ανθρώπινα δικαιώματα» -μεγάλος λόγος- κάτι σαν τον Μιχαλιό που τον έθαψαν κι εξείχε το πόδι του, αύριο που θα βγαίνουμε περιττοί και περισσοί οι από το ένα κρατίδιο στο άλλο, να δω εγώ «δικαιώματα» πλην των όσων ήδη είναι κουτσουρεμένα! 
Ο Πρόεδρός μας όμως εκτός από τα μεγάλα λέει  και μικρά λόγια, όπως: «όλα εξαρτώνται από την Τουρκία», που «θέλω να ελπίζω πως θα». Αυτός ήταν ο πιο μικρός και πιο αληθής λόγος: «θέλω να ελπίζω πως θα.» (ώσπου να βκει τσιαήριν)
Κατά τα άλλα, στο λόγο του Προέδρου, μάς  συγχύζει και αυτό το «συμφέρον του συνόλου του λαού.» Ενώ ο φερόμενος ως ηγέτης των Τουρκοκυπρίων μόνο για τα συμφέροντα των Τούρκων ενδιαφέρεται και το μόνο που τον νοιάζει είναι πώς να καταφάει τις ελληνικές περιουσίες και να τις μοιράσει στα βρακοφορεμένα  εισαχθέντα της Ανατολίας, ο δικός μας ενδιαφέρεται και για τους Τουρκοκυπρίους.  Όμως ο «σύνολος λαός» είναι ο κυπριακός, Ελλήνων και Τούρκων, στην  πλειονότητα πράγματι Τούρκων, αλλά και πολλοί Τουρκοκύπριοι δεν είναι παρά φερέφωνα της Τουρκίας ενώ οι Ελληνοκύπριοι γίναμε ένα πολυπολιτισμικό- από τη λέξη να καταλάβει κανείς-συνονθύλευμα.  Πάλι δηλαδή το συμφέρον της Τουρκίας, δηλαδή του Ερντογάν. 
Μα ποιος είναι αυτός ο Ερντογάν;  Ο άνθρωπος που δεν αρκείται στο κράτος του, αλλά έχει –λέει- υποχρεώσεις έναντι όλων των μωαμεθανών ή Τούρκων, όπου κι αν βρίσκονται στον κόσμο, μια παντουρκική αυτοκρατορία- ένα όνειρο. Αλοίμονο στο Αιγαίο, στη Θράκη, στη Θεσσαλονίκη, προπάντων στη Μοσούλη και το Κιρκούκ, γενικά στο Ιράκ και στους Κούρδους. Νέος Χίτλερ ετέχθη ημίν. Αν δεν το καταλάβαμε, ουαί. Αν δεν λήφθηκε το μήνυμα ουαί. Ωσάν η Οθωμανική αυτοκρατορία να γεννήθηκε στα εδάφη που σήμερα κυβερνά η Τουρκία, χωρίς να έχει προηγουμένως υποτάξει λαούς με Ιστορία και Πολιτισμό, τους οποίους και πάλι θέλει να καταβροχθίσει, γιατί αυτό είναι το οθωμανικό και τουρκικό πνεύμα, της επέκτασης εις βάρος των άλλων πολιτισμένων λαών. Κι ο Χίτλερ τα ίδια έκανε.
Αλλά εμείς- όπως όλοι οι λαοί του κόσμου- την ελευθερία μας θέλουμε, όχι την τουρκοποίηση. Στις μεγάλες αποφάσεις του Προέδρου μας, λοιπόν, που χρειάζονται αυτή την ώρα, ελπίζουμε να μην περιλαμβάνεται και η Κυπριακή Δημοκρατία ως προτεκτοράτο της αδηφάγας γείτονος. Γένοιτο!


Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2016

Γιώργου Καμηλάρη, Η Αριστερά στη Σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία

ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΜΗΛΑΡΗ, Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΚΚ-ΑΚΕΛ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ 1955-59
Με θαυμασμό ειλικρινή προς το πρόσωπο του Γιώργου Καμηλάρη παρουσιάζομαι εδώ, για να μιλήσω για το βιβλίο του «Η Αριστερά στη Σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία».
Γιατί πρώτον, ένας άνθρωπος εξ επαγγέλματος μακριά από την Ιστορία έχει ως τώρα δείξει το πάθος του για έρευνα με τα βιβλία του και για το χωριό του, τα Πέρα, και για τον αρχιμανδρίτη Φιλόθεο, και τώρα με την έρευνά του για τη στάση της Αριστεράς στο κυπριακό, στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα ως τον καιρό της ΕΟΚΑ.
Και δεύτερον, γιατί η έρευνα είναι απαιτητική,  ο μόχθος πολύς  και ο αγώνας του συγγραφέα συνεχής, συνεπής και χρονοβόρος λόγω του θέματος και του υψηλού επιπέδου στο οποίο ήθελε να αναγάγει το βιβλίο του.
Στον Πρόλογο ομολογεί τη δυσκολία του εγχειρήματος, το καλό όμως είναι πως μετά παρέλευση σχεδόν ενός αιώνα, τα πράγματα έχουν καταλαγιάσει. Ο συγγραφέας  διαβεβαιώνει για το καλόπιστο της όλης προσπάθειάς του, που μπορεί ο καθένας να ελέγξει.
 Όπως παρακάτω δηλώνει για τον τρόπο εργασίας του, δεν θεωρεί τον εαυτό του απλό καταγραφέα γεγονότων, αλλά διατηρεί το δικαίωμα της έκφρασης των απόψεών του για την όλη στάση της Αριστεράς στα ενδιαφέροντα τον τόπο ζητήματα, με πρώτο το εθνικό, γι’ αυτό και στο βιβλίο οι  θέσεις του συγγραφέα είναι ισχυρές, με  επιχειρήματα θεμελιωμένες
   Αυτά στον Πρόλογο.
Στην Εισαγωγή του δικαιολογεί τη συγγραφή του βιβλίου, λόγω του ότι δεν υπάρχει έργο ολοκληρωμένο, που να δίνει ενιαία εικόνα του ρόλου της Αριστεράς στην Κύπρο, εγχείρημα το οποίο με κάθε ταπεινοφροσύνη αναλαμβάνει.
Στο τέλος αναφέρει: Το ανά χείρας σύγγραμμα καλύπτει την ιστορική περίοδο της Αριστεράς από την εμφάνισή της στο πολιτικό προσκήνιο της Κύπρου, στα μέσα της δεκαετίας του 1920, μέχρι την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59.
Φιλοδοξία του συγγραφέα είναι να συμπληρώσει την ιστορική αυτή αναδρομή με ένα δεύτερο τόμο.   Του το ευχόμαστε.
Προχωρούμε στην παρουσίαση νησίδων του βιβλίου και ιδίως της κύριας γραμμής του με τις δικές μας παρατηρήσεις.
Το πρώτο κεφάλαιο Η εμφάνιση και η πορεία της Αριστεράς στην Κύπρο αρχίζει με το κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μαρξ Έγκελς. Το κυριότερο για την κατανόηση της λειτουργίας του ΚΚΚ είναι η Γ΄ Διεθνής το 1919 και η ανάληψη της εξουσίας μετά τον Λένιν από τον Στάλιν, οπότε αποκρυσταλλώνεται το δόγμα πως οποιοδήποτε κομμουνιστικό κόμμα στον κόσμο όφειλε την ύπαρξή του στην αναγνώρισή του από την Γ΄ Διεθνή. 
Από την εξάρτηση όλων των κομμουνιστικών κομμάτων από την Κομμουνιστική Διεθνή και τις αποφάσεις της, εξάγεται το πρώτο αβίαστο συμπέρασμα πως το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου, σε οποιεσδήποτε αποφάσεις του έπρεπε να συμφωνεί απόλυτα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Σημασία στα πρώτα βήματα του ΚΚΚύπρου είχε η ανάγκη αυτό να ακολουθεί βασικά τις αποφάσεις των Διεθνών συνεδρίων και ειδικά είτε το ΚΚΕ είτε το Εργατικό Κόμμα Αγγλίας.
Από την εξάρτηση επιτυγχανόταν η ίδια η ύπαρξη, οπότε δεν είναι δυνατό να γίνεται λόγος για ανεξάρτητη κομματική πολιτική στην Κύπρο. Τούτο ίσως είναι η σημαντικότερη κλείδα, για να κατανοήσουμε τη στάση της αριστεράς σε όλα τα διεθνή και τοπικά γεγονότα.
Μη μπορώντας να είναι ανεξάρτητη στη λήψη αποφάσεων προσπαθεί γλωσσικά, θεωρητικά και πρακτικά να συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις, βρίσκοντας τις λογικές και λεκτικές φόρμουλες με τις οποίες να μπορεί να επιπλέει παντός ναυαγίου.

