Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015

Στέλιου Παπαντωνίου
Μνήμη Παπάντωνη και παπαδιάς Ειρήνης

Γκρεμισμένο το σπίτι
μυρίζει ακόμα το χώμα
Στο φούρνο ν΄αχνίζει ζεστό ψωμί

Λευκά περιστέρια  
Στον ουρανό γυροφέρνουν
μάτια ξαγρυπνισμένα της παπαδιάς
Στη νηστιά, στην αυλή, στο περβόλι.

Του παππού χαμογέλιο στ΄ακρόχειλο
Κάτι ξερολούλουδα μοναχικά
Στους απόκρημνους βράχους
επιστατούν αυστηρά το Βουνό
συνομιλούν μυστικά με τον άγιο.

Δε νογούν από διαδίκους
Καθαρά μάτια καθαρές ψυχές.

Έφυγαν με τις ευλογίες
Στα παιδιά και στ΄αγγόνια

Στους οχτρούς τ’ ανάθεμα.


Σάββατο 22 Αυγούστου 2015

ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ



Φανταστικές ιδέες
Του Στέλιου Παπαντωνίου

Ήταν να μην του δώσεις ιδέα. Και του την έδωσε η κυρία θυγάτηρ Γλαύκου Κληρίδη. Όπως εκείνη εκφράζει την ανεκλάλητη χαρά της, γιατί οι δύο ηγέτες των δύο κοινοτήτων θα παραστούν στα εγκαίνια της έκθεσης προσωπικών αντικειμένων του μακαριστού πατρός της έτσι κι ο υιός Ντεκτάς- γιατί όχι;- θα ετοιμάσει έκθεση κειμηλίων του πατρός του –δεν λέγω μακαριστού-. Σημασία έχει ότι ο κύριος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας θα αναγκαστεί σε μια τέτοια περίπτωση να παραστεί ως ηγετίσκος της κοινότητάς του κι ο Ραούφ Ντεκτάς θα ευφραίνεται εν τω παραδείσω του.
Μπορεί να είναι σενάριο φαντασίας,  αλλά τα πράγματα να τα οδηγούμε ως το μη παρέκει. Δική σου δική μου. Για να έχουμε κι αυτή την ατιμία, να βλέπουμε τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να τιμά τον καταστροφέα της. ΄Ο μη γένοιτο. Οι ευχές ευχές αλλά η κατηφόρα κατηφόρα, που δεν οδηγεί παρά στο γκρεμό όχι πρόσωπα, αλλά την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία. Υποθέσεις λογικές κάνουμε, αλλά παράνομες.

Αυτή η μανία της εξίσωσης μας έχει ήδη τσουρουφλίσει. Δεν είναι πως πρόκειται για πανηγύρια. Είναι πως το ίδιο το Κυπριακό το μετατρέψαν οι ιθύνοντες «για τα πανηγύρια». Η Κυπριακή Δημοκρατία το μόνο που έχει να υπενθυμίσει στους άρχοντές της είναι τον όρκο τους: ««Διαβεβαιώ επισήμως πίστιν και σεβασμόν εις το Σύνταγμα και τους συνάδοντας αυτώ νόμους και εις την διατήρησιν της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητος της Δημοκρατίας της Κύπρου».
  
Τα βιβλία που έχει συγγράψει ο μακαριστός Πρόεδρος είναι και στην ελληνική και στην τουρκική μεταφρασμένα, «στις δύο επίσημες γλώσσες της Κυπριακής Δημοκρατίας» όπως διαβάζουμε στον τύπο. Ορθώς. Αυτά λέγει το Σύνταγμα, αλλά επειδή τούτο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όπως και όποτε μας συμφέρει, το Σύνταγμα ορίζει πως: «Η Κυπριακή Πολιτεία είναι ανεξάρτητος και κυρίαρχος Δημοκρατία, προεδρικού συστήματος, της οποίας ο Πρόεδρος είναι Έλλην και ο Αντιπρόεδρος Τούρκος, εκλεγόμενοι αντιστοίχως υπό της ελληνικής και της τουρκικής κοινότητος της Κύπρου. »  

Δεν ομιλεί περί δύο ηγετών δύο κοινοτήτων. Ομιλεί περί Προέδρου και Αντιπροέδρου. Ή με το Σύνταγμα ή χωρίς αυτό και ο καθείς ας ποιεί τα εαυτού. Αλλά να μετρά και τις συνέπειες!