Η νοητική γραμμή του βιβλίου αρχίζει από την αποδοχή της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα ως του κύριου προσανατολισμού των Ελλήνων της Κύπρου και πριν από το 1821. Τούτο αποδείχτηκε πέραν πάσης αμφιβολίας και με το Δημοψήφισμα του 1950, όταν το μέγιστο των πολιτών ψήφισαν το «Απαιτούμε την ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα», δημοψήφισμα στο οποίο μετείχαν ενεργά και αριστεροί και δεξιοί και ψήφισαν ακόμα και Τουρκοκύπριοι.
Εκκινώντας από αυτή την οπτική γωνία, ότι οι Έλληνες της Κύπρου αγωνίζονταν για την ένωση με την Ελλάδα, ελέγχεται στο βιβλίο και κρίνεται η πορεία της Αριστεράς σε σχέση με την ενωτική γραμμή.
Αν το ΚΚΚ- ΑΚΕΛ ήταν αδιάφορο προς την ένωση, τότε δεν θα υπήρχε θέμα. Επειδή όμως η πραγματικότητα των λόγων, πράξεων και παραλείψεων των πρωταγωνιστών της Αριστεράς ομολογεί μια την εντός μια την εκτός ένωσης πορεία της, τούτο υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, και το κίνητρο που ώθησε το συγγραφέα στη διερεύνηση, μελέτη και έμφαση στην παρουσίαση της γραμμής αυτής.
Το βιβλίο έχει βέβαια το γενικότερο τίτλο «Η Αριστερά στη Σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία», γιατί λεπτομερής είναι η ανάλυση του ρόλου της  σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Θα επιμείνω όμως στη δεσπόζουσα αυτή γραμμή για την ένωση, που παρακολουθούμε από το Κεφάλαιο 2, που τιτλοφορείται:                          Ο Προαιώνιος Πόθος  Για Την ΄Ενωση.
Σε αντίθεση με το κεφάλαιο 2, το κεφάλαιο 3 έχει τίτλο                               Η Ανεξαρτησία  Ως Στρατηγικός Στόχος Της Αριστεράς,  με τελευταίο υποκεφάλαιο Η Ομοσπονδία Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών των Βαλκανίων, ένα διεθνιστικό στόχο των Αριστερών που θα πραγματοποιούνταν με τη συνεργασία των Τουρκοκυπρίων.
Παρατηρούμε αμέσως τη διελκυστίνδα ένωση- ανεξαρτησία, ομοσπονδία σοβιετικών σοσιαλιστικών δημοκρατιών.


Τελειώνει ο β΄παγκόσμιος πόλεμος και στο κεφάλαιο 6 φτάνουμε στην Ανακολουθία και τις  παλινδρομήσεις της αριστεράς στο Κυπριακό.            Τώρα τα υποκεφάλαια καταγράφουν τη
Στροφή του ΑΚΕΛ από την ανεξαρτησία στην ένωση, τη  Νέα δυναμική στον ενωτικό αγώνα της Αριστεράς
και μάλιστα με ερωτηματικά αν η Αριστερά ετοίμαζε ένοπλο αγώνα.
Στο 7ο κεφάλαιο παρακολουθούμε την επιστροφή της Αριστεράς στην αυτοκυβέρνηση και στο τέλος του κεφαλαίου ξανά τη στροφή προς την ένωση,
για να φτάσουμε στο ενωτικό δημοψήφισμα, στο οποία η αριστερά έπαιξε σημαντικό ρόλο.
Ανακεφαλαιώνοντας, έχουμε μια οφιοειδή γραμμή: ανεξαρτησία, ένωση, αυτοκυβέρνηση, ένωση, ενωτικό δημοψήφισμα.  Όπως γράφει ο Γιώργος Καμηλάρης «Η συνεχής παλινδρόμηση και η εναλλαγή του στρατηγικού στόχου  της Αριστεράς μεταξύ Ένωσης και αυτοκυβέρνησης- ανεξαρτησίας αποδυνάμωνε τον αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου και πρόσφερε  έναν αναπάντεχο σύμμαχο στις αποικιακές αρχές, γεγονός που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του αγώνα για απελευθέρωση και εθνική αποκατάσταση.»
Οι δύο εξωτερικοί αντιθετικοί πόλοι των πολιτικών τοποθετήσεων είναι
από τη μια η προσήλωση της Αριστεράς στις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς που οραματιζόταν την ίδρυση της Βαλκανικής Ομοσπονδίας Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών στις οποίες θα περιλαμβανόταν και η Κύπρος και
από την άλλη, η επαφή με το ΚΚΕ που -ανάλογα με τις συνθήκες- όριζε την ένωση ως την καλύτερη λύση.
Οποιαδήποτε γραμμή κι αν ακολουθούσε το ΑΚΕΛ, ήταν γνωστό εκ των προτέρων πως δεν ήταν δική του επιλογή, αλλά αναγκαστική προσήλωση στις επιταγές του ανωτέρου κόμματος, το οποίο έπρεπε να συμβουλεύεται.

Για να θέσουμε τα πράγματα στη βάση τους: ένα κομμουνιστικό κόμμα είναι διεθνιστικό, δεν γίνεται εθνικό και το ενδιαφέρον του είναι η πάλη κατά του κεφαλαίου. Οπότε και ένωση να γινόταν Ελλάδας και Κύπρου, το επιδιωκόμενο θα ήταν η συνένωση των δυνάμεων των λαϊκών μαζών για να κτυπηθεί ο καπιταλισμός.  Ποτέ δηλαδή δεν θα συμπέσει ο πραγματικός σκοπός των κομμουνιστών με τον σκοπό των ενωτικών εθνικών της Δεξιάς και της Εθναρχίας.
΄Ετσι θα πρέπει να ερμηνευτεί και η αλλαγή στάσεως από ανεξαρτησία σε ένωση και από ένωση σε ανεξαρτησία.  Αφού η Αριστερά ήταν κόμμα υποταγμένο στην Τρίτη Διεθνή ή στο ελληνικό ΚΚΕ ή στο Αγγλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ανάλογα με τα γραμμή που έπαιρνε,  δρούσε, όχι αποβλέποντας στην εθνική ένωση αλλά στην κοινωνικοοικονομική ένωση για την πάλη ενάντια στο κεφάλαιο.  
Με βάση άρα τη φιλοσοφία της Αριστεράς, κάθε στροφή ήταν επιβεβλημένη, ιδωμένη από τη δική τους οπτική γωνία, την οποία προσπαθούσαν να δικαιολογήσουν με γλωσσικούς ακροβατισμούς.

Αναλυτικότερες και μερικότερες παρατηρήσεις μου κατά την ανάγνωση του έργου,     
Πρώτα ως προς την τέχνη του συγγραφέα.    
Θα πρέπει να ομολογήσουμε πως ο Γιώργος Καμηλάρης ασχολείται με ένα ακανθώδες θέμα της ιστορίας μας. Τις συμπληγάδες προσπαθεί να διαπλεύσει νηφάλιος, και ως  ιθύνων νους κατευθύνει πίσω από τις γραμμές, συνθέτει, συμπεραίνει, οδηγεί στην ορθή, κατά τον ίδιο, σύλληψη των γεγονότων. Πόσο καλός καραβοκύρης υπήρξε, θα κρίνουν οι αναγνώστες.
Γενικά, η εξιστόρηση των σημαντικών γεγονότων αποδεικνύει πως ο Γιώργος Καμηλάρης, όπως και σε προηγούμενα βιβλία του, έχει αυτή την ικανότητα: να συλλαμβάνει ευρύτατα και βαθύτατα τα πράγματα και να τα παραθέτει με σαφήνεια.
Το έργο προσφέρει προπάντων στους αμύητους την ευκαιρία να γνωρίσουν γεγονότα και πρωταγωνιστές, τις εφημερίδες της εποχής και τις παρατάξεις, κοινωνικές, εκκλησιαστικές  και πολιτικές στάσεις και πρακτικές.