Δευτέρα 17 Αυγούστου 2015

ΠΟΙΗΣΗ ΛΑΡΑΣ ΠΑΡΤΖΙΛΗ



ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ 

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΣΜΟΙ ΤΗΣ ΛΑΡΑΣ ΠΑΡΤΖΙΛΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΣΤΙΧΟΙ ΚΑΙ ΗΧΟΙ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ
Μελετώντας τα ποιήματα και τα αποφθέγματα της Λάρας Παρτζίλη κατέληξα στο συμπέρασμα πως το όλο έργο της μπορεί να ταξινομηθεί με βάση τον χρόνο και τους κόσμους μέσα στους οποίους κινείται, πρώτο τον παρόντα κόσμο,  δεύτερο τον κόσμο της ποίησης και τρίτο  τον ιδανικό άχρονο και αιώνιο. Ως προς τον χρόνο, η διαίρεση μπορεί να αρχίσει με το ιδανικό παρελθόν, το απλό παρελθόν, το  παρόν και το μέλλον.
Με στίχους και παραδείγματα θα προσπαθήσω να ταξινομήσω το ανά χείρας έργο της στις πιο πάνω κατηγορίες, χωρίς να μπορώ να αποφύγω τις αναμίξεις των κόσμων ή των χρόνων, γιατί αυτή η συνύπαρξη με τις αντιθέσεις της φωτίζει τη ζωντανή  ποίηση .

ΙΔΑΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
«Εφόσον το παρελθόν είναι πλούσιο, το όνομά μας θα αντηχεί στη χορωδία των αγγέλων», λέει στο ομώνυμο ποίημα «Στη χορωδία των αγγέλων» συζευγνύοντας έτσι την παρελθοντική προϋπόθεση με τον αιώνιο και ιδανικό κόσμο των αγγέλων.
Στο ποίημα «Όταν το σύμπαν όλο μέσα σου χωρά» μεταφερόμαστε στην παιδική ηλικία, «τότε που ξέγνοιαστη χαρά κυλούσε στην Ψυχή. Κι ήταν η Ζωή, βαμμένη με το χρώμα, Παρμένο από τον Ήλιο, που πλημμύριζε τη Γη… Το σύμπαν όλο, νόμιζες, μέσα σου χωρά. Είχα πολλή αγάπη και χαμόγελο στο στόμα και της ελπίδας το αθώο δεν άγγιζε η φθορά.» Σε αντίθεση με το ιδανικό αυτό παρελθόν βρίσκεται ο σημερινός κόσμος. Όπως γράφει σε άλλο ποίημα «Το άπατρι παρελθόν» «…Κρατώ εν τούτοις σαν τη δάδα τη Ζωή μου από το Χθες για να μην πέσω, σ’ αυτή την τρέλα μη  λυγίσω… Ταξίδι νοερό κάνω στα ξέγνοιαστά μου χρόνια μα καταγράφοντας ανήσυχη τη μεταμόρφωση στη Γη, την αντικρίζω με λύπη και συμπόνια.» Είναι λοιπόν ένας κόσμος στήριγμα για τις δύσκολες στιγμές της ζωής.
Στο ποίημα «Στη μάνα μου» η αγάπη της θυγατέρας προς τη μάνα ξεχειλίζει, αφού η μάνα της έδωσε την απαραίτητη στοργή, ώστε ακόμα και σήμερα, όταν τη θυμάται, να αισθάνεται αυτή τη θαλπωρή. Παρουσιάζεται όμως κι ένα προβληματικό παρελθόν στο ίδιο ποίημα, που  οδηγηθεί την ποιήτρια στο συμπέρασμα πως «μας συμβαίνουν κάποια πράγματα μοιραίως.»
Μέσα στο ιδανικό παρελθόν μπορούμε να κατατάξουμε και τον κόσμο της ποίησης και της δημιουργίας πολιτισμού. «Αιχμάλωτη του χρόνου είναι του σώματος η Ομορφιά, όμως υπάρχει μια αμόλυντη κρυστάλλινη πηγή, που ξεχειλίζει με άυλη αιώνια Ομορφιά. Τη σμίλεψαν όσοι τις Μούσες προσκυνούσαν Κι όσοι στον κόσμο την Αγάπη τους σκορπούσαν.» Και παρακάτω «…ό, τι καλό έχω μέσα μου το οφείλω στους γονείς μου.»   Μέσα σ’ αυτό τον ιδανικό παρελθοντικό χρόνο έζησαν σοφοί, που με τα βιβλία τους την βοηθούν να διευρύνει τους ορίζοντες. Η  ποιήτρια δέχθηκε στο παρελθόν πολλή αγάπη από ανθρώπους, που δεν θα επέτρεπε στον εαυτό της να λησμονήσει. «Της Λήθης το νερό μην τύχει και το πιεις και το καλό που σού ’καναν ξεχάσεις…»
Μέσα σ’ αυτό το ιδανικό παρελθόν γεννήθηκε στην Ελλάδα ο πολιτισμός, ο Σωκράτης μίλησε για του Θεού και των ανθρώπων τη διάσταση κι έπειτα θυσιάστηκε. Στα «ελληνικά» της ποιήματα, που αναφέρονται με θαυμασμό στην Ελλάδα, στην Ιστορία και τον πολιτισμό της, διατρανώνει την πίστη στην αθανασία της χώρας, με ιδιαίτερη αναφορά στον Ιωάννη Καποδίστρια και στο δικό μας Βασίλη Μιχαηλίδη με το στίχο «Η Ρωμιοσύνη εν συνότζιαιρη του κόσμου.»

ΑΠΛΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Από καιρό δεν μας εκφράζει η ποίηση. Από καιρό δεν ζω, σταμάτησε η ζωή μου
Η ζωή την ημέρα καθρεφτίζεται σε εικόνες που παρακολουθεί η ποιήτρια τη νύχτα. Απορρίπτει τις εικόνες όπως κι αυτές την απορρίπτουν. «Ακόμα κι ο Μορφέας μ’ έχει απορρίψει.» Η έννοια της απόρριψης επαναλαμβανόμενη στο παρελθόν συνεχίζεται στο παρόν με προτροπές για ειδική θεώρηση στο μέλλον.
Αν κάτι δεν γίνει την κατάλληλη στιγμή, τότε αφήνει πόνο, όπως το ανεκπλήρωτο χρέος που είχε να ομολογήσει σ’ αυτούς που αγαπά την αγάπη της. Παρόμοια μεταμέλεια στο ποίημα «Στη μάνα μου» «…Συγχώρα με που άργησα για χρόνια να σου αφιερώσω δυο γραμμές για να σου πω για την αγάπη μου που λιώνει χιόνια…» Κι ακολουθεί μια όλο αγάπη για τη μάνα περιγραφή της προσωπικότητάς της και των δυσκολιών της ζωής της.
Ο ρόλος του παρελθόντος και των δημιουργημάτων του ανθρώπου παρουσιάζεται ως κάτι το συνεχές, απαραίτητη προϋπόθεση του πολιτισμού. «Αδύνατο να επιτευχθεί η γνήσια πρόοδος, αν αγνοήσουμε το ρόλο της διαδοχικότητας της πνευματικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.» Η σύζευξη παρελθόντος και μέλλοντος είναι απαραίτητη, ως λέει αλλού.

ΠΑΡΟΝ
Στο παρόν συμπυκνώνεται όλη η πίκρα και η αντίθεσή της προς τις κρατούσες καταστάσεις. Κάποτε στο παρόν εκφράζεται η επανάληψη και το σύνηθες. Συγκριτικά τίθεται τις περισσότερες φορές προς το ιδανικό παρελθόν, ή προς το σχεδιαζόμενο μέλλον ή προς τον κόσμο της ποίησης, γιατί ο παρών κόσμος έχει όλα τα αντιποιητικά στοιχεία. Η παρούσα κοινωνία διακρίνεται για τις μειωμένες αντιστάσεις, την έλλειψη επικοινωνίας και προπάντων ανάτασης, γι’ αυτό και ο άνθρωπος καταφεύγει στη φιλοσοφία ή στην τέχνη. Στείρα όμως εποχή, στείρα και η τέχνη, αφού δεν ανεβάζει στον ουρανό και διχοτομεί την ψυχή από το σώμα. Η ζωή σταματά με δική της απόφαση, για να την παρακολουθεί και να καταγράφει σαν θεατής τις εκφάνσεις της. Το παρόν είναι σημαντικό για το μέλλον, γιατί προεκτείνεται εκεί, και οι συνέπειες του παρόντος θα απαντηθούν στο μέλλον. Στο παρόν βιώνονται οι ανατροπές, η σύγχυση, το χάος.
Στο παρόν μπορούν να εκφραστούν αλήθειες επαναλαμβανόμενες, φιλοσοφικές συλλήψεις ή απόψεις για τη ζωή και τους ανθρώπους, γενικού ενδιαφέροντος. «Άνθρωποι, ερμητικά κλειστοί στις υιοθετημένες τους απόψεις, που κλείνουν μάτια και αυτιά στην επιστήμη, στην πνευματική κληρονομιά και στην Αλήθεια οντολογική, που είναι μία, με σιδερένια μοιάζουνε κουτιά που’ χουν τροφή, με μια ληγμένη ημερομηνία.»
«Η αθλιότητα του ανθρώπου είναι μέγιστη, όταν τυχόν καταδικάζει αυτό που δεν γνωρίζει και καταντά να είναι τραγική σαν αγνοεί κατιτί θείο, την ίδια του Ψυχή…»
«Ο άνθρωπος έχει ανάγκη τους ανθρώπους –αδελφούς, για να πετύχει την προσγείωσή του. Μ’ αναρωτιέμαι: Πώς γίνεται κανείς ν’ απογειωθεί, εάν δεν είναι προσγειωμένος;»
Στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται όλα τα αποφθέγματά της που αναφέρονται στην εποχή μας, στην ανάγκη εξανθρωπισμού, στην πίστη στο Θεό, στην Αλήθεια, στον Άνθρωπο, στην Ηθική, στην Πατρίδα, στην Αγάπη.
Με την ευκαιρία, τα αποφθέγματά της είναι συμπυκνωμένη σοφία, ιδιαίτερα όμως το εξελικτικό της Ηθικής, όπως παρουσιάζεται, ξετυλίγει όλο τον αγώνα του ανθρώπου από το φύσει στο ενεργό και συνειδητό, λόγοι με αριστοτελικά θεμέλια. «Η Ηθική ενυπάρχει στον άνθρωπο ως θείο δώρο, ως αρετή υποσυνείδητη. Ποθούμενο είναι: Η Ηθική αυτή μ’ ελευθέρα βούληση να ενεργοποιηθεί για να περάσει στη συνείδηση, ώστε να γίνει Ήθος.»
Σε αντίθεση με το παρελθόν, το οποίο ζωγραφίζεται ιδανικό, το παρόν φορτίζεται με  ό, τι το αρνητικό. Ο κόσμος μίκρυνε, σκέψεις και αγωνίες σκοτώνουν την ανεμελιά, κι όσες γνώσεις κι αν αποκτά ο άνθρωπος μοιάζει με τον Άτλαντα, που κουβαλά το βάρος και μόνο ως κατάρα. Η λύπη συντροφεύει τον άνθρωπο, σαν συγκρίνει τη ζωή του με το παιδικό παρελθόν. «Ήρθε κι η σειρά μου να γευτώ κι εγώ τα χιόνια, γι’ αυτό και έχω ένα ύφος λυπημένο, κι ας τραγουδάνε τα πουλάκια στα μπαλκόνια, εγώ δεν έχω πια κανένα να προσμένω.»
Στο παρόν επίσης συμπυκνώνεται όλος ο παρελθών χρόνος, αφού στο παρόν συλλαμβάνονται τα μηνύματα της φθοράς της ανθρώπινης ομορφιάς.
Το ποίημα που συμπυκνώνει τη θεώρηση του παρόντος είναι το τιτλοφορούμενο Φοίνικας. «Ζούμε μια άχαρη εποχή της παρακμής, της ανακύκλωσης των ιδεών, της ύλης, των ανθρώπινων οργάνων, των Ψυχών. Πού να βρεις ίχνη της ακμής, μόνο σημάδια της ολικής μας παρακμής, και ας λένε κάποιοι: νέα εποχή. Αυτό που κρατάει το πνεύμα ζωντανό είναι η επίγνωση πως κάθε τέλος είν’ αρχή κι απ’ τη στάχτη γεννιέται ένα Φοίνικας.» Έτσι επαναρχίζει η ζωή και ο κόσμος επαναλαμβάνεται, κατά τις δοξασίες των Στωικών και άλλων φιλοσόφων.

ΜΕΛΛΟΝ
«Η κάθε πράξη στο Παρόν έχει προέκταση και τις συνέπειες στο Μέλλον.» Μ’ αυτό το στίχο εκφράζεται η συνάφεια των χρόνων και η συνεχής διαδοχή τους. Κι ακόμα στο δίστιχο «Χτίσε τις γέφυρες ανάμεσα στο Μέλλον και το Παρελθόν!»
Στο μέλλον μετατίθεται κάποτε η ελπίδα πως τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις: «Αν θες ν’ αντέξεις, δείξε υπομονή. Και δες, που έρχεται καινούργια μέρα την αυγή σαν καβαλάρης με το κόκκινο πανί, που ξετυλίγει νέες στιγμές με εξελίξεις, γεμάτες με ευχάριστες εκπλήξεις, και το παιχνίδι ξεκινάει απ την αρχή.» Αυτή η σύλληψη της επανάληψης των πραγμάτων και των κόσμων φανερώνει τη φιλοσοφική χροιά του λόγου της ποιήτριας.
Το μέλλον της Σωτηρίας μας και η σωτηρία του Μέλλοντος τίθεται ως ερώτημα στο τρίστιχο «Ποιο, άραγε, το μέλλον της δικής μας Σωτηρίας; Κι η σωτηρία του Μέλλοντος πού πρέπει να ψαχτεί;» και παρακάτω : «Μήπως δεν ζούμε οι πλείστοι το αγεφύρωτο κενό, που δεν υπόσχεται τη συνοικία των Αγγέλων;» όπου βρίσκεται και η απάντηση, ότι ευθύνη δική μας είναι ο τρόπος ζωής που θα οδηγήσει στη σωτηρία.
Γι’ αυτό και η απόφαση : «Πόντο με πόντο θα μετρήσω την υπόλοιπη Ζωή μ’ αντίστροφη πορεία, πάντα με στόχο την Ανατολή.» 