Αρχίζει από την
Εμφάνιση και την Πορεία της Αριστεράς στην Κύπρο,
κεφάλαιο 2. Ο προαιώνιος πόθος για την ένωση,
3. Η ανεξαρτησία ως στρατηγικός στόχος της αριστεράς,
4. Τα Οκτωβριανά και η Αριστερά,
5. Ο β΄ παγκόσμιος πόλεμος και η στάση της αριστεράς,
6. Ανακολουθία και παλινδρομήσεις της αριστεράς στο κυπριακό, κεφάλαιο 7. Η συμβουλευτική διάσκεψη. Η διασκεπτική και τέλος κεφάλαιο 8 Το ενωτικό δημοψήφισμα. Τι προηγήθηκε του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Περιεχόμενο μεστό ιστορικών γεγονότων, πραγματικό ιστορικό θησαυροφυλάκιο .   
Η παράθεση αποσπασμάτων από βιβλία των πρωταγωνιστών και οι περιγραφές από πρώτο χέρι των εμπειριών τους, ανεβάζουν σε εικονοστάσι λαϊκών ηρώων τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του σοσιαλιστικού κομμουνιστικού κινήματος στην Κύπρο.
Οι πηγές του, πολλές με τη γνωστή άκρα δημοτική στην έκφραση και στη γραφή,  αντιλαλούν την κοινωνία της εποχής τους. Ο συγγραφέας δεν γενικολογεί, αλλά λεπτομερειακά αναφέρεται σε κάθε σημαίνον πρόσωπο.
Μια δυσκολία που έχει να υπερπηδήσει ο συγγραφέας είναι οι διαφορετικές οπτικές γωνίες των πηγών, ακόμα και στο ίδιο κομμουνιστικό στρατόπεδο. Άλλη η επίσημη γραμμή του κόμματος, και άλλα τα απομνημονεύματα ή σημειώσεις ή βιβλία των πρωτεργατών του κόμματος, μερικοί από τους οποίους έμειναν πιστοί στο κόμμα, άλλοι όμως ήρθαν σε σύγκρουση με αυτό.

Η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, ιδιαίτερα για τα κομμουνιστικά κόμματα είναι μεγάλης σημασίας για την επιβίωσή τους. Από ό, τι αντιλαμβανόμαστε, πρέπει να βρουν τη λογική και λεκτική φόρμουλα μέσα στην οποία θα βάλουν τα γεγονότα, ώστε να συμφωνούν με τις γενικές αρχές του κομμουνισμού.
Για παράδειγμα,  ενώ τα γεγονότα του 1931 θεωρήθηκαν αρχικά από τους κομμουνιστές ως «εθνικιστική σοβινιστική  προβοκάτσια της μεγαλοαστικής τάξης», στο τέλος, ύστερα από τις οδηγίες και τις κρίσεις της Γ΄ Διεθνούς, ερμηνεύτηκαν ως «αντι- ιμπεριαλιστικά» γεγονότα, αλλά ήταν ήδη αργά.

Άλλο παράδειγμα, ο β΄ παγκόσμιος πόλεμος, που η Αριστερά τον χαρακτήριζε αρχικά -κατά τις οδηγίες-  ως «διαμάχη μέσα στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο», γι’ αυτό και δεν μετέσχε στη συμπαράσταση των Ελλήνων της Κύπρου στην Ελλάδα κατά την φασιστική επίθεση, ούτε στην κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς, την οποία  παρακολουθούσε απαθώς. Όταν όμως δέχτηκε επίθεση η Σοβιετική Ένωση από τη Γερμανία- παρά το υπογεγραμμένο Σύμφωνο μη επιθέσεως- βαφτίστηκε  αμέσως ο β΄ παγκόσμιο πόλεμος «πανανθρώπινος αντιφασιστικός πόλεμος των λαών». Η αναθεώρηση της θέσης της Γ΄Διεθνούς έναντι του β΄παγκοσμίου πολέμου είχε ως άμεσο αποτέλεσμα και την αναθεώρηση της θέσης της κυπριακής αριστεράς.
Είναι όμως και η από μια άλλη οπτική γωνία θέαση των πραγμάτων, στον κύκλο με τη Βρετανία, την Τουρκία, την Ελλάδα: Η εις βάθος χρόνου διερεύνηση των βλέψεων της Βρετανίας έναντι της Κύπρου εξηγεί και την όλη στάση τους ως σήμερα.