Ο ΠΑΡΩΝ ΚΟΣΜΟΣ
Όλα όσα αναφέρθηκαν στις διαστάσεις του χρόνου αποτελούν τον παρόντα κόσμο. Συμπληρωματικά αναφέρω πως ιδιαίτερα δυνατά συναισθήματα όπως  της απόρριψης και της σύγχυσης, λόγω του χάσματος των γενεών φαίνονται στα ποιήματα «Του στροβίλου η σύγχυση» και στο «Απόρριψη». «Τι θαρρείς θα γινόταν, την απόρριψη η Γη αν γευόταν, αν στ’ αλήθεια αρνιόταν ο Ουρανός την γενναιόδωρη γη; Τι, θαρρείς, θα γινόταν, εάν το τέκνο σου ξάφνου ξεχνιόταν από πού προερχόταν, ποιος στον κόσμο εντέλει ερχόταν πρώτα γιος ή πατέρας, πρώτα τέκνο ή μάνα, εσύ; Λέω μέσα στο χάος ζούμε αβάσταχτη ανατροπή.»
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του παρόντος κόσμου και ανθρώπων είναι η απομάκρυνση από το Θεό, η άγνοια του θείου της ψυχής. «Η αθλιότητα του ανθρώπου είναι μέγιστη, όταν τυχόν καταδικάζει αυτό που δεν γνωρίζει και καταντά να είναι τραγική σαν αγνοεί κατιτί θείο- την ίδια του Ψυχή, ξεχνώντας πως τα θεία ο καθένας μας γνωρίζει, αν το Θεό ακολουθήσει στη Ζωή.» ή «Η πίστη στο Θεό δεν είναι τ’ όπιο του λαού, μα είναι το μοναδικό αντίδοτο στο θάνατο.»
Η παρακμή, ο πόλεμος, η πρόοδος της τεχνολογίας και η απομάκρυνση από τον κόσμο της αγάπης και του συναισθήματος, η θολούρα της ζωής, κύρια χαρακτηριστικά του κόσμου τούτου, απαιτούν την επανάσταση, την αντίσταση, την επαναφορά του ανθρώπου στην όρθια θέση. «Κωπηλατώ ενάντια στο ρέμα… δώστε μου πίσω των καιρών μου τη γλυκύτητα, για να μη φύγω στα βουνά γι’ ανταρσία! Θα το ξηλώσω το φεγγάρι για δρεπάνι, για να θερίσω την ανία των ανθρώπων όμως κατόπιν στου ήλιου το σεργιάνι ξέρω, θα βρω την ευτυχία μου σαν πρώτα. Θα στηλιτεύω εδώ τους ψυχοβγάλτες που φέρνουν όλους στα φτωχά δικά τους μέτρα, και μας καλούν για μια βουτιά μέσα στους βάλτους, όπου μας κρύβουν δηλητήριο στη φαρέτρα.»    

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
Πέρα όμως από τον παρόντα κόσμο είναι ο κόσμος της ποίησης, ένας προθάλαμος του κόσμου της αιωνιότητας. Ο καλλιτέχνης ζώντας σ’ αυτό τον κόσμο του παρόντος και της παρακμής, καταφεύγει στον κόσμο της τέχνης ή της φιλοσοφίας. Σμιλεύοντας το λόγο σμιλεύω και την ψυχή μου, γράφει, συνδέοντας πολύ σωστά την ψυχική καλλιέργεια με την καλλιέργεια του λόγου. Ειδικά για την ποίηση, περιεκτικό το ποίημα «Ποίηση έντεχνη- ταξίδι αναψυχής, απόφθεγμα σοφίας, της εμπειρίας της Ζωής- το χρόνο συμπυκνώνει, σμικρύνει αποστάσεις, ενώνει τις Ψυχές και ανασταίνει τις νεκρές κι οι σταθμοί της – της ερήμου οι οάσεις.» Στο ποίημα «Η άυλη κι αιώνια ομορφιά» γράφει: « Ω άνθρωποι! Στην αιωνιότητα μας παραπέμπετε στα νιάτα και στη φθορά του χρόνου σαν γερνάτε. Αιχμάλωτη του χρόνου η δική μας ομορφιά, όμως υπάρχει αμόλυντη κρυστάλλινη πηγή με άυλη αιώνια Ομορφιά, τη σμίλεψαν όσοι τις Μούσες προσκυνούσαν κι όσοι στον κόσμο την Αγάπη τους σκορπούσαν» όπου συνδυάζεται η τέχνη με την αγάπη, η Αισθητική με την Ηθική, αφού ο κόσμος είναι σφαιρικά ιδωμένος και μόνο στις νοητικές μας συλλήψεις διακρίνεται και χωρίζεται μεθοδολογικά.

Ο ΑΙΩΝΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Υπεράνω όλων βρίσκεται ο αιώνιος και αναλλοίωτος κόσμος της τελειότητας, του Θεού. Ο άνθρωπος προσπαθεί να ανέβει στους ουρανούς μέσω της τέχνης ή της αγάπης. Ο δίκαιος Κριτής θα αποδώσει Δικαιοσύνη, ο πρώτος θα βρεθεί έσχατος και αντίστροφα, κατά τα έργα του. Την ψυχή διακατέχει ο φόβος για τη ύστατη κρίση, και ιδιαίτερα για την απόρριψη. Όμως η ίδια η ψυχή είναι το σημείο όπου ο άνθρωπος μπορεί να συναντήσει το Θεό. Ο αιώνιος κόσμος είναι απαράμιλλος και αήττητος. «Αυτοί που κρύβουν, Θεέ μου, την αλήθεια μες στον ίσκιο, ίσως δεν ξέρουν ότι ο ήλιος για το ανέσπερό Σου φως είναι αχρείαστος κι αναμφισβήτητα περίσσιος.» Ο αιώνιος κόσμος δεν είναι ασύνδετος με τον παρόντα. Οι φιλόσοφοι και ιδιαίτερα ο Ηράκλειτος και ο Σωκράτης όπως και οι ευαγγελιστές τον κατέστησαν γνωστό στους ανθρώπους. «Εν αρχή ην ο Λόγος και ..η θεοφώτιστη Ελλάδα, εδώ ο Σωκράτης μίλησε για του Θεού και των ανθρώπων τη διάσταση αληθινή, κι έπειτα δέχθηκε σαν το αρνί, τη σταύρωση με τον γνωστό δικό του τρόπο.»

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Είναι βέβαιο πως στα στενά πλαίσια μιας εργασίας πάνω στην ποίηση και τα αποφθέγματα της Λάρας Παρτζίλη δεν είναι δυνατόν να δοθούν όλες οι διαστάσεις του έργου της. Κι επειδή καμιά εργασία δεν μπορεί να αντικαταστήσει ή υποκαταστήσει το ίδιο το έργο, θα θεωρούσα επιτυχία την παρότρυνση να έρθουν σε άμεση επαφή με το ίδιο το έργο όσοι ενδιαφέρονται να γνωρίσουν εις βάθος και πλάτος τη δημιουργό.

Πέμπτη 6 Αυγούστου 2015

ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΝΙΚΟΥ ΠΕΝΤΑΡΑ, ΣΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ



ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΝΙΚΟΥ ΠΕΝΤΑΡΑ,  ΣΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ, 2009

Η ποιητική συλλογή του Νίκου Πενταρά Στη Μοναξιά του Φεγγαριού χωρίζεται σε ενότητες, Γέννηση, Η αρπαγή, Η προσμονή, Ελπίδα, Ο λυτρωμός.

Όπως παρατηρούμε, πρόκειται και πάλι για μια αρχή, μέση και τέλος, για ένα ολοκληρωμένο κύκλο, ή μια πορεία προς την έξοδο ή τη λύτρωση.

Η συλλογή περιλαμβάνει γενικά τα ποιήματα Γέννηση, Ταυτότητα, Ξεπρόβαλες, Τ’ άστρα και το φεγγάρι, Στα χρόνια της αναβροχιάς, Φωνή και φως, Αρπαγή, Δυστυχώς, Αλίμονο, Το φεγγάρι στάζει δάκρυ, Μαραζώνεις, Εγκατάλειψη, Απορία, Το κλάμα σου, Βροχή μου φθινοπωρινή, Μαράζι, Αποξένωση, Πονεμένη κιθάρα, Ναυάγιο, Αναζήτηση, Θρήνος, Ακόμα μια υπόσχεση, Μονοτονία, Λάθος, Η απερισκεψία των χτισμάτων, Ο Πιστός και ο Λευτέρης, Αιωρούμενη ευμάρεια, Προειδοποίηση, Σπαραγμός, Ενέδρα, Το σπίτι σου, Χωρίς, Άρατε πύλας, Έρχομαι, Ελπίδα, Προσμονή, Χαρούμενο τραγούδι, Εικόνα, Νόστος, Πρόσελθε, Ξεπρόβαλες, Το συναπάντημα, Το φιλί, Φυλαχτό, Κατανόηση, Τα μάτια σου, Ταύτιση, Θα φτιάξω μουσική, Προσφώνηση, Το πρόσωπό σου, Το μίλημά σου, Ταξιδευτής, Νερό πηγής κρυστάλλινο.