Ο συγγραφέας βλέπει επίσης τις προεκτάσεις που έχουν ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος στο παρόν: Όπως γράφει:

«Η πολιτικοποίηση των δύο σύνοικων στοιχείων με χωριστές ψηφοφορίες που εισήγαγαν οι  Άγγλοι από τα πρώτα χρόνια της έλευσής στους στο νησί έδινε ρυθμιστικό ρόλο στο μωαμεθανική κοινότητα. Αυτή η διαιρετική παράμετρος έμελλε να εξελιχθεί στη χειρότερη κατάρα της σύγχρονης Ιστορίας της Κύπρου, τις συνέπειες της οποίας βιώνει μέχρι σήμερα ο τόπος.»
Ως ιστορικό, το βιβλίο οδηγεί τον αναγνώστη πολλές φορές από μόνο του  να συγκρίνει καταστάσεις.  Για παράδειγμα, η παρατήρηση στις αρχές του β΄ παγκοσμίου πολέμου για τη χλιαρή στάση Γαλλίας και Βρετανίας, που παρακολουθούσαν αμήχανα τη Γερμανία και η πολιτική κατευνασμού που ακολούθησαν για καιρό έναντι της επιθετικότητας του Χίτλερ, παραπέμπει αμέσως στην επιθετικότητα της Τουρκίας  που αποβλέπει στην ανακήρυξή της σε περιφερειακή δύναμη
και στην ποντιοπιλατική  στάση των μεγάλων απέναντί της, είτε Αμερική είναι είτε ευρωπαϊκές χώρες.
Όσο κι αν θέλει να δει κανείς ως αμέτοχος παρατηρητής τα ιστορικά γεγονότα, δεν μπορεί, γιατί η σύγχρονη πραγματικότητα βοά.  
Ο Γιώργος  Καμηλάρης με το έργο του θέτει και πάλιν - έστω και αν δεν είναι στις προθέσεις του - θέμα συγγραφής της Ιστορίας.      Διασταυρώνει πληροφορίες, προσπαθεί να βρει την αλήθεια, δεν μπορεί όμως να μην παίρνει θέση σε ιστορικά γεγονότα και ιδιαίτερα στη στάση της Αριστεράς στα γεγονότα αυτά, κάποτε κοσμοϊστορικά.
Μια, δηλαδή, στάση μπορεί να είναι ή αποδοχή της οπτικής γωνίας της αριστεράς και η εξέταση της συνέπειας που είχε.  
Ο Γιώργος Καμηλάρης όμως ξεκινά από το ότι είμαστε Έλληνες και καθετί το ελληνικό έπρεπε να υποστηριχτεί.
Τελειώνω με μια σημαντική παρατήρηση του συγγραφέα ο οποίος αποδοκιμάζει την τακτική της κήρυξης αποφάσεων του κόμματος εκ των υστέρων ως λανθασμένων.
Κάτω από το πρίσμα και των σημερινών εξελίξεων στον τόπο μας, η θέση του ΑΚΕΛ για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία προβληματίζει  τον συγγραφέα. Μήπως στο μέλλον, με μια αυτοκριτική, το ΑΚΕΛ χαρακτηρίσει λανθασμένη τη θέση του, αλλά εν τω μεταξύ η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα υπάρχει.
Γι’ αυτό και την αυτοκριτική των κομμάτων την απορρίπτει  ως μέθοδο, όταν κρίνουν λανθασμένες εκ των υστέρων θέσεις τους, οι οποίες όμως στο μεταξύ είχαν ή θα έχουν σφραγίσει, την ιστορία του τόπου.

Στο τέλος, όσο δύσκολο και αν είναι το θέμα και η προσπάθεια αντικειμενικής θεώρησης των πραγμάτων, αυτό που μας μένει είναι η κατάθεση του πραγματικού μόχθου ενός ανθρώπου να βρει την αλήθεια και να μας τη δώσει.
Μπορώ να υποθέσω πως ο Καμηλάρης, ξέροντας τη δύναμη του ΑΚΕΛ και το ρόλο του στη σημερινή πολιτική σκηνή, θέλησε να μελετήσει την ιστορία του, για να παρατηρεί και τη στάση του στις εξελίξεις του κυπριακού, γιατί Ιστορία δεν είναι μόνο η μελέτη του παρελθόντος αλλά και η σχέση γεγονότων και στάσεων του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον.
Συμπερασματικά, το βιβλίο του Γιώργου Καμηλάρη «Η Αριστερά στη Σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία» πλην των γνώσεων, των πληροφοριών, των προβληματισμών, της πλήρωσης του κενού στο παρελθόν, δίνει την ευκαιρία να ακροαστούμε και τα βήματα του μέλλοντός μας, αν θέλουμε να είμαστε Προμηθείς και όχι Επιμηθείς. 

Ευχαριστώ