Το μόττο του βιβλίου είναι καθοριστικό της ποιητικής του Νίκου Πενταρά, που θα βοηθήσει να συλλάβουμε και τα εργαλεία, σύγχρονα ή παλαιά , με τα οποία πρέπει να πλησιάζουμε την ποίησή του. Γράφει λοιπόν ως προμετωπίδα του έργου του αυτού:

«Απλούστατα, δεν πρόσεξαν την παρουσία μας εδώ, γιατί δε ζήσαμε στην εποχή τους, αλλά στην εποχή του Κάλβου και του Σολωμού, του Παλαμά και του Καβάφη, με τη λαβωματιά στο στήθος από τον πυροβολισμό , που σκόρπισε στο σκοτεινό δωμάτιο τους πένθιμους συλλογισμούς του Καρυωτάκη.»

Οίνος λοιπόν εις  παλαιούς ασκούς, και ας μη κατηγορούμε για την έλλειψη νεοτερικότητας. Το μόνο ίσως στο οποίο διαφέρει από τις παλαιές σχολές είναι ο ελεύθερος στίχος, στον οποίο γράφει. Κατά τα άλλα, στη συλλογή αυτή, εκτός από το μονόστιχα και ολιγόστιχα ποιήματα, στα οποία συμπυκνώνει το λυρισμό του, βρίσκουμε  θεματικά και εικονικά τη φύση να παίζει τον πρώτο ρόλο, αφού από αυτήν παίρνει τις περισσότερες εικόνες του, και μ’ αυτήν συνταιριάζει τα ανθρώπινα, συναισθήματα και σκέψεις.

Οι εικόνες του από τη φύση, με τις παρομοιώσεις, τις μεταφορές, τις αλληγορίες, τις αντιθέσεις, επιβεβαιώνουν το προλογικό του σημείωμα.  

  Γέννηση Στον κόρφο του Καλοκαιριού γεννήθηκες ρυάκι δροσερό να σβήνεις τη δίψα των πουλιών και των περιβολιών το πρόσωπο του ήλιου καθρεφτίζοντας.

Ταυτότητα Άρωμα θάλασσας

Ξεπρόβαλες Μέσα στα μεταξωτά πέπλα του σεληνόφωτος… στα κρίνα του κυμάτου… στάζουν θάλασσα… το φεγγάρι ζήλεψε το φέγγος σου.

Μια πιο πλούσια σύνθεση φύσης και ανθρώπινων χαρακτηριστικών με αλληγορίες, μεταφορές, πεζές εκφράσεις, μεταφορές, επίθετα βρίσκεται στο ποίημα Αρπαγή:

 «Τα σκουλαρίκια που τα τρύπια λόγια τους με τόση δεξιοτεχνία πέρασαν στα αυτιά της ανοχύρωτης ψυχή σου δεν ήταν όπως φάνηκε χρυσά αλλά κουρσέψανε το χρυσαφί από τα χρώματα των ανυποψίαστων ηλιαχτίδων την ώρα που το δειλινό πλημμύρισε τα μεθυσμένα μάτια σου.»
Η ανθρώπινη αδυναμία, το ψεύδος, η διάψευση, η εκμετάλλευση της ανθρώπινης αδυναμίας, η χρήση του φαίνεσθαι αντί του είναι για να απατήσουμε το συνάνθρωπο.

Εκτός από τη φύση, η Ιστορία και οι γνώσεις γεγονότων οδηγούν στην αλληγορία ή το συμβολισμό, όπως στο Δυστυχώς

«Δυστυχώς, δε βρέθηκε ο προφήτης να προφητέψει την καταστροφή και της δικής σου Βαβυλώνας να λάμβανε τουλάχιστον τα μέτρα σου.»

Μικρά ποιήματα, με τη θλίψη για την καταστροφή της Κύπρου, τη συγκρατημένη αποδοχή των γεγονότων και των καταστάσεων, των ανθρωπίνων.

Η προσπάθεια συγγραφής ολιγόστιχων ποιημάτων, μονόστιχων, δίστιχων, τρίστιχων κρίνεται επιτυχής, γιατί και δεξιότητα χρειάζεται και συμπύκνωση λόγου και νοημάτων ποιητικά δοσμένων.

Τετάρτη 5 Αυγούστου 2015

Στέλιου Παπαντωνίου, Νίκου Πενταρά Φώς εκ Φωτός



ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΝΙΚΟΥ ΠΕΝΤΑΡΑ, ΦΩΣ ΕΚ ΦΩΤΟΣ 1994

Η συλλογή ποιημάτων του Νίκου Πενταρά «Φως εκ Φωτός» έχει ένα βασικό άξονα, το φως. Πολυσήμαντο ως είναι, σημαίνει: το Θεό, την πηγή της ζωής και της αλήθειας, τις αξίες του πολιτισμού  και της ανθρώπινης ζωής. Από το φως πηγάζουν τα πάντα και εις αυτό επιστρέφουν. Άφθαρτο κι αιώνιο, όσο κι αν μερικοί προσπαθούν να το αλλοιώσουν ή να το καταστρέψουν.

Συλλογή πλήρης πλούσιων εικόνων, με ελάχιστα πεζολογικά στοιχεία, ενδεικτική της ποιητικής πορείας και προόδου, με ειδικές αναφορές στη ζωή του ποιητή και σε μνήμες από το γενέθλιο τόπο, την Πάφο και ειδικά τη Χλώρακα.

Δομικά, στο περιεχόμενο, μπορούν να ανιχνευτούν και πάλι η θέση, η αντίθεση και η σύνθεση:  
1.       Το φως ως το ύπατο, το πρώτο, η πηγή του παντός
2.       Μια ζωή απομακρυνόμενη από αυτό, όμως αλησμόνητη. Η παρούσα έρημος και η δίψα των ανθρώπων. Επανερχόμενες μνήμες και συγκρίσεις.
3.       Λύση μόνη η επιστροφή στο φως.

Δείγματα της θέσης για το φως βρίσκονται σε όλα σχεδόν τα ποιήματα: «Το φως, νερό ζωής ολόδροσο, απ’ τους αρχαίους κίονες μ’ ένα γλυκό κελάρυσμα αναβλύζει αιώνες τώρα και μας προκαλεί….. Το φως στ’ άγρια κύματα περιπολεί για τους παραδαρμένους ναυαγοσώστης έμπειρος….. Το φως ντυμένο στα λευκά βγαίνει σεριάνι κάθε βράδυ στα σοκάκια…. Το φως τις νύχτες τριγυρνά στην ακροποταμιά… Το φως κυνηγημένο ασθμαίνοντας και καταϊδρωμένο κατέφυγε κάτω από την κληματαριά… απόψε ξαγρυπνά στην έπαλξη του κουρσεμένου κάστρου…  εφτάχρωμο ζωνάρι πλέκει στον αργαλειό του… κρεβάτι με χρυσάνθεμα ετοίμασε για την Αυγή… γιορντάνι φόρεσε τη μέρα… με τη δροσιά και τ’ άρωμα ολάνθιστων τριαντάφυλλων… Το φως σαν μπήκε στο ναό του μόνου αληθινού Θεού κι ευλαβικά προσκύνησε την ‘Αγια Του Μορφή αγκάλιασε μεμιάς τα Σύμπαντα ψάλλοντας με κατάνυξη ‘Αληλούια’ …»

Σημαντικές είναι οι μνήμες από το γενέθλιο τόπο στην αντίθεση: «Από του Χλώρακα την πετρογή ξεφύτρωσα την εποχή των επιχωματώσεων και των μαγκανοπήγαδων τότε που τα χωράφια μας αντί νερό για να καρπίσουν ρούφαγαν στάλα-στάλα τον ιδρώτα των γονιών μας.» Συγκρίσεις του πριν με το τώρα στην περιοχή και συναισθήματα θλίψης για την κατάσταση, που εκφράζεται με το φως και πάλι: «Ηλιοβασίλεμα το Φως μ’ ένα στεφάνι μαργαρίτες στο κεφάλι ξαπλώνει στο μενεξεδί χαλί των αθανάτων στ’ ακρογιάλι και δακρυσμένο συλλογίζεται τους αργυρώνυτους.»

Η συλλογή τελειώνει με την πίστη στο φως και στην παντοδυναμία του. « Αν δε γεννιότανε το Φως αυτό, δε θα ζευγάρωναν  οι γλάροι,  δε θα καρπίζαν οι κληματαριές και τα γατιά θα μένανε τυφλά…  Πάψε λοιπόν να πολεμάς το Φως αυτό.»

Κατά την άποψή μου, πρόκειται για μια εργασία αρκετά ποιητικά προχωρημένη, με ενιαίο θέμα, στέρεα δομημένη, με φιλοσοφικό και ανθρωπιστικό υπόβαθρο, με βάση τις αξίες στις οποίες πιστεύει ο ποιητής και με μνήμες της παλιάς ζωής στην αγνή κυπριακή ύπαιθρο που δέχτηκε την επίθεση της τουριστικής βιομηχανίας και εκμετάλλευσης. Ισορροπημένα τα διάφορα στοιχεία δίνουν ένα αρμονικό σύνολο, χωρίς να αποφεύγεται το κήρυγμα: το φως είναι ακαταμάχητο